Porfiriaat

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Porfirio Díaz in 1850 als generaal

Het Porfiriaat (Spaans: Porfiriato) was een periode in de geschiedenis van Mexico tussen 1876 en 1911. De periode is vernoemd naar president Porfirio Díaz. Tijdens deze periode was hij vrijwel altijd aan de macht. De periode begon na de Franse interventie in Mexico en eindigde met de Mexicaanse Revolutie.

Tijdens het Porfiriaat bestuurde Díaz Mexico in feite als dictatuur. Hij trok steeds meer macht naar zich toe. Verkiezingen werden vervalst en alleen aanhangers van Díaz konden zich verkiesbaar stellen. De president trok talloze buitenlandse investeerders aan om de Mexicaanse economie op gang te krijgen. Vooral Franse en Amerikaanse industriëlen bezaten veel grond en fabrieken in Mexico. Mexicaanse boeren en arbeiders werden daarom achtergesteld. Landbouwgrond was voor een groot deel in handen van grootgrondbezitters. Inheemse Mexicanen hadden te maken met grootschalige discriminatie.

Díaz kon aan de macht blijven door vervalste verkiezingen. Uiteindelijk werd hij afgezet tijdens de Mexicaanse Revolutie.

Voorgeschiedenis

Wie was Porforio Díaz?

Porforio Díaz (1830-1915) was een Mexicaanse generaal en politicus. Hij vocht als soldaat in de Amerikaans-Mexicaanse Oorlog. Díaz was oorspronkelijk een liberaal en een groot tegenstander van de dictator Antonio López de Santa Anna. Tijdens de Revolutie van Ayulta vocht hij tegen Santa Anna. Santa Anna werd toen afgezet en Mexico onderging verschillende liberale hervormingen (de Reforma). Ook vocht hij in de Hervormingsoorlog tegen de conservatieven. Díaz was ook een van de belangrijkste generaals tijdens de Franse interventie in Mexico (1861-1867).

Het Porfiriaat is vernoemd naar Porforio Díaz. Tijdens deze periode had hij een grote invloed op de Mexicaanse politiek. Hij had de absolute macht en veel historici beschouwen Díaz als een dictator. Tijdens een groot deel van het Porfiriaat had hij de functie van president van Mexico.

Franse inventie van Mexico

De Slag bij Puebla op 5 mei 1862 tijdens de Franse interventie. De Mexicaanse Republikeinen wonnen toen van de Fransen. De Mexicaanse feestdag Cinco de mayo (letterlijk 5 mei) wordt gevierd ter herinnering aan de slag.

In 1861 vielen Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Spanje Mexico binnen. Kort voor de interventie hadden de liberalen de Hervormingsoorlog gewonnen. Mexico had voor de oorlog al grote schulden, maar tijdens de oorlog liepen de schulden verder op. De Fransen, Britten en Spanjaarden hadden allemaal geld geleend aan Mexico. Zij wilden graag dat Mexico hun geld terugbetaalde. De nieuwe Mexicaanse president, Benito Juárez, besloot om het betalen van de staatsschuld met twee jaar uit te stellen. Voor de Fransen, Spanjaarden en Britten was dat de druppel die de emmer deed overlopen. Zij besloten om Mexico binnen te vallen. De Britten en Spanjaarden trokken zich na één jaar uit de strijd. De Fransen bleven doorvechten tot 1867.

De Fransen probeerden Mexico in een keizerrijk te veranderen (het Tweede Mexicaanse Keizerrijk). Sommige Mexicanen steunden dat keizerrijk en stonden aan de kant van de Fransen. Andere Mexicanen wilden juist dat Mexico een republiek bleef. Zij werden de Republikeinen genoemd. Díaz stond aan de kant van de Republikeinen. Uiteindelijk wonnen zij de oorlog. De Fransen werden daarna uit Mexico verdreven. Ook kwam er een einde aan het keizerrijk en werd Mexico weer een republiek.

Voor Mexico was het verdrijven van de Fransen een belangrijk moment in de geschiedenis. Mexico liet zien dat er niet te sollen viel met hen. Ook lieten ze zien dat Mexico een zelfstandig land was en geen buitenlandse invloeden (meer) gedulde. Mexico kreeg hierdoor meer nationaal zelfbewustzijn. Nog steeds zijn honderden pleinen, straten en monumenten vernoemd naar de Republikeinse leiders tijdens de interventie.

Verloop

Opkomst van Díaz

Díaz was de Mexicaanse overwinning een populair en bekend figuur in Mexico. In 1867 besloot hij daarom mee te doen aan de presidentsverkiezingen. Hij nam het op tegen zittend president Benito Juárez. Diáz was de belangrijkste tegenkandidaat van Juárez. Juárez won de verkiezingen en besloot zich zelfs verkiesbaar te stellen voor de presidentsverkiezingen van 1871. Tijdens die verkiezingen verloor Diáz opnieuw van Juárez. De aanhangers van Diáz stelden dat Juárez verkiezingsfraude had gepleegd. Zij besloten in opstand tegen zijn regering te komen. In heel het land vonden opstanden plaats, maar Juárez bleef aan de macht tot zijn dood in 1872. Vervolgens werd hij opgevolgd door Sebastian Lerdo de Tejada. Onder president Lerdo kwam er een einde aan de opstanden. Díaz stopte met de politiek en woonde een tijdje in Texas.

Lerdo was echter onpopulair en wilde in 1876 opnieuw meedoen aan de verkiezingen. Díaz besloot daarom een revolutie te beginnen tegen Lerdo (het plan van Tuxtepec). Hij ging terug naar Mexico en vertrok vanuit Tuxtepec in de staat Oaxaca naar Mexico-Stad met zijn troepen. Diáz versloeg de troepen van de Mexicaanse president. Diáz installeerde generaal Juan N. Méndez als president in 1876, maar één jaar later gaf Méndez het presidentschap over aan Diáz.

Veranderingen

Porfirio Diáz in 1910

Diáz zijn eerste beslissing was om de grondwet aan te passen. Hij zorgde ervoor dat een president niet herkozen kon worden. Hiermee wilde hij voorkomen dat iemand als Juárez langer dan één termijn aan de macht kon blijven. Die verandering is erg ironisch. Diáz zou namelijk later datzelfde termijn afschaffen, waardoor hij steeds herkozen kon worden. Daarnaast probeerde Diáz de banden met de Verenigde Staten te herstellen. Op die manier wilde hij dat de Amerikanen zijn regering erkenden. Dat lukte; de Amerikaanse president Ulysses S. Grant bezocht zelfs Mexico in 1878. Ook probeerde hij de verschillende conflicten in het land op te lossen. Het eerste termijn van Diáz was dan ook erg democratisch. Diáz probeerde juist de Mexicaanse democratie te versterken.

In 1880 droeg Diáz het presidentschap over aan Manuel González. González won de verkiezingen van dat jaar die eerlijk verliepen. Soms wordt González gezien als een poppetje van Diáz. González en Diáz hadden min of meer dezelfde ideeën, maar González regeerde wel onafhankelijk van Diáz. Toch ontstond er een breuk tussen de twee mannen. In 1884 besloot Diáz daarom zich herkiesbaar te stellen, hoewel hij eerder had gezegd dat niet te doen. Volgens de Mexicaanse grondwet mocht dat. De grondwet verbood enkel twee of meer aaneengesloten termijnen.

Meer macht voor Díaz

Vanaf zijn tweede termijn trok Diáz steeds meer macht naar zich toe. Hij probeerde alle groepen in het land te verenigen. Zijn beleid moest geen van de verschillende groepen in Mexico boos maken. Ook zocht hij een balans tussen de kerk en de scheiding tussen kerk en staat. Diáz trok buitenlandse investeerders aan en hervormde de economie. Mexico ging een periode van economische groei en stabiliteit tegemoet. Toch was niet alles zo rooskeurig.

Diáz maakte gebruik van allerlei technieken om aan de macht te blijven. De grondwet werd veranderd, waardoor een zittend president herkozen kon worden. Verkiezingen werden vervalst en de oppositie verdween. Diáz vervolgde zijn tegenstanders. Zij kregen te maken onderdrukking en geweld en mochten geen partij oprichten. Diáz werd hierdoor steeds meer een dictator. Aan het einde van het Porfiriaat begonnen de eerste barsten in zijn dictatuur te vormen. Diáz werd steeds ouder en het was onduidelijk wie hem zou opvolgen. Ondertussen zochten de Verenigde Staten uitbreiding van hun macht en grondgebied. De Amerikaanse president William Howard Taft beloofde om Diáz te steunen voor zijn zevende termijn. Diáz had echter in 1908 beloofd dat er weer eerlijke verkiezingen zouden komen en dat hij zou aftreden.

Mexicaanse Revolutie

Zie Mexicaanse Revolutie voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Soldaten tijdens de Mexicaanse Revolutie

In 1910 vierde Mexico haar 100-jarig bestaan. Daarnaast werden er presidentsverkiezingen gehouden. De verkiezingen gingen tussen president Díaz en zijn liberale tegenstander Francisco I. Madero. Tijdens de verkiezingen won Díaz 98% van de stemmen, terwijl Madero minder dan 2% kreeg. De verkiezingen waren duidelijk vervalst. Madero werd voor de verkiezingen ook opgesloten. Vanuit de gevangenis schreef hij een brief (het plan van San Luis Potosí) om een revolte tegen Díaz te organiseren. Madero kreeg de steun van rebellenleiders, waaronder Emiliano Zapata en Pancho Villa. Uiteindelijk besloot Díaz en zijn vicepresident om af te treden. De macht werd overgegeven aan de tijdelijke president Francisco León de la Barra. Hij bleef aan tot de nieuwe verkiezingen in oktober 1911. Die verkiezingen werden door Madero gewonnen. Hij werd vervolgens de nieuwe president van Mexico.

De Mexicaanse Revolutie zou nog doorgaan tot 1920. Er vond nog een burgeroorlog en verschillende staatsgrepen plaats. Ook kwamen Zapata en Villa later in opstand tegen de nieuwe Mexicaanse overheid. Na 1920 werd de Institutioneel Revolutionaire Partij opgericht. Die partij zou de Mexicaanse Revolutie voortdragen tot aan de jaren 1990. Porfirio Díaz vluchtte na zijn afzetting naar Europa. Hij stierf uiteindelijk in Parijs in 1915.

Nagedachtenis

Een buste van Porfirio Díaz in Tlaxiaco in de deelstaat Oaxaca.

Tijdens het Porfiriaat ging Mexico enkele veranderingen door. Het land kreeg het eerste nationale onderwijssysteem, veel nationale instellingen en instanties werden opgericht, cultuur en wetenschap bloeide op en veel infrastructuur (zoals spoorwegen, snelwegen, kanalen en telefoonlijnen) werden aangelegd. Ook staat het Porfiriaat bekend om zijn politieke en economische stabiliteit. Toch zien veel Mexicanen Porfirio Díaz als een schurk. Hij was een dictator die gebruikmaakte van onderdrukking en discriminatie. Ook was er grote ongelijkheid in Mexico. Het Porfiriaat heeft dan ook geen positieve naam voor de meeste Mexicanen.

In Mexico zijn er nog steeds aanhangers van het porfirismo. De ideologie wordt vooral aangehangen door extreemrechtse Mexicanen. Het porfirismo is een conservatieve, militaristische en nationalistische ideologie. Volgens de aanhangers van die ideologie was Mexico een welvarend en vreedzaam land. Zij willen terug naar die periode. Mexicaanse linkse partijen gebruiken ook vaak de term neoporfirismo. Voormalig president Andrés Manuel Lopéz Obrador schreef een boek hierover. Volgens hem is het porfirismo nooit verdwenen naar de Mexicaanse Revolutie. De Institutioneel Revolutionaire Partij voerde in de jaren 1980 een aantal grote neoliberale hervormingen uit. Volgens Lopéz Obrador was dat een heropleving van de ideologie van Porfirio Díaz. Ook beschuldigde hij de Nationale Actiepartij van hetzelfde.

Samenleving

Politiek

Mexico was aan het begin van Porfiriaat nog een democratie. Dat veranderde tijdens het tweede termijn van president Díaz (de periode 1884-1888). Vanaf toen werden de presidentsverkiezingen vervalst, zodat Díaz aan de macht bleef. De tegenstanders van Díaz verloren hun plekje in het parlement. Hierdoor verdween de oppositie en kon Díaz steeds makkelijker wetten doorvoeren. Dat gebeurde niet enkel op federaal niveau. Ook in de staten verdween de oppositie, gouverneurs waren trouw aan Díaz en zelfs in gemeenteraden was er steeds minder tegenstand.

Díaz maakte gebruik van jefes politicos (politieke bazen) die communiceerden tussen Díaz en de lokale overheden. Díaz beloofde dat lokale politici konden doen voor de bevolking wat zij wilden. De lokale politici mochten echter niet tegen het beleid van Díaz ingaan. Daarnaast had de president een soort van privétroepen; de Rurales. Zij waren verantwoordelijk om de orde op het platteland te behouden.

Economie

Een Mexicaans dorp op het platteland rond 1885. In tegenstelling tot de steden waren er weinig machines en fabrieken op het platteland. Menselijke arbeid was daar hard nodig.

Het Porfiriaat was een periode van economische groei en stabiliteit. Onder het bewind van Díaz vonden verschillende economische hervormingen plaats. Zo ontstond er meer mijnbouw en kwamen er meer fabrieken naar Mexico. Mexico werd daardoor een industrieel land. Díaz was een groot voorstander van een vrije markt. Dat betekent dat hij vond de overheid zich minder met de economie moest bemoeien. De invoerrechten verdwenen en buitenlandse investeringen in de economie werden aangemoedigd. Vooral Amerikaanse en Britse zakenlieden investeerden in de Mexicaanse economie. Mexico verkocht de rechten voor natuurlijke bronnen aan hen voor een lage prijs. Daarnaast moedigde Mexico export aan door middel van exportsubsidies.

De economische groei was vooral gunstig voor de rijke bovenklasse en de stedelijke middenklasse. Tijdens het Porfiriaat zagen die twee groepen hun welvaart verbeteren. Díaz deed weinig voor de werkende klasse en de onderklasse zoals arbeiders en boeren. De verschillen tussen arm en rijk werden steeds groter. Tijdens die periode kwamen dan ook vakbonden op. Vakbonden waren bedoeld om de rechten van arbeiders te verbeteren. Zij streden voor hogere lonen en betere arbeidsomstandigheden door middel van verschillende acties zoals stakingen.

Kunst en cultuur

De brug van Panzacola van José María Velasco Gómez

Porfirio Díaz was een groot fan van Europese kunst. Tijdens het Porfiriaat werden daarom veel gebouwen gebouwd in een Franse, Italiaanse of Spaanse stijl. De Franse academische kunst werd een standaard voor publieke gebouwen in Mexico. Die academische kunst probeerde de werkelijkheid zo nauwkeurig mogelijk weer te geven (realisme). Ook legde academische kunst een grote nadruk op techniek. Kunstschilders als José María Velasco Gómez en Ignacio Manuel Altamirano waren beïnvloed door de academische kunst. Zij schilderden de Mexicaanse landschappen en het leven van Mexicanen tot in detail. Later kreeg ook het impressionisme aanhang in Mexico. Die Europese stijl werd in Mexico gemengd met inheemse stijlen. Aan het einde van het porfiriaat ontstond het muralisme, maar die stroming werd pas na de Mexicaanse Revolutie echt populair. De muralisten probeerden sociale en politieke thema's te communiceren via muurschilderingen.

Tijdens het Porfiriaat ontstond een Mexicaanse zelfbewustzijn. Voorheen had Mexico veel moeite met zijn koloniale verleden en buitenlandse inmenging. Nadat Díaz aan de macht kwam, kregen thema's als nationalisme, rechtvaardigheid en identiteit een belangrijkere rol. Kunst werd een stuk toegankelijker voor de gewone Mexicaan. Naast openbare kunst ontstonden er ook meer culturele instellingen zoals musea.

Díaz liet ook veel grote, (voor die tijd) moderne gebouwen in Mexico-Stad bouwen voor de Mexicaanse overheid. Een van die gebouwen was de Palacio Legislativo Federal, waar het Mexicaans parlement in moest komen. Het gebouw werd door de Mexicaanse Revolutie nooit afgemaakt. Enkel het geraamte van de rotunda stond overeind. Na de revolutie werd dat geraamte afgemaakt in een andere stijl als de Monument voor de Revolutie.

Bronnen

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Porfiriaat&oldid=934972"