Mexico: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(210 tussenliggende versies door 37 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
−
mexico
+
{{zie doorverwijspagina|Mexico (doorverwijspagina)}}
−
+
{{Portaal beschikbaar|Mexico|Flag_of_Mexico.svg}}
−
+
{{Mexico}}
 +
[[Bestand:IslaContoy-PeterMaas.JPG|300px|right|thumb|Een strand in [[Quintana Roo]]]]
 +
[[Bestand:Mexico BMNG.png|300px|right|thumb|Een satelliet van Mexico]]
 +
'''Mexico''', officieel de '''Verenigde Mexicaanse Staten''', is een [[land (staat)|land]] en [[republiek]] in [[Noord-Amerika]]. Het land grenst in het noorden aan de [[Verenigde Staten]], in het oosten aan de [[Golf van Mexico]], in het zuidoosten aan de [[Caraïbische Zee]] en de [[Belize (land)|Belize]], in het zuidwesten aan [[Guatemala]] en in het westen aan de [[Grote Oceaan]]. Ook behoren enkele eilanden in de zeeën en oceanen rondom Mexico tot het land. De hoofdstad van Mexico is [[Mexico-Stad]]. Het land heeft meer dan 128 miljoen inwoners.
  
−
+
Qua inwonersaantal is Mexico het op negen na grootste land ter wereld. Op het gebied van oppervlakte staat Mexico op de 13e plek. Na [[Canada]], de [[Verenigde Staten]], [[Brazilië]] en [[Argentinië]] is Mexico het grootste land van het [[Amerika (continent)|Amerikaanse]] continent.
  
−
+
== De naam Mexico ==
−
Mexico (Spaans: México), officieel de Verenigde Mexicaanse Staten (Spaans: Estados Unidos Mexicanos)[5] is een land in Noord-Amerika, grenzend aan de Verenigde Staten, Belize en Guatemala, de Grote Oceaan en de Golf van Mexico. Ook enkele eilanden behoren tot Mexico.
+
Na de onafhankelijkheid van [[Spanje]] noemde Mexico zichzelf hetzelfde als zijn hoofdstad Mexico-Stad. Voorheen stond Mexico bekend onder de naam [[Nieuw-Spanje]].  
  
−
Mexico is een federale republiek bestaande uit 31 staten en het Federaal District, oftewel de hoofdstad Mexico-stad, gelegen op 2240 meter boven de zeespiegel en een van de grootste steden ter wereld. Het land heeft 109.955.400 (2008) inwoners. De meest gesproken taal is het Spaans, waarmee Mexico het grootste Spaanssprekende land ter wereld is; Indiaanse talen worden door zo'n 10% van de bevolking gesproken. Felipe Calderón van de Nationale Actiepartij (PAN) is president sinds 2006. Gerekend naar het bruto binnenlands product in ppp-dollars is Mexico de twaalfde economie ter wereld.
+
De oorspronkelijke afkomst van het woord "Mexico" is volgens velen afgeleid uit het [[Nahuatl]]. Dat is de taal van de [[Azteken]]. Het is afgeleid van het Nahuatlse woord ''Mēxihtli'' of ''Mextli''. Mēxihco betekent ''woonplaats van de Mēxihtli''. Vele geleerden bedachten andere betekenissen voor deze naam. Een bekend voorbeeld daarvan is [[Bernardino de Sahagun]]. Hij dacht dat de naam ''de navel van de maan'' betekende.
  
−
Inhoud [verbergen]
+
In het [[Spaans]] wordt de naam van het land geschreven als ''México''. De komma ([[accent aigu]]) op de "e" geeft aan waar de [[klemtoon]] in het woord ligt. De "x" wordt in het Spaans niet als "ks" maar als "g" uitgesproken. Hierdoor noemen Mexicanen hun land zelf ''Meh-gie-koo''.
−
1 Geschiedenis
 
−
2 Politiek
 
−
2.1 Staatsinrichting
 
−
2.2 Politieke Partijen
 
−
2.3 Internationale betrekkingen
 
−
2.4 Mensenrechten
 
−
2.5 Binnenlandse conflicten
 
−
2.6 Bestuurlijke indeling
 
−
3 Geografie
 
−
3.1 Topografie
 
−
3.2 Klimaat
 
−
3.3 Flora en fauna
 
−
4 Demografie
 
−
4.1 Etnische samenstelling
 
−
4.2 Taal
 
−
4.3 Religie
 
−
4.4 Bevolkingsspreiding
 
−
4.5 Migratie
 
−
5 Cultuur
 
−
5.1 Muziek
 
−
5.2 Kunst
 
−
5.3 Literatuur
 
−
5.4 Cuisine
 
−
5.5 Feestdagen
 
−
6 Economie
 
−
7 Relatie Mexico-Verenigde Staten
 
−
8 Samenleving
 
−
8.1 Media
 
−
8.2 Sport
 
−
8.3 Onderwijs
 
−
8.4 Criminaliteit
 
−
8.5 Militaria
 
−
9 Transport
 
−
10 De naam "Mexico"
 
−
11 Zie ook
 
−
12 Externe links
 
−
13 Bronnen, noten en/of referenties
 
−
 
  
 +
== Geschiedenis ==
 +
Mexico is een land met een lange en woeste geschiedenis. Er waren vroeger grote rijken gevestigd in het gebied waar nu Mexico ligt. Later zou het een kolonie worden van [[Spanje]].
  
−
[bewerken] Geschiedenis
+
=== Prehistorie ===
−
Zie Geschiedenis van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
+
De eerste vestigingen in Mexico waren van een bepaald inheems volk, genaamd de [[Olmeken]]. Die cultuur had een hoge ontwikkeling tussen 1200 voor [[Christus]] en 500 voor Christus. Vooral ontwikkelde de cultuur zich aan de [[Golf van Mexico]]. De Olmeken leefden van de landbouw. Verder beoefende men hier ook de jacht en de visserij. Een van de meest bekende archeologische prehistorische opgravingen in Mexico is [[La Venta]] in de staat [[Tabasco (staat)|Tabasco]]. Hier zijn vele symmetrische gebouwen gevonden. La Venta leek op een klein dorp.
  
−
De ouderdom van de menselijke bewoning in Mexico is onderwerp van debat, de oudste algemeen aanvaarde vondsten dateren van 12.000 v. Chr. Rond 8000 v. Chr. werd in Oaxaca de pompoen gedomesticeerd, maïs volgde 2000 jaar later. Rond 1.200 v. Chr. kwam aan de zuidelijke golfkust de Olmeekse beschaving op, die rond het begin van de jaartelling werd overvleugeld door de Maya van Yucatán en de zuidelijke hoogvlaktes. Terwijl de Mayacultuur op haar hoogtepunt was bloeide op de centrale hoogvlakte de stad Teotihuacán. De klassieke periode van de Meso-Amerikaanse beschavingen eindigde rond 700, voor de Maya's waarschijnlijk door uitputting van de grond, voor Teotihuacán door nomadische invallers. Van de politieke fragmentatie profiteerden de Tolteken die in de 11e eeuw een machtig rijk opbouwden, maar niet veel later ook ten onder gingen, en de centrale hoogvlakte weer uiteenviel in rivaliserende stadstaatjes. Een van deze, Tenochtitlan verbond zich in 1427 met Texcoco en Tlacopan, waarmee het rijk van de Azteken werd gevormd dat in de daaropvolgende eeuw het grootste deel van Meso-Amerika zou onderwerpen.
+
De Olmeken ontwikkelden een speciale kalender en waren net zo geïnteresseerd in [[sterrenkunde]] en [[rekenen]] als hun opvolgers: de [[Azteken]] en de [[Maya's]]. Er werd ook een schrift ontwikkeld. Als gevolg van een grote natuurramp in het gebied waar de Olmeken leefden, verdween de cultuur plotseling. De Olmeekse cultuur is de moedercultuur van Mexico.
  
−
+
=== Azteken en Maya's ===
−
De gevangenname van MorelosDe komst van de Spaanse conquistador Hernán Cortés in 1519 betekende het einde van het Azteekse rijk. De laatste Azteekse heerser Cuauhtémoc gaf zich in 1521 over, in de volgende decennia veroverden andere conquistadores de rest van Mexico. Dit was het begin van de periode waarin Mexico als het vicekoninkrijk Nieuw-Spanje een kolonie van Spanje was. De indiaanse bevolking nam door de ziektes die de Europese veroveraars met zich hadden meegebracht met zeker 75% af. Nieuw-Spanje werd een aantrekkelijk wingewest voor het Spaanse koloniale rijk, zeker nadat het gebied bleek te beschikken over de grootste zilvervoorraad ter wereld. De koloniale samenleving was streng gestratificeerd, gebaseerd op afkomst. De hoogste baantjes bleven weggelegd voor de peninsulares, de Europese Spanjaarden. Onder invloed van de Verlichting en de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog kwam aan het eind van de 18e eeuw een emancipatiebeweging onder de criollos, in Amerika geboren Spanjaarden, op. De napoleontische oorlogen zorgden voor het wegvallen van de verbinding tussen Spanje en haar koloniën. In 1808 poogde de vicekoning daarom een autonome regering uit te roepen, maar werd hierin door conservatieven tegengewerkt. Nu er geen vreedzame uitweg meer was brak in 1810 de onafhankelijkheidsoorlog uit, aanvankelijk geleid door de priester Miguel Hidalgo, doch deze werd in 1811 gevangen genomen en geëxecuteerd door de Spaanse troepen, waarna José María Morelos de fakkel overnam. Deze liet formeel de onafhankelijkheid uitroepen, een congres samenkomen en een grondwet opstellen, maar ook Morelos werd verslagen en geëxecuteerd, en de door hem geschapen instituties opgeheven. De onafhankelijkheidsoorlog verzandde in een guerrillaoorlog tot de Spaanse officier Agustín de Iturbide in 1821 toenadering zocht tot de opstandelingenleider Vicente Guerrero. Onder het plan van Iguala schaarden zij zich onder de drie garantiën: religie, onafhankelijkheid en gelijkheid, en tezamen slaagden zij erin de onafhankelijkheid te consumeren.
+
{{Zie ook|Zie voor meer informatie de artikelen [[Azteken]] en [[Maya's]]}}
 +
[[Bestand:El Castillo Chitzen Itza.jpg|300px|right|thumb|[[Chichén Itzá]]]]
 +
De Azteken waren een volk dat oorspronkelijk uit Noord-Amerika kwamen. Ze waren nomaden die zich eerst [[Chica's]] noemden. Volgens een legende zouden ze op een dag ergens vestigen waar een cactus met een slang en een arend stond. De cactus stond op de plaats waar nu het huidige [[Mexico-Stad]] ligt. Ze veranderden van nomaden tot een landbouwvolk. Hun cultuur was nog indrukwekkender en dan de Olmeekse cultuur. Op de plaats waar nu Mexico-Stad ligt werd [[Tenochtitlan]] gesticht. De stad lag op een meer. Hier waren prachtige hoge piramides en tempels. In de tempels waren vele bloederige mensenoffers. De bekendste, grootste en mooiste tempel was de [[Zonnetempel]]. De hoogontwikkelde beschaving van de Azteken eindigde toen de Spaanse ontdekkingsreiziger [[Hernán Cortés]] hun aanviel. De koning die toen regeerde over het Azteekse Rijk, genaamd [[Montezuma]], werd ontvoerd door Cortés en vermoord. Het Azteekse Rijk werd een kolonie van Spanje en Ténochtitlan werd helemaal verwoest.
  
−
+
Toen de Azteken de baas over het noorden waren van Mexico, werden de Maya's de baas van het zuiden van Mexico. Ze leefden in een uitgebreid gebied rond [[Zuid-Mexico]], [[Belize (land)|Belize]], [[Honduras]] en [[Guatemala]]. Ook zij hadden een hoogontwikkelde cultuur. Ze handelden vaak met de Azteken en hun zuidelijke buren: de [[Inca's]]. De Maya's konden nog beter rekenen dan de Azteken. De Maya's hadden niet een land, maar verschillende stadstaten. De grootste steden waren [[Palenque]], [[Tikal]], [[Copán (plaats)|Copán]], [[Bonampak]], [[Yaxchilán]] en [[Chichén Itzá]]. Elke stad werd geregeerd door een [[koning]] en [[priester]]s. De koningen hadden prachtige grote paleizen. Op een moment hield de cultuur van de Maya's op. Over de prachtige gebouwen kwamen dikke lagen oerwoud te liggen. Niemand weet hoe de Maya's aan hun einde zijn gekomen.
−
Executie van MaxmiliaanEen jaar na de onafhankelijkheid riep Iturbide zich uit tot keizer. Hij bleek een inefficiënt en autocratisch bestuurder en werd een jaar later afgezet door een groep militairen geleid door Antonio López de Santa Anna. In 1824 werd de republikeinse grondwet geproclameerd, onafhankelijkheidsheld Guadalupe Victoria werd de eerste president, maar Santa Anna wist zich langzaam maar zeker tot de sterke man op te werpen. Hij vestigde in 1834 zijn dictatuur en trok de autonomie van de deelstaten in. Dit leidde in 1835 tot de onafhankelijkheidsverklaring van de Amerikaanse kolonisten in Texas, die uitliep op een gevoelige nederlaag voor de Mexicanen. Santa Anna werd gevangen genomen en gedwongen de Texaanse onafhankelijkheid te erkennen. Na zijn terugkeer in Mexico vestigde hij in 1841 opnieuw een dictatuur, tot hij drie jaar later werd verdreven. De annexatie van Texas door de Verenigde Staten leidde in 1846 tot het uitbreken van de Mexicaans-Amerikaanse Oorlog. Santa Anna, teruggeroepen om Mexico te verdedigen, wist de Amerikanen niet tegen te houden en in 1847 drong Winfield Scott door tot in Mexico-stad. Bij de vrede van Guadalupe Hidalgo in 1848 werd Mexico gedwongen de helft van haar grondgebied af te staan. De oorlog plaveide de weg voor weer een machtsovername van Santa Anna in 1853. Zijn excentrieke en dictatoriale gedrag leidde ertoe dat hij nu definitief de steun van de bevolking had verloren, en twee jaar later wordt hij definitief verdreven. De nieuwe regering had een liberaal karakter, en schafte privileges voor kerk en leger af. De proclamatie van de liberale grondwet van 1857 leidde tot de Hervormingsoorlog tussen liberalen en conservatieven, die in 1861 uitliep op een liberale overwinning en de installatie van Benito Juárez als president. Deze kondigde een moratorium op het afbetalen van schulden af, wat leidde tot een interventie van Spanje, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Nadat duidelijk werd dat de Fransen met steun van de Mexicaanse conservatieven in Mexico een marionettenkeizerrijk wilden vestigen trekken de Britten en Spanjaarden zich terug. Na een aanvankelijke nederlaag in de slag bij Puebla waarin generaal Ignacio Zaragoza op 5 mei 1862 de Fransen wist te verslaan stond het Franse leger een jaar later alsnog in Mexico-stad. De Oostenrijkse aartshertog Maximiliaan van Habsburg werd geïnstalleerd als keizer, doch Juárez gaf zich niet gewonnen en voerde vanuit het noorden van het land met zijn liberalen de strijd voort. De Fransen en monarchisten wisten het land nooit te pacificeren, en in 1866 begonnen de liberalen een tegenoffensief. De terugtrekking van de Franse troepen eind dat jaar bezegelde het lot van Maximiliaan. In 1867 werd hij verslagen en gefusilleerd en de republiek hersteld Juárez en zijn opvolger Sebastián Lerdo zetten het liberale hervormingsprogramma voort. In 1876 greep Porfirio Díaz, een liberale generaal uit de Franse interventie, de macht. Hij liet de democratische instituties op papier bestaan maar regeerde in feite als een dictator. Zijn regering, het Porfiriaat, kenmerkte zich door modernisering, vooruitgang en economische groei maar ook door onderdrukking en een groot deel van de bevolking dat in armoede leefde.
 
  
−
+
Toen de twee grootste beschavingen van Mexico (die van de [[Maya's]] en de [[Azteken]]) eindigden, vestigde zich een nieuw volk in het noordoosten van Mexico: de [[Teotihuacan]]. Dat gebied werd ook wel de [[Vallei van Mexico]] genoemd. De Teotihuacan woonden in een droge regio van Mexico. Hun huizen waren van steen met een rieten dak. Later vestigden ze zich ook rond het verlaten Ténochtitlan.
−
vlnr.: Pancho Villa, Eulalio Gutiérrez en Emiliano Zapata, drie hoofdrolspelers uit de revolutieNadat Díaz in 1910 door fraude de overwinning in de presidentsverkiezingen uit handen van de liberale grondbezitter Francisco I. Madero hield, brak de Mexicaanse Revolutie uit die in 1911 leidde tot de val van Díaz. Madero volgde hem op en voerde een democratisch en gematigd bewind, waarmee hij zowel revolutionairen als conservatieven tegen zich in het harnas joeg. In 1913 kwam hij om het leven bij een staatsgreep door de Porfiriaanse generaal Victoriano Huerta die een brute dictatuur vestigde. Zijn tegenstanders verenigden zich in het constitutionalistisch leger, geleid door Venustiano Carranza. Huerta werd verdreven maar een scheuring in het revolutionaire leiderschap betekende dat de strijd zich voortzette, waarbij Carranza's constitutionalisten en de conventie van Aguascalientes, geassocieerd met de legendarische Pancho Villa en Emiliano Zapata, elkaar bestreden. De constitutionalistische generaal Álvaro Obregón bleek de meest bekwame commandant, en in 1916 was de conventie grotendeels verslagen, hoewel over het hele land nog verzetshaarden bleven bestaan. In 1917 werd een nieuwe grondwet geproclameerd, waarin onder andere rechten van arbeiders en landverdelingen geregeld werden, en de macht van de geestelijkheid verder aan banden gelegd werd. Carranza werd tot president gekozen, maar maakte geen haast met hervormingen, zodat in 1920 een groep reformistische officieren Carranza omver wierpen. De nieuwe regering vaardigde een amnestie uit, waarna de laatste revolutionaire tegenstanders de wapenen neerlegden, en Álvaro Obregón werd president.
+
[[Bestand:PanoramaMexico.jpg|1000px|center|thumb|Een panorama van Maya-ruïnes in Mexico]]
  
−
De postrevolutionaire regeringen van Obregón en vooral diens opvolger Plutarco Elías Calles kenmerkten zich door modernisering, landhervormingen en investeringen in het onderwijs. Onder Calles escaleerde het conflict met de geestelijkheid tot de cristero-oorlog, waarbij katholieke rebellen en het regeringsleger elkaar bevochten, en eindigde met een terugkeer naar de status quo in 1929. In 1928 werd Obregón herkozen tot president, maar kort na zijn verkiezing vermoord. Deze crisis vormde de aanleiding tot de oprichting van de Nationaal Revolutionaire Partij (PNR), die een einde moest maken aan de voortdurende interne twisten. Calles was als 'opperste leider' van deze leider feitelijk de machthebber en regeerde door middel van marionettenpresidenten, tot hij in 1936 in conflict kwam met president Lázaro Cárdenas, die hem naar de Verenigde Staten liet verbannen. Cárdenas maakte serieus werk met het naleven van de beloftes van de revolutie; hij deelde meer land uit onder landloze boeren dan alle andere presidenten bij elkaar, steunde stakingen en vakbonden en nationaliseerde de olie-industrie in 1938. Zijn opvolger Manuel Ávila Camacho voerde een gematigder koers en zette de socialistische experimenten van Cárdenas stop. De regeringspartij werd hernoemd tot Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI), die de Mexicaanse politiek de rest van de eeuw zou blijven beheersen. Hoewel de jaren na de Tweede Wereldoorlog werden gekenmerkt door economische voorspoed en technologische vooruitgang was van democratie geen sprake meer en regeerde de PRI Mexico als eenpartijstaat. Daar de zittende president volgens de grondwet niet mag worden herkozen wijst deze de presidentskandidaat voor de PRI aan (dedazo), die uiteraard telkens de verkiezingen won. Mexico werd hiermee een toonbeeld van stabiliteit in het altijd onrustige Latijns-Amerika, echter ten koste van politieke vrijheden. In 1968 grepen studenten de Olympische Spelen van dat jaar aan om de aandacht te vestigen op het autoritaire karakter van de Mexicaanse regering van president Gustavo Díaz Ordaz. De protesten eindigden met het bloedbad van Tlatelolco, waarbij veiligheidstroepen het vuur openden om demonstranten, waarbij zeker 250 het leven verloren.
+
=== Koloniale periode ===
 +
Na de val van Ténochtitlan, werd Mexico onderdeel van het [[Spaanse Rijk]]. In die tijd heette de kolonie [[Nieuw-Spanje]]. De kolonie werd bestuurd als onderkoninkrijk. De Spaanse koning wees een heerser aan (een onderkoning) die voor hem Nieuw-Spanje bestuurde. Nieuw-Spanje was belangrijk voor de Spanjaarden. Er werden veel metalen (zoals zilver) gevonden. Ook verbouwde men er verschillende gewassen op [[plantage]]s. Op de plantages moesten inheemse inwoners verplicht werken. De Europese kolonisten brachten ook enkele ziektes met zich mee die niet in Nieuw-Spanje bestonden zoals de [[pest]], de [[mazelen]] en de [[pokken]]. De Europeanen hadden een weerstand tegen die ziektes opgebouwd, maar de inheemse bevolking had die niet. Na enkele epidemieën bleef er weinig van de inheemse bevolking over. Het overige deel van inheemse bevolking werd bekeerd tot het [[christendom]] en moest de Spaanse cultuur overnemen.
  
−
+
In Nieuw-Spanje was de [[slavernij]] ook legaal. Op de plantages werden Afrikaanse slaven te werk gezet. De slavernij zou pas na de onafhankelijkheid van Mexico worden afgeschaft. De Spanjaarden introduceerden een kastenstelsel in Mexico. Het bestuur van Nieuw-Spanje was daardoor volledig in handen van de inwoners die in Spanje geboren waren. Spaanse kolonisten die in Nieuw-Spanje geboren vormden de [[bovenklasse]]. Andere groepen (zoals [[mestiezen]] en inheemsen) stonden lager op de sociale ladder. De belangrijkste handelsposten in Mexico waren [[Veracruz]] (aan de [[Golf van Mexico]]) en [[Acapulco]] (aan de [[Grote Oceaan]]). Er kwam een bloeiende handel en Veracruz en Acapulco werden grote havensteden.
−
De centrale campus van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM)Tlatelolco betekende een omslagpunt, steun voor de PRI was niet meer vanzelfsprekend. Díaz Ordaz' opvolger Luis Echeverría opvolger voerde een populistisch programma waarin hij poogde de ideeën van de revolutie weer naar boven te halen en de linkse oppositie voor zich te winnen. Een onverantwoord uitgavenbeleid leidde echter tot toenemende inflatie en een devaluatie van de Mexicaanse peso in 1976. Zijn opvolger José López Portillo verhoogde het uitgavenpatroon nadat Mexico over enorme aardolievelden bleek te beschikken en leende op grote schaal geld. Toen de oliemarkt ineenstortte bleek dat Mexico haar schulden niet langer kon afbetalen, en in 1982 kwam het land in een zware economische crisis terecht. President Miguel de la Madrid gooide het roer om, en begon een programma van bezuinigingen en privatiseringen. De economische crisis, de bezuinigingen, het autoritaire karakter van de PRI en de non-reactie van de Mexicaanse regering na de aardbeving van 1985 deden het vertrouwen in de PRI tot een dieptepunt zakken, zodat de partij steeds vaker haar toevlucht moest nemen tot verkiezingsfraude om aan de macht te blijven. In 1988 gooide Cuauhtémoc Cárdenas, voormalig PRI-lid en zoon van Lázaro Cárdenas, hoge ogen bij de presidentsverkiezingen, die hij slechts verloor aan PRI-kandidaat Carlos Salinas nadat de PRI grootschalige verkiezingsfraude pleegde. Salinas intensiveerde het neoliberale beleid van De la Madrid en deed enige concessies aan de conservatieve Nationale Actiepartij (PAN), die daarmee als eerste oppositiepartij gouverneursposten en Senaatszetels wist te winnen. Salinas leek de economie te kunnen herstellen en tekende de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA) met de Verenigde Staten en Canada, maar in het laatste jaar van zijn regering ging alles mis: in Chiapas kwam het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) in opstand, PRI-presidentskandidaat Luis Donaldo Colosio en secretaris-generaal José Francisco Ruiz Massieu werden vermoord en enkele weken na de inhuldiging van zijn opvolger Ernesto Zedillo stortte de economie na een devaluatie van de peso ineen. Nadat Salinas' familie in verband werd gebracht met de moord op Ruiz Massieu en verschillende corruptieschandalen verliet Salinas het land.
 
  
−
Na hulpprogramma's van de Verenigde Staten wist de Mexicaanse economie zich te herstellen en tegen het eind van Zedillo's termijn was het verlies van 1994 goeddeels ingehaald. Zedillo ging over tot democratische hervormingen, zodat de PRI in 1997 haar meerderheid in het Congres kwijtraakte. Zedillo schafte de dedazo af en liet de PRI-leden hun presidentskandidaat kiezen. Bij de presidentsverkiezingen van 2000 raakte de PRI voor het eerst in 71 jaar de macht kwijt toen haar kandidaat Francisco Labastida werd verslagen door Vicente Fox van de PAN. Fox' economische beleid bleek niet noemenswaardig af te wijken van dat van Zedillo. Fox werd in 2006 opgevolgd door partijgenoot Felipe Calderón. Deze versloeg in de verkiezingen de linkse kandidaat Andrés Manuel López Obrador, die de uitslag niet aanvaarde en een tegenregering vormde.
+
=== Onafhankelijkheid ===
 +
{{Zie hoofdartikel|Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog}}
 +
[[File:Don_Miguel_Hidalgo.jpg|right|300px|thumb|[[Miguel Hidalgo]], de [[vader des vaderlands]] van Mexico.]]
 +
Aan het einde van 18e eeuw kwam de [[verlichting]] naar Mexico. Dat zorgde voor nieuwe ideeën over bestuur en kolonialisme. Veel Mexicanen wilden meer invloed op het bestuur van hun land. Later wilden zij onafhankelijkheid van Spanje. De Spaanse koning en zijn aanhangers probeerden de opstandelingen te bestrijden. In 1810 brak uiteindelijk een onafhankelijkheidsoorlog toen de Mexicaanse priester [[Miguel Hidalgo]] de Mexicanen opriep om de wapens te pakken. Die gebeurtenis heet de ''[[Grito de Dolores]]'' (roep uit Dolores) en wordt vandaag de dag nog steeds gevierd.  
  
 +
De Spanjaarden verloren de oorlog. Dat kwam deels doordat de Spanjaarden zelf te druk bezig waren met de oorlog tegen [[Napoleon Bonaparte]] in Europa. In alle Spaanse koloniën in Latijns-Amerika braken toen opstanden uit. Zo werden ook landen als [[Peru]], [[Colombia]], [[Chili]] en [[Argentinië]] onafhankelijk. Mexico werd uiteindelijk onafhankelijk van Spanje in 1821.
  
−
[bewerken] Politiek
+
Na de onafhankelijkheid ontstond een discussie in Mexico hoe het nu verder moest. Uiteindelijk ontstond het [[Eerste Mexicaanse Keizerrijk]]. Generaal [[Agustín de Iturbide]] werd gekroond tot keizer Agustín I. Het keizer was maar van korte duur. Agustín I was zo onpopulair dat verschillende generaals in opstand tegen hem kwamen. Uiteindelijk deed hij troonsafstand en verliet Mexico. Agustín I keerde een jaar later terug om opnieuw keizer te worden, maar hij werd gearresteerd en veroordeeld. Mexico werd daarom in 1823 een republiek met een president als staatshoofd.
−
Zie Politiek van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
 
  
 +
=== Vroege 19e eeuw ===
 +
[[File:Political_divisions_of_Mexico_1821_(location_map_scheme).svg|left|400px|thumb|Mexico in 1821. Je ziet dat Mexico een heel stuk groter was dan dat het nu is.]]
 +
Oorspronkelijk was Mexico een groot groter dan dat het vandaag de dag is. Het zuidwesten van de Verenigde Staten was oorspronkelijk een onderdeel van Mexico. Dat is het gebied van de staat [[Californië]] tot en met de staat [[Texas]]. Ook de landen van [[Midden-Amerika]] (behalve Panama) behoorden oorspronkelijk tot Mexico. In 1823 splitsten [[Guatemala]], [[El Salvador]], [[Honduras]], [[Costa Rica]] en [[Nicaragua]] zich af van Mexico. Zij vormden vervolgens de [[Verenigde Staten van Centraal-Amerika]], maar in 1839 viel dat land uit elkaar in die vijf kleinere landjes. Ondertussen werd Texas in 1836 onafhankelijk van Mexico, waarna het een Amerikaanse staat werd. De precieze grens tussen Mexico en de Verenigde Staten was onduidelijk, waardoor de spanningen hoog opliepen. Tussen 1846 en 1848 vond de [[Mexicaans-Amerikaanse Oorlog]] plaats, waarbij het Amerikaanse leger het Mexicaanse leger versloeg. Mexico moest vervolgens het noordwesten afstaan aan de Verenigde Staten. Dat gebied bestaat momenteel uit de Amerikaanse staten Californië, [[Nevada]], [[Utah]], [[Arizona]], [[New Mexico]] en [[Colorado]].
  
−
[bewerken] Staatsinrichting
+
Ondertussen kreeg [[Antonio López de Santa Anna]] steeds meer macht in handen. Hij begon Mexico als een dictatuur te besturen. In 1855 vond de [[Revolutie van Ayulta]] plaats, waarbij Santa Anna omvergeworpen werd. De revolutie was het begin van een nieuw tijdperk: de [[Reforma]] (hervorming). Twee jaar later nam Mexico een liberale grondwet aan. Hierdoor kreeg het land [[godsdienstvrijheid]] en een [[scheiding tussen kerk en staat]]. De conservatieven waren daar niet blij mee. Tussen 1857 en 1860 voerden de conservatieve en liberalen de [[Hervormingsoorlog]] met elkaar. De liberalen wonnen die oorlog uiteindelijk.  
−
 
−
Mexico vanuit de ruimteVolgens de Grondwet van 1917 is Mexico een 'democratische, federale en representatieve republiek' (República Democrática, Representativa y Federal) met een uitvoerende, een wetgevende en een juridische macht.
 
  
−
De wetgevende macht, het Congres van de Unie (Congreso de la Unión), bestaat uit een Kamer van Senatoren (Cámara de Senadores) en een Kamer van Afgevaardigden (Cámara de Diputados). De leden van het Congres worden direct gekozen, deels door evenredige vertegenwoordiging en deels door een districtenstelsel. Het is congresleden verboden twee opeenvolgende termijnen dienen, het is wel toegestaan meerdere termijnen te dienen wanneer deze niet opeenvolgend zijn. Verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden vinden elke drie jaar plaats, voor de Kamer van Senatoren elke zes jaar.
+
Mexico had echter hoge schulden opgelopen tijdens de oorlog. Mexico kon de schulden niet meer betalen, waardoor president [[Benito Juárez]] het betalen uitstelde. In 1861 vond de [[Franse interventie in Mexico]] plaats, waarbij de Fransen Mexico binnenvielen. Zij steunden de Mexicaanse conservatieven en besloten van Mexico een keizerrijk te maken (het [[Tweede Mexicaanse Keizerrijk]]) onder leiding van [[Maximiliaan van Mexico|Maximiliaan I]]. De Fransen lukten het niet om heel Mexico onder hun controle te krijgen. Zij trokken zich in 1866 terug uit Mexico, waarna Maximiliaan werd afgezet en vermoord. Vervolgens werd de republiek weer hersteld.
  
−
De uitvoerende macht is gevestigd in de President van Mexico (Presidente Constitucional de los Estados Unidos Mexicanos), die zowel staatshoofd als regeringsleider is. De president heeft traditioneel erg veel macht, critici spreken dan ook wel van een 'keizerlijke president' (presidencia imperial). De belangrijkste beperking van de presidentiële macht is de sexenio, het feit dat de president na zijn zesjarige termijn niet meer herkozen kan worden. Het wordt in Mexico dan ook niet op prijs gesteld als voormalige presidenten zich met de politiek bemoeien. De president kan ministers benoemen en ontslaan, zijn kabinet maakt geen deel uit van de uitvoerende macht. Het kabinet bestaat uit 19 ministeries (secretarías), maar dat is geen vaststaand aantal. De huidige president is Felipe Calderón. Minister van binnenlandse zaken is Fernando Gómez-Mont Urueta, minister van buitenlandse zaken is Patricia Espinosa Cantellano en minister van haciënda is Agustín Carstens. Mexico heeft een presidentieel stelsel, wat betekent dat het Congres en de president onafhankelijk van elkaar opereren. De president is geen verantwoording schuldig aan het congres en kan ministers (m.u.v. de minister van justitie) benoemen en ontslaan zonder tussenkomst van het Congres. Daar staat tegenover dat de president het Congres nooit kan ontbinden.
+
===Porfiriaat en de Mexicaanse Revolutie===
 +
{{Zie ook|Lees de volgende artikelen voor meer informatie: [[Porfiriaat]] en [[Mexicaanse Revolutie]].}}
 +
[[File:Pancho_and_his_followers.jpg|right|300px|thumb|[[Pancho Villa]] en zijn aanhangers tijdens de Mexicaanse Revolutie.]]
 +
In 1876 kwam [[Porfirio Díaz]] aan de macht, waardoor er een einde aan de liberale hervormingen kwam. Díaz trok tijdens zijn tweede termijn steeds meer macht naar zich toe. Hij zorgde dat verkiezingen vervalst werden, waardoor hij president kon blijven. Ook verving hij veel van zijn tegenstanders in het parlement en onderdrukte de bevolking. Zijn regeerperiode staat bekend als het Porfiriaat. Tijdens deze periode maakte Mexico een grote economische groei door. Díaz verkocht namelijk veel natuurlijke hulpbronnen aan Amerikaanse en Britse bedrijven. Het grootste gedeelte van de bevolking zag niets van die groei.  
  
−
De rechterlijke macht rust bij het Hooggerechtshof van de Natie (Suprema Corte de Justicia de la Nación) en een grote hoeveelheid lagere en gespecialiseerde rechtbanken. Het Hooggerechtshof bestaat uit 11 leden die door het Congres voor 15 jaar worden aangewezen.
+
In 1910 kwam de bevolking in opstand tijdens de Mexicaanse Revolutie. Díaz werd toen afgezet en [[Francesco I. Madero]] werd president. De revolutionairen wilden van Mexico een democratie maken, maar in 1911 vielen de revolutionairen uit elkaar. Onder de revolutionairen vielen zowel gematigde liberalen (zoals Madero) en radicale rebellenleiders (zoals [[Emiliano Zapata]] en [[Pancho Villa]]). Tussen die twee groepen brak een strijd los die tot 1920 zou duren. De Mexicaanse Revolutie was een roerige periode, waarin leiders elkaar snel opvolgden. Na 1920 keerde langzamerhand de rust terug in Mexico.
  
−
Mexico kent universeel stemrecht vanaf 18 jaar. Algemeen mannenkiesrecht bestaat (met onderbrekingen) sinds 1857, vrouwenkiesrecht werd op nationaal niveau in 1953 ingevoerd. Officieel kent Mexico ook stemplicht, maar er staat geen straf op niet stemmen. Federale verkiezingen worden georganiseerd door het Federaal Electoraal Instituut (IFE), regionale verkiezingen door statelijke kiesinstituten. Wegens de dominantie van de PRI zijn verkiezingen en de onafhankelijkheid van politieke instituties lange tijd vooral een schijnvertoning geweest. De laatste jaren is daar verandering in gekomen, hoewel zeker op gemeentelijk en deelstaatniveau verkiezingen lang niet altijd eerlijk verlopen en politieke corruptie een groot probleem is.
+
=== Institutionele Revolutie ===
 +
[[File:MexicaliBraceros,1954.jpg|left|300px|thumb|Mexicaanse arbeiders staan in [[Mexicali]] in de rij om in de Amerikaanse staat [[Californië]] te werken. In de periode van het Mexicaanse wonder ontstond er ook veel Mexicaanse gastarbeid in de Verenigde Staten.]]
 +
Tussen 1929 en 2000 stond Mexico onder leiding van de [[Institutioneel Revolutionaire Partij]] (PRI). Deze periode staat bekend als de ''Institutionele Revolutie''. Mexico was tijdens deze periode in feite een [[eenpartijstaat]] en [[dictatuur]]. De verkiezingen werden vervalst, waardoor de PRI-kandidaten bijna altijd zouden winnen. Toch was de dictatuur in Mexico enigszins verborgen. De PRI was bedoeld om de Mexicaanse Revolutie voort te zetten. De partij wist aan de ene kant [[armoede]] in Mexico te bestrijden. Tussen de jaren 1940 en 1970 beleefde Mexico grote economische groei. Die periode staat bekend als het [[Mexicaanse wonder]]. Doordat de PRI de oliesector had [[nationalisatie|genationaliseerd]], gingen de olie-inkomsten direct in de Mexicaanse schatkist. Hierdoor kon de Mexicaanse overheid veel geld uitgeven aan [[infrastructuur]], onderwijs en gezondheidszorg.  
  
 +
Toch bleven sommige delen van Mexico erg arm. Ook maakte de PRI gebruik van onderdrukking, corruptie en fraude om aan de macht te blijven. Vanaf de jaren 1960 ontstonden er protestacties tegen de PRI. Studentengroepen wilden dat Mexico een democratisch land werd, terwijl radicaal-linkse groepen het land in een [[communisme|communistisch]] land wilden veranderden. De PRI kreeg de steun van de Verenigde Staten. Tijdens de [[Vuile Oorlog (Mexico)|Vuile Oorlog]] ging de Mexicaanse overheid erg ver om haar politieke tegenstanders uit de weg te ruimen. De Amerikanen gaven steun aan die acties, omdat zij vreesden dat het communisme voet aan de grond in Mexico zou krijgen.
  
−
[bewerken] Politieke Partijen
+
Vanaf de jaren 1980 ging het bergafwaarts met de Mexicaanse economie. Het land had grote schulden, terwijl de olie-inkomsten daalden. De PRI besloot daarom te bezuinigen en meer over te laten aan de markt. Langzamerhand verloor de partij steeds meer aanhangers. Aan de rechterkant ontstond de [[Nationale Actiepartij]], terwijl aan de linkerkant de [[Partij van de Democratische Revolutie]] ontstond. Tijdens de jaren 1980 en 1990 werd Mexico langzamerhand een democratie met meerdere politieke partijen. In 2000 koos Mexico voor het eerst in ruim 70 jaar een president die geen lid was van de PRI: [[Vicente Fox]] van de Nationale Actiepartij. Dat moment wordt gezien als het einde van de Institutionele Revolutie.
−
 
−
verdeling van gouverneurs over politieke partijen in de Staten van Mexico Zie ook Lijst van Mexicaanse politieke partijen
 
  
−
In het congres zijn acht politieke partijen vertegenwoordigd. De eerste drie zijn de drie grote partijen, de laatste vijf zijn kleinere:
+
===21e eeuw===
 +
[[File:Fuerza_del_Estado_Michoacán.jpg|right|300px|thumb|Vandaag de dag is nog steeds de [[Mexicaanse drugsoorlog]] aan de gang in het land.]]
 +
Onder president Fox werden geheime documenten uit het PRI-tijdperk vrijgegeven. Ook werd Mexico een stuk democratischer en werd er meer gedaan aan de bestrijding van drugs. Toch bleef de kloof tussen arm en rijk groot in het land. In 2006 werd Fox opgevolgd door zijn partijgenoot [[Felipe Calderón]]. Onder Calderón liep de [[Mexicaanse drugsoorlog]] verder uit de hand. De president besloot het leger in te zetten tegen de drugskartels. Tijdens Calderóns regeerperiode vielen meer dan 45.000 doden door de oorlog. In 2012 werd Calderón opgevolgd door de PRI-kandidaat [[Enrique Peña Nieto]]. Hij voerde enkele hervormingen door op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg. Ook werden democratische hervormingen doorgevoerd. Het presidentschap van Peña Nieto staat echter ook bekend om zijn vele [[corruptie]]schandalen en drugsgeweld. In 2014 werden 43 studenten door de Mexicaanse drugskartel gekidnapt, wat tot veel woede onder de Mexicaanse bevolking leidde.
  
−
Nationale Actiepartij (Partido Acción Nacional, PAN). Een conservatieve partij die op economisch terrein voorstander is van een vrijemarkteconomie. De huidige president, Felipe Calderón, is van de PAN, evenals zijn voorganger Vicente Fox.
+
In 2018 brak een nieuwe periode in de Mexicaanse geschiedenis. [[Andrés Manuel López Obrador]] van de nieuwe partij [[Morena]] werd tot president gekozen en kreeg een meerderheid in het parlement. De drie grote traditionele partijen leden flinke verliezen. López Obrador staat bekend als een [[links-populisme|linkse populist]]. Tijdens zijn presidentschap pakte corruptie en drugsgeweld aan, kwam er meer geld voor onderwijs en gezondheidszorg en werd er meer gedaan aan [[armoede]] en [[sociale ongelijkheid]] in het land. López Obrador werd in 2024 opgevolgd door partijgenoot [[Claudia Sheinbaum]], nadat zij een grote meerderheid tijdens de verkiezingen behaalde. Sheinbaum werd daardoor de eerste vrouwelijke president van Mexico. Zij heeft belooft om het beleid van López Obrador door te zetten.
−
Institutioneel Revolutionaire Partij (Partido Revolucionario Institucional, PRI). Gevormd in 1929, vanaf dat moment (onder verschillende namen) tot 2000 aan de macht. Oorspronkelijk links georiënteerd, profileert zich tegenwoordig als partij in het politieke centrum. Heeft een imago van corruptie en oneerlijkheid.
 
−
Partij van de Democratische Revolutie (Partido de la Revolución Democrática, PRD). Een linkse partij, opgericht in 1989. De controversiële politicus Andrés Manuel López Obrador is van de PRD en verloor de verkiezingen met een krappe marge, maar beschuldigde de PAN van fraude en vormde een tegenregering.  
 
−
Partij van de Arbeid (Partido del Trabajo, PT), socialistisch.
 
−
Groene Ecologische Partij van Mexico (Partido Verde Ecologista de México, PVEM), groen/conservatief.  
 
−
Convergentie (Convergencia), sociaaldemocratisch.
 
−
Nieuwe Alliantie (Nueva Alianza, PANAL), liberaal/belangenpartij voor leraren.
 
−
Sociaaldemocratische Partij (Partido Socialdemócrata, PSD), sociaaldemocratisch/links-liberaal.  
 
  
−
[bewerken] Internationale betrekkingen
+
== Geografie ==
−
 
−
President Calderón en minister-president Stephen Harper van CanadaMexico's buitenlandse beleid is traditioneel bepaald geweest door de principes van non-interventie en zelfbeschikkingsrecht, in 1930 geformuleerd als de Estradadoctrine. De Mexicaanse regering achtte het moreel onrechtvaardig op te treden, zowel militair als door politieke of economische drukmiddelen tegen vreemde mogendheden, daar dit de soevereiniteit van deze landen zou schaden. De laatste jaren is hier verandering in gekomen, en poogt Mexico een actievere rol te spelen in de wereldpolitiek. Wel weigert Mexico bijvoorbeeld nog steeds deelname aan militaire missies van de Verenigde Naties.
 
  
−
Mexico is lid van onder andere de Verenigde Naties, de Organisatie van Amerikaanse Staten, de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, de Veiligheids- en Welvaartsalliantie van Noord-Amerika en de G8+5 en is waarnemend lid van de Caricom, de Raad van Europa, de Organisatie van Niet-gebonden Landen en de Zuid-Amerikaanse Statengemeenschap.
+
=== Landschap ===
 +
[[Bestand:Baja California Desert.jpg|300px|right|thumb|Een woestijn op het schiereiland [[Baja California]]]]
 +
[[Bestand:Pico Orizaba1.jpg|300px|right|thumb|De vulkaan [[Citlaltépetl]]]]
 +
Mexico ligt in het zuidelijke uiteinde van [[Noord-Amerika]] en in het noordelijke uiteinde van [[Midden-Amerika]]. De kustlijn van Mexico is erg lang. Het land ligt ingeklemd tussen de [[Atlantische Oceaan]] en de [[Grote Oceaan]]. Rond Mexico bevinden zich talrijke eilanden. Voorbeelden zijn de [[Revillagigedo-eilanden]] en [[Isla Guadalupe]].  
  
 +
Het land heeft drie grote bergketens: de [[Oostelijke Sierra Madre]], de [[Westelijke Sierra Madre]] en de [[Zuidelijke Sierra Madre]]. De hoogste berg in Westelijke Sierra Madre is de [[Cerro Gordo]] met 3340 [[meter]]. De hoogste berg in de Oostelijke Sierra Madre is de [[Peña Nevada]] met 3664 meter. De drie gebergten vormen samen een soort van ring, waarin het [[Hoogland van Mexico]] ligt. Dat is een vrije vlakke regio waar de meeste Mexicanen wonen. Ook ligt hier de [[Chihuahuawoestijn]]. Door Mexico loopt ook de [[Trans-Mexicaanse Vulkanengordel]]. Hier ligt ook de beroemde vulkaan [[Popocatépetl]].
  
−
[bewerken] Mensenrechten
+
Aan de Mexicaanse oostkust ligt de [[Golf van Mexico]]. Hier bevindt zich ook het schiereiland [[Yucatán]], wat tussen de Golf van Mexico en de Caribische Zee ligt. In het westen ligt het schiereiland [[Neder-Californië]]. Tussen dat schiereiland en het vasteland ligt de [[Golf van Californië]].
−
Zie Mensenrechten in Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
 
  
−
Sinds de jaren '90 is in Mexico op mensenrechtengebied enige vooruitgang geboekt. Hoewel de mensenrechtensituatie in het verleden niet bijzonder goed was, was het voor Latijns-Amerikaanse maatstaven toch nog redelijk te noemen. De grootste punten van zorg zijn momenteel geweld tegen vrouwen, straffeloosheid qua mensenrechtenschendingen in het verleden, arbitraire gevangenname, marteling en de positie van de indianen. In het zuiden van Mexico is de mensenrechtensituatie over het algemeen slechter dan in het noorden.
+
=== Rivieren & Meren ===
 +
In Mexico zijn weinig rivieren. Op het schiereiland Yucatan ligt wel een grote rivier, de [[Hondo (rivier)|Hondo]]. Andere grote rivieren zijn de [[Suchiate]], de [[Rio Lerma]] en de [[Usumacinta]]. De grens met [[Belize (land)|Belize]] wordt gevormd door een kanaal aan de Rio Hondo. De [[Rio Bravo]] is de langste rivier van heel Mexico. De rivier de Usumacinta vormt de grens met [[Guatemala]]. De Rio Lerma en de [[Rio Balsas]] monden in de [[Grote Oceaan]]. Een andere belangrijke rivier is de [[Colorado (rivier)|Colorado]] die ook door de [[Verenigde Staten]] stroomt. In Mexico zijn ook binnenlandse rivieren (dat betekent dat de rivieren niet in zee monden). Een bekende binnenlandse rivier is de [[Rio Casas Grandes]] die in de [[Chihuahuawoestijn]] ligt. De meeste rivieren in Mexico hebben weinig water. Bijna geen van hen is bevaarbaar.
  
 +
In Mexico zijn talrijke meren en vijvers. De belangrijkste is het [[Chapalameer]] in de Mexicaanse staat [[Jalisco]]. Andere grote meren zijn het [[Meer van Patzcuaro]], het [[Zirahuénmeer]] en het [[Cuitzeomeer]]. De laatste drie opgenoemde meren liggen allemaal in de Mexicaanse staat [[Michoacán de Ocampo]].
  
−
[bewerken] Binnenlandse conflicten
+
=== Flora & Fauna ===
−
In verschillende Mexicaanse staten zijn er conflicten met een lage intensiteit. Het bekendst de opstand van het Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN) in Chiapas. Deze opstand krijgt internationaal veel aandacht maar sinds het uitbreken van de opstand in 1994 heeft er maar weinig geweld plaatsgevonden. Wel zijn er berichten over mensenrechtenschendingen begaan door overheidstroepen. Uit Guerrero is het minder bekende Revolutionaire Volksleger (EPR) afkomstig. Verder bestaan in Mexico nog zeker een dozijn gewapende bewegingen. De meeste daarvan zijn echter alleen op papier actief, en hun activiteiten bestaan uit weinig meer dan het publiceren van pamfletten en het sturen van bedreigingen. Noemenswaardig is verder de niet-gewapende Volksassemblee van de Volkeren van Oaxaca (APPO), die poogt de autoritaire gouverneur Ulises Ruiz uit het zadel te stoten. Tenslotte bestaat in Mexico de tegenregering van Andrés Manuel López Obrador, die de verkiezingsuitslag van 2006 niet erkend heeft en zichzelf heeft uitgeroepen tot 'legitiem president'.
+
[[Bestand:Kaimanfische (Lepisosteus).jpg|300px|left|thumb|Vier [[lepisosteus|lepisosteuzen]]]]
 +
Mexico is een land met een diverse en speciale natuur. In Mexico komen meer dan 200.000 soorten planten en dieren voor. Er zijn ongeveer 735 soorten [[reptiel]]en, ongeveer 450 soorten [[zoogdier]]en en ongeveer 290 soorten [[amfibie]]ën. Over planten gesproken, heeft Mexico ongeveer 26.000 verschillende soorten planten.
  
 +
In Mexico zijn er 34 biosferen (een soort ecosystemen), 64 nationale parken (=extra beschermde natuurgebieden), 4 natuurlijke monumenten, 26 fauna-flora beschermgebieden, 4 gebieden met een gewone natuurlijke bescherming en 17 natuur-heiligdommen.
  
−
[bewerken] Bestuurlijke indeling
+
=== Klimaat ===
−
Mexico is een federatie verdeeld in 31 'vrije en soevereine' staten, en een Federaal District (Distrito Federal), dat gelijk staat aan Mexico-stad. Elke staat heeft aan het hoofd een gouverneur (gobernador), die voor zes jaar wordt verkozen in directe verkiezingen en niet herkiesbaar is, een staatscongres (congreso estatal) dat voor drie jaar wordt gekozen en een eigen grondwet. Het Federaal District heeft sinds 1997 een gekozen regeringsleider (jefe de gobierno) en wetgevende assemblee (asamblea legislativa), voorheen was het bestuur van het Federaal District de verantwoordelijkheid van de federale regering. Mexico is verder onderverdeeld in 2438 gemeentes (municipios), elk bestuurd door een voor drie jaar gekozen burgemeester (presidente municipal) bijgestaan door regidores. Het Federaal District is niet verdeeld in gemeentes, maar is opgedeeld in 16 districten (delegaciones).
+
Mexico ligt op de [[Kreeftskeerkring]]. Het klimaat in Mexico verschilt van regio. In het noorden kan het bijvoorbeeld hartstikke warm woorden vanwege de droge woestijnen en in het zuiden is het een vochtig en tropisch klimaat met regenwouden en oerwouden. De gebieden van Mexico die hoger gelegen zijn, zijn warmer dan de lage en vlakke gebieden. In het zuidoosten zijn moerassen.
  
−
+
Het klimaat aan de kust is ook veel koeler dan in het binnenland. De laagste temperatuur ooit opgemeten in Mexico was -26 °C en de hoogste was 50 °C. In gebieden waar het klimaat gematigd is, valt er minder dan 350 mm regen per jaar. Mexico heeft een regenseizoen. Die duurt van de maand [[mei]] tot [[oktober]]. De gemiddelde temperatuur van heel Mexico is 19 °C.
−
De 31 staten van MexicoDe 31 staten van Mexico zijn de volgende:
 
  
−
1.Aguascalientes
+
== Politiek ==
−
2.Baja California
+
===Staatsinrichting===
−
3.Baja California Sur
+
[[Bestand:Claudia Sheinbaum, presidenta de México (54305440189).jpg|right|300px|thumb|[[Claudia Sheinbaum]], de huidige president van Mexico.]]
−
4.Campeche
+
[[File:LegPalaceDF.JPG|right|300px|thumb|Het gebouw waar de Kamer van Afgevaardigden vergadert]]
−
5.Chiapas
+
Mexico is een federale, democratische en constitutionele republiek. Dat betekent dat Mexico een [[grondwet]] heeft en is opgericht verschillende staten (soort van provincies). Die staten hebben allemaal een grote mate van [[zelfbestuur]]. Het [[staatshoofd]] van Mexico is een president. De president is ook de [[regeringsleider]] van het land en de opperbevelhebber van het Mexicaanse leger. Om de zes jaar wordt de president gekozen door middel van rechtstreekse verkiezingen. De winnaar van de verkiezingen blijft zes jaar president. Een president mag slechts één termijn dienen; presidenten kunnen dus niet herkozen worden. De huidige president van Mexico is [[Claudia Sheinbaum]] van de partij [[Morena]].  
−
6.Chihuahua
 
−
7.Coahuila
 
−
8.Colima
 
−
9.Durango
 
−
10.Guanajuato
 
−
11.Guerrero
 
−
12.Hidalgo
 
−
13.Jalisco
 
−
14.Mexico  
 
−
15.Michoacán
 
−
16.Morelos
 
−
17.Nayarit
 
−
18.Nuevo León
 
−
19.Oaxaca
 
−
20.Puebla
 
−
21.Querétaro
 
−
22.Quintana Roo
 
−
23.San Luis Potosí
 
−
24.Sinaloa
 
−
25.Sonora
 
−
26.Tabasco
 
−
27.Tamaulipas
 
−
28.Tlaxcala
 
−
29.Veracruz
 
−
30.Yucatán
 
−
31.Zacatecas
 
−
 
  
 +
Naast een regering heeft Mexico ook een parlement: het [[Congres van de Unie]]. Dat parlement bestaat uit twee kamers:
 +
* De [[Kamer van Afgevaardigden (Mexico)|Kamer van Afgevaardigden]], bestaande uit 500 leden. 300 leden worden gekozen via een [[districtenstelsel]] en 200 leden via nationale kieslijsten. De Kamer wordt om de drie jaar herkozen.
 +
* De [[Senaat (Mexico)|Senaat]], bestaand uit 128 leden. Zij worden om de zes jaar gekozen en vertegenwoordigen de deelstaten van Mexico.
  
 +
=== Politieke partijen ===
 +
Op landelijk niveau zijn er zeven grote politieke partijen. Dat zijn:
 +
* [[Groene Partij van Mexico]]
 +
* [[Institutioneel Revolutionaire Partij]]
 +
* [[Morena]]
 +
* [[Nationale Actiepartij]]
 +
* [[Partij van de Arbeid (Mexico)|Partij van de Arbeid]]
 +
* [[Partij van de Burgerbeweging]]
 +
* [[Partij van de Democratische Revolutie]]
  
 +
=== Bestuurlijke indeling ===
 +
Mexico heeft 31 staten en één federaal district ([[Mexico-Stad]]). Iedere staat heeft een eigen [[gouverneur]], regering en parlement. De gouverneur wordt om de zes jaar gekozen door de bevolking. Mexico-Stad is een federaal district, omdat men niet wilde dat een staat de eer had om de hoofdstad te hebben. Ondanks het verschil in naam heeft Mexico-Stad dezelfde rechten als andere staten.
  
−
[bewerken] Geografie
+
De staten zijn weer verdeeld in gemeenten. Er zijn in totaal 2438 gemeentes in Mexico. De staat met de meeste gemeentes van allemaal is de staat [[Oaxaca (staat)|Oaxaca]] met 570 gemeentes. In tegenstelling hebben de staten [[Baja California]] en [[Baja California Sur]] elk maar 5 gemeenten. Elke gemeente heeft zijn eigen burgemeester. Om de drie jaar wordt er een nieuwe gekozen. Naast de burgemeester zijn er ook de gemeenteraad en de wethouders. Die hebben ook een termijn van drie jaar lang.
−
Zie Geografie van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
 
−
 
−
De Piek van Orizaba, de hoogste berg van MexicoMexico ligt in het zuiden van Noord-Amerika. Geopolitiek gezien valt het land buiten Centraal-Amerika, maar geografisch gezien maakt het zuidoostelijke gedeelte, het deel dat voorbij de Landengte van Tehuantepec ligt wel deel uit van Centraal-Amerika. De geografie van dit gedeelte wijkt op punten sterk af van die van de rest van het land. De Balsasdepressie die ongeveer halverwege Mexico-stad en de Grote Oceaankust ligt wordt wel als geologische grens van Centraal-Amerika gezien.
 
  
−
De grens tussen Mexico en de Verenigde Staten wordt gevormd door de Rio Grande in ruwweg de oostelijke helft en geometrische lijnen in het westen, op een klein stukje van de Río Colorado na. De grens met Guatemala in het zuiden wordt eveneens grotendeels door rechte lijnen bepaald, maar volgt ook op stukken de Río Suchiate en de Río Usumacinta. De grens met Belize tenslotte wordt geheel gevormd door de Río Hondo.
+
<div style="text-align: center;">
 +
{| class="wikitable"
 +
|- style="background: #efefef;"
 +
| width="250" style="background:pink;" align="center" | '''Naam van de staat'''
 +
| width="200" style="background:pink;" align="center" | '''Hoofdstad'''
 +
| width="80;" style="background:pink;" align="center" | '''Bevolking (2024)'''
 +
| width="80;" style="background:pink;" align="center" | '''Oppervlakte (in km²)'''
 +
| width="80;" style="background:pink;" align="center" | '''Kaart'''
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (1) [[Aguascalientes (staat)|Aguascalientes]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Aguascalientes (stad)|Aguascalientes]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.493.459
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 5.625
 +
| rowspan = "32" | [[Bestand:States of Mexico.svg|center|500px]]
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (2) [[Baja California]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Mexicali]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.779,050
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 71.546
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (3) [[Baja California Sur]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[La Paz (Baja California Sur)|La Paz]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 872.439
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 73.943
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (4) [[Campeche (staat)|Campeche]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[San Francisco de Campeche]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 949.481
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 57.727
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (5) [[Chiapas]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Tuxtla Gutiérrez]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 5.914.879
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 73.681
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (6) [[Chihuahua (staat)|Chihuahua]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Chihuahua (stad)|Chihuahua]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.900.629
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 247.487
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (7) [[Coahuila de Zaragoza]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Saltillo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.457.516
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 151.445
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (8) [[Colima (staat)|Colima]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Colima (stad)|Colima]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 719.445
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 5.627
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (9) [[Durango (staat)|Durango]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Victoria de Durango]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.890.563
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 123.367
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (10) [[Guanajuato (staat)|Guanajuato]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Guanajuato (Guanajuato)|Guanajuato]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 6.313.504
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 30.621
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (11) [[Guerrero (staat)|Guerrero]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Chilpancingo de los Bravo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.603.188
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 63.794
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (12) [[Hidalgo (staat)|Hidalgo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Pachuca de Soto]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.222.994
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 20.856
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (13) [[Jalisco]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 8.732.495
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 78.630
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (14) [[Mexico (staat)|Mexico]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Toluca de Lerdo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 17.728.216
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 22.333
 +
|-
 +
| ''[[Mexico-Stad]]''
 +
| ''Geen''
 +
| ''9.352.517
 +
| ''577''
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (15) [[Michoacán de Ocampo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Morelia]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 4.943.602
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 58.667
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (16) [[Morelos]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Cuernavaca]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.964.164
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 4.892
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (17) [[Nayarit]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Tepic]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.237.293
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 27.862
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (18) [[Nuevo León]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Monterrey]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 6.130.641
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 64.203
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (19) [[Oaxaca (staat)|Oaxaca]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Oaxaca de Juárez]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 4.242.791
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 93.343
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (20) [[Puebla (staat)|Puebla]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Puebla de Zaragoza]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 6.586.805
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 34.251
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (21) [[Querétaro (staat)|Querétaro]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Santiago de Querétaro]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 2.530.655
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 11.658
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (22) [[Quintana Roo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Chetumal]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.917.252
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 42.535
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (23) [[San Luis Potosí (staat)|San Luis Potosí]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[San Luis Potosí (stad)|San Luis Potosí]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 2.874.010
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 61.165
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (24) [[Sinaloa]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Culiacán Rosales]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.169.760
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 57.331
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (25) [[Sonora (staat)|Sonora]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Hermosillo]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.039.967
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 184.946
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (26) [[Tabasco (staat)|Tabasco]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Villahermosa (Tabasco)|Villahermosa]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 2.537.961
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 24.747
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (27) [[Tamaulipas]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Ciudad Victoria]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.575.756
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 80.148
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (28) [[Tlaxcala (staat)|Tlaxcala]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Tlaxcala de Xicohténcatl]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.469.900
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 3.997
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (29) [[Veracruz de Ignacio de la Llave]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Xalapa-Enríquez]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 8.093.517
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 71.856
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (30) [[Yucatán (staat)|Yucatán]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Mérida (Yucatán)|Mérida]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 2.375.403
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 39.671
 +
|-
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | (31) [[Zacatecas (staat)|Zacatecas]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | [[Zacatecas (stad)|Zacatecas]]
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 1.674.227
 +
| bgcolor="#E0FFFF" | 75.416
 +
|}
 +
</div>
  
 +
=== Buitenlands beleid ===
 +
Mexico is lid van verschillende internationale organisaties zoals de [[Verenigde Naties]], de [[Organisatie van Amerikaanse Staten]], de [[Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling]], de [[Veiligheids- en Welvaartsalliantie van Noord-Amerika]], de [[G8+5]], de [[Caricom]], de [[Raad van Europa]], de [[Organisatie van Niet-Gebonden Landen]] en de [[Zuid-Amerikaanse Statengemeenschap]].
  
−
[bewerken] Topografie
+
Op politiek vlak heeft Mexico goede banden met haar buurlanden. Samen met de Verenigde Staten en Canada vormt Mexico de [[Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst]] (NAFTA). Tussen de drie landen is er grote mate van [[vrijhandel]] mogelijk. Ook werken en wonen veel Mexicanen in de Verenigde Staten en werken de landen samen om drugsgeweld aan te pakken. Sinds het presidentschap van [[Donald Trump]] in 2017 is de band tussen Mexico en de Verenigde Staten iets stroever geworden. Trump wil namelijk illegale immigratie in de Verenigde Staten vanuit Mexico aanpakken. Mexico is namelijk een doorstroomgebied voor migranten uit het Midden-Amerika. Ook vanuit het zuiden van Mexico vluchtten er veel mensen naar de Verenigde Staten. Inmiddels staat langs een deel van de Amerikaans-Mexicaanse grens een hek.  
−
Mexico heeft ongeveer de vorm van een driehoek met twee opvallende schiereilanden: Yucatán en Neder-Californië. Het land strekt zich meer dan drieduizend kilometer van het noordwesten tot het zuidwesten uit. In het noorden is Mexico tweeduizend kilometer breed, op het smalste punt van de Landengte van Tehuantepec is dat ongeveer 220 kilometer. Mexico ligt tussen de Grote Oceaan aan de ene kant en de Golf van Mexico en Caribische Zee, randzeeën van de Atlantische Oceaan, aan de andere kant. De Pacifische kustlijn is grillig, met veel inhammen, kapen en baaien, en vaak rijst direct na de kust een gebergte op. De Atlantische kustlijn is regelmatiger, wel bevinden zich hier vele lagunes en aan de kusten van het schiereiland Yucatán ook koraalriffen. Buiten het continentaal plat in de Grote Oceaan liggen het eiland Guadalupe en de vulkanische Revillagigedo-eilanden. In het verleden claimde Mexico ook het afgelegen atol Clipperton, maar het land heeft inmiddels de soevereiniteit van Frankrijk over dat eiland erkend.
 
  
−
De Mexicaanse Hoogvlakte neemt ongeveer een derde van het grondgebied in. In het noorden loopt deze vlakte door in de Verenigde Staten, in het westen wordt het begrensd door de Westelijke Sierra Madre, in het oosten door de Oostelijke Sierra Madre en in het zuiden door de Trans-Mexicaanse Vulkanengordel. Een bergachtiger stuk ten hoogte van Zacatecas deelt de hoogvlakte in een noordelijk en zuidelijk deel. Het noordelijk deel bestaat uit woestijn en halfwoestijn en heeft een hoogte van zo'n 1500 tot 1800, het zuiden is groener, heeft een hoogte van 2000 tot 2500 meter en is minder effen dan het noordelijk gedeelte. In dit gedeelte van het land bevinden zich de meeste grote steden (Mexico-stad, Guadalajara, Toluca, Puebla, León). De Trans-Mexicaanse Vulkanengordel vormt de zuidgrens van de hoogvlakte, deze keten van vulkanen doorsnijdt het land van west naar oost, en bevat Mexico's meest bekende vulkanen, waaronder de Popocatépetl en de Piek van Orizaba, met 5.636 de hoogste berg van het land.
+
Daarnaast heeft Mexico nog zeer goede banden met andere landen in Latijns-Amerika. Veel landen in Latijns-Amerika zijn namelijk ook Spaanstalig. Ook zijn er veel overeenkomsten qua cultuur en geschiedenis.
  
−
+
=== Strijdkrachten ===
−
De oude Mayastad Calakmul in het regenwoud van de staat Campeche op het schiereiland YucatánMet uitzondering van het schiereiland Yucatán is het gebied ten zuiden van de Vulkanengordel zeer bergachtig, hier bevindt zich Zuidelijke Sierra Madre die door de lagere landengte van Tehuantepec verbonden wordt met de Sierra Madre van Chiapas, die in feite een uitloper is van de gebergtes van Guatemala en de rest van Centraal-Amerika. Het schiereiland Yucatán vormt dat een groot en laaggelegen kalksteenplateau dat de Golf van Mexico van de Caribische Zee scheidt. Yucatán, evenals veel andere delen van het zuiden, is voor een groot deel bedekt met regenwouden.
 
  
 +
Wel 175.000 mensen uit Mexico werken in het leger van Mexico.
 +
Het leger is verdeeld in:
  
−
[bewerken] Klimaat
+
* het Mexicaanse Leger (130.000 soldaten)
−
Het klimaat van Mexico loopt door de grote verscheidenheid aan landschappen per plaats erg uiteen. De Kreeftskeerkring volgt ongeveer de grens van de tropische en de gematigde zone. Onder de keerkring zorgen het reliëf en de hoogte voor de voornaamste klimaatverschillen. De verschillen qua temperatuur over de verschillende jaargetijden zijn er klein, maar er is wel een regenseizoen dat ongeveer overeenkomt met de zomermaanden. Yucatán en de staten Tabasco, Chiapas, Veracruz en Oaxaca kennen voor een groot deel een tropisch regenwoudklimaat. Ten noorden van de kreeftskeerkring zijn de meeste gebieden met een woestijnklimaat te vinden, hoewel de kustgebieden en het noordoosten een zeer gematigd klimaat hebben. De hoogvlaktes in het noorden kennen hete zomers en koude winters. De centrale hoogvlaktes kennen de meest gematigde klimaten, en het is dan ook hier dat de meeste grote steden zich bevinden. De stad Campeche aan de westkust van het schiereiland Yucatán geldt als warmste stad qua jaargemiddelde van Mexico, Toluca op de hoogvlakte ten westen van Mexico-stad als koudste. In de zomermaanden zijn over de gehele Mexicaanse kust orkanen mogelijk.
+
* de Mexicaanse Marine (37.000 soldaten)
 +
* de Mexicaanse Luchtmacht (8.000 soldaten)
  
 +
=== Mensenrechten ===
 +
De mensenrechten van Mexico waren vroeger niet zo goed. Tegenwoordig is het wat beter, maar het is weer slecht geworden sinds het jaar 1992. Ook zijn er regionale verschillen. In de noordelijke staten zijn de mensenrechten over het algemeen beter dan in het zuiden.
  
−
[bewerken] Flora en fauna
+
30% tot 60% van de huwelijken in Mexico heeft een vorm van [[huiselijk geweld]], waarbij de mannelijke partner de vrouwelijke partner slaat. Daarnaast heeft Mexico een van de hoogste aantallen [[vrouwenmoord]]en ter wereld. Jaarlijks worden enkele honderden vrouwen vermoord. Vooral aan de grens met de Verenigde Staten (zoals [[Ciudad Juárez]]) en in regio's met veel drugsgeweld. Vooral de arme vrouwen worden vaak aangevallen. De [[maffia]] en [[drugs]]verkopers proberen vrouwen te kidnappen om te verkrachten. Dan verkopen ze die naar een plek waar prostitutie is. Als ze dat niet willen, dan worden de vrouwen vermoord.  
−
Mexico is een van de zeventien megadiverse landen, met meer dan 200.000 verschillende soorten herbergt Mexico 10 tot 12% van 's werelds biodiversiteit. Mexico is het land met de grootste verscheidenheid aan reptielen met 707 bekend soorten, tweede qua zoogdieren met 438 soorten, vierde in amfibieën met 290 en eveneens vierde in flora met 26.000 verschillende soorten. Ongeveer 2.500 soorten worden door Mexico's wetgeving beschermd. 170.000 km² van het land is beschermd als natuurgebied, waaronder 34 biosfeerreservaten, 68 nationale parken en 4 natuurlijke monumenten.
 
  
 +
In Mexico worden ook regelmatig (massa)graven van vermiste personen gevonden. Die massagraven worden in verband gebracht met de Mexicaanse drugsoorlog. Ook hebben de Mexicaanse politie en Amerikaanse [[FBI]] tunnels ontdekt die door smokkelaars gebruikt worden. Ook brengen smokkelaars drugs over de grens via bussen, vrachtwagens en auto's. In het verleden kwam vooral veel [[marihuana]] (wiet) de Verenigde Staten binnen via Mexico. Inmiddels hebben enkele Amerikaanse staten wiet gelegaliseerd. Drugshandelaars handelen nu in zwaardere drugs zoals [[cocaïne]], [[fentanyl]] en [[methamphetamine]]
  
−
[bewerken] Demografie
+
De inheemse bevolking van Mexico heeft te maken [[discriminatie]]. In sommige gevallen slaat die discriminatie over in martelingen en zelfs moorden. Andere problemen in Mexico zijn een gebrek aan [[persvrijheid]], [[corruptie]] en [[kinderarbeid]]. Op het gebied van lhbt-rechten heeft Mexico in de jaren groter sprongen gemaakt. Zo is het [[homohuwelijk]] inmiddels in alle staten legaal.
−
Zie Demografie van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
 
−
 
−
Bevolkingspiramide 2000Volgens de census van 2005 had het land 103.263.388 inwoners, 50.249.955 mannen en 53.013.433 vrouwen. Het geboortecijfer bedraagt 19/1000 inwoners, het sterftecijfer 4,9/1000. De bevolkingsgroei bedraagt 0,99% per jaar, een forse afname vergeleken het groeicijfer van 1965: 3,5%. De levensverwachting is 75,4 jaar.
 
  
 +
== Bevolking ==
 +
[[Bestand:MXPopgrowth.jpg|300px|left|thumb|De bevolkingstabel van Mexico]]
 +
In 2020 had Mexico 128.649.565 inwoners. Het inwonersaantal van Mexico groeide een beetje tijdens de 19e eeuw. Tussen 1930 en 1980 maakte Mexico een snelle groei door. De groeicijfers waren meer dan 3 % van de bevolking. Na 20 jaar verdubbelde de Mexicaanse bevolking, maar de bevolking begon minder te groeien in de periode van [[1995]] en [[2000]]. De gemiddelde levensverwachting steeg van 36 in [[1895]] tot 72 in [[2000]]. In het begin van de 20e eeuw leefden 90 % van alle Mexicanen op het platteland of in dorpjes. Tegenwoordig wonen de meeste Mexicanen in de steden. De meest dichtstbevolkte plaatsen in Mexico zijn Mexico-Stad, [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]], [[Monterrey]] en [[Puebla]]. De minst bevolkte plaatsen in Mexico zijn vooral in [[Baja California Sur]], [[Campeche (staat)|Campeche]] en [[Quintana Roo]].
  
−
[bewerken] Etnische samenstelling
+
Daarnaast wonen grote groepen Mexico in het buitenland. De [[Verenigde Staten]] is het land waar de meeste Mexicanen wonen na Mexico. In de Verenigde Staten leven wel ongeveer 37 miljoen Mexicanen. Zij zijn doorheen de jaren naar de Verenigde Staten gegaan om te werken of vluchtten voor armoede en drugsgeweld. Zij leven vooral in de Amerikaanse staten [[Californië]], [[Texas]], [[New Mexico]] en [[Illinois]]. Een andere plek waar veel Mexicanen wonen is [[Canada]]. Het Europese land met de meeste Mexicanen is [[Duitsland]]. De vierde bestemming waar veel Mexicanen wonen is [[Spanje]]. Er leven hier ongeveer zo'n 5.825 Mexicanen. Verder zijn er nog Mexicaanse gemeenschappen in het [[Verenigd Koninkrijk]], [[Frankrijk]], [[Zwitserland]], [[Japan]] en [[België]].
−
 
−
Zapoteken in OaxacaDe Mexicaanse grondwet definieert Mexico als multiculturele natie gebaseerd op de inheemse bevolking van het land. Hoewel er geen officiële tellingen van worden bijgehouden, gaan de meeste schattingen ervan uit dat zo'n 70% van de bevolking mesties is, een vermeniging tussen Europeanen en Indianen. 12% tot 30% is Indiaans, in het hoogste cijfer worden ook diegenen die 'overwegend indiaans' zijn meegeteld. De staten met het grootste aandeel indiaanse bevolking zijn Yucatán (59%), Oaxaca (48%), Quintana Roo (39%), Chiapas (28%), Campeche (27%) en Hidalgo (24%). Blanken vormen ongeveer 15% van de bevolking, maar hebben nog altijd een onevenredig overwicht in welvaart politieke invloed. De overige paar procent wordt ingenomen door Afro-Mexicanen, Arabische Mexicanen en Aziaten.
 
  
 +
=== Etniciteiten ===
 +
[[File:MuestraIndumentaria_2015_20.JPG|250px|thumb|right|Een cultureel evenement van de [[Nahua]].]]
 +
Mexico is een erg divers land met verschillende bevolkingsgroepen. Anders dan andere landen wordt in Mexico geen onderzoek gedaan naar de specifieke samenstelling van de bevolking. De laatste keer dat dat wel gebeurde was in 1921. Hierdoor zijn de precieze percentages of aantallen vaak onbekend, hoewel er enkele kleine onderzoeken zijn geweest. De belangrijkste groepen zijn:
 +
* Mestizo-Mexicanen: Zij vormen de grootste groep Mexicanen. Mestizo's zijn de nakomelingen van de Spaanse kolonisten en inheemse inwoners. Hun identiteit is daarom beïnvloed door zowel inheemse als Europese cultuur. Ook heeft hun identiteit veel bijgedragen aan de Mexicaanse cultuur.
 +
* Inheemse Mexicanen: Zij vormen ongeveer 14.9% tot 21,5% van de bevolking. Inheemse Mexicanen zijn de nakomelingen van de inheemse stammen in Mexico. Zij wonen tegenwoordig voornamelijk in het zuiden en op het schiereiland [[Yucatán]]. Belangrijke inheemse groepen zijn de [[Nahua]], de [[Yucateekse Maya's]], de [[Zapoteken]], de [[Mixteken]] en de [[Otomi]].
 +
* Witte Mexicanen: Zij zijn de nakomelingen van Europese kolonisten of Europeanen die later naar Mexico verhuisden. Hieronder vallen etnische groepen zoals [[Asjkenazische Joden]], [[Sefardische Joden]] en [[Mennonieten]]. De meeste witte Mexicanen wonen in het noorden van het land en in de grote steden.
 +
* Afro-Mexicanen: Zij zijn de nakomelingen van Afrikaanse slaven of Afrikaanse personen die later naar Mexico verhuisden. Zij wonen voornamelijk in steden als Veracruz. In 2015 zei 1,5% van de Mexicanen dat hij/zij Afro-Mexicaans was.
 +
* Arabische Mexicanen: Zij hebben een Midden-Oosterse migratieachtergrond. In Mexico wonen ongeveer 1,1 miljoen Arabische Mexicanen. Zij hebben vaak voorouders uit [[Libanon]], [[Syrië]], [[Staat Palestina|Palestina]] of [[Irak]].
 +
* Aziatische Mexicanen: Zij vormen minder dan 1% van de bevolking en zijn voornamelijk afkomstig uit de [[Filipijnen]].
 +
Daarnaast is een groot gedeelte van de Mexicanen ook gemixt en zijn er kleinere groepen (zoals de [[Roma]]). Er zijn Amerikaanse, Spaanse, Guatemalaanse, Argentijnse, Colombiaanse, Hondurese, Duitse, Italiaanse, Indische, Cubaanse, El Salvadoraanse, Franse, Chinese, Russische, Canadese, Libanese, Joodse, Japanse, Uruguayaanse, Peruaanse en Koreaanse gemeenschappen in Mexico.
 +
 
 +
=== Religie ===
 +
[[Bestand:Iglesia de Puebla.jpg|300px|left|thumb|De kerk van [[Puebla]]]]
 +
Mexico heeft een [[scheiding tussen kerk en staat]] en [[godsdienstvrijheid]]. De grootste religie van Mexico is de [[Rooms-Katholieke Kerk]]. In 2020 was 78% van de Mexicanen katholiek. Sinds het jaar 2000 daalt het aantal katholieken in Mexico. Zo zag in 2000 nog 96% van de bevolking zich als katholiek. Na [[Brazilië]] heeft Mexico het hoogste aantal katholieken ter wereld. Vooral in de staten [[Jalisco]], [[Aguascalientes (staat)|Aguascalientes]] en [[Guanajuato (staat)|Guanajuato]] gelooft men veel in de katholieke kerk. 11% van de bevolking is [[protestantisme|protestants]]. Protestanten wonen vooral in de staten [[Campeche (staat)|Campeche]], [[Chiapas]] en [[Tabasco (staat)|Tabasco]]. Ook zijn er kleinere groepen christenen die het [[oosters christendom]] aanhangen. In totaal hangt 91,3% van de bevolking het [[christendom]] aan. 
  
−
[bewerken] Taal
+
In de dichtbevolkte steden (zoals [[Mexico-Stad]], [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]], [[Monterrey]] en [[Puebla]]) worden ook andere godsdiensten beoefend. De Indische immigranten hier zijn vaak moslim, dus ze geloven in de [[islam]]. Indiërs die niet in de islam geloven, geloven in het [[hindoeïsme]] en het [[sikhisme]]. De Chinezen, Japanners en de Koreanen geloven vooral in het [[boeddhisme]], het [[confucianisme]], het [[taoïsme]] en het [[shintoïsme]]. Die andere religies vormen slechts 0,3% van de bevolking. Daarnaast ziet 8,4% van de bevolking zich niet als religieus.  
−
Ongeveer 90% van de bevolking heeft het Spaans als moedertaal, en wordt door 97% van de bevolking verstaan, waardoor het het land met het grootste aantal Spaanstaligen ter wereld is. Het Spaans is de facto de officiële landstaal. Het Mexicaans Spaans wijkt in uitspraak en woordenschat en in mindere mate in grammatica enigszins van het Spaans dat in Spanje wordt gesproken. Het Mexicaans Spaans heeft veel woorden uit inheemse talen opgenomen, voornamelijk het Nahuatl, en ook van het Amerikaans Engels. Het Spaans van de kuststreken van Veracruz en Tabasco wordt gerekend onder het Caribisch Spaans, het Spaans van Chiapas onder het Centraal-Amerikaans Spaans en de variant die op het schiereiland Yucatán wordt gesproken is als Yucateeks Spaans een aparte variëteit.
 
  
−
7,1% van de bevolking heeft een indiaanse taal als moedertaal. De Mexicaanse overheid heeft 62 inheemse talen erkend als 'nationale talen', met in het gebied waar ze gesproken worden eenzelfde geldigheid als het Spaans. Sommige inheemse talen hebben zeer goede overlevingskansen, waaronder het Nahuatl met 1,5 miljoen sprekers, het Yucateeks Maya met 800.000, het Mixteeks en Zapoteeks met elk 500.000 en het Tzeltal met 350.000 sprekers. Andere talen zijn echter met uitsterven bedreigd, Kiliwa en Cochimí bijvoorbeeld hebben minder dan 100 sprekers. Hoewel het Nahuatl de meest gesproken taal is met 1,5 miljoen sprekers, is de Oto-Mangue-taalfamilie (o.a. Zapoteeks, Mixteeks, Otomí, Mazateeks, Chinanteeks) met gezamenlijk 2,2 miljoen de grootste taalfamilie.
+
=== Talen ===
 +
{| class="toc" cellpadding="0" cellspacing="2" width="250px" style="float:right; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
 +
| colspan="2" style="background:#FF1493; color:white;" align="center" bgcolor="#FF1493" | '''Belangrijkste inheemse talen van Mexico'''
 +
|-
 +
! style="background:#FF69B4;" align="center" | Taal
 +
! style="background:#FF69B4;" align="center" | Aantal sprekers
 +
|-
 +
|[[Nahuatl]]
 +
| align="right" |1.659.029
 +
|-
 +
|[[Maya (taal)|Maya]]
 +
| align="right" |892.723
 +
|-
 +
|[[Mixeeks]]
 +
| align="right" |510.801
 +
|-
 +
|[[Zapoteeks]]
 +
| align="right" |505.992
 +
|-
 +
|[[Tzotzil (taal)|Tzotzil]]
 +
| align="right" |356.349
 +
|-
 +
|[[Tzetal (taal)|Tzeltal]]
 +
| align="right" |336.448
 +
|-
 +
|[[Otomi (taal)|Otomí]]
 +
| align="right" |327.319
 +
|-
 +
|[[Totonaca (taal)|Totonaca]]
 +
| align="right" |271.847
 +
|-
 +
|[[Mazateeks]]
 +
| align="right" |246.198
 +
|-
 +
|[[Huasteeks]]
 +
| align="right" |173.233
 +
|-
 +
|}
 +
De officiële taal van Mexico is het [[Spaans]]. Mexico heeft een eigen [[variëteit]] van het Spaans (het [[Mexicaans-Spaans]]). Die variëteit is een van de meest gebruikte vormen van het Spaans. Het Spaans is voor veel Mexicanen de taal die zij dagelijks gebruiken. Meer dan 99% van de bevolking spreekt Spaans, vaak als [[moedertaal]].  
  
−
Tenslotte hebben verschillende groepen migranten hun eigen taal meegebracht. Meer dan een een half miljoen mensen spreken Engels, de meesten van hen Amerikaanse immigranten, en voornamelijk in de staten Baja California, Jalisco en Guanajuato. Het Plautdietsch, een Laagduits dialect dat gesproken wordt door de Mennonieten, heeft ongeveer 75.000 sprekers, de meesten in de staten Chihuahua, Campeche en Durango. Veel Mennonieten spreken ook gewoon Duits, een taal die ook gesproken door aanzienlijke Duitse gemeenschappen in Mexico-stad, Puebla, de Soconusco en het noorden van het land, met in totaal 280.000 sprekers. 340.000 Mexicanen hebben Frans als moedertaal, en in de plaats Chipilo in de staat Puebla is een bloeiende Venetiaanssprekende gemeenschap.
+
De Mexicaanse erkent daarnaast 63 inheemse talen. De talen met de meeste sprekers zijn het [[Nahuatl]], het [[Maya (taal)|Maya]] en het [[Mixteeks]]. In 1895 sprak nog 17 % van de Mexicaanse bevolking nog de inheemse indiaanse taal. Tegenwoordig spreekt zo'n 5 tot 6% van de bevolking een inheemse taal.  
  
 +
Omdat Mexico zo dicht bij de [[Verenigde Staten]] ligt, spreekt men ook veel [[Engels]]. Voornamelijk aan de grens en in de grote steden spreken veel mensen Engels. Andere buitenlandse talen in Mexico zijn het [[Venetiaans]], het [[Duits]], het [[Frans]], het [[Catalaans]], het [[Baskisch]], het [[Arabisch]], het [[Hebreeuws]], het [[Jiddisch]] en het [[Sefardisch]].
  
−
[bewerken] Religie
+
=== Grootste steden ===
−
Zie Religie in Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
+
{| class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%"
 +
! colspan="11" align="center" | 20 grootste steden van Mexico
 +
|-
 +
! rowspan="23" width:150 |<br />
 +
[[File:MX_MM_PANORÁMICAS_DESFILE_ZÓCALO.jpg|200px|Mexico-Stad]]<br />[[Mexico-Stad]]<br />
 +
[[File:Ecatepec_(2025)_10.jpg|200px|Ecatepec de Morelos]]<br />[[Ecatepec de Morelos]]<br />
 +
[[File:Catedral_de_Puebla,_México,_2013-10-11,_DD_13.JPG|200px|Puebla]]<br />[[Puebla]]<br />
  
−
Volgens de census van Mexico beschouwt 95,2% van de Mexicanen als Christen. Het overgrote merendeel daarvan, 88% van de totale bevolking, is Rooms-katholiek. Desalniettemin neemt dit aantal snel af, en nog ongeveer de helft van de Mexicaanse katholieken is ook daadwerkelijk kerkgaand. De staten Jalisco, Aguascalientes en Guanajuato gelden traditioneel als bolwerken van het Mexicaanse katholicisme. Vooral in Indiaanse gebieden is het katholicisme in Mexico vaak sterk syncretisch, vermengd met inheemse tradities. 6,3% van de bevolking belijdt een protestantse of andere niet-katholieke Christelijke religie, een aantal dat snel toeneemt. Vooral in de staten Campeche, Chiapas en Tabasco wonen veel protestanten, vooral de evangelische varianten zijn populair in Mexico. 3,5% van de Mexicanen gaf aan geen religie te hebben, het merendeel in het zuiden. Ongeveer 0,9% vulde geen religie in, het merendeel daarvan waarschijnlijk protestanten of mensen zonder religie.
+
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Nummer
 +
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Naam
 +
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Inwonersaantal <br> (2020)
 +
! align="center" style="background:#f5f5f5;" | Staat/district
  
 +
! rowspan="23" width:150 |
 +
[[File:Aguacaliente_skyscrapers4_(cropped).JPG|border|200px|Tijuana]]<br />[[Tijuana]]<br />
 +
[[File:LeonPlaza2.jpg|200px|Léon]]<br />[[León (Guanajuato)|León]]<br />
 +
[[File:Ciudad_Juárez,_skyline.jpg|200px|Ciudad Juárez]]<br />[[Ciudad Juárez]]<br />
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 1 || align="left" | '''[[Mexico-Stad]]''' || align="left" | 9.209.944 || [[Mexico-Stad]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 2 || align="left" | '''[[Tijuana]]''' || align="left" | 1.810.645 || [[Baja California]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 3 || align="left" | '''[[Ecatepec de Morelos]]''' || align="left" | 1.643.623 || [[Mexico (staat)|Mexico]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 4 || align="left" | '''[[León (Guanajuato)|León]]''' || align="left" | 1.579.803 || [[Guanajuato (staat)|Guanajuato]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 5 || align="left" | '''[[Puebla]]''' || align="left" | 1.542.232 || [[Puebla (staat)|Puebla]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 6 || align="left" | '''[[Ciudad Juárez]]''' || align="left" | 1.501.551 || [[Chihuahua (staat)|Chihuahua]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 7 || align="left" | '''[[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]]''' || align="left" | 1.385.629 || [[Jalisco]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 8 || align="left" | '''[[Monterrey]]''' || align="left" | 1.142.952 || [[Nuevo León]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 9 || align="left" | '''[[Nezahualcóyotl]]''' || align="left" | 1.072.676 || [[Mexico (staat)|Mexico]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 10 || align="left" | '''[[Zapopan]]''' || align="left" | 1.026.492 || [[Jalisco]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 11 || align="left" | '''[[Chihuahua (stad)|Chihuahua]]''' || align="left" | 925.762 || [[Chihuahua (staat)|Chihuahua]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 12 || align="left" | '''[[Mérida (Yucatán)|Mérida]]''' || align="left" | 921.771 || [[Yucatán (staat)|Yucatán]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 13 || align="left" | '''[[Naucalpan]]''' || align="left" | 911.168 || [[Mexico (staat)|Mexico]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 14 || align="left" | '''[[Cancún]]''' || align="left" | 888.797 || [[Quintana Roo]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 15 || align="left" | '''[[Saltillo]]''' || align="left" | 864.431 || [[Coahuila de Zaragoza]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 16 || align="left" | '''[[Aguascalientes (stad)|Aguascalientes]]''' || align="left" | 863.893 || [[Aguascalientes (staat)|Aguascalientes]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 17 || align="left" | '''[[Hermosillo]]''' || align="left" | 855.563 || [[Sonora (staat)|Sonora]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 18 || align="left" | '''[[Mexicali]]''' || align="left" | 854.186 || [[Baja California]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 19 || align="left" | '''[[San Luis Potosí (stad)|San Luis Potosí]]''' || align="left" | 845.941 || [[San Luis Potosí (staat)|San Luis Potosí]]
 +
|-
 +
| align="center" style="background:#f0f0f0;" | 20 || align="left" | '''[[Culiacán]] '''|| align="left" | 808.416 || [[Sinaloa]]
 +
|}
  
−
[bewerken] Bevolkingsspreiding
+
=== Onderwijs ===
−
De dichtstbevolkte gebieden van Mexico zijn het centrale hoogland, waar de meeste steden liggen, het noordoosten en de stedelijke gebieden aan de Amerikaanse grens. De zuidelijke regenwouden, de noordelijke woestijngebieden en het schiereiland Neder-Californië zijn het dunst bevolkt.
+
De mensen in Mexico kunnen al duizenden jaren schrijven, al sinds de tijd van de [[Azteken]] en de [[Maya's]]. Maar 1,9 % van alle mensen in Mexico is analfabeet. Het onderwijs van Mexico is redelijk goed. Inheemse kinderen in Mexico zitten vaak op een tweetalige school, waar zij ook hun eigen taal leren. Daarnaast heeft Mexico een groot aantal scholen waar zowel in het Spaans als Engels onderwezen wordt.  
  
−
Mexico-stad is met afstand de grootste stad van het land, met 8,5 miljoen inwoners in het Federaal District, en 22 miljoen in de agglomeratie Mexico-stad. Het is op Tokio na het meest bevolkte stedelijk gebied ter wereld. Andere agglomeraties in Mexico met meer dan een miljoen inwoners zijn Guadalajara, Monterrey, Puebla, Toluca, Tijuana, León, Ciudad Juárez, La Laguna en San Luis Potosí. In totaal woont 76,5% van de bevolking in steden of stedelijke gebieden.
+
In Mexico geldt de [[leerplicht]] vanaf 6 jaar. Mexicaanse kinderen gaan vanaf hun 6e tot 12e levensjaar van een [[basisschool]] (''primaria''). Hierna gaan de leerlingen vanaf hun 12e tot 15e levensjaar naar een ''secundaria'' en van hun 15e tot 18e levensjaar naar een ''preparatoria'' of ''bachillerato''. De ''secundaria'' is vergelijkbaar met de onderbouw van de [[middelbare school]]. Hier hebben de leerlingen nog algemene vakken. De ''preparatoria/bachillerato'' vergelijkbaar is met de bovenbouw, waar leerlingen een specifieke richting opgaan. In Mexico zijn de onderbouw en bovenbouw dus twee verschillende scholen.  
  
 +
Op 21 september 1551 werd de eerste universiteit van Mexico opgericht: de [[Nationale Autonome Universiteit van Mexico]]. Drie personen die ooit op deze universiteit hebben gezeten, hebben de [[Nobelprijs]] gewonnen. Mensen uit Mexico gaan vaak studeren in het buitenland, voor de hoop van een goede baan. Vaak gaan de Mexicanen naar de [[Verenigde Staten]] en [[Canada]].
  
−
[bewerken] Migratie
+
== Cultuur ==
−
Mexico is zowel een belangrijk immigratie- als emigratieland. Het netto migratiesaldo is -4,32 per 1000 inwoners.
+
[[File:Marichis_de_San_Marcos,_Xico;_Ver.jpg|left|300px|thumb|De [[quinceañera]] is een bekende Mexicaanse traditie. Het is dag waarop een meisje 15 jaar oud wordt en een mooi verjaardagsfeest krijgt.]]
 +
De Mexicaanse cultuur is afgeleid van de inheemse culturen en de Spaanse cultuur. Daarnaast zijn er ook veel invloeden uit de culturen van andere landen, zoals de Amerikaanse cultuur. De Mexicaanse bevolking is erg trots op hun cultuur. Mexicanen volgen vaak de cultuur van hun voorouders op.
  
−
De overgrote meerderheid van de Mexicanen in het buitenland woont in de Verenigde Staten. Sinds de beide wereldoorlogen stond de Amerikaanse regering het werven van Mexicaanse arbeiders toe, en werd ook illegale migratie getolereerd om de lege arbeidsplaatsen die door de oorlog waren ontstaan in te vullen en in te spelen op de toenemende vraag naar arbeidskrachten. In de jaren '50 poogde de Amerikaanse regering de migratiestroom stop te zetten en deporteerde een groot aantal illegale immigranten, maar de emigratie van Mexicanen naar de Verenigde Staten bleef doorgaan. Vanaf de jaren '90 is de migratiestroom fors gaan groeien; in de census van 2000 gaven 20 miljoen inwoners van de Verenigde Staten een Mexicaanse afkomst op. Het Mexicaanse bureau voor de statistiek schatte hetzelfde jaar dat 8 miljoen inwoners van de Verenigde Staten in Mexico zijn geboren, oftewel dat 8,7% van de Mexicaanse bevolking in de Verenigde Staten woont. In 2000 trokken 1.569.157 Mexicanen naar de Verenigde Staten, en keerden er 260.650 terug. Staten waar veel emigranten vandaan komen zijn Jalisco, Michoacán, Zacatecas, Guanajuato en Oaxaca. Na de Verenigde Staten is de belangrijkste bestemming voor Mexicaanse emigranten Canada, gevolgd door Duitsland,Spanje, het Verenigd Koninkrijk, België, Zwitserland en Nederland.
+
=== Vriendschapsbanden en gemeenschap ===
 +
Een familie in Mexico heeft vaak een goeie band met elkaar. De grootouders, ooms, tantes, ouders enz. wonen allemaal samen in een huis of wonen zeer dichtbij elkaar. Als iemand in het huis nood heeft, dan gaat de rest diegene helpen. In veel families is de vader de baas en wordt van vrouwen verwacht dat zij het huishouden doen en de kinderen verzorgen. Sinds het midden van de 20e eeuw zijn de rechten van vrouwen aanzienlijk verbeterd. Veel vrouwen werken dan ook. Toch bestaan er nog steeds traditionele genderrollen op voornamelijk het platteland.  
  
−
Het officiële aantal in Mexico woonachtige personen met een buitenlandse nationaliteit is 493.000 (2004), maar wegens illegale immigratie en slechte administratie is het werkelijke aantal veel hoger. De talrijkste groep immigranten wordt gevormd door Amerikanen. In Mexico wonen ongeveer een miljoen burgers van de Verenigde Staten, oftewel een kwart van alle Amerikanen in het buitenland. De meeste Amerikanen wonen nabij de noordgrens, in Mexico-stad, in Jalisco of aan de Grote Oceaankust. Een niet onaanzienlijk deel van hen bestaat uit gepensioneerden. De meeste andere migranten zijn afkomstig uit Latijns-Amerika, waarvan de Argentijnen, althans onder de legale migranten, het talrijkst zijn. Ook bevinden zich in Mexico veel Centraal-Amerikanen, waarvan een groot deel illegaal. Sommigen van hen verblijven enkel in Mexico om door te reizen naar de Verenigde Staten, anderen hebben Mexico zelf als eindbestemming. De status en sociaal-economische positie van Centraal-Amerikanen in Mexico is zeer slecht, en kan worden vergeleken met die van Mexicanen zelf in de Verenigde Staten.
+
Gemeenschappen in Mexico worden gewaardeerd. Men houdt van sterke familiebanden en goede samenleving. Daarom bezoeken familieleden elkaar regelmatig.  
  
−
In de koloniale periode migreerden vrijwel uitsluitend Spanjaarden naar Mexico, maar er was ook een toevoer van Afrikaanse slaven. In de tweede helft van de 19e eeuw is de Mexicaanse regering begonnen actief immigratie te promoten. Hoewel Mexico nooit zoveel migranten kreeg als bijvoorbeeld de Verenigde Staten of Argentinië in dezelfde periode, heeft het toch een belangrijke bijdrage aan de bevolking geleverd. Veel immigranten uit deze periode waren afkomstig uit Frankrijk, Duitsland en Italië. Rond de eeuwwisseling immigreerden veel Arabieren naar Mexico, om het repressieve Ottomaanse bewind te ontvluchten, evenals Oost-Europeanen en Aziaten. In de jaren '30 ving Mexico veel Spaanse republikeinen op die het land wegens de nationalistische overwinning in de Spaanse Burgeroorlog waren ontvlucht, evenals Europese Joden. Deze twee groepen leverden een aanzienlijke bijdrage aan de culturele en intellectuele ontwikkeling van het land. In de jaren '70 en '80 was Mexico een belangrijk toevluchtsoord voor politieke vluchtelingen uit Latijns-Amerika; Mexico ontving dissidenten die de verschillende militaire dictaturen waren ontvlucht met open armen. Ook nam het land veel Centraal-Amerikanen op die de oorlogen in hun regio ontvlucht waren.
+
=== Film ===
 +
De geschiedenis van de Mexicaanse films/bioscoop gaat terug tot het begin van de 20e eeuw. Van 1896 tot 1929 waren er nog maar alleen [[geluidloze film]]s. De eerste bioscopen van Mexico bestonden alleen maar in [[Mexico-Stad]]. Films duurden toentertijd slechts één minuut. De bioscopen en films begonnen populair te worden in het jaar [[1911]]. Zelfs veldslagen tijdens de Mexicaanse Revolutie die gefilmd werden, kon je zien in de bioscoop.
 +
[[File:Lupe_Velez_-_Mexican_Spitfire.jpg|right|300px|thumb|[[Lupe Vélez]], een van de bekendste Mexicaanse actrices.]]
 +
Later kwamen er ook romantische films met acteurs en actrices. De bekendste actrices uit deze tijd waren [[Lupe Vélez]] en [[Dolores del Río]]. De bekendste acteur acteur uit deze tijd was [[Ramón Novarro]]. In de jaren 1920 van de vorige eeuw werden zeer weinig films geproduceerd, omdat de Amerikanen uit [[Hollywood]] ([[Los Angeles]]) te goede films produceerden. Daarom verhuisden deze acteurs voor een tijd naar Hollywood. In de jaren 1930 van de vorige eeuw brak er een goede tijd uit. De drie bekende filmsterren kwamen weer terug in Mexico. Deze tijd werd de [[Gouden Eeuw van de Mexicaanse Filmindustrie]] genoemd. Bekende nieuwe sterren waren [[Cantinflas]] en [[Pedro Infante]]. Cantinflas had als bijnaam de ''Mexicaanse [[Charlie Chaplin]]''.
  
−
Tenslotte is er een aanzienlijk interne migratie in Mexico; deze richt zich vooral van arme gebieden richting rijkere, dus van het platteland naar de stad en het zuiden naar het noorden.
+
=== Muziek ===
 +
Veel Mexicaanse liederen zijn beroemd over de hele wereld. Bij Mexicaanse muziek gebruikt men vaak een [[gitaar]] als muziekinstrument. De Mexicaanse muziek is erg populair in [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Er is weinig bekend van de inheemse muziek. De inheemse volkeren hadden geen snaarinstrumenten. Ze hadden wel blaasinstrumenten en slaginstrumenten. Er zijn weinig inheemse muziekinstrumenten opgegraven. Men weet wel dat de inheemse volkeren van zang en muziek hielden. De fluiten werden toen van klei of riet gemaakt. Later is de muziek in Spaanse muziek veranderd. Een paar mannen spelen een gitaar of accordeon en zingen. Dan is er soms een danseres die gaat dansen. De mannen hebben vaak een brede hoed. Dat noem je [[norteño]]-muziek.
  
 +
De Mexicaanse muziek heeft soms zelfs Afrikaanse en Aziatische invloeden. In Mexico houdt men ook van rockmuziek. Vele jongeren houden van deze muziek. Vooral in de grote steden zijn veel rockoptredens. Men houdt ook van ''[[ballad]]'' en ''[[bolero]]''. Ballad en bolero zijn twee soorten rustige muziek, vaak met een gitaar. Van oorsprong komen allebei de soorten muziek uit het [[Caraïbisch gebied]]. Het werd opgenomen op het schiereiland [[Yucatán]] en werd een rage en populariteit.
  
−
[bewerken] Cultuur
+
=== De Mexicaanse keuken ===
−
+
[[Bestand:Authentic Tacos.jpg|300px|right|thumb|De [[taco]] is een bekend voorbeeld van een Mexicaans gerecht.]]
−
De maagd van Guadalupe, de beschermheilige van Mexico Zie Cultuur van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
+
De Mexicaanse keuken is erg veel afgeleid van de Spanjaarden. Mexicanen houden van pittig eten, zoals pepers. Ook eet men veel maïs. Enkele beroemde Mexicaans gerechten zijn [[burrito|burrito's]], [[enchilada|enchilada's]], [[quesadilla|quesadilla's]] en [[taco|taco's]]. Burrito's en taco's worden gemaakt van maïszetmeel. Dan lijken ze op pannenkoeken. In die zogenaamde "pannenkoeken" stopt men allerlei groente en vlees.
  
−
De Mexicaanse cultuur is een mengeling van inheemse Indiaanse culturen met de Spaanse cultuur. Later zijn hier weer invloeden uit de Verenigde Staten en Afrika bijgekomen.
+
Ook eet men [[nacho's]] erbij. De nacho's moet je dippen in een speciale [[avocado]]-saus: [[guacamole]], als je burrito's wilt eten. Als je taco's wil eten, moet je de nacho's in een pittige chilisaus dippen. Ingrediënten die je bijna niet kunt missen in Mexicaans eten zijn maïs, pepers, bonen, pompoenen, avocado's, zoete aardappelen, tomaten, cacao, suiker en nog veel meer ingrediënten. Vlees dat vaak wordt gegeten is vooral rundvlees, varkensvlees en kippenvlees. [[Chocola]] is een traditioneel gerecht van Mexico. Vroeger werd van cacao een drankje gemaakt voor de koning van het Azteekse rijk. De bedienden stopten er dan suiker in en veranderden het in chocolademelk. In Mexico eet men ook graag rijst.
  
−
Familiebanden zijn in Mexico doorgaans sterker dan in Europa. Vaak kan dit uitlopen op seksisme of geweld tegen vrouwen, maar de laatste decennia neemt dat sterk af, vooral in de steden. Machismo wordt tegenwoordig minder op prijs gesteld dan vroeger. Op het platteland hebben oude tradities ten goede of ten kwade beter stand weten te houden. 'De verhouding tussen Mexicanen en de overheid is vaak moeizaam. Er wordt wel gezegd dat Mexicanen twee manieren van omgaan met gezag hebben: ze gebruiken het gezag of ze worden door het gezag gebruikt. Corruptie is dan ook nog veel voorkomend maar wel afnemend.
+
=== Sport ===
 +
[[Bestand:232901774 10376f0786.jpg|300px|left|thumb|[[Charrería]], de nationale sport van Mexico]]
 +
In Mexico worden veel sporten beoefend. De nationale sport van Mexico is [[charrería]]. Dat is een soort race van vee-ranches/paarden. Bij die sport draagt men versierde kleding. Langs de kant van de races wordt muziek gespeeld en gezongen. In Mexico houdt men ook van moderne sporten. Voorbeelden zijn [[basketbal]], [[voetbal]], [[honkbal]], Baskische pelota en [[boksen]].
  
 +
Voetbal is erg populair in Mexico. Mexico heeft een eigen eredivisie. Het Mexicaanse voetbalelftal van onder de 17 jaar heeft de Wereldkampioenschappen gewonnen in [[Peru]], [[2005]]. Honkbal is de meest populairste sport in het noorden en het zuidoosten van Mexico. Er zijn vaak diverse nationale wedstrijden en competities. Basketbal is vooral populair in de gebieden aan de [[Grote Oceaan]]. Ook in het zuidoosten van Mexico houdt men van basketbal. Baskisch Pelota is een traditioneel Spaans soort tennis. Er is geen net tussen beiden en om een punt te scoren moet je de bal tegen de muur slaan. Mexico heeft ooit twee gouden Olympische medailles voor pelota gekregen. Boksen is een rage van Mexico. Mexico heeft best veel Olympische kampioenen in boksen.
  
−
[bewerken] Muziek
+
=== Feestdagen ===
−
Het bekendste muziekgenre is de ranchera, gespeeld door mariachi's. Deze stijl wordt gezien als ouderwets, maar wordt desalniettemin op prijs gesteld en is even populair als moderne muziek. Rancherastijlen, waaronder norteño, banda en corrido, zijn niet alleen populair in Mexico zelf maar ook in Mexicaans-Amerikaanse gemeenschappen. Van de son, die uit Cuba is overgekomen, hebben zich in Mexico verschillende regionale stijlen ontwikkeld, waaronder de son jalisciense en de son jarocho. Banda ontstond in de staat Sinaloa in de jaren '60. Andere nieuwe muziekstijlen als cumbia, pop en rock genieten een toenemende populariteit.
+
[[Bestand:DiaDeMuertosXochimilcoDFMexico 011.jpg|300px|right|thumb|De [[Dag van de Doden]]]]
 +
Mexico heeft vele speciale feesten en evenementen die men nergens ter wereld kent. Een goed voorbeeld is de [[Dag van de Doden]]. Op die dag worden er allemaal schedels gemaakt van suiker en snoep. Men draagt ook wonderbaarlijke kostuums. Dat feest wordt gevierd in de 2 eerste dagen van de maand [[november]]. De Mexicanen bezoeken dan de graven van hun familie of beste vrienden die al gestorven zijn. De nationale feestdag van Mexico (''[[Grito de Dolores]]'') is 16 [[september]]. Op die dag riep [[Miguel Hidalgo]] de onafhankelijkheid van Spanje uit. Tegenwoordig worden er allemaal activiteiten gehouden op 16 [[september]], maar ook op andere feesten. Voorbeelden zijn vuurwerk afschieten, huizen en kerken versieren, missverkiezingen houden, stierengevechten, danswedstrijden, hanengevechten, sportwedstrijden (zoals voetbalcompetities) en nog veel meer. Het belangrijkste feest van Mexico is echter 12 [[december]]: de verschijning van de [[Maagd van Guadalupe]].
  
 +
{| class="wikitable"
 +
|-----
 +
! Datum
 +
! Naam feest
 +
! Waar over het feest gaat
 +
|-----
 +
| 1 [[januari]] || [[Nieuwjaar]] || Eerste dag van het jaar
 +
|-
 +
| 5 [[februari]] || [[Dag van de Grondwet (Mexico)|Dag van de Grondwet]] || Dag ter ere de aanname van de Mexicaanse grondwet
 +
|-
 +
| 20 [[maart]] || [[Expropiación Petrolera]] || Dag ter ere het begin van de oliewinning in Mexico
 +
|-
 +
| 21 [[maart]] || [[Geboorte van Benito Juárez]] || De dag ter ere de geboorte van de oud-president [[Benito Juárez]]
 +
|-
 +
| 30 [[april]] || [[Kinderdag]] || De dag ter ere de Mexicaanse kinderen
 +
|-
 +
| 1 [[mei]] || [[Dag van de Arbeid]] || Feest ter ere de arbeid van de hele wereld
 +
|-
 +
| 5 [[mei]] || [[Cinco de mayo]] || Viering van de overwinning in de [[Slag bij Puebla]]
 +
|-
 +
| 16 [[september]] || [[Grito de Dolores]] || Nationale feestdag van Mexico en dag waarop de onafhankelijkheid van [[Spanje]] werd uitgeroepen
 +
|-
 +
| 12 [[oktober]] || [[Día de la Raza]] || Feest ter ere dat Columbus [[Amerika (continent)|Amerika]] ontdekte
 +
|-
 +
| 1 [[november]] en 2 [[november]] || [[Dag van de Doden]] || Herdenkingsdag aan de Mexicaanse doden
 +
|-
 +
| 12 [[december]] || [[Verschijning van de Maagd van Guadelupe]] || Herdenkingsdag aan de verschijning van de [[Maagd van Guadelupe]]
 +
|-
 +
| 25 [[december]] || [[Eerste kerstdag]] || Viering van de Eerste Kerstdag
 +
|-
 +
| 26 [[december]] || [[Tweede kerstdag]] || Viering van de Tweede Kerstdag
 +
|-
 +
| 31 [[december]] || [[Oudejaar]] || Viering van oudejaarsavond
 +
|}
  
−
[bewerken] Kunst
+
=== Literatuur ===
−
Het muralisme is een vorm van muurschilderkunst, ontstaan na de Mexicaanse Revolutie. Bekende muralisten zijn Diego Rivera, David Alfaro Sigueiros en José Clemente Orozco. De Muralisten waren vaak politiek geïnspireerd, en probeerden de idealen van de Mexicaanse Revolutie over te brengen aan de bevolking. Een andere bekende schilder uit dezelfde periode is Frida Kahlo.
+
De inheemse literatuur speelde vroeger een grote rol in de Mexicaanse literatuur, maar de boeken met literatuur werden door de Spanjaarden verbrand. Daarom is er weinig waard gebleven en weten we dus weinig over de inheemse literatuur.
  
−
Mexico is verder bekend wegens haar traditie van volkskunst, die afkomstig is van een combinatie tussen inheemse en Spaanse traditie. Bekend zijn onder andere het aardewerk uit Oaxaca, handwerkfiguren uit Tomala en sarapes uit Saltillo. Tussen de Spaanse verovering en het begin van de 20e eeuw was de Mexicaanse kunst veelal een nabootsing van de Europese tradities. Na de Mexicaanse Revolutie leidde een nieuwe generatie kunstenaars een nieuwe nationale kunstbeweging in, waarin politieke, historische en volksthema's in verwerkt werden.
+
Vanaf de 20e eeuw begon men moderne literatuur te schrijven. Een van de grootste literatuur-schrijvers van [[Midden-Amerika]] en [[Zuid-Amerika]] is de Mexicaan [[Juan Rulfo]]. Hij werd beroemd door de boeken ''[[Pedro Paramo (boek)|Pedro Páramo]]'' en ''[[El Llano en de lama's (boek)|El Llano en de lama's]]''. Een andere bekende schrijver is [[Octavio Paz]].
  
 +
===Beeldende kunst ===
 +
Schilderijen zijn één van de oudste Mexicaanse kunsten. Ze zijn bijna overal aanwezig: in winkels, bioscopen, enzovoort. De vroegste schilderijen waren oude Maya-muurschilderingen. De alleroudste van allemaal bestaat al ongeveer 7500 jaar lang en is gevonden in een grot te [[Baja California]]. Er zijn ook fresco's gevonden in Mexico. Muurschilderingen waren in de 16e eeuw erg belangrijk voor religieuze gebouwen. Rond de 18e eeuw werden de schilderijen/schilderingen minder religieus.
  
−
[bewerken] Literatuur
+
[[Bestand:Alebrijes.jpg|400px|right|thumb|Mooie mini-piñata's]]
−
Hoewel de meeste Mexicanen weinig belezen zijn heeft het land een lange literaire traditie, die teruggaat op de precolumbiaanse periode. De bekendste literaire schrijver uit Mexico is Octavio Paz, winnaar van de Nobelprijs voor de Literatuur. Andere bekende schrijvers zijn de pre-Columbiaanse dichter-koning Nezahualcoyotl, de non Sor Juana Inés de la Cruz uit de koloniale tijd, José Joaquín Fernández de Lizardi, wiens Periquillo Sarniento als nationale roman van Mexico wordt gezien, Juan Rulfo en Carlos Fuentes.
+
In Mexico maakt men heel speciaal en mooi houtsnijwerk. Die dingen worden soms ook van verschillende soorten papier/karton gemaakt. De werkjes zijn heel fleurig met allerlei kleuren. Het papier, hout of karton wordt mooi beschilderd. Dat noem je [[piñata|piñata's]]. De bedenker van dit goede idee is [[Pedro Lopez Linares]] in het jaar 1936. Als het een groot ding is, wordt het een verjaardagspiñata. Kinderen vragen vaak voor hun verjaardag een verjaardagspiñata in de vorm welke ze willen. In de verjaardagspiñata wordt snoep in gestopt en dan mag het jarige kind met [[blinddoek]] de verjaardagspiñata open slaan. De snoepjes die uit de piñata vallen, zijn bedoeld voor de gasten van het feest. Zo hebben zij ook een klein cadeautje.
  
 +
== Economie ==
 +
[[File:Puebla_farmers.jpg|right|300px|thumb|Boeren in de staat [[Puebla (staat)|Puebla]].]]
 +
Tijdens de koloniale periode was Mexico een [[landbouw]]land. Later zou men ook veel werken aan de [[mijnbouw]], want er is erg veel [[zilver]] in Mexico. In Mexico was tijdens de koloniale periode niet veel industrie. Dat gebeurde pas echt aan het einde van 19e eeuw rond steden als [[Puebla]] en [[Mexico-Stad]].  Mexico was 's werelds eerste olieproducent- en exporteur. In de industrie produceerde men nu ook staal en elektriciteit. Tijdens de jaren 1970 tot 1980 brak er een financiële [[crisis]] uit in Mexico. Mexico moest toen veel schulden betalen. De crisis eindigde, maar in [[1994]] dompelde Mexico weer in een andere crisis. In [[2006]] zou die crisis eindigen. De Mexicaanse economie groeide vanaf toen enorm.
  
−
[bewerken] Cuisine
+
Vele Mexicanen uit het buitenland maken Mexico ook rijk. Het wordt per jaar geschat op 70 miljard dollar. Volgens de gegevens van de [[Wereldbank]] is het bbp (Bruto Binnenlands Product) per persoon in Mexico hoger dan de rest van [[Midden-Amerika]] en [[Zuid-Amerika]] (met uitzondering van [[Brazilië]]).  Mexico staat als tweede op de lijst. De verdeling van de rijkdom in Mexico is niet eerlijk. Sommige mensen zijn hartstikke rijk en sommige mensen zijn straatarm.
−
De Mexicaanse keuken wordt gekenmerkt door flink gekruide gerechten. Veel van deze gerechten werden al tijdens de pre-Columbiaanse periode gegeten. Onder andere tamale, tortilla, taco, guacamole en mole komen uit de Mexicaanse keuken (de bekendste soort is de mole poblano), maar ook chocola is oorspronkelijk uit Mexico afkomstig. Vaak is wat in het buitenland als Mexicaans geserveerd wordt in werkelijkheid Tex-Mex, uit het grensgebied met de Verenigde Staten. Maïs, tomaten, pompoenen, chilipepers en vanille zijn enkele gewassen die voor het eerst verbouwd werden in Mexico.
 
  
−
Als alcoholische dranken zijn vooral mezcal, het drankje waar een worm in zit, tequila, bier en het goedkopere aguardiente populair. In plaats van koffie drinkt men in Mexico ook wel chocolademelk. Ook frisdranken en aguas frescas zijn populair.
+
Belangrijke exportproducten uit Mexico zijn elektronica, auto's en auto-onderdelen, zilver, plastic, chemicaliën, textiel en kleding, fruit en groenten, koffie en katoen. 82,7% van de buitenlandse handel is met de [[Verenigde Staten]]. Veel Amerikaanse bedrijven hebben hun fabrieken in Mexico staan, waar de lonen lager zijn. Andere belangrijke handelspartners van Mexico zijn [[Canada]], [[Volksrepubliek China|China]], [[Duitsland]] en [[Brazilië]].
  
 +
== Vervoer, transport en verkeer ==
 +
{| class="toc" cellpadding="0" cellspacing="2" width="250px" style="float:right; margin: 0.5em 0.5em 0.5em 1em; padding: 0.5e text-align:left;clear:all; margin-left:3px; font-size:90%"
 +
| colspan="2" style="background:#deepskyblue; color:white;" align="center" bgcolor="deepskyblue" |'''Vervoer-statistieken van Mexico'''
 +
|-
 +
! colspan="2" style="background:#7FFFD4; color:black" | '''Wegen'''
 +
|-
 +
! style="background:#E0FFFF;" | '''Type'''
 +
! style="background:#E0FFFF;" | '''Lengte (in km)'''
 +
|-
 +
|Totaal wegen
 +
| align="right" |352.072
 +
|-
 +
|Onbekende wegen
 +
| align="right" |55.984
 +
|-
 +
|Onverharde wegen
 +
| align="right" |22.663
 +
|-
 +
|Verharde wegen
 +
| align="right" |152.089
 +
|-
 +
|Wegen met twee rijstroken
 +
| align="right" |110.367
 +
|-
 +
|Wegen met vier of meer rijstroken
 +
| align="right" |10.969
 +
|-
 +
! colspan="2" style="background:#7FFFD4; color:black" | '''Spoorwegen'''
 +
|-
 +
|Totale lengte
 +
| align="right" |26.662
 +
|-
 +
! colspan="2" style="background:#7FFFD4; color:black" | '''Luchthavens'''
 +
|-
 +
! style="background:#E0FFFF;" | '''Type'''
 +
! style="background:#E0FFFF;" | '''Totaal'''
 +
|-
 +
|Internationale luchthavens
 +
| align="right" |47
 +
|-
 +
|Nationale luchthavens
 +
| align="right" |14
 +
|-
 +
! colspan="2" style="background:#7FFFD4; color:black" | '''Havens'''
 +
|-
 +
|Totaal
 +
| align="right" |108
 +
|-
 +
|}
  
−
[bewerken] Feestdagen
+
Het wegen-netwerk van Mexico is een van de grootste van Latijns-Amerika. Volgens de Minister van Verkeer en Vervoer in Mexico zijn de wegen in totaal 352.072 mijl lang. De snelwegen in Mexico hebben vaak wel 4 rijbanen. Bij sommige tunnels, wegen en bruggen moet je tol betalen. In Mexico zijn ook spoorwegen. De spoorwegen worden vooral gebruikt voor de transport. In Mexico zijn veel luchthavens en zeehavens. De grootste luchthaven ligt in Mexico-Stad. Een andere grote luchthaven is [[Cancún International Airport]]. Door Mexico-Stad, [[Monterrey]] en [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]] zijn uitgebreide [[metro]]-stelsels. In Mexico-Stad is ook nog een [[monorail]]. Mexico heeft 108 havens. De belangrijkste havens in Mexico zijn die van [[Veracruz]] en die van [[Manzanillo]].
−
1 januari - Nieuwjaar (*)
 
−
5 februari - Dag van de Grondwet (sinds 2006 nationaal gevierd op de eerste maandag van februari) (*)
 
−
18 maart - Expropiación Petrolera
 
−
21 maart - Geboorte van Benito Juárez (vanaf 2007 nationaal gevierd op de derde maandag van maart)(*)
 
−
30 april - Dia del niño
 
−
1 mei - Dag van de Arbeid (*)
 
−
5 mei - Cinco de Mayo, viering van de overwinning in de Slag bij Puebla
 
−
16 september - Onafhankelijkheidsdag (*)  
 
−
12 oktober - Día de la Raza
 
−
1 november - Allerheiligen (zie ook Dag van de Doden)
 
−
20 november - Verjaardag van de Mexicaanse Revolutie (sinds 2006 gevierd op derde maandag van november) (*)
 
−
12 december - Verschijning van de Maagd van Guadalupe
 
−
25 december - Kerstmis (*)
 
−
31 december - Nocheviaje
 
−
(*) nationale rustdagen bij wet
 
  
 +
De belangrijkste luchthavens zijn:
 +
* Internationale Luchthaven Benito Juárez (luchthaven van [[Mexico-Stad]])
 +
* Internationale Luchthaven Don Miguel Hidalgo y Costilla (luchthaven van [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]])
 +
* Internationale Luchthaven Mariano Escobedo (luchthaven van [[Monterrey]])
 +
* Internationale Luchthaven van Cancún
 +
* Internationale Luchthaven Generaal Juan N. Álvarez (luchthaven van [[Acapulco]])
 +
* Internationale Luchthaven Generaal Rodolfo Sánchez Taboada (luchthaven van [[Mexicali]])
 +
* Internationale Luchthaven Generaal Abelardo L. Rodriguez (luchthaven van [[Tijuana]])
 +
* Internationale Luchthaven Licenciado Jezus Teran Peredo (luchthaven van [[Aguascalientes (stad)|Aguascalientes]])
 +
* Internationale Luchthaven Generaal Heriberto Jara (luchthaven van [[Veracruz]])
 +
* Internationale Luchthaven Generaal Ignacio Pesqueira García (luchthaven van [[Hermosillo]])
 +
* Internationale Luchthaven Del Bajío (luchthaven van [[Guanajuato]])
 +
* Internationale Luchthaven Generaal Leobardo C. Ruiz (luchthaven van [[Zacatecas]])
 +
* Internationale Luchthaven Licenciado Gustavo Díaz Ordaz (luchthaven van [[Puerto Vallarta]])
 +
* Internationale Luchthaven Amado Nervo (luchthaven van [[Tepic]])
  
−
[bewerken] Economie
+
== Communicatie & Media ==
−
Zie Economie van Mexico voor het hoofdartikel over dit onderwerp.  
+
In Mexico heeft al sinds [[1990]] media. Er kwamen speciale telefoon-en communicatiebedrijven in Mexico. Ook kwam er een televisie-instituut: het [[Mexicaanse Instituut voor Televisie]]. Vroeger waren er nog maar twee televisie-omroepen in Mexico: [[Televisa]] en [[TV Azteca]]. Televisa is de grootste Spaanstalige media van de hele wereld. Op deze zender zijn vaak [[soap]]s (romantische series). De steden aan de grens met de [[Verenigde Staten]] ontvangen Amerikaanse televisie-zenders. Nu heeft Mexico 733 verschillende televisie-zenders. Mexico-Stad heeft een paar eigen televisie-zenders. Dit zijn ze: [[XEIPN-TV]] (ook wel Kanaal 11 van Mexico), [[XEIMT-TV]] (ook wel Kanaal 22 van Mexico), [[XHTVM-TV]] (ook wel Project 40 van Mexico), [[XHRAE-TV]] (ook wel Cadena Tres). In Mexico zijn ook nog radio-bedrijven. Mexico heeft er ongeveer 1590, waarvan 4 bij Mexico-Stad horen. Verschillende universiteiten in Mexico hebben hun eigen radio-zender. Het grootste telefoon-bedrijf in Mexico is [[Telmex]]. Wel 80 % van Mexicaanse gezinnen heeft een telefoon. In de straten in de steden staan vaak telefooncellen. Niet echt veel mensen gebruiken moderne communicatie/media/technologie in Mexico. Mexico heeft meer dan 111 miljoen inwoners en slechts ongeveer zo'n 23.260.330 inwoners gebruiken deze moderne dingen. Daarom is er zelfs in de armste dorpen/plaatsen van het land minstens één computer-station/internetverbinding. De belangrijkste kranten van Mexico (op alfabet) zijn: de ''[[El Universal]]'', de ''[[La Jornada]]'' en de ''[[Reforma]]''. In de grote steden en in de staten zijn lokale kranten. De belangrijkste sport-krant is de ''[[Daily Record]]''. Mexico heeft de beste water-instellingen en sanitaire voorzieningen van [[Midden-Amerika]] en [[Zuid-Amerika]]. De kwaliteit van het water is toch erg vies in tegenstelling met [[Canada]], de [[Verenigde Staten]], [[Europa (werelddeel)|Europa]] enzovoort. Het water is het meest vies in de armste landelijke gebieden.
  
−
Tot de jaren '80 werd de Mexicaanse economie voor een groot deel door de overheid geleid. Sinds president Miguel de la Madrid wordt Mexico echter in toenemende mate een neo-liberale vrijemarkteconomie, en is het beleid van importsubstitutie-industrialisatie vervangen door een op de export gericht economisch beleid. Het aantal bedrijven in handen van de overheid is de afgelopen 20 jaar met 80% gedaald. Onder andere de spoorwegen, telecommunicatie en elektriciteit zijn geprivatiseerd. In 1994 is Mexico toegetreden tot de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsorganisatie. Sindsdien is de export met 170% toegenomen. De lonen zijn echter gedaald en de werkgelegenheid is maar weinig gegroeid. Veel Mexicanen emigreren naar de Verenigde Staten, of werken bij Amerikaanse bedrijven in het noorden van het land. De laatste jaren is in Mexico weer sprake van economische groei, hoewel minder dan de andere grote Latijns-Amerikaanse economieën.
+
== Toerisme ==
 +
[[Bestand:Tamasopo7.jpg|300px|right|thumb|[[San Luis Potosí (stad)|San Luis Potosí]]]]
 +
[[Bestand:Mulege oasis.jpg|300px|right|thumb|[[Baja California Sur]]]]
 +
Toerisme in Mexico is een belangrijke activiteit voor de economie van Mexico. Mexico heeft erg veel toerisme. Mexico staat als 8e waar de meeste toeristen van de hele wereld naar toe gaan. In [[2006]] kwamen er wel ongeveer zo'n 21,4 miljoen toeristen/bezoekers in Mexico. Mexico is de eerste bestemming voor alle landen in [[Midden-Amerika]] en [[Zuid-Amerika]]. Het aantal inkomst van toerisme in [[2006]] was 12,17 miljard [[Amerikaanse dollar]] (!). In [[2005]] bedroeg het geld aan toerisme 5,7 % van het nationale inkomen. De belangrijkste toeristische trekpleisters van Mexico zijn de prachtige oude tempels en ruïnes van de [[Olmeken]], de [[Azteken]], de [[Maya's]] en de [[Teotihuacan]]. Verder zijn de vroegere koloniale steden, de prachtige stranden en badplaatsen belangrijk voor het toerisme. [[Chitchen Itza]] is een Maya-tempel die wordt beschouwd tot de 7 nieuwe [[wereldwonder]]en. De meerderheid van de toeristen in Mexico komt uit [[Canada]] of de [[Verenigde Staten]]. Een andere belangrijke groep toeristen komt uit [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Mexico heeft een prachtige cultuur die beïnvloed is door de indiaanse cultuur en de Europese/Spaanse cultuur. In Mexico zijn veel reisbureaus.
  
−
+
De kusten van Mexico liggen vaak vol met prachtige stranden. Die worden vaak bezocht door toeristen/bezoekers. Op het schiereiland [[Yucatan]] zijn de populairste stranden van Mexico. De bekendste badplaats en stad hier is [[Cancún]]. Hier zijn prachtige hotels en strand-resorts. Een ander bekend strand is het strand van het eiland [[Isla Mujeres]]. Ten zuiden Cancún zijn eco-parken en nog meer badplaatsen. Ook ligt er een historische Maya-stad in het zuiden van Cancún, genaamd: [[Tulum]]. Aan de [[Grote Oceaan]] zijn ook populaire stranden, de populairste daarvan heet [[Acapulco]]. Er zijn hier ook erg veel hotels als in [[Cancún]]. Een bekende sport die hier vaak wordt gehouden is diepzeeduiken. Sommige duikers springen gewoon van een hoge rots in het koraalrijke water. De zee hier is lekker diep met veel koraal en vissen. Ten zuiden van Acapulco liggen het surf-vakantieoord [[Puerto Escondido]], de haven van [[Puerto Angel]] en de natuurlijke stranden van [[Zipolite]]. Ten noorden van Acapulco liggen het vakantieoord [[Ixtapa]] en het vissersdorp [[Zihuatanejo]]. Nog verder naar het noorden zijn de wilde en ruige kusten van de Mexicaanse staat [[Michoacan]]. Verder aan de Pacifische kust zijn ook de stad [[Mazatlan]] en de badplaats [[Puerto Vallarta]] populair. Een bekend zwart strand hier is [[Cuyutlan]]. Op het zuidelijkste puntje van het schiereiland [[Baja California]] ligt de stad [[Cabo San Lucas]] die beroemd is geworden om zijn stranden en [[marlijn]]-visserij. Vlak bij de Amerikaanse grens, ook op Baja California, ligt de stad [[San Felipe]].
−
Oliewinning in de Golf van MexicoMet een bruto nationaal product van 10.700 per hoofd van de bevolking hoort Mexico tot de landen met een hoog-middel inkomen, en hoeft het in Latijns-Amerika alleen Chili en (gecorrigeerd naar koopkracht) Costa Rica en Uruguay voor zich te laten. De welvaart is erg ongelijk verdeeld; de hoogste 20% is goed voor 55% van de inkomens. 40% van de bevolking leeft onder de armoedegrens. De schuldenlast van 174 miljard Amerikaanse dollar (2005) drukt zwaar op de begroting. Onder economen bestaat onenigheid of Mexico wel of niet als ontwikkelingsland gezien dient te worden. Bovendien zijn er per regio grote verschillen in welvaart. Delen van Nuevo León en het Federaal District zijn bijna even welvarend als Europa, terwijl Chiapas en Oaxaca qua armoede niet onder hoeven te doen voor de landen van Centraal-Amerika. 18% van de Mexicanen werkt in de landbouw, goed voor 4% van het Bruto Nationaal Product. De grootste sector, zowel qua werkgelegenheid als qua aandeel aan het BNP is de dienstverlening.
 
  
−
De munteenheid van Mexico is de Mexicaanse peso (MXN), die in haar huidige vorm bestaat sinds in 1993 de waardeloos geworden oude peso werd vervangen. Mexico is een van 's werelds grootste exporteurs van aardolie en ook is er enige aardgaswinning. De winning van deze fossiele brandstoffen is door de grondwet vastgelegd als overheidsmonopolie en worden geëxploiteerd door het staatsbedrijf PEMEX. Het is 's werelds grootste producent van zilver. Het belangrijkste agrarische exportproduct is maïs (4e exporteur ter wereld). Olie is de belangrijkste bron van inkomsten, gevolgd door geld dat door Mexicaanse immigranten in de Verenigde Staten terug naar Mexico wordt gestuurd. Mexico's belangrijkste handelspartners zijn de Verenigde Staten, Canada, Japan, Duitsland en China. Mexico heeft 32 vrijhandelsverdragen met meer dan 40 landen, die meer dan 90% van haar internationale handel dekken.
 
  
 +
==== Bekende trekpleisters-lijst ====
  
−
[bewerken] Relatie Mexico-Verenigde Staten
+
{{Kolommen2
−
+
|Kolom1=
−
Het monument voor de Niños HéroesLange tijd leefden de Amerikanen en Mexicanen op gespannen voet met elkaar. In de negentiende eeuw is Mexico een groot deel van zijn grondgebied kwijtgeraakt aan de Verenigde Staten, iets wat in Mexico beter herinnerd wordt dan in de V.S. Na de Mexicaanse Revolutie ontstond er in de VS een wantrouwen tegenover Mexico, omdat men bang was dat het socialisme zich vanuit Mexico over Latijns-Amerika zou verspreiden. Door de kalmering van de Revolutie werd de relatie echter beter. In de Tweede Wereldoorlog vocht Mexico aan de zijde van de geallieerden mee in de Grote Oceaan. Tekenend voor het herstel van de goede relaties was het bezoek van Harry Truman aan het monument voor de Niños Héroes, jonge soldaten die tijdens de Mexicaans-Amerikaanse oorlog waren omgekomen, in 1952.
+
===== Stranden =====
  
−
Tegenwoordig is het belangrijkste twistpunt de immigratie. Veel arme Mexicanen willen hun geluk beproeven in de Verenigde Staten, terwijl de Verenigde Staten de instroom van immigranten zoveel mogelijk wil beperken. In de jaren '90 is er in de stedelijke gebieden aan de grens tussen Mexico en de Verenigde Staten een barrière gebouwd, die in 2006 zal worden uitgebreid. Er komen per jaar gemiddeld 300 Mexicanen die door de woestijn naar de VS trekken om, en er worden enkele honderdduizenden Mexicanen per jaar gearresteerd door de Amerikaanse grenspolitie. Naar aanleiding van de oorlog tegen het terrorisme is de Amerikaanse grenscontrole strenger geworden. Er worden vaak vingerafdrukken afgenomen, wat veel kwaad bloed zet in Mexico. Een ander heikel punt is de uitlevering van gevangenen. Mexico weigert gevangenen uit te leveren aan de VS, omdat die daar de doodstraf kunnen krijgen, waar de Mexicaanse regering tegen is. Dit heeft tot gevolg dat veel Amerikaanse criminelen naar Mexico vluchten om hun straf te ontlopen. Bovendien zijn veel Mexicaanse immigranten in de VS het slachtoffer van discriminatie of racisme. Dit wordt door de Amerikaanse regering uiteraard ook niet op prijs gesteld, en er zijn vanuit de federale overheid en in meerdere staten programma's actief die positieve discriminatie ten aanzien van de Mexicaanse minderheid moeten bevorderen.
+
* [[Cancún]]
 +
* [[Acapulco]]
 +
* [[Veracruz]]
 +
* [[Cozumel]]
 +
* [[Playa del Carmen]]
 +
* [[Puerto Vallarta]]
 +
* [[Huatulco]]
 +
* [[Tampico]]
 +
* [[San Jose del Cabo]]
 +
* [[Cabo San Lucas]]
 +
* [[La Paz (Mexico)]]
 +
* [[Puerto Penasco]]
 +
* [[Tijuana]]
 +
* [[Ensenada]]
 +
* [[Rosarito]]
 +
* [[Manzanillo]]
 +
* [[Mazatlan]]
 +
* [[Puerto Escondido]]
 +
* [[Loreto]]
 +
* [[San Felipe]]
  
−
Aan de andere kant beschuldigt de Amerikaanse regering Mexico ervan niet genoeg te doen tegen drugssmokkel en illegale immigratie, waar de zuidwestelijke Amerikaanse staten veel overlast van ondervinden. Verder heeft de Amerikaanse regering in het verleden regelmatig kritiek geuit op de mensenrechtenomstandigheden en het gebrek aan democratie in Mexico.
+
===== Belangrijke economische steden =====
  
−
Overigens is de relatie tussen de Mexicaanse en Amerikaanse regeringen op wat incidenten na over het algemeen goed te noemen. Beide landen werken op tal van punten samen en maken samen met Canada deel uit van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsorganisatie. Andere organisaties waar zowel Mexico als de VS deel van uitmaken zijn de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling en de Organisatie van Amerikaanse Staten.
+
* [[Mexico-Stad]]
 +
* [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]]
 +
* [[Monterrey]]
 +
* [[Villahermosa]]
 +
* [[Tuxtla Gutierrez]]
 +
* [[Ciudad Juarez]]
 +
* [[Mexicali]]
 +
* [[Torreon]]
 +
* [[Saltillo]]
 +
* [[Aguascalientes (stad)|Aguascalientes]]
 +
* [[Piedras Negras]]
 +
* [[Tlalnepantla]]
 +
* [[Naucalpan de Juarez]]
 +
* [[Ciudad del Carmen]]
 +
* [[Tampico]]
 +
* [[Coatzacoalcos]]
 +
* [[Minatitlan]]
 +
|Kolom2=
 +
===== Archeologische vindplaatsen =====
  
 +
* [[Teotihuacan]]
 +
* [[Chitchen Itza]]
 +
* [[Palenque]]
 +
* [[Tulum]]
 +
* [[Tajin]]
 +
* [[Tikal]]
 +
* [[Tula]]
 +
* [[Paquime]]
 +
* [[Uxmal]]
 +
* [[Monte Alban]]
 +
* [[La Venta]]
 +
* [[Comalcalco]]
 +
* [[Coba]]
 +
* [[Tzintzuntzan]]
 +
* [[Xochicalco]]
  
−
[bewerken] Samenleving
+
===== Koloniale steden =====
  
−
[bewerken] Media
+
* [[Mexico-Stad]]
−
In het verleden stonden de Mexicaanse media bekend om hun nonkritische houding ten opzichte van de regering, iets wat sinds de jaren '90 is veranderd. Televisa is het grootste en machtigste Mexicaanse televisienetwerk, met TV Azteca als belangrijkste concurrent. Hiernaast zijn er ook nog twee publieke televisiekanalen. Zeer populair in Mexico zijn de telenovela's, de Latijns-Amerikaanse variant van de soap. Naast Mexicaanse programma's worden ook veel Amerikaanse programma's op de Mexicaanse tv uitgezonden. De nasynchronisering in het Spaans wordt vaak door Mexicaanse stemacteurs voor geheel Latijns-Amerika gedaan, daar het Mexicaanse Spaans bekend staat als de duidelijkst verstaanbare variant van Latijns-Amerika. Er bestaat in Mexico een grote verscheidenheid aan radiostations, waarvan de meeste regionaal zijn. Ongeveer een kwart van de Mexicanen heeft beschikking over een internetaansluiting. Qua lectuur zijn in Mexico vooral genres populair die in Europa als pulp worden geclassificeerd, hoewel het land ook een lange literaire traditie heeft. Mexico's belangrijkste dagbladen zijn La Jornada, Reforma en El Universal.
+
* [[Cuernavaca]]
 +
* [[Merida]]
 +
* [[San Juan de Los Lagos]]
 +
* [[Guadalajara (Jalisco)|Guadalajara]]
 +
* [[Puebla]]
 +
* [[Queretaro]]
 +
* [[Morelia]]
 +
* [[Guanajuato]]
 +
* [[San Miguel de Allende]]
 +
* [[San Cristobal de las Casas]]
 +
* [[Oaxaca]]
 +
* [[Aguascalientes (stad)|Aguascalientes]]
 +
* [[Zacatecas]]
 +
* [[Zamora de Hidalgo]]
 +
* [[Patzcuaro]]
 +
* [[Taxco]]
 +
* [[Campeche (stad)|Campeche]]
 +
}}
  
 +
==Nationale symbolen==
 +
=== Volkslied ===
 +
[[Bestand:Flag of Mexico.svg|200px|right|thumb|De vlag van Mexico]]
 +
[[Bestand:Coat_of_arms_of_Mexico.svg|200px|right|thumb|Het wapen van Mexico]]
 +
Het volkslied van Mexico heet ''[[Himno Nacional Mexicano]]'', het is beter bekend als ''Mexicanos al grito de guerra'' (Mexicanen, op de roep van de oorlog!). De componist van dit lied was [[Jaime Nunó]] en de tekst was van [[Francisco González Bocanegra]]. In het jaar [[1854]] werd dit lied het volkslied van Mexico. Hieronder is het refrein van het lied in het [[Spaans]]:
  
−
[bewerken] Sport
+
:'''Mexicanos al grito de guerra'''
−
De populairste sport is het voetbal. In de hoogste afdeling worden jaarlijks twee seizoenen gespeeld. De twee kampioenen komen vervolgens tegen elkaar uit in een grote finale. Honkbal is de tweede meest populaire sport, gevolgd door boksen, worstelen, wielrennen, tennis, Amerikaans voetbal en taekwondo. De nationale sport van Mexico is charrería, dat als een vorm van rodeo kan worden gezien.
+
:'''el acero aprestad y el bridón.'''
 +
:'''Y retiemble en sus centros la tierra,'''
 +
:'''al sonoro rugir del cañón.'''
 +
:'''¡Y retiemble en sus centros la tierra,'''
 +
:'''al sonoro rugir del cañón!'''
  
 +
=== Vlag ===
 +
Het groen van de Mexicaanse vlag betekent onafhankelijkheid, het wit betekent het geloof en het rood het bloed van de Mexicaanse mensen. Het rood staat ook voor de gelijkheid van de Mexicaanse mensen. In het midden van de vlag staat het wapen van Mexico. Het wapen stelt een legende voor met een adelaar op een cactus met een slang in zijn snavel. In het jaar [[1821]] werd de vlag door het bevrijdingsleger van Mexico ontworpen. Tot [[1823]] en van [[1865]] tot [[1867]] droeg de adelaar de Mexicaanse keizerskroon. De huidige vlag is ontworpen in [[1968]].
  
−
[bewerken] Onderwijs
+
== Wist je dat... ==
−
Mexico heeft opvallend goede resultaten gehaald op onderwijsgebied de afgelopen decennia. De geletterdheid is 92%. Sinds de jaren '90 zijn er bovendien programma's opgezet waarbij indiaanse kinderen tweetalig onderwijs kunnen krijgen. Onderwijs was tot voor kort gratis, en nog steeds is het niet erg duur vergeleken met West-Europese landen. Mexico heeft een groot aantal universiteiten. Elke staat heeft er minstens één. Met afstand de grootste en meest vooraanstaande universiteit is de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM) in Mexico-stad.
+
[[Bestand:Can047eue.jpg|300px|right|thumb|Een [[chihuahua (hond)|chihuahua]], 's werelds kleinste hond]]
 +
* ... Mexico vroeger Nieuw-Spanje werd genoemd?
 +
* ... 15°-33° N, 86°-117° W de coördinaten van Mexico zijn?
 +
* ... de [[Piek van Orizaba]] de hoogste berg van Mexico is?
 +
* ... de [[Piek van Orizaba]] 5636 m hoog is?
 +
* ... de bekendste woestijn van Mexico de [[Chihuahua-woestijn]] is?
 +
* ... de kleinste hond ter wereld, de [[Chihuahua (hond)|Chihuahua]], uit Mexico komt?
  
 +
== Zie ook ==
 +
* [[Mexico-Stad]]
 +
* [[Chihuahua (hond)]]
 +
* [[Acapulco]]
  
−
[bewerken] Criminaliteit
+
== Externe link ==
−
Zoals in de meeste Latijns-Amerikaanse landen is criminaliteit een van de grootste problemen in Mexico. Mexico is een van de belangrijkste doorvoerlanden voor drugs. De daarbij gepaard gaande corruptie en geweld zorgen voor veel overlast. Hoe groot dit probleem is wordt duidelijk wanneer blijkt dat bijvoorbeeld de helft van het BNP van de deelstaat Sinaloa vermoedelijk afkomstig is van drugshandel. Criminaliteit is vooral een probleem in de grote steden en in het noordwesten. Hoewel Mexico-stad internationaal berucht staat vanwege de hoge criminaliteit, bestaat het grootste deel van de misdaden aldaar uit berovingen; het aantal moorden is voor een metropool als Mexico-stad zelfs relatief laag. De geweld- en misdadigste steden zijn Tijuana, Nuevo Laredo en Ciudad Juárez, die alle drie aan de grens met de Verenigde Staten liggen. De laatste van deze drie steden is berucht vanwege het hoge aantal moorden op vrouwen. Het moordcijfer in Mexico is een van de hoogste ter wereld.
+
* [https://www.gob.mx/en/ Officiële site van de Mexicaanse overheid in het Engels]
  
 +
== Bronnen ==
  
−
[bewerken] Militaria
+
* ''informatie van Wikipedia''
−
Het Mexicaanse leger telt 300.000 man, waarvan driekwart bij de landmacht. Het standaardwapen is de Heckler & Koch G36. De president is opperbevelhebber van het leger. De Mexicaanse luchtmacht is een van de oudste ter wereld. Mexico kent de dienstplicht. Volgens een loterijsysteem wordt bepaald wie er wel en niet daadwerkelijk wordt opgeroepen. Er zijn ook mogelijkheden voor een alternatieve dienstplicht. Vrouwen zijn toegestaan in het leger.
+
* ''informatie uit het boek "De Grote Wereldatlas"''
 +
* ''informatie uit het boek "Grote Spectrum Encyclopedie Deel 12/Malta-Myceense beschaving"''
 +
* ''informatie uit het boek "Geografica"''
 +
* ''informatie uit het boek "De vlaggen van de wereld"''
  
 +
{{Navigatie landen Noord-Amerika}}
  
−
[bewerken] Transport
+
[[Categorie:Mexico| ]]
−
+
[[Categorie:Landen van Noord-Amerika]]
−
MonterreyMexico heeft het een van de meest uitgebreide wegennetwerken van Latijns-Amerika. Mexico kent 4000 kilometer snelweg, waarvan het meeste tolweg. Mexico kent verder een redelijk uitgebreid spoorwegennetwerk, al vindt er sinds de privatisering van de spoorwegen nauwelijks nog personenvervoer plaats. Een lijn waar dat nog wel gebeurt is de beroemde Chihuahua al Pacifico, die door de Koperkloof voert. Het meeste binnenlandse vervoer is per bus of vliegtuig. Mexico heeft 108 havens waarvan Tampico en Veracruz Llave aan de Golf van Mexico en Acapulco de Juárez en Mazatlán aan de Grote Oceaan de grootste zijn.
 
  
−
 
+
[[de:Mexiko]]
−
[bewerken] De naam "Mexico"
+
[[en:Mexico]]
−
Het woord Mexico is uit het Nahuatl afkomstig. Het was oorspronkelijk de naam van de centrale deelstaat van het Azteekse Rijk. De betekenis is niet zeker. Een mogelijke afkomst is "Plaats van Mextli", een mythische leider. Een andere mogelijkheid is een archaïsch woord voor zon, of de naam van een grassoort uit het Texcocomeer. Volgens de Mexicanist Miguel León Portilla is het afkomstig van de woorden meztli (maan), xictli (navel, centrum) en -co (plaats) het zou dan dus "centrum van de maan" betekenen.
+
[[es:México]]
−
 
+
[[fr:Mexique]]
−
Door de Azteken werd Mexico als "Mesjiko" uitgesproken, maar tegenwoordig wordt het in het Spaans als "Meggiko" uitgesproken. In het Spaans van de 16e eeuw werd de sj als x opgeschreven, en aangezien het Nahuatl voor het eerst door Spanjaarden naar het Latijnse alfabet is omgezet werd Mexico dus met een x geschreven. Maar gedurende de eeuwen veranderde in het Spaans de uitspraak van de x van sj naar g. Er werd daarom besloten de x te vervangen door een j (die in het Spaans als g wordt uitgesproken). Ximénez veranderde dus in Jiménez en exercicio in ejercicio. In Spanje werd sindsdien Mexico regelmatig als Méjico geschreven, maar in Mexico besloot men vast te houden aan de oude spelling. Ook in Spanje wordt tegenwoordig Mexico weer met een x geschreven, al komt Méjico sporadisch nog wel voor. Het gebruik van Méjico als spelling wordt in Mexico soms als beledigend en imperialistisch ervaren.
+
[[it:Messico]]
−
 
+
[[ru:Мексика]]
−
Dezelfde spellingsverandering is wel algemeen aanvaard in veel andere Mexicaanse topografische namen. Zo werd Jalisco oorspronkelijk als Xalisco geschreven en Guanajuato als Guanaxuato. Oaxaca heeft dan wel weer haar oude spelling behouden terwijl In het geval van Xalapa zowel de spellingen Xalapa als Jalapa gebruikelijk zijn.
 

Huidige versie van 23 aug 2025 om 20:52

Zie ook Mexico (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Mexico
Flag of Mexico.svg Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!
Verenigde Mexicaanse Staten
Estados Unidos Mexicanos

Flag of Mexico.svg Coat of arms of Mexico.svg Mexico (orthographic projection).svg

Hoofdstad Mexico-Stad
Aantal inwoners 126.014.024 (2021)
Oppervlakte 1.964.375 km² (2,3% water)
Regeringsvorm Federale republiek
President Claudia Sheinbaum (sinds 2024)
Godsdienst Christendom (88,9%)
Geen religie (10,6%)
Overig (0,5%)
Taal Spaans (Español)
Munteenheid Mexicaanse peso
Volkslied Himno Nacional Mexicano
Nationale feestdag Grito de Dolores (16 september)
Landcode MEX
Portaal Portal.svg Mexico
Een strand in Quintana Roo
Een satelliet van Mexico

Mexico, officieel de Verenigde Mexicaanse Staten, is een land en republiek in Noord-Amerika. Het land grenst in het noorden aan de Verenigde Staten, in het oosten aan de Golf van Mexico, in het zuidoosten aan de Caraïbische Zee en de Belize, in het zuidwesten aan Guatemala en in het westen aan de Grote Oceaan. Ook behoren enkele eilanden in de zeeën en oceanen rondom Mexico tot het land. De hoofdstad van Mexico is Mexico-Stad. Het land heeft meer dan 128 miljoen inwoners.

Qua inwonersaantal is Mexico het op negen na grootste land ter wereld. Op het gebied van oppervlakte staat Mexico op de 13e plek. Na Canada, de Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië is Mexico het grootste land van het Amerikaanse continent.

De naam Mexico

Na de onafhankelijkheid van Spanje noemde Mexico zichzelf hetzelfde als zijn hoofdstad Mexico-Stad. Voorheen stond Mexico bekend onder de naam Nieuw-Spanje.

De oorspronkelijke afkomst van het woord "Mexico" is volgens velen afgeleid uit het Nahuatl. Dat is de taal van de Azteken. Het is afgeleid van het Nahuatlse woord Mēxihtli of Mextli. Mēxihco betekent woonplaats van de Mēxihtli. Vele geleerden bedachten andere betekenissen voor deze naam. Een bekend voorbeeld daarvan is Bernardino de Sahagun. Hij dacht dat de naam de navel van de maan betekende.

In het Spaans wordt de naam van het land geschreven als México. De komma (accent aigu) op de "e" geeft aan waar de klemtoon in het woord ligt. De "x" wordt in het Spaans niet als "ks" maar als "g" uitgesproken. Hierdoor noemen Mexicanen hun land zelf Meh-gie-koo.

Geschiedenis

Mexico is een land met een lange en woeste geschiedenis. Er waren vroeger grote rijken gevestigd in het gebied waar nu Mexico ligt. Later zou het een kolonie worden van Spanje.

Prehistorie

De eerste vestigingen in Mexico waren van een bepaald inheems volk, genaamd de Olmeken. Die cultuur had een hoge ontwikkeling tussen 1200 voor Christus en 500 voor Christus. Vooral ontwikkelde de cultuur zich aan de Golf van Mexico. De Olmeken leefden van de landbouw. Verder beoefende men hier ook de jacht en de visserij. Een van de meest bekende archeologische prehistorische opgravingen in Mexico is La Venta in de staat Tabasco. Hier zijn vele symmetrische gebouwen gevonden. La Venta leek op een klein dorp.

De Olmeken ontwikkelden een speciale kalender en waren net zo geïnteresseerd in sterrenkunde en rekenen als hun opvolgers: de Azteken en de Maya's. Er werd ook een schrift ontwikkeld. Als gevolg van een grote natuurramp in het gebied waar de Olmeken leefden, verdween de cultuur plotseling. De Olmeekse cultuur is de moedercultuur van Mexico.

Azteken en Maya's

Zie voor meer informatie de artikelen Azteken en Maya's
Chichén Itzá

De Azteken waren een volk dat oorspronkelijk uit Noord-Amerika kwamen. Ze waren nomaden die zich eerst Chica's noemden. Volgens een legende zouden ze op een dag ergens vestigen waar een cactus met een slang en een arend stond. De cactus stond op de plaats waar nu het huidige Mexico-Stad ligt. Ze veranderden van nomaden tot een landbouwvolk. Hun cultuur was nog indrukwekkender en dan de Olmeekse cultuur. Op de plaats waar nu Mexico-Stad ligt werd Tenochtitlan gesticht. De stad lag op een meer. Hier waren prachtige hoge piramides en tempels. In de tempels waren vele bloederige mensenoffers. De bekendste, grootste en mooiste tempel was de Zonnetempel. De hoogontwikkelde beschaving van de Azteken eindigde toen de Spaanse ontdekkingsreiziger Hernán Cortés hun aanviel. De koning die toen regeerde over het Azteekse Rijk, genaamd Montezuma, werd ontvoerd door Cortés en vermoord. Het Azteekse Rijk werd een kolonie van Spanje en Ténochtitlan werd helemaal verwoest.

Toen de Azteken de baas over het noorden waren van Mexico, werden de Maya's de baas van het zuiden van Mexico. Ze leefden in een uitgebreid gebied rond Zuid-Mexico, Belize, Honduras en Guatemala. Ook zij hadden een hoogontwikkelde cultuur. Ze handelden vaak met de Azteken en hun zuidelijke buren: de Inca's. De Maya's konden nog beter rekenen dan de Azteken. De Maya's hadden niet een land, maar verschillende stadstaten. De grootste steden waren Palenque, Tikal, Copán, Bonampak, Yaxchilán en Chichén Itzá. Elke stad werd geregeerd door een koning en priesters. De koningen hadden prachtige grote paleizen. Op een moment hield de cultuur van de Maya's op. Over de prachtige gebouwen kwamen dikke lagen oerwoud te liggen. Niemand weet hoe de Maya's aan hun einde zijn gekomen.

Toen de twee grootste beschavingen van Mexico (die van de Maya's en de Azteken) eindigden, vestigde zich een nieuw volk in het noordoosten van Mexico: de Teotihuacan. Dat gebied werd ook wel de Vallei van Mexico genoemd. De Teotihuacan woonden in een droge regio van Mexico. Hun huizen waren van steen met een rieten dak. Later vestigden ze zich ook rond het verlaten Ténochtitlan.

Een panorama van Maya-ruïnes in Mexico

Koloniale periode

Na de val van Ténochtitlan, werd Mexico onderdeel van het Spaanse Rijk. In die tijd heette de kolonie Nieuw-Spanje. De kolonie werd bestuurd als onderkoninkrijk. De Spaanse koning wees een heerser aan (een onderkoning) die voor hem Nieuw-Spanje bestuurde. Nieuw-Spanje was belangrijk voor de Spanjaarden. Er werden veel metalen (zoals zilver) gevonden. Ook verbouwde men er verschillende gewassen op plantages. Op de plantages moesten inheemse inwoners verplicht werken. De Europese kolonisten brachten ook enkele ziektes met zich mee die niet in Nieuw-Spanje bestonden zoals de pest, de mazelen en de pokken. De Europeanen hadden een weerstand tegen die ziektes opgebouwd, maar de inheemse bevolking had die niet. Na enkele epidemieën bleef er weinig van de inheemse bevolking over. Het overige deel van inheemse bevolking werd bekeerd tot het christendom en moest de Spaanse cultuur overnemen.

In Nieuw-Spanje was de slavernij ook legaal. Op de plantages werden Afrikaanse slaven te werk gezet. De slavernij zou pas na de onafhankelijkheid van Mexico worden afgeschaft. De Spanjaarden introduceerden een kastenstelsel in Mexico. Het bestuur van Nieuw-Spanje was daardoor volledig in handen van de inwoners die in Spanje geboren waren. Spaanse kolonisten die in Nieuw-Spanje geboren vormden de bovenklasse. Andere groepen (zoals mestiezen en inheemsen) stonden lager op de sociale ladder. De belangrijkste handelsposten in Mexico waren Veracruz (aan de Golf van Mexico) en Acapulco (aan de Grote Oceaan). Er kwam een bloeiende handel en Veracruz en Acapulco werden grote havensteden.

Onafhankelijkheid

Zie Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Miguel Hidalgo, de vader des vaderlands van Mexico.

Aan het einde van 18e eeuw kwam de verlichting naar Mexico. Dat zorgde voor nieuwe ideeën over bestuur en kolonialisme. Veel Mexicanen wilden meer invloed op het bestuur van hun land. Later wilden zij onafhankelijkheid van Spanje. De Spaanse koning en zijn aanhangers probeerden de opstandelingen te bestrijden. In 1810 brak uiteindelijk een onafhankelijkheidsoorlog toen de Mexicaanse priester Miguel Hidalgo de Mexicanen opriep om de wapens te pakken. Die gebeurtenis heet de Grito de Dolores (roep uit Dolores) en wordt vandaag de dag nog steeds gevierd.

De Spanjaarden verloren de oorlog. Dat kwam deels doordat de Spanjaarden zelf te druk bezig waren met de oorlog tegen Napoleon Bonaparte in Europa. In alle Spaanse koloniën in Latijns-Amerika braken toen opstanden uit. Zo werden ook landen als Peru, Colombia, Chili en Argentinië onafhankelijk. Mexico werd uiteindelijk onafhankelijk van Spanje in 1821.

Na de onafhankelijkheid ontstond een discussie in Mexico hoe het nu verder moest. Uiteindelijk ontstond het Eerste Mexicaanse Keizerrijk. Generaal Agustín de Iturbide werd gekroond tot keizer Agustín I. Het keizer was maar van korte duur. Agustín I was zo onpopulair dat verschillende generaals in opstand tegen hem kwamen. Uiteindelijk deed hij troonsafstand en verliet Mexico. Agustín I keerde een jaar later terug om opnieuw keizer te worden, maar hij werd gearresteerd en veroordeeld. Mexico werd daarom in 1823 een republiek met een president als staatshoofd.

Vroege 19e eeuw

Mexico in 1821. Je ziet dat Mexico een heel stuk groter was dan dat het nu is.

Oorspronkelijk was Mexico een groot groter dan dat het vandaag de dag is. Het zuidwesten van de Verenigde Staten was oorspronkelijk een onderdeel van Mexico. Dat is het gebied van de staat Californië tot en met de staat Texas. Ook de landen van Midden-Amerika (behalve Panama) behoorden oorspronkelijk tot Mexico. In 1823 splitsten Guatemala, El Salvador, Honduras, Costa Rica en Nicaragua zich af van Mexico. Zij vormden vervolgens de Verenigde Staten van Centraal-Amerika, maar in 1839 viel dat land uit elkaar in die vijf kleinere landjes. Ondertussen werd Texas in 1836 onafhankelijk van Mexico, waarna het een Amerikaanse staat werd. De precieze grens tussen Mexico en de Verenigde Staten was onduidelijk, waardoor de spanningen hoog opliepen. Tussen 1846 en 1848 vond de Mexicaans-Amerikaanse Oorlog plaats, waarbij het Amerikaanse leger het Mexicaanse leger versloeg. Mexico moest vervolgens het noordwesten afstaan aan de Verenigde Staten. Dat gebied bestaat momenteel uit de Amerikaanse staten Californië, Nevada, Utah, Arizona, New Mexico en Colorado.

Ondertussen kreeg Antonio López de Santa Anna steeds meer macht in handen. Hij begon Mexico als een dictatuur te besturen. In 1855 vond de Revolutie van Ayulta plaats, waarbij Santa Anna omvergeworpen werd. De revolutie was het begin van een nieuw tijdperk: de Reforma (hervorming). Twee jaar later nam Mexico een liberale grondwet aan. Hierdoor kreeg het land godsdienstvrijheid en een scheiding tussen kerk en staat. De conservatieven waren daar niet blij mee. Tussen 1857 en 1860 voerden de conservatieve en liberalen de Hervormingsoorlog met elkaar. De liberalen wonnen die oorlog uiteindelijk.

Mexico had echter hoge schulden opgelopen tijdens de oorlog. Mexico kon de schulden niet meer betalen, waardoor president Benito Juárez het betalen uitstelde. In 1861 vond de Franse interventie in Mexico plaats, waarbij de Fransen Mexico binnenvielen. Zij steunden de Mexicaanse conservatieven en besloten van Mexico een keizerrijk te maken (het Tweede Mexicaanse Keizerrijk) onder leiding van Maximiliaan I. De Fransen lukten het niet om heel Mexico onder hun controle te krijgen. Zij trokken zich in 1866 terug uit Mexico, waarna Maximiliaan werd afgezet en vermoord. Vervolgens werd de republiek weer hersteld.

Porfiriaat en de Mexicaanse Revolutie

Lees de volgende artikelen voor meer informatie: Porfiriaat en Mexicaanse Revolutie.
Pancho Villa en zijn aanhangers tijdens de Mexicaanse Revolutie.

In 1876 kwam Porfirio Díaz aan de macht, waardoor er een einde aan de liberale hervormingen kwam. Díaz trok tijdens zijn tweede termijn steeds meer macht naar zich toe. Hij zorgde dat verkiezingen vervalst werden, waardoor hij president kon blijven. Ook verving hij veel van zijn tegenstanders in het parlement en onderdrukte de bevolking. Zijn regeerperiode staat bekend als het Porfiriaat. Tijdens deze periode maakte Mexico een grote economische groei door. Díaz verkocht namelijk veel natuurlijke hulpbronnen aan Amerikaanse en Britse bedrijven. Het grootste gedeelte van de bevolking zag niets van die groei.

In 1910 kwam de bevolking in opstand tijdens de Mexicaanse Revolutie. Díaz werd toen afgezet en Francesco I. Madero werd president. De revolutionairen wilden van Mexico een democratie maken, maar in 1911 vielen de revolutionairen uit elkaar. Onder de revolutionairen vielen zowel gematigde liberalen (zoals Madero) en radicale rebellenleiders (zoals Emiliano Zapata en Pancho Villa). Tussen die twee groepen brak een strijd los die tot 1920 zou duren. De Mexicaanse Revolutie was een roerige periode, waarin leiders elkaar snel opvolgden. Na 1920 keerde langzamerhand de rust terug in Mexico.

Institutionele Revolutie

Mexicaanse arbeiders staan in Mexicali in de rij om in de Amerikaanse staat Californië te werken. In de periode van het Mexicaanse wonder ontstond er ook veel Mexicaanse gastarbeid in de Verenigde Staten.

Tussen 1929 en 2000 stond Mexico onder leiding van de Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI). Deze periode staat bekend als de Institutionele Revolutie. Mexico was tijdens deze periode in feite een eenpartijstaat en dictatuur. De verkiezingen werden vervalst, waardoor de PRI-kandidaten bijna altijd zouden winnen. Toch was de dictatuur in Mexico enigszins verborgen. De PRI was bedoeld om de Mexicaanse Revolutie voort te zetten. De partij wist aan de ene kant armoede in Mexico te bestrijden. Tussen de jaren 1940 en 1970 beleefde Mexico grote economische groei. Die periode staat bekend als het Mexicaanse wonder. Doordat de PRI de oliesector had genationaliseerd, gingen de olie-inkomsten direct in de Mexicaanse schatkist. Hierdoor kon de Mexicaanse overheid veel geld uitgeven aan infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg.

Toch bleven sommige delen van Mexico erg arm. Ook maakte de PRI gebruik van onderdrukking, corruptie en fraude om aan de macht te blijven. Vanaf de jaren 1960 ontstonden er protestacties tegen de PRI. Studentengroepen wilden dat Mexico een democratisch land werd, terwijl radicaal-linkse groepen het land in een communistisch land wilden veranderden. De PRI kreeg de steun van de Verenigde Staten. Tijdens de Vuile Oorlog ging de Mexicaanse overheid erg ver om haar politieke tegenstanders uit de weg te ruimen. De Amerikanen gaven steun aan die acties, omdat zij vreesden dat het communisme voet aan de grond in Mexico zou krijgen.

Vanaf de jaren 1980 ging het bergafwaarts met de Mexicaanse economie. Het land had grote schulden, terwijl de olie-inkomsten daalden. De PRI besloot daarom te bezuinigen en meer over te laten aan de markt. Langzamerhand verloor de partij steeds meer aanhangers. Aan de rechterkant ontstond de Nationale Actiepartij, terwijl aan de linkerkant de Partij van de Democratische Revolutie ontstond. Tijdens de jaren 1980 en 1990 werd Mexico langzamerhand een democratie met meerdere politieke partijen. In 2000 koos Mexico voor het eerst in ruim 70 jaar een president die geen lid was van de PRI: Vicente Fox van de Nationale Actiepartij. Dat moment wordt gezien als het einde van de Institutionele Revolutie.

21e eeuw

Vandaag de dag is nog steeds de Mexicaanse drugsoorlog aan de gang in het land.

Onder president Fox werden geheime documenten uit het PRI-tijdperk vrijgegeven. Ook werd Mexico een stuk democratischer en werd er meer gedaan aan de bestrijding van drugs. Toch bleef de kloof tussen arm en rijk groot in het land. In 2006 werd Fox opgevolgd door zijn partijgenoot Felipe Calderón. Onder Calderón liep de Mexicaanse drugsoorlog verder uit de hand. De president besloot het leger in te zetten tegen de drugskartels. Tijdens Calderóns regeerperiode vielen meer dan 45.000 doden door de oorlog. In 2012 werd Calderón opgevolgd door de PRI-kandidaat Enrique Peña Nieto. Hij voerde enkele hervormingen door op het gebied van onderwijs en gezondheidszorg. Ook werden democratische hervormingen doorgevoerd. Het presidentschap van Peña Nieto staat echter ook bekend om zijn vele corruptieschandalen en drugsgeweld. In 2014 werden 43 studenten door de Mexicaanse drugskartel gekidnapt, wat tot veel woede onder de Mexicaanse bevolking leidde.

In 2018 brak een nieuwe periode in de Mexicaanse geschiedenis. Andrés Manuel López Obrador van de nieuwe partij Morena werd tot president gekozen en kreeg een meerderheid in het parlement. De drie grote traditionele partijen leden flinke verliezen. López Obrador staat bekend als een linkse populist. Tijdens zijn presidentschap pakte corruptie en drugsgeweld aan, kwam er meer geld voor onderwijs en gezondheidszorg en werd er meer gedaan aan armoede en sociale ongelijkheid in het land. López Obrador werd in 2024 opgevolgd door partijgenoot Claudia Sheinbaum, nadat zij een grote meerderheid tijdens de verkiezingen behaalde. Sheinbaum werd daardoor de eerste vrouwelijke president van Mexico. Zij heeft belooft om het beleid van López Obrador door te zetten.

Geografie

Landschap

Een woestijn op het schiereiland Baja California
De vulkaan Citlaltépetl

Mexico ligt in het zuidelijke uiteinde van Noord-Amerika en in het noordelijke uiteinde van Midden-Amerika. De kustlijn van Mexico is erg lang. Het land ligt ingeklemd tussen de Atlantische Oceaan en de Grote Oceaan. Rond Mexico bevinden zich talrijke eilanden. Voorbeelden zijn de Revillagigedo-eilanden en Isla Guadalupe.

Het land heeft drie grote bergketens: de Oostelijke Sierra Madre, de Westelijke Sierra Madre en de Zuidelijke Sierra Madre. De hoogste berg in Westelijke Sierra Madre is de Cerro Gordo met 3340 meter. De hoogste berg in de Oostelijke Sierra Madre is de Peña Nevada met 3664 meter. De drie gebergten vormen samen een soort van ring, waarin het Hoogland van Mexico ligt. Dat is een vrije vlakke regio waar de meeste Mexicanen wonen. Ook ligt hier de Chihuahuawoestijn. Door Mexico loopt ook de Trans-Mexicaanse Vulkanengordel. Hier ligt ook de beroemde vulkaan Popocatépetl.

Aan de Mexicaanse oostkust ligt de Golf van Mexico. Hier bevindt zich ook het schiereiland Yucatán, wat tussen de Golf van Mexico en de Caribische Zee ligt. In het westen ligt het schiereiland Neder-Californië. Tussen dat schiereiland en het vasteland ligt de Golf van Californië.

Rivieren & Meren

In Mexico zijn weinig rivieren. Op het schiereiland Yucatan ligt wel een grote rivier, de Hondo. Andere grote rivieren zijn de Suchiate, de Rio Lerma en de Usumacinta. De grens met Belize wordt gevormd door een kanaal aan de Rio Hondo. De Rio Bravo is de langste rivier van heel Mexico. De rivier de Usumacinta vormt de grens met Guatemala. De Rio Lerma en de Rio Balsas monden in de Grote Oceaan. Een andere belangrijke rivier is de Colorado die ook door de Verenigde Staten stroomt. In Mexico zijn ook binnenlandse rivieren (dat betekent dat de rivieren niet in zee monden). Een bekende binnenlandse rivier is de Rio Casas Grandes die in de Chihuahuawoestijn ligt. De meeste rivieren in Mexico hebben weinig water. Bijna geen van hen is bevaarbaar.

In Mexico zijn talrijke meren en vijvers. De belangrijkste is het Chapalameer in de Mexicaanse staat Jalisco. Andere grote meren zijn het Meer van Patzcuaro, het Zirahuénmeer en het Cuitzeomeer. De laatste drie opgenoemde meren liggen allemaal in de Mexicaanse staat Michoacán de Ocampo.

Flora & Fauna

Vier lepisosteuzen

Mexico is een land met een diverse en speciale natuur. In Mexico komen meer dan 200.000 soorten planten en dieren voor. Er zijn ongeveer 735 soorten reptielen, ongeveer 450 soorten zoogdieren en ongeveer 290 soorten amfibieën. Over planten gesproken, heeft Mexico ongeveer 26.000 verschillende soorten planten.

In Mexico zijn er 34 biosferen (een soort ecosystemen), 64 nationale parken (=extra beschermde natuurgebieden), 4 natuurlijke monumenten, 26 fauna-flora beschermgebieden, 4 gebieden met een gewone natuurlijke bescherming en 17 natuur-heiligdommen.

Klimaat

Mexico ligt op de Kreeftskeerkring. Het klimaat in Mexico verschilt van regio. In het noorden kan het bijvoorbeeld hartstikke warm woorden vanwege de droge woestijnen en in het zuiden is het een vochtig en tropisch klimaat met regenwouden en oerwouden. De gebieden van Mexico die hoger gelegen zijn, zijn warmer dan de lage en vlakke gebieden. In het zuidoosten zijn moerassen.

Het klimaat aan de kust is ook veel koeler dan in het binnenland. De laagste temperatuur ooit opgemeten in Mexico was -26 °C en de hoogste was 50 °C. In gebieden waar het klimaat gematigd is, valt er minder dan 350 mm regen per jaar. Mexico heeft een regenseizoen. Die duurt van de maand mei tot oktober. De gemiddelde temperatuur van heel Mexico is 19 °C.

Politiek

Staatsinrichting

Claudia Sheinbaum, de huidige president van Mexico.
Het gebouw waar de Kamer van Afgevaardigden vergadert

Mexico is een federale, democratische en constitutionele republiek. Dat betekent dat Mexico een grondwet heeft en is opgericht verschillende staten (soort van provincies). Die staten hebben allemaal een grote mate van zelfbestuur. Het staatshoofd van Mexico is een president. De president is ook de regeringsleider van het land en de opperbevelhebber van het Mexicaanse leger. Om de zes jaar wordt de president gekozen door middel van rechtstreekse verkiezingen. De winnaar van de verkiezingen blijft zes jaar president. Een president mag slechts één termijn dienen; presidenten kunnen dus niet herkozen worden. De huidige president van Mexico is Claudia Sheinbaum van de partij Morena.

Naast een regering heeft Mexico ook een parlement: het Congres van de Unie. Dat parlement bestaat uit twee kamers:

  • De Kamer van Afgevaardigden, bestaande uit 500 leden. 300 leden worden gekozen via een districtenstelsel en 200 leden via nationale kieslijsten. De Kamer wordt om de drie jaar herkozen.
  • De Senaat, bestaand uit 128 leden. Zij worden om de zes jaar gekozen en vertegenwoordigen de deelstaten van Mexico.

Politieke partijen

Op landelijk niveau zijn er zeven grote politieke partijen. Dat zijn:

Bestuurlijke indeling

Mexico heeft 31 staten en één federaal district (Mexico-Stad). Iedere staat heeft een eigen gouverneur, regering en parlement. De gouverneur wordt om de zes jaar gekozen door de bevolking. Mexico-Stad is een federaal district, omdat men niet wilde dat een staat de eer had om de hoofdstad te hebben. Ondanks het verschil in naam heeft Mexico-Stad dezelfde rechten als andere staten.

De staten zijn weer verdeeld in gemeenten. Er zijn in totaal 2438 gemeentes in Mexico. De staat met de meeste gemeentes van allemaal is de staat Oaxaca met 570 gemeentes. In tegenstelling hebben de staten Baja California en Baja California Sur elk maar 5 gemeenten. Elke gemeente heeft zijn eigen burgemeester. Om de drie jaar wordt er een nieuwe gekozen. Naast de burgemeester zijn er ook de gemeenteraad en de wethouders. Die hebben ook een termijn van drie jaar lang.

Naam van de staat Hoofdstad Bevolking (2024) Oppervlakte (in km²) Kaart
(1) Aguascalientes Aguascalientes 1.493.459 5.625
States of Mexico.svg
(2) Baja California Mexicali 3.779,050 71.546
(3) Baja California Sur La Paz 872.439 73.943
(4) Campeche San Francisco de Campeche 949.481 57.727
(5) Chiapas Tuxtla Gutiérrez 5.914.879 73.681
(6) Chihuahua Chihuahua 3.900.629 247.487
(7) Coahuila de Zaragoza Saltillo 3.457.516 151.445
(8) Colima Colima 719.445 5.627
(9) Durango Victoria de Durango 1.890.563 123.367
(10) Guanajuato Guanajuato 6.313.504 30.621
(11) Guerrero Chilpancingo de los Bravo 3.603.188 63.794
(12) Hidalgo Pachuca de Soto 3.222.994 20.856
(13) Jalisco Guadalajara 8.732.495 78.630
(14) Mexico Toluca de Lerdo 17.728.216 22.333
Mexico-Stad Geen 9.352.517 577
(15) Michoacán de Ocampo Morelia 4.943.602 58.667
(16) Morelos Cuernavaca 1.964.164 4.892
(17) Nayarit Tepic 1.237.293 27.862
(18) Nuevo León Monterrey 6.130.641 64.203
(19) Oaxaca Oaxaca de Juárez 4.242.791 93.343
(20) Puebla Puebla de Zaragoza 6.586.805 34.251
(21) Querétaro Santiago de Querétaro 2.530.655 11.658
(22) Quintana Roo Chetumal 1.917.252 42.535
(23) San Luis Potosí San Luis Potosí 2.874.010 61.165
(24) Sinaloa Culiacán Rosales 3.169.760 57.331
(25) Sonora Hermosillo 3.039.967 184.946
(26) Tabasco Villahermosa 2.537.961 24.747
(27) Tamaulipas Ciudad Victoria 3.575.756 80.148
(28) Tlaxcala Tlaxcala de Xicohténcatl 1.469.900 3.997
(29) Veracruz de Ignacio de la Llave Xalapa-Enríquez 8.093.517 71.856
(30) Yucatán Mérida 2.375.403 39.671
(31) Zacatecas Zacatecas 1.674.227 75.416

Buitenlands beleid

Mexico is lid van verschillende internationale organisaties zoals de Verenigde Naties, de Organisatie van Amerikaanse Staten, de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, de Veiligheids- en Welvaartsalliantie van Noord-Amerika, de G8+5, de Caricom, de Raad van Europa, de Organisatie van Niet-Gebonden Landen en de Zuid-Amerikaanse Statengemeenschap.

Op politiek vlak heeft Mexico goede banden met haar buurlanden. Samen met de Verenigde Staten en Canada vormt Mexico de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). Tussen de drie landen is er grote mate van vrijhandel mogelijk. Ook werken en wonen veel Mexicanen in de Verenigde Staten en werken de landen samen om drugsgeweld aan te pakken. Sinds het presidentschap van Donald Trump in 2017 is de band tussen Mexico en de Verenigde Staten iets stroever geworden. Trump wil namelijk illegale immigratie in de Verenigde Staten vanuit Mexico aanpakken. Mexico is namelijk een doorstroomgebied voor migranten uit het Midden-Amerika. Ook vanuit het zuiden van Mexico vluchtten er veel mensen naar de Verenigde Staten. Inmiddels staat langs een deel van de Amerikaans-Mexicaanse grens een hek.

Daarnaast heeft Mexico nog zeer goede banden met andere landen in Latijns-Amerika. Veel landen in Latijns-Amerika zijn namelijk ook Spaanstalig. Ook zijn er veel overeenkomsten qua cultuur en geschiedenis.

Strijdkrachten

Wel 175.000 mensen uit Mexico werken in het leger van Mexico. Het leger is verdeeld in:

  • het Mexicaanse Leger (130.000 soldaten)
  • de Mexicaanse Marine (37.000 soldaten)
  • de Mexicaanse Luchtmacht (8.000 soldaten)

Mensenrechten

De mensenrechten van Mexico waren vroeger niet zo goed. Tegenwoordig is het wat beter, maar het is weer slecht geworden sinds het jaar 1992. Ook zijn er regionale verschillen. In de noordelijke staten zijn de mensenrechten over het algemeen beter dan in het zuiden.

30% tot 60% van de huwelijken in Mexico heeft een vorm van huiselijk geweld, waarbij de mannelijke partner de vrouwelijke partner slaat. Daarnaast heeft Mexico een van de hoogste aantallen vrouwenmoorden ter wereld. Jaarlijks worden enkele honderden vrouwen vermoord. Vooral aan de grens met de Verenigde Staten (zoals Ciudad Juárez) en in regio's met veel drugsgeweld. Vooral de arme vrouwen worden vaak aangevallen. De maffia en drugsverkopers proberen vrouwen te kidnappen om te verkrachten. Dan verkopen ze die naar een plek waar prostitutie is. Als ze dat niet willen, dan worden de vrouwen vermoord.

In Mexico worden ook regelmatig (massa)graven van vermiste personen gevonden. Die massagraven worden in verband gebracht met de Mexicaanse drugsoorlog. Ook hebben de Mexicaanse politie en Amerikaanse FBI tunnels ontdekt die door smokkelaars gebruikt worden. Ook brengen smokkelaars drugs over de grens via bussen, vrachtwagens en auto's. In het verleden kwam vooral veel marihuana (wiet) de Verenigde Staten binnen via Mexico. Inmiddels hebben enkele Amerikaanse staten wiet gelegaliseerd. Drugshandelaars handelen nu in zwaardere drugs zoals cocaïne, fentanyl en methamphetamine

De inheemse bevolking van Mexico heeft te maken discriminatie. In sommige gevallen slaat die discriminatie over in martelingen en zelfs moorden. Andere problemen in Mexico zijn een gebrek aan persvrijheid, corruptie en kinderarbeid. Op het gebied van lhbt-rechten heeft Mexico in de jaren groter sprongen gemaakt. Zo is het homohuwelijk inmiddels in alle staten legaal.

Bevolking

De bevolkingstabel van Mexico

In 2020 had Mexico 128.649.565 inwoners. Het inwonersaantal van Mexico groeide een beetje tijdens de 19e eeuw. Tussen 1930 en 1980 maakte Mexico een snelle groei door. De groeicijfers waren meer dan 3 % van de bevolking. Na 20 jaar verdubbelde de Mexicaanse bevolking, maar de bevolking begon minder te groeien in de periode van 1995 en 2000. De gemiddelde levensverwachting steeg van 36 in 1895 tot 72 in 2000. In het begin van de 20e eeuw leefden 90 % van alle Mexicanen op het platteland of in dorpjes. Tegenwoordig wonen de meeste Mexicanen in de steden. De meest dichtstbevolkte plaatsen in Mexico zijn Mexico-Stad, Guadalajara, Monterrey en Puebla. De minst bevolkte plaatsen in Mexico zijn vooral in Baja California Sur, Campeche en Quintana Roo.

Daarnaast wonen grote groepen Mexico in het buitenland. De Verenigde Staten is het land waar de meeste Mexicanen wonen na Mexico. In de Verenigde Staten leven wel ongeveer 37 miljoen Mexicanen. Zij zijn doorheen de jaren naar de Verenigde Staten gegaan om te werken of vluchtten voor armoede en drugsgeweld. Zij leven vooral in de Amerikaanse staten Californië, Texas, New Mexico en Illinois. Een andere plek waar veel Mexicanen wonen is Canada. Het Europese land met de meeste Mexicanen is Duitsland. De vierde bestemming waar veel Mexicanen wonen is Spanje. Er leven hier ongeveer zo'n 5.825 Mexicanen. Verder zijn er nog Mexicaanse gemeenschappen in het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Zwitserland, Japan en België.

Etniciteiten

Een cultureel evenement van de Nahua.

Mexico is een erg divers land met verschillende bevolkingsgroepen. Anders dan andere landen wordt in Mexico geen onderzoek gedaan naar de specifieke samenstelling van de bevolking. De laatste keer dat dat wel gebeurde was in 1921. Hierdoor zijn de precieze percentages of aantallen vaak onbekend, hoewel er enkele kleine onderzoeken zijn geweest. De belangrijkste groepen zijn:

  • Mestizo-Mexicanen: Zij vormen de grootste groep Mexicanen. Mestizo's zijn de nakomelingen van de Spaanse kolonisten en inheemse inwoners. Hun identiteit is daarom beïnvloed door zowel inheemse als Europese cultuur. Ook heeft hun identiteit veel bijgedragen aan de Mexicaanse cultuur.
  • Inheemse Mexicanen: Zij vormen ongeveer 14.9% tot 21,5% van de bevolking. Inheemse Mexicanen zijn de nakomelingen van de inheemse stammen in Mexico. Zij wonen tegenwoordig voornamelijk in het zuiden en op het schiereiland Yucatán. Belangrijke inheemse groepen zijn de Nahua, de Yucateekse Maya's, de Zapoteken, de Mixteken en de Otomi.
  • Witte Mexicanen: Zij zijn de nakomelingen van Europese kolonisten of Europeanen die later naar Mexico verhuisden. Hieronder vallen etnische groepen zoals Asjkenazische Joden, Sefardische Joden en Mennonieten. De meeste witte Mexicanen wonen in het noorden van het land en in de grote steden.
  • Afro-Mexicanen: Zij zijn de nakomelingen van Afrikaanse slaven of Afrikaanse personen die later naar Mexico verhuisden. Zij wonen voornamelijk in steden als Veracruz. In 2015 zei 1,5% van de Mexicanen dat hij/zij Afro-Mexicaans was.
  • Arabische Mexicanen: Zij hebben een Midden-Oosterse migratieachtergrond. In Mexico wonen ongeveer 1,1 miljoen Arabische Mexicanen. Zij hebben vaak voorouders uit Libanon, Syrië, Palestina of Irak.
  • Aziatische Mexicanen: Zij vormen minder dan 1% van de bevolking en zijn voornamelijk afkomstig uit de Filipijnen.

Daarnaast is een groot gedeelte van de Mexicanen ook gemixt en zijn er kleinere groepen (zoals de Roma). Er zijn Amerikaanse, Spaanse, Guatemalaanse, Argentijnse, Colombiaanse, Hondurese, Duitse, Italiaanse, Indische, Cubaanse, El Salvadoraanse, Franse, Chinese, Russische, Canadese, Libanese, Joodse, Japanse, Uruguayaanse, Peruaanse en Koreaanse gemeenschappen in Mexico.

Religie

De kerk van Puebla

Mexico heeft een scheiding tussen kerk en staat en godsdienstvrijheid. De grootste religie van Mexico is de Rooms-Katholieke Kerk. In 2020 was 78% van de Mexicanen katholiek. Sinds het jaar 2000 daalt het aantal katholieken in Mexico. Zo zag in 2000 nog 96% van de bevolking zich als katholiek. Na Brazilië heeft Mexico het hoogste aantal katholieken ter wereld. Vooral in de staten Jalisco, Aguascalientes en Guanajuato gelooft men veel in de katholieke kerk. 11% van de bevolking is protestants. Protestanten wonen vooral in de staten Campeche, Chiapas en Tabasco. Ook zijn er kleinere groepen christenen die het oosters christendom aanhangen. In totaal hangt 91,3% van de bevolking het christendom aan.

In de dichtbevolkte steden (zoals Mexico-Stad, Guadalajara, Monterrey en Puebla) worden ook andere godsdiensten beoefend. De Indische immigranten hier zijn vaak moslim, dus ze geloven in de islam. Indiërs die niet in de islam geloven, geloven in het hindoeïsme en het sikhisme. De Chinezen, Japanners en de Koreanen geloven vooral in het boeddhisme, het confucianisme, het taoïsme en het shintoïsme. Die andere religies vormen slechts 0,3% van de bevolking. Daarnaast ziet 8,4% van de bevolking zich niet als religieus.

Talen

Belangrijkste inheemse talen van Mexico
Taal Aantal sprekers
Nahuatl 1.659.029
Maya 892.723
Mixeeks 510.801
Zapoteeks 505.992
Tzotzil 356.349
Tzeltal 336.448
Otomí 327.319
Totonaca 271.847
Mazateeks 246.198
Huasteeks 173.233

De officiële taal van Mexico is het Spaans. Mexico heeft een eigen variëteit van het Spaans (het Mexicaans-Spaans). Die variëteit is een van de meest gebruikte vormen van het Spaans. Het Spaans is voor veel Mexicanen de taal die zij dagelijks gebruiken. Meer dan 99% van de bevolking spreekt Spaans, vaak als moedertaal.

De Mexicaanse erkent daarnaast 63 inheemse talen. De talen met de meeste sprekers zijn het Nahuatl, het Maya en het Mixteeks. In 1895 sprak nog 17 % van de Mexicaanse bevolking nog de inheemse indiaanse taal. Tegenwoordig spreekt zo'n 5 tot 6% van de bevolking een inheemse taal.

Omdat Mexico zo dicht bij de Verenigde Staten ligt, spreekt men ook veel Engels. Voornamelijk aan de grens en in de grote steden spreken veel mensen Engels. Andere buitenlandse talen in Mexico zijn het Venetiaans, het Duits, het Frans, het Catalaans, het Baskisch, het Arabisch, het Hebreeuws, het Jiddisch en het Sefardisch.

Grootste steden

20 grootste steden van Mexico

Mexico-Stad
Mexico-Stad
Ecatepec de Morelos
Ecatepec de Morelos
Puebla
Puebla

 Nummer Naam Inwonersaantal
(2020) 		Staat/district

Tijuana
Tijuana
Léon
León
Ciudad Juárez
Ciudad Juárez

1 Mexico-Stad 9.209.944 Mexico-Stad
2 Tijuana 1.810.645 Baja California
3 Ecatepec de Morelos 1.643.623 Mexico
4 León 1.579.803 Guanajuato
5 Puebla 1.542.232 Puebla
6 Ciudad Juárez 1.501.551 Chihuahua
7 Guadalajara 1.385.629 Jalisco
8 Monterrey 1.142.952 Nuevo León
9 Nezahualcóyotl 1.072.676 Mexico
10 Zapopan 1.026.492 Jalisco
11 Chihuahua 925.762 Chihuahua
12 Mérida 921.771 Yucatán
13 Naucalpan 911.168 Mexico
14 Cancún 888.797 Quintana Roo
15 Saltillo 864.431 Coahuila de Zaragoza
16 Aguascalientes 863.893 Aguascalientes
17 Hermosillo 855.563 Sonora
18 Mexicali 854.186 Baja California
19 San Luis Potosí 845.941 San Luis Potosí
20 Culiacán 808.416 Sinaloa

Onderwijs

De mensen in Mexico kunnen al duizenden jaren schrijven, al sinds de tijd van de Azteken en de Maya's. Maar 1,9 % van alle mensen in Mexico is analfabeet. Het onderwijs van Mexico is redelijk goed. Inheemse kinderen in Mexico zitten vaak op een tweetalige school, waar zij ook hun eigen taal leren. Daarnaast heeft Mexico een groot aantal scholen waar zowel in het Spaans als Engels onderwezen wordt.

In Mexico geldt de leerplicht vanaf 6 jaar. Mexicaanse kinderen gaan vanaf hun 6e tot 12e levensjaar van een basisschool (primaria). Hierna gaan de leerlingen vanaf hun 12e tot 15e levensjaar naar een secundaria en van hun 15e tot 18e levensjaar naar een preparatoria of bachillerato. De secundaria is vergelijkbaar met de onderbouw van de middelbare school. Hier hebben de leerlingen nog algemene vakken. De preparatoria/bachillerato vergelijkbaar is met de bovenbouw, waar leerlingen een specifieke richting opgaan. In Mexico zijn de onderbouw en bovenbouw dus twee verschillende scholen.

Op 21 september 1551 werd de eerste universiteit van Mexico opgericht: de Nationale Autonome Universiteit van Mexico. Drie personen die ooit op deze universiteit hebben gezeten, hebben de Nobelprijs gewonnen. Mensen uit Mexico gaan vaak studeren in het buitenland, voor de hoop van een goede baan. Vaak gaan de Mexicanen naar de Verenigde Staten en Canada.

Cultuur

De quinceañera is een bekende Mexicaanse traditie. Het is dag waarop een meisje 15 jaar oud wordt en een mooi verjaardagsfeest krijgt.

De Mexicaanse cultuur is afgeleid van de inheemse culturen en de Spaanse cultuur. Daarnaast zijn er ook veel invloeden uit de culturen van andere landen, zoals de Amerikaanse cultuur. De Mexicaanse bevolking is erg trots op hun cultuur. Mexicanen volgen vaak de cultuur van hun voorouders op.

Vriendschapsbanden en gemeenschap

Een familie in Mexico heeft vaak een goeie band met elkaar. De grootouders, ooms, tantes, ouders enz. wonen allemaal samen in een huis of wonen zeer dichtbij elkaar. Als iemand in het huis nood heeft, dan gaat de rest diegene helpen. In veel families is de vader de baas en wordt van vrouwen verwacht dat zij het huishouden doen en de kinderen verzorgen. Sinds het midden van de 20e eeuw zijn de rechten van vrouwen aanzienlijk verbeterd. Veel vrouwen werken dan ook. Toch bestaan er nog steeds traditionele genderrollen op voornamelijk het platteland.

Gemeenschappen in Mexico worden gewaardeerd. Men houdt van sterke familiebanden en goede samenleving. Daarom bezoeken familieleden elkaar regelmatig.

Film

De geschiedenis van de Mexicaanse films/bioscoop gaat terug tot het begin van de 20e eeuw. Van 1896 tot 1929 waren er nog maar alleen geluidloze films. De eerste bioscopen van Mexico bestonden alleen maar in Mexico-Stad. Films duurden toentertijd slechts één minuut. De bioscopen en films begonnen populair te worden in het jaar 1911. Zelfs veldslagen tijdens de Mexicaanse Revolutie die gefilmd werden, kon je zien in de bioscoop.

Lupe Vélez, een van de bekendste Mexicaanse actrices.

Later kwamen er ook romantische films met acteurs en actrices. De bekendste actrices uit deze tijd waren Lupe Vélez en Dolores del Río. De bekendste acteur acteur uit deze tijd was Ramón Novarro. In de jaren 1920 van de vorige eeuw werden zeer weinig films geproduceerd, omdat de Amerikanen uit Hollywood (Los Angeles) te goede films produceerden. Daarom verhuisden deze acteurs voor een tijd naar Hollywood. In de jaren 1930 van de vorige eeuw brak er een goede tijd uit. De drie bekende filmsterren kwamen weer terug in Mexico. Deze tijd werd de Gouden Eeuw van de Mexicaanse Filmindustrie genoemd. Bekende nieuwe sterren waren Cantinflas en Pedro Infante. Cantinflas had als bijnaam de Mexicaanse Charlie Chaplin.

Muziek

Veel Mexicaanse liederen zijn beroemd over de hele wereld. Bij Mexicaanse muziek gebruikt men vaak een gitaar als muziekinstrument. De Mexicaanse muziek is erg populair in Europa. Er is weinig bekend van de inheemse muziek. De inheemse volkeren hadden geen snaarinstrumenten. Ze hadden wel blaasinstrumenten en slaginstrumenten. Er zijn weinig inheemse muziekinstrumenten opgegraven. Men weet wel dat de inheemse volkeren van zang en muziek hielden. De fluiten werden toen van klei of riet gemaakt. Later is de muziek in Spaanse muziek veranderd. Een paar mannen spelen een gitaar of accordeon en zingen. Dan is er soms een danseres die gaat dansen. De mannen hebben vaak een brede hoed. Dat noem je norteño-muziek.

De Mexicaanse muziek heeft soms zelfs Afrikaanse en Aziatische invloeden. In Mexico houdt men ook van rockmuziek. Vele jongeren houden van deze muziek. Vooral in de grote steden zijn veel rockoptredens. Men houdt ook van ballad en bolero. Ballad en bolero zijn twee soorten rustige muziek, vaak met een gitaar. Van oorsprong komen allebei de soorten muziek uit het Caraïbisch gebied. Het werd opgenomen op het schiereiland Yucatán en werd een rage en populariteit.

De Mexicaanse keuken

De taco is een bekend voorbeeld van een Mexicaans gerecht.

De Mexicaanse keuken is erg veel afgeleid van de Spanjaarden. Mexicanen houden van pittig eten, zoals pepers. Ook eet men veel maïs. Enkele beroemde Mexicaans gerechten zijn burrito's, enchilada's, quesadilla's en taco's. Burrito's en taco's worden gemaakt van maïszetmeel. Dan lijken ze op pannenkoeken. In die zogenaamde "pannenkoeken" stopt men allerlei groente en vlees.

Ook eet men nacho's erbij. De nacho's moet je dippen in een speciale avocado-saus: guacamole, als je burrito's wilt eten. Als je taco's wil eten, moet je de nacho's in een pittige chilisaus dippen. Ingrediënten die je bijna niet kunt missen in Mexicaans eten zijn maïs, pepers, bonen, pompoenen, avocado's, zoete aardappelen, tomaten, cacao, suiker en nog veel meer ingrediënten. Vlees dat vaak wordt gegeten is vooral rundvlees, varkensvlees en kippenvlees. Chocola is een traditioneel gerecht van Mexico. Vroeger werd van cacao een drankje gemaakt voor de koning van het Azteekse rijk. De bedienden stopten er dan suiker in en veranderden het in chocolademelk. In Mexico eet men ook graag rijst.

Sport

Charrería, de nationale sport van Mexico

In Mexico worden veel sporten beoefend. De nationale sport van Mexico is charrería. Dat is een soort race van vee-ranches/paarden. Bij die sport draagt men versierde kleding. Langs de kant van de races wordt muziek gespeeld en gezongen. In Mexico houdt men ook van moderne sporten. Voorbeelden zijn basketbal, voetbal, honkbal, Baskische pelota en boksen.

Voetbal is erg populair in Mexico. Mexico heeft een eigen eredivisie. Het Mexicaanse voetbalelftal van onder de 17 jaar heeft de Wereldkampioenschappen gewonnen in Peru, 2005. Honkbal is de meest populairste sport in het noorden en het zuidoosten van Mexico. Er zijn vaak diverse nationale wedstrijden en competities. Basketbal is vooral populair in de gebieden aan de Grote Oceaan. Ook in het zuidoosten van Mexico houdt men van basketbal. Baskisch Pelota is een traditioneel Spaans soort tennis. Er is geen net tussen beiden en om een punt te scoren moet je de bal tegen de muur slaan. Mexico heeft ooit twee gouden Olympische medailles voor pelota gekregen. Boksen is een rage van Mexico. Mexico heeft best veel Olympische kampioenen in boksen.

Feestdagen

De Dag van de Doden

Mexico heeft vele speciale feesten en evenementen die men nergens ter wereld kent. Een goed voorbeeld is de Dag van de Doden. Op die dag worden er allemaal schedels gemaakt van suiker en snoep. Men draagt ook wonderbaarlijke kostuums. Dat feest wordt gevierd in de 2 eerste dagen van de maand november. De Mexicanen bezoeken dan de graven van hun familie of beste vrienden die al gestorven zijn. De nationale feestdag van Mexico (Grito de Dolores) is 16 september. Op die dag riep Miguel Hidalgo de onafhankelijkheid van Spanje uit. Tegenwoordig worden er allemaal activiteiten gehouden op 16 september, maar ook op andere feesten. Voorbeelden zijn vuurwerk afschieten, huizen en kerken versieren, missverkiezingen houden, stierengevechten, danswedstrijden, hanengevechten, sportwedstrijden (zoals voetbalcompetities) en nog veel meer. Het belangrijkste feest van Mexico is echter 12 december: de verschijning van de Maagd van Guadalupe.

Datum Naam feest Waar over het feest gaat
1 januari Nieuwjaar Eerste dag van het jaar
5 februari Dag van de Grondwet Dag ter ere de aanname van de Mexicaanse grondwet
20 maart Expropiación Petrolera Dag ter ere het begin van de oliewinning in Mexico
21 maart Geboorte van Benito Juárez De dag ter ere de geboorte van de oud-president Benito Juárez
30 april Kinderdag De dag ter ere de Mexicaanse kinderen
1 mei Dag van de Arbeid Feest ter ere de arbeid van de hele wereld
5 mei Cinco de mayo Viering van de overwinning in de Slag bij Puebla
16 september Grito de Dolores Nationale feestdag van Mexico en dag waarop de onafhankelijkheid van Spanje werd uitgeroepen
12 oktober Día de la Raza Feest ter ere dat Columbus Amerika ontdekte
1 november en 2 november Dag van de Doden Herdenkingsdag aan de Mexicaanse doden
12 december Verschijning van de Maagd van Guadelupe Herdenkingsdag aan de verschijning van de Maagd van Guadelupe
25 december Eerste kerstdag Viering van de Eerste Kerstdag
26 december Tweede kerstdag Viering van de Tweede Kerstdag
31 december Oudejaar Viering van oudejaarsavond

Literatuur

De inheemse literatuur speelde vroeger een grote rol in de Mexicaanse literatuur, maar de boeken met literatuur werden door de Spanjaarden verbrand. Daarom is er weinig waard gebleven en weten we dus weinig over de inheemse literatuur.

Vanaf de 20e eeuw begon men moderne literatuur te schrijven. Een van de grootste literatuur-schrijvers van Midden-Amerika en Zuid-Amerika is de Mexicaan Juan Rulfo. Hij werd beroemd door de boeken Pedro Páramo en El Llano en de lama's. Een andere bekende schrijver is Octavio Paz.

Beeldende kunst

Schilderijen zijn één van de oudste Mexicaanse kunsten. Ze zijn bijna overal aanwezig: in winkels, bioscopen, enzovoort. De vroegste schilderijen waren oude Maya-muurschilderingen. De alleroudste van allemaal bestaat al ongeveer 7500 jaar lang en is gevonden in een grot te Baja California. Er zijn ook fresco's gevonden in Mexico. Muurschilderingen waren in de 16e eeuw erg belangrijk voor religieuze gebouwen. Rond de 18e eeuw werden de schilderijen/schilderingen minder religieus.

Mooie mini-piñata's

In Mexico maakt men heel speciaal en mooi houtsnijwerk. Die dingen worden soms ook van verschillende soorten papier/karton gemaakt. De werkjes zijn heel fleurig met allerlei kleuren. Het papier, hout of karton wordt mooi beschilderd. Dat noem je piñata's. De bedenker van dit goede idee is Pedro Lopez Linares in het jaar 1936. Als het een groot ding is, wordt het een verjaardagspiñata. Kinderen vragen vaak voor hun verjaardag een verjaardagspiñata in de vorm welke ze willen. In de verjaardagspiñata wordt snoep in gestopt en dan mag het jarige kind met blinddoek de verjaardagspiñata open slaan. De snoepjes die uit de piñata vallen, zijn bedoeld voor de gasten van het feest. Zo hebben zij ook een klein cadeautje.

Economie

Boeren in de staat Puebla.

Tijdens de koloniale periode was Mexico een landbouwland. Later zou men ook veel werken aan de mijnbouw, want er is erg veel zilver in Mexico. In Mexico was tijdens de koloniale periode niet veel industrie. Dat gebeurde pas echt aan het einde van 19e eeuw rond steden als Puebla en Mexico-Stad. Mexico was 's werelds eerste olieproducent- en exporteur. In de industrie produceerde men nu ook staal en elektriciteit. Tijdens de jaren 1970 tot 1980 brak er een financiële crisis uit in Mexico. Mexico moest toen veel schulden betalen. De crisis eindigde, maar in 1994 dompelde Mexico weer in een andere crisis. In 2006 zou die crisis eindigen. De Mexicaanse economie groeide vanaf toen enorm.

Vele Mexicanen uit het buitenland maken Mexico ook rijk. Het wordt per jaar geschat op 70 miljard dollar. Volgens de gegevens van de Wereldbank is het bbp (Bruto Binnenlands Product) per persoon in Mexico hoger dan de rest van Midden-Amerika en Zuid-Amerika (met uitzondering van Brazilië). Mexico staat als tweede op de lijst. De verdeling van de rijkdom in Mexico is niet eerlijk. Sommige mensen zijn hartstikke rijk en sommige mensen zijn straatarm.

Belangrijke exportproducten uit Mexico zijn elektronica, auto's en auto-onderdelen, zilver, plastic, chemicaliën, textiel en kleding, fruit en groenten, koffie en katoen. 82,7% van de buitenlandse handel is met de Verenigde Staten. Veel Amerikaanse bedrijven hebben hun fabrieken in Mexico staan, waar de lonen lager zijn. Andere belangrijke handelspartners van Mexico zijn Canada, China, Duitsland en Brazilië.

Vervoer, transport en verkeer

Vervoer-statistieken van Mexico
Wegen
Type Lengte (in km)
Totaal wegen 352.072
Onbekende wegen 55.984
Onverharde wegen 22.663
Verharde wegen 152.089
Wegen met twee rijstroken 110.367
Wegen met vier of meer rijstroken 10.969
Spoorwegen
Totale lengte 26.662
Luchthavens
Type Totaal
Internationale luchthavens 47
Nationale luchthavens 14
Havens
Totaal 108

Het wegen-netwerk van Mexico is een van de grootste van Latijns-Amerika. Volgens de Minister van Verkeer en Vervoer in Mexico zijn de wegen in totaal 352.072 mijl lang. De snelwegen in Mexico hebben vaak wel 4 rijbanen. Bij sommige tunnels, wegen en bruggen moet je tol betalen. In Mexico zijn ook spoorwegen. De spoorwegen worden vooral gebruikt voor de transport. In Mexico zijn veel luchthavens en zeehavens. De grootste luchthaven ligt in Mexico-Stad. Een andere grote luchthaven is Cancún International Airport. Door Mexico-Stad, Monterrey en Guadalajara zijn uitgebreide metro-stelsels. In Mexico-Stad is ook nog een monorail. Mexico heeft 108 havens. De belangrijkste havens in Mexico zijn die van Veracruz en die van Manzanillo.

De belangrijkste luchthavens zijn:

  • Internationale Luchthaven Benito Juárez (luchthaven van Mexico-Stad)
  • Internationale Luchthaven Don Miguel Hidalgo y Costilla (luchthaven van Guadalajara)
  • Internationale Luchthaven Mariano Escobedo (luchthaven van Monterrey)
  • Internationale Luchthaven van Cancún
  • Internationale Luchthaven Generaal Juan N. Álvarez (luchthaven van Acapulco)
  • Internationale Luchthaven Generaal Rodolfo Sánchez Taboada (luchthaven van Mexicali)
  • Internationale Luchthaven Generaal Abelardo L. Rodriguez (luchthaven van Tijuana)
  • Internationale Luchthaven Licenciado Jezus Teran Peredo (luchthaven van Aguascalientes)
  • Internationale Luchthaven Generaal Heriberto Jara (luchthaven van Veracruz)
  • Internationale Luchthaven Generaal Ignacio Pesqueira García (luchthaven van Hermosillo)
  • Internationale Luchthaven Del Bajío (luchthaven van Guanajuato)
  • Internationale Luchthaven Generaal Leobardo C. Ruiz (luchthaven van Zacatecas)
  • Internationale Luchthaven Licenciado Gustavo Díaz Ordaz (luchthaven van Puerto Vallarta)
  • Internationale Luchthaven Amado Nervo (luchthaven van Tepic)

Communicatie & Media

In Mexico heeft al sinds 1990 media. Er kwamen speciale telefoon-en communicatiebedrijven in Mexico. Ook kwam er een televisie-instituut: het Mexicaanse Instituut voor Televisie. Vroeger waren er nog maar twee televisie-omroepen in Mexico: Televisa en TV Azteca. Televisa is de grootste Spaanstalige media van de hele wereld. Op deze zender zijn vaak soaps (romantische series). De steden aan de grens met de Verenigde Staten ontvangen Amerikaanse televisie-zenders. Nu heeft Mexico 733 verschillende televisie-zenders. Mexico-Stad heeft een paar eigen televisie-zenders. Dit zijn ze: XEIPN-TV (ook wel Kanaal 11 van Mexico), XEIMT-TV (ook wel Kanaal 22 van Mexico), XHTVM-TV (ook wel Project 40 van Mexico), XHRAE-TV (ook wel Cadena Tres). In Mexico zijn ook nog radio-bedrijven. Mexico heeft er ongeveer 1590, waarvan 4 bij Mexico-Stad horen. Verschillende universiteiten in Mexico hebben hun eigen radio-zender. Het grootste telefoon-bedrijf in Mexico is Telmex. Wel 80 % van Mexicaanse gezinnen heeft een telefoon. In de straten in de steden staan vaak telefooncellen. Niet echt veel mensen gebruiken moderne communicatie/media/technologie in Mexico. Mexico heeft meer dan 111 miljoen inwoners en slechts ongeveer zo'n 23.260.330 inwoners gebruiken deze moderne dingen. Daarom is er zelfs in de armste dorpen/plaatsen van het land minstens één computer-station/internetverbinding. De belangrijkste kranten van Mexico (op alfabet) zijn: de El Universal, de La Jornada en de Reforma. In de grote steden en in de staten zijn lokale kranten. De belangrijkste sport-krant is de Daily Record. Mexico heeft de beste water-instellingen en sanitaire voorzieningen van Midden-Amerika en Zuid-Amerika. De kwaliteit van het water is toch erg vies in tegenstelling met Canada, de Verenigde Staten, Europa enzovoort. Het water is het meest vies in de armste landelijke gebieden.

Toerisme

San Luis Potosí
Baja California Sur

Toerisme in Mexico is een belangrijke activiteit voor de economie van Mexico. Mexico heeft erg veel toerisme. Mexico staat als 8e waar de meeste toeristen van de hele wereld naar toe gaan. In 2006 kwamen er wel ongeveer zo'n 21,4 miljoen toeristen/bezoekers in Mexico. Mexico is de eerste bestemming voor alle landen in Midden-Amerika en Zuid-Amerika. Het aantal inkomst van toerisme in 2006 was 12,17 miljard Amerikaanse dollar (!). In 2005 bedroeg het geld aan toerisme 5,7 % van het nationale inkomen. De belangrijkste toeristische trekpleisters van Mexico zijn de prachtige oude tempels en ruïnes van de Olmeken, de Azteken, de Maya's en de Teotihuacan. Verder zijn de vroegere koloniale steden, de prachtige stranden en badplaatsen belangrijk voor het toerisme. Chitchen Itza is een Maya-tempel die wordt beschouwd tot de 7 nieuwe wereldwonderen. De meerderheid van de toeristen in Mexico komt uit Canada of de Verenigde Staten. Een andere belangrijke groep toeristen komt uit Europa. Mexico heeft een prachtige cultuur die beïnvloed is door de indiaanse cultuur en de Europese/Spaanse cultuur. In Mexico zijn veel reisbureaus.

De kusten van Mexico liggen vaak vol met prachtige stranden. Die worden vaak bezocht door toeristen/bezoekers. Op het schiereiland Yucatan zijn de populairste stranden van Mexico. De bekendste badplaats en stad hier is Cancún. Hier zijn prachtige hotels en strand-resorts. Een ander bekend strand is het strand van het eiland Isla Mujeres. Ten zuiden Cancún zijn eco-parken en nog meer badplaatsen. Ook ligt er een historische Maya-stad in het zuiden van Cancún, genaamd: Tulum. Aan de Grote Oceaan zijn ook populaire stranden, de populairste daarvan heet Acapulco. Er zijn hier ook erg veel hotels als in Cancún. Een bekende sport die hier vaak wordt gehouden is diepzeeduiken. Sommige duikers springen gewoon van een hoge rots in het koraalrijke water. De zee hier is lekker diep met veel koraal en vissen. Ten zuiden van Acapulco liggen het surf-vakantieoord Puerto Escondido, de haven van Puerto Angel en de natuurlijke stranden van Zipolite. Ten noorden van Acapulco liggen het vakantieoord Ixtapa en het vissersdorp Zihuatanejo. Nog verder naar het noorden zijn de wilde en ruige kusten van de Mexicaanse staat Michoacan. Verder aan de Pacifische kust zijn ook de stad Mazatlan en de badplaats Puerto Vallarta populair. Een bekend zwart strand hier is Cuyutlan. Op het zuidelijkste puntje van het schiereiland Baja California ligt de stad Cabo San Lucas die beroemd is geworden om zijn stranden en marlijn-visserij. Vlak bij de Amerikaanse grens, ook op Baja California, ligt de stad San Felipe.


Bekende trekpleisters-lijst

Stranden
Belangrijke economische steden
Archeologische vindplaatsen
Koloniale steden


Nationale symbolen

Volkslied

De vlag van Mexico
Het wapen van Mexico

Het volkslied van Mexico heet Himno Nacional Mexicano, het is beter bekend als Mexicanos al grito de guerra (Mexicanen, op de roep van de oorlog!). De componist van dit lied was Jaime Nunó en de tekst was van Francisco González Bocanegra. In het jaar 1854 werd dit lied het volkslied van Mexico. Hieronder is het refrein van het lied in het Spaans:

Mexicanos al grito de guerra
el acero aprestad y el bridón.
Y retiemble en sus centros la tierra,
al sonoro rugir del cañón.
¡Y retiemble en sus centros la tierra,
al sonoro rugir del cañón!

Vlag

Het groen van de Mexicaanse vlag betekent onafhankelijkheid, het wit betekent het geloof en het rood het bloed van de Mexicaanse mensen. Het rood staat ook voor de gelijkheid van de Mexicaanse mensen. In het midden van de vlag staat het wapen van Mexico. Het wapen stelt een legende voor met een adelaar op een cactus met een slang in zijn snavel. In het jaar 1821 werd de vlag door het bevrijdingsleger van Mexico ontworpen. Tot 1823 en van 1865 tot 1867 droeg de adelaar de Mexicaanse keizerskroon. De huidige vlag is ontworpen in 1968.

Wist je dat...

Een chihuahua, 's werelds kleinste hond
  • ... Mexico vroeger Nieuw-Spanje werd genoemd?
  • ... 15°-33° N, 86°-117° W de coördinaten van Mexico zijn?
  • ... de Piek van Orizaba de hoogste berg van Mexico is?
  • ... de Piek van Orizaba 5636 m hoog is?
  • ... de bekendste woestijn van Mexico de Chihuahua-woestijn is?
  • ... de kleinste hond ter wereld, de Chihuahua, uit Mexico komt?

Zie ook

Externe link

Bronnen

  • informatie van Wikipedia
  • informatie uit het boek "De Grote Wereldatlas"
  • informatie uit het boek "Grote Spectrum Encyclopedie Deel 12/Malta-Myceense beschaving"
  • informatie uit het boek "Geografica"
  • informatie uit het boek "De vlaggen van de wereld"


Landen en afhankelijk gebieden in Noord-Amerika LocationNorthAmerica.png
Antigua en Barbuda · Bahama's · Barbados · Belize · Canada · Costa Rica · Cuba · Dominica · Dominicaanse Republiek · El Salvador · Grenada · Guatemala · Haïti · Honduras · Jamaica · Mexico · Nicaragua · Panama · Saint Kitts en Nevis · Saint Lucia · Saint Vincent en de Grenadines · Trinidad en Tobago · Verenigde Staten

Afhankelijke gebieden: Amerikaanse Maagdeneilanden · Anguilla · Aruba · Bermuda · Bonaire · Britse Maagdeneilanden · Clipperton · Curaçao · Groenland · Guadeloupe · Kaaimaneilanden · Martinique · Montserrat · Puerto Rico · Saba · Saint-Barthélemy · Saint-Martin (FR) · Saint-Pierre en Miquelon · Sint Eustatius · Sint Maarten (NL) · Turks- en Caicoseilanden
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Mexico&oldid=965155"