Christendom: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (Link naar doorverwijspagina Adam gewijzigd in Adam en Eva met DisamAssist)
 
(135 tussenliggende versies door 31 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Portaal beschikbaar|Christendom|Deus Christianity KL.png}}
 
{{Infobox Christendom}}
 
{{Infobox Christendom}}
  +
[[Bestand:Christian Cross icon.svg|thumb|100px|Het kruis waar Jezus aan stierf is het symbool van het christendom]]
[[Afbeelding:Jezus.jpg|200px|thumb|Jezus Christus]]
 
  +
{{Zijbalk God}}
Het '''christendom''' is het geloof in een enkele [[God (als enige god)|God de Vader]], Zijn [[Zoon van God|Zoon]] [[Jezus Christus]] en [[Heilige Geest|de Heilige Geest]]. Aanhangers van dit geloof worden [[christenen]] genoemd. Tot nu toe is het christendom de grootste godsdienst van de wereld met 2 miljard aanhangers.
 
  +
Het '''christendom''' is een [[monotheïsme|monotheïstisch]] [[Religie|geloof]], waarin de [[Bijbel]] en [[Jezus Christus]] centraal staan. Het is een wereldreligie en tevens de grootste godsdienst ter wereld, gevolgd door de [[islam]].
   
  +
Christenen geloven in één God, die toch uit [[Drie-eenheid|Drie Personen]] bestaat (de zogeheten drie-eenheid), namelijk [[God de Vader]], zijn zoon [[Jezus Christus]] en de [[Heilige Geest]]. Ze geloven ook dat God de [[Aarde (planeet)|aarde]] en de [[Hemel]] heeft geschapen ([[Schepping]]). Toen de {{wbwoord|1|zonde}} de wereld in kwam, zond hij zijn zoon Jezus Christus om de mensheid daarvan te bevrijden. Hij is als het ware de grondlegger (oprichter) van het Christendom, dat voortgekomen is uit het [[Jodendom]].
Vroeger, vooral in de [[middeleeuwen]], was zo goed als iedereen in [[Europa (continent)|Europa]] christen, maar tegenwoordig zijn nog maar weinig Europeanen dat. Maar er zijn wel nog steeds veel christenen in de wereld, meer dan twee miljard. Ook in [[Nederland]] is het christendom nog steeds het meest voorkomende geloof.
 
Christenen komen bij elkaar in een [[kerk]]. Het belangrijkste boek van de christenen is de [[Bijbel]] (zie ook [[#Bijbel]]).
 
   
  +
Christenen geloven dat in het [[Oude Testament]] van de [[Bijbel]] deze bevrijding al werd aangekondigd. Christenen hebben heel verschillende opvattingen over de betekenis van Jezus' dood aan het kruis en zijn verrijzenis uit de dood. Wie Jezus als Redder aanneemt, en wie hem volgt, zal volgens veel christenen uiteindelijk na de dood voor altijd [[Hemel|in de Hemel zijn]], want daar zit [[God]]. Volgen van Jezus doe je door God te zoeken en je naaste lief te hebben.
==Inhoud==
 
Een christen gelooft dat Jezus de Zoon van God is en dat hij is gestorven is voor onze [[zonde]]n (zonden zijn alle dingen die je doet terwijl je ze niet had mogen doen).
 
   
  +
In Nederland zijn er drie christelijke politieke partijen: Christen-Democratisch Appèl (CDA), Christenunie (CU) en Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP).
De volgers van het christendom, de christenen, geloven ook in één enkele God. Door Jezus als heer redder aan te nemen kom je in de [[hemel]] en zul je daar na met hem eeuwig leven in de hemel. De christenen geloven dat God in zes dagen tijd de [[Aarde (planeet)|Aarde]] en alles daarbij heeft gemaakt, dus de dieren, zeeën, bergen, sterren enzovoort en dus ook de mens. Adam en Eva waren de eerste mensen die God met liefde had geschapen maar die ook zondigden er kwam toen een kloof tussen de mensen en God. God hield zoveel van de mensen en de wereld dat hij zijn enige geboren zoon Jezus stuurden voor ieder die in hem gelooft niet verloren gaat maar eeuwig leven zou met God. God heeft de wereld en ons uit liefde geschapen. Om een relatie te hebben. Tijdens Kerstmis wordt de geboorte van [[Jezus Christus]] gevierd, die door christenen als de zoon van God wordt beschouwd. Jezus leerde de mensen om goed te leven hij vertelden de mensen veel over God als zijn vader.
 
   
  +
== Inhoud ==
Op [[Goede Vrijdag]] overleed Christus, dit wordt door de christenen als een belangrijke gebeurtenis gezien; zij geloven dat Jezus stierf voor de zonde van de mensheid. Op die manier kunnen mensen het "goedmaken" met God en eeuwig bij Hem leven. Na drie dagen, zo geloven de christenen, [[Pasen|stond hij op]] uit de dood.
 
  +
Volgens het christelijke geloof werden [[Adam en Eva|Adam]] en [[Eva]] verleid om (van de boom waar ze niet van mochten eten toch te eten) zonde te doen. Daarom mochten ze voortaan niet meer in het [[paradijs]] bij God verblijven en verloren ze hun onsterfelijkheid. Het verhaal symboliseert de verleiding waar alle mensen aan bloot staan, namelijk niet het volgen van God, maar doen waar ze zelf zin in hebben.
   
  +
Christenen geloven dat [[Jezus Christus]] naar de aarde kwam om de mensheid van deze straf (ook wel vloek) te verlossen (vandaar zijn naam "Messias"). Volgens het christelijk geloof is Jezus geboren in Bethlehem (wat men viert met [[Kerst]]). Jezus heeft aan het eind van Zijn leven afgerekend met de zonde en straf, door de doodstraf te ondergaan, de [[kruisiging]], die de mens eigenlijk had verdiend.
==Gewoonten==
 
===Bijbel===
 
De Bijbel is het belangrijkste boek voor de christenen. De Bijbel bestaat uit twee delen: het [[Oude Testament]] en het [[Nieuwe Testament]]. De hele Bijbel bevat 66 boeken. De regels van het christendom die christenen volgen staan in de Bijbel. Voor christenen is de Bijbel een zeer belangrijk onderdeel van hun leven.
 
   
  +
Vervolgens heeft hij de [[dood]] overwonnen. Jezus werd begraven en is weer levend gemaakt door zijn Hemelse Vader. Zo heeft hij ervoor gezorgd dat de mens niet meer voor eeuwig hoeft te sterven, maar na zijn dood naar God kan gaan. Daarna is hij, volgens het Christendom, teruggegaan naar de Vader in de hemel (met [[hemelvaartsdag]]). Daarna werden de volgelingen van Jezus geïnspireerd door de [[Heilige Geest]] (met [[Pinksteren]]) en zijn begonnen met het vertellen van het [[evangelie]], ofwel het verhaal van Jezus. Vanaf het begin ondervonden de [[apostel]]en en de andere christenen veel weerstand, want ze vertelden iets geheel nieuws. Al in het jaar 64 werden de christenen met honderden tegelijk vermoord door keizer [[Nero]] na de brand van [[Rome]]. Waarschijnlijk hebben sommigen van hen Jezus zelf ontmoet.
Het Oude Testament begint met de schepping van de Aarde en eindigt bij de tijd van de profeten. In het begin praat God nog zonder tussenpersoon met de mensen, bijvoorbeeld met [[Abraham]], [[Isaak]] en [[Jakob]]. Het Oude Testament is bijna hetzelfde als het Joodse boek de [[Tenach]]. Na het Oude Testament komt het Nieuwe Testament. Jezus spreekt in de eerste vier boeken het Woord van God. Het Nieuwe Testament is verdeeld in 4 evangeliën:
 
   
  +
De christenen geloven dat Jezus terug zal komen op de [[Dag des Oordeels|Oordeelsdag]].
*Het Evangelie volgens Matteüs
 
*Het Evangelie volgens Marcus
 
*Het Evangelie volgens Lucas
 
*Het Evangelie volgens Johannes
 
   
  +
== Aantallen en groei ==
Daarnaast bevat het Nieuwe Testament ook nog de brieven van de apostelen, zoals [[Paulus]]. Het laatste boek van het Nieuwe Testament is de [[Openbaring van Johannes]]. Hierin wordt gepredikt over de [[Eindtijd]] en de dag dat [[Dag des Oordeels|Jezus wederkomt]].
 
  +
[[Bestand:Christianity percentage by country.png|450px|miniatuur|Verspreiding van het christendom over de wereld]]
  +
Het aantal christenen op de wereld wordt geschat op ongeveer 2,4 miljard, waarvan 50% rooms-katholiek is. Ongeveer 37% is [[Protestantisme|protestants]] of [[Anglicaanse Kerk|anglicaans]]. 12% is [[oosters-orthodox]], terwijl 1% de leer van de [[Jehova's getuigen]] aanhangt.
   
  +
Het Christendom groeide tot 2015 het snelst op de wereld, vanaf 2015 haalde de [[islam]] het Christendom in, hiermee is het christendom de religie die het op een na snelst groeit. In verschillende delen van de wereld, met name in [[China]], groeit het Christendom erg snel. Er wordt verwacht dat in 2050 het Christendom daar het grootste geloof wordt met ruim 250 miljoen gelovigen. Elke dag komen er 10.000 nieuwe christenen bij in China. Op de wereld zelf komen er dagelijks bijna 100.000 nieuwe christenen bij. De mensen die het Christendom verlaten door bijvoorbeeld atheïst te worden of zich te bekeren tot een ander religie is dagelijks zo'n 1000 mensen.
===Belangrijke feesten===
 
* [[Kerstmis]] - Met kerst wordt de geboorte van Jezus gevierd.
 
* [[Palmzondag]] - De dag waarop Christus de stad [[Jeruzalem]] binnenkwam.
 
* [[Witte Donderdag]] - Het laatste avondmaal tussen Jezus en de 12 apostelen.
 
* [[Goede Vrijdag]] - De dag waarop Jezus werd opgepakt en aan het kruis werd opgehangen. Hiermee stierf Jezus, maar stond later op.
 
* [[Stille Zaterdag]] - De dag waarop er werd gerouwd om de dood van Jezus.
 
* [[Pasen]] - Met Pasen vieren de christenen dat Jezus opstond uit de dood.
 
* [[Hemelvaartsdag]] - Op deze dag gaat Jezus terug naar de Hemel.
 
* [[Pinksteren]] - Vijftig dagen na Pasen. En de uitstorting van de Heilige Geest.
 
   
  +
== Belangrijkste gewoonten==
==Onderverdelingen==
 
  +
===Bijbel===
Ook het christendom heeft verschillende groepen. De drie belangrijkste zijn:
 
  +
{{zieook|Zie ook: [[Bijbel]] voor meer informatie}}
*[[Oosters-Orthodoxe Kerk]]
 
  +
De Bijbel staat centraal in het christendom, omdat zij geloven dat dit het woord van God is.
* [[Protestantisme]]
 
* [[Rooms-Katholieke Kerk]]
 
   
  +
De Bijbel bestaat uit twee delen: het [[Oude Testament|Oude]]- en [[Nieuwe Testament]]. In het Oude Testament staan vooral verhalen over de geschiedenis van het Joodse volk, leefregels, spreuken en liederen. Het Oude Testament is hetzelfde als de joodse [[Tenach]]. In het Nieuwe Testament staan vooral verhalen over het leven van Jezus, over zijn eerste volgelingen, en brieven uit de begintijd van het christendom.
De protestanten waren tegen de paus. Terwijl de rooms-katholieken voor de paus waren.
 
  +
{{Navigatie Bijbelboeken}}
Deze twee vochten soms best heftig! Een oorlog hierover duurde zelfs 30 jaar!
 
   
  +
===Belangrijke gedenkdagen===
==Jezus van Nazareth==
 
  +
* [[Kerst]] - Met kerst wordt de geboorte van Jezus gevierd.
Jezus is geboren in 4 voor Christus in het dorp Bethlehem. Zijn Vader was [[Drie-eenheid|God de Vader]], maar zijn "aardse" vader was de timmerman Jozef. Zijn moeder was Maria. De voorvader van Jozef was [[Koning David]]. Ze gingen naar Bethlehem omdat daar de voorouders van Jozef hadden gewoond. De keizer van het [[Romeinse Rijk]] hield namelijk een volkstelling en daarvoor moest iedereen naar zijn geboorteplaats. Jezus was Joods en geen Romein.
 
  +
* [[Palmzondag]] - de dag waarop Christus de stad [[Jeruzalem]] binnenkwam.
  +
* [[Witte Donderdag]] - het laatste avondmaal van Jezus en de twaalf discipelen.
  +
* [[Goede Vrijdag]] - de dag waarop Jezus werd [[Arrestatie|gearresteerd]] en werd [[Kruisiging|gekruisigd]].
  +
* [[Stille Zaterdag]] - de dag waarop er werd gerouwd om Christus' dood.
  +
* [[Pasen]] - met Pasen vieren de christenen dat Jezus opstond uit de dood.
  +
* [[Hemelvaartsdag]] - op deze dag herdenken christenen dat Jezus terugging naar de Hemel.
  +
* [[Pinksteren]] - veertig dagen na Pasen. De uitstorting van de [[Heilige Geest]].
   
  +
=== Bidden ===
Later leerde Hij Johannes de Doper kennen, die predikte dat mensen zich moesten bekeren tot God. Johannes werd gearresteerd door de vorst [[Herodes]] en [[Onthoofding|onthoofd]]. Jezus was ook een Predikant, maar wordt door Christenen gezien als Gods Zoon die het [[Bijbel|Evangelie]] zo veel en breed mogelijk moest uitdragen. Ook Jezus werd gearresteerd en [[Goede Vrijdag|gekruisigd]].
 
  +
[[Bestand:Eickemeyer 1898 vesper bells.jpg|left|100px|miniatuur|Biddend christen]]
  +
Een andere belangrijke gewoonte van de christenen is het bidden. Bidden is in het christendom praten tot God. Dit wordt in een bepaalde houding gedaan: zij sluiten hun ogen en vouwen hun handen. Dit doen zij, zodat zij zich volledig kunnen concentreren op het gebed, maar ook omdat ze zich in deze houding compleet "overgeven" aan God. Met gesloten ogen en gevouwen handen is een mens immers zeer kwetsbaar.
  +
  +
=== Kerk ===
  +
Sinds het begin van het Christendom hebben christenen de gewoonte om zondag naar de kerk te gaan. De kerk is een gebedshuis waar christenen zich verzamelen om uit de Bijbel te lezen en te zingen uit de [[Psalmen]]. Jezus [[Pasen|stond op uit de dood]] op zondag, dus daarom worden de bijeenkomsten altijd op zondag gehouden.
  +
  +
Omdat de Bijbel op verschillende manieren wordt opgevat, zijn er verschillende groepen ontstaan, die het christendom op hun eigen manier beleven. De drie grootste groepen zijn de [[Katholicisme|katholieken]] de [[Protestantisme|protestanten]] en de Oosters-Orthodoxe kerken. Daarnaast bestaan er nog diverse andere groepen, die weer "afgesplitst" zijn van de drie grootste groepen.
   
 
==Geschiedenis==
 
==Geschiedenis==
  +
[[Bestand:Jean-Léon Gérôme - The Christian Martyrs' Last Prayer - Walters 37113.jpg|right|250px|miniatuur|In de Romeinse tijd werden christenen verscheurd door wilde beesten in grote arena's. De Romeinen gingen daar vaak naar toe en zagen het als een gezellig uitje voor het hele gezin.]]
[[Bestand:Willibrordus.jpg|300px|right|thumb|Willibrordus]]
 
  +
 
===De eerste eeuwen van het christendom===
 
===De eerste eeuwen van het christendom===
 
{{zieook|Zie ook [[Christenvervolging]]}}
 
{{zieook|Zie ook [[Christenvervolging]]}}
  +
De christenen zijn in het heden en verleden vaak het slachtoffer van [[christenvervolging]] geweest.
De [[Romeinen]] vonden het maar raar, hoe kon je iemand die gekruisigd werd, nou zo vereren? De Romeinen vonden de christenen op zich niet vervelend, maar ze moesten zich wel aan een afspraak houden; vereer de staatsgoden. En dat deden deze christenen nou juist niet. En zo kwam het dat deze zogenoemde “atheïstische christenen” in het begin door de Romeinen onderdrukt en vaak zelfs gemarteld en gedood werden. In de eerste eeuw werden christenen in het [[Romeinse Rijk]] nog hevig vervolgd, onder andere door [[Nero (keizer)|Nero]]. Ook in de twee eeuwen daarna hadden ze het nog moeilijk.
 
   
  +
In de eerste eeuwen werden christenen vervolgd door de [[Romeinse Rijk|Romeinse overheid]], die toen een uitgestrekt [[Romeins Rijk|rijk]] hadden. De Romeinse overheid eiste van de christenen de Romeinse afgoden te aanbidden. Deden ze dat niet, dan werden ze gemarteld en gedood. De man die tot de grootste vervolgers wordt gerekend is de Romeinse keizer [[Nero]].
Maar het christendom groeide vervolgens heel snel. In de derde eeuw na Christus had het al zo'n 300.000 volgelingen. Waarschijnlijk kwam dit grote succes door de openheid van het christendom. Mannen, vrouwen, slaven, het maakt niet uit.
 
   
  +
Maar het christendom groeide toch heel snel. In de derde eeuw na Christus had het al zo'n 300.000 volgelingen. Toen [[Constantijn de Grote|keizer Constantijn]] aan de macht kwam en het Romeinse Rijk veroverde, kon het christendom zich verspreiden omdat hij positief dacht over het christendom. Aan het einde van zijn leven liet hij zichzelf [[dopen]] als christen. In 380 na Christus verhief een van zijn opvolgers het christendom tot staatsgodsdienst en nam het aantal christenen verder toe.
===De middeleeuwen===
 
De verspreiding van het christendom in het grootste deel van [[Europa (werelddeel)|Europa]] kwam pas echt op gang door het werk van de Ierse monnik [[Willibrordus]]. Hij zorgde dat het christendom onder andere in wat nu Nederland is kwam. Vanaf de [[vroege middeleeuwen]] ontstonden er veel christelijke kloosters, die heel belangrijk waren voor een land. Ook kwamen er in steden steeds meer kathedralen. De [[middeleeuwen]] waren dus duidelijk een tijd waarin het christendom veel groter werd.
 
   
  +
=== Het christendom in het Romeinse Rijk ===
In de 11e eeuw vond binnen het christendom de eerste grote scheuring plaats, toen de [[Oosters-Orthodoxe Kerk]] zich afscheidde.
 
  +
[[Bestand:Jean Markant - Kruisiging.jpg|miniatuur|220x220px|In het Romeinse Rijk was een straf voor de christenen dat zij werden gekruisigd. |alt=]]
  +
'''Het begin'''
   
  +
Het christendom was één van de vele godsdiensten in het Romeinse Rijk, maar wel een nieuwe. De Romeinen hadden hun eigen geloof. Zij geloofden in meerdere goden ([[polytheïsme]]) en vereerden deze. Zij vonden het ook belangrijk om hun keizer te vereren; deze stond dan ook gelijk aan de goden. Bij het christendom was dit heel anders: christenen geloofden in één god ([[monotheïsme]]) en vereerden ook alleen deze god.
Toen aan het eind van de middeleeuwen de Europese [[kolonisatie]] op gang kwam werd het christendom ook verspreid naar andere werelddelen, zoals [[Afrika]] en [[Amerika (continent)|Amerika]].
 
   
  +
De Romeinen waren tolerant voor andere godsdiensten. Zij vonden het alleen niet goed dat de christenen maar één god vereerden en dat ze weigerden om de keizer als god te vereren. Dit heeft ervoor gezorgd dat de christenen een aantal keer vervolgd zouden worden in het Romeinse Rijk.
===Protestantisme en beeldenstorm===
 
In de [[16e eeuw]] ontstond er door toedoen van onder andere [[Maarten Luther|Luther]] een nieuwe grote substroming binnen het christendom, het [[protestantisme]], dat zich afscheidde van het [[Rooms-Katholieke Kerk|rooms-katholicisme]]. Dit verschil tussen de protestanten en de traditionele katholieken is tot stand gekomen omdat ze allebei de tien geboden anders opvatten. Volgens protestanten mag je ook geen beelden maken van Jezus en de heiligen. In protestantse kerk zul je dus geen beelden zien.
 
   
  +
De christenen waren niet geliefd in het Romeinse Rijk. Toen in het jaar 14 na Christus [[Tiberius]] de keizer werd van het Romeinse Rijk, stelde hij niet lang daarna [[Pontius Pilatus]] aan als procurator van de de Israëlische landen. Hij heeft Jezus laten kruisigen. Daarna kwam er geen makkelijke periode voor de christenen. De Romeinen begonnen met het vervolgen van christenen.
Toen in 1566 de protestantse christenen de kerken wilden zuiveren en ervoor wilden zorgen dat de kerk niet meer zoveel rijkdom had, leidde dit tot een [[Beeldenstorm]]. Honderden katholieke kerken werden door protestanten vernietigd.
 
  +
[[Bestand:Simple Labarum2.svg|miniatuur|198x198px|Hier is het labarum te zien. Dat is het teken van Christus, dat keizer Constantijn gebruikte bij zijn gewonnen slag.]]
  +
In het jaar 65 na Christus kwam keizer [[Nero]] aan de macht. Er was in het jaar 64 een heftige brand in Rome. Er werd gedacht dat keizer Nero dit zelf had gedaan, maar hij gaf de schuld aan de christenen. Hij liet hen hiervoor vervolgen.
   
  +
In het jaar 303 vond een van de heftigste uitbarstingen tegen de christenen plaats. Keizer Diocletianus gaf de opdracht om alle gebouwen van christenen af te breken. Het werd verboden om christelijke erediensten te houden en de christelijke boeken werden verboden.
===De kerk in de verdediging===
 
Als in de 14e eeuw het [[humanisme]] langzaam opkomt en de [[renaissance]] begint, gaan mensen minder geloven in de kracht van de kerk. Is het allemaal wel waar? Mensen gaan twijfelen of God wel echt bestaat. Er ontstaat een conflict tussen de kerk en de wetenschap dat er nu eigenlijk nog steeds is.
 
   
  +
In 311 stopten de Romeinen met de vervolgingen. Zij kwamen erachter dat dit geen effect had. De christenen gingen zich steeds heftiger verzetten.
In de eeuwen daarna waren er steeds nieuwe ontwikkelingen waardoor de christelijke kerk steeds iets van haar macht inleverde. Door de [[Franse Revolutie]] werden veel eigendommen van de kerk afgenomen en aan de staat gegeven. Nu is het belangrijkste stukje “kerkelijk rijk” dat nog over is [[Vaticaanstad]].
 
   
  +
'''De groei van het christendom'''
==Kerstmis en Pasen==
 
Kerstmis en Pasen zijn de twee belangrijkste christelijke feesten. Op Kerstmis (25 december) wordt de geboorte van Jezus herdacht. Met Pasen wordt het feest gevierd dat Jezus is opgestaan uit de dood nadat hij drie dagen daarvoor gekruisigd was en in een grot werd geborgen.
 
   
  +
Het christendom is gaan groeien in het Romeinse Rijk en dit heeft meerdere oorzaken.
==Externe links==
 
  +
* [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040315_protestant07_high.wmv Tien geboden]
 
  +
Een reden waarom het christendom groeide is dat er veel respect kwam voor de christenen. Zij bleven na alle vervolgingen en martelingen hun geloof trouw en waren zelfs bereid om te sterven voor hun geloof. Ook werd er gedacht dat christenen konden rekenen op een goed leven na de dood, dit kwam doordat er één god was en de verlosser Jezus Christus. In het Romeinse Rijk was er weinig aandacht voor de arme en zwakke mensen. In het christendom was het in die tijd al belangrijk om voor zwakkere mensen te zorgen. Doordat zij voor de zwakkere mensen gingen zorgen kwamen er ook steeds meer aanhangers.
* [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040315_protestant02_high.wmv Protestantse kerk]
 
  +
* [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040315_protestant03_high.wmv Protestanten in de kerk]
 
  +
In het jaar 313 na Christus kwam keizer Constantijn aan de macht. Dit gebeurde nadat hij zijn laatste tegenstander had verslagen. De avond voor de gewonnen slag kreeg keizer Constantijn een visioen. Hierin werd door de christelijke god verteld dat hij het teken van Christus op de schilden van zijn soldaten moest schilderen, Dit waren de letters CHI (X) en RHO (P). Als hij dit zou doen, zou hem dat de overwinning opleveren. Hij schafte de vrijheid van godsdienst af. Later schafte hij ook nog de vervolging op christenen af en liet kerken bouwen op belangrijke plaatsen.
* [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040315_protestant05_high.wmv De Bijbel]
 
  +
* [http://cgi.omroep.nl/cgi-bin/streams?/teleacnot/beeldbank/20040315_protestant06_high.wmv Bidden]
 
  +
In het jaar 390 werd het christendom pas de staatsgodsdienst in het Romeinse Rijk; dit werd gedaan door keizer Theodosius. Het werd voor de Romeinen verboden om hun eigen goden te vereren.
* [http://webje-christendom.yurls.net/ Webje Christendom]
 
  +
  +
===De middeleeuwen===
  +
[[Bestand:Willibrord (Paris, BN Lat. 10510).jpg|200px|left|miniatuur|Willibrord]]
  +
De verspreiding van het christendom in het grootste deel van [[Europa (werelddeel)|Europa]] kwam pas echt op gang door het werk van meerdere monniken. Bekende namen zijn [[Bonifatius]] en [[Willibrordus]]. Vele volkeren werden bekeerd tot het christendom. Het zorgde voor wat meer rust in Europa. De volkeren die na de val van het West-Romeinse Rijk in Europa woonden, waren vaak analfabeet en barbaars. Vanaf de [[vroege middeleeuwen]] ontstonden er veel christelijke [[kloosters]], die heel belangrijk waren voor een land. Ook kwamen er in steden steeds meer [[Kathedraal|kathedralen]]. De kloosters en de kathedralen vormden het begin van de [[universiteit]]en in Europa. De [[middeleeuwen]] waren dus duidelijk een tijd waarin het christendom veel groter werd. Een van de grootste leiders van de Middeleeuwen was [[Karel de Grote]]. Hij heeft de eenheid van Europa gestimuleerd omdat hij één [[alfabet]] liet ontwerpen. Ook zorgde hij voor één munteenheid. In zijn tijd werd het [[Frankische Rijk]] goed verdedigd tegen de aanvallen van de [[Vikingen]]. Er werden in de kloosters veel geschriften overgeschreven, waardoor we nu veel meer weten over de tijd van voor Karel de Grote, dan in andere continenten.
  +
  +
In de 11e eeuw vond binnen het christendom de eerste grote scheuring plaats, toen de [[Oosters-Orthodoxe Kerk]] zich afscheidde. De scheiding verliep met het sturen van een brief. Er kwam geen oorlog aan te pas. Pas jaren later, in 2016, zouden de rooms-katholieke Paus en de Oosters-orthodoxe patriarch elkaar de hand weer schudden.
  +
  +
Toen aan het eind van de middeleeuwen de Europese [[kolonisatie]] op gang kwam werd het christendom ook verspreid naar andere werelddelen, zoals [[Afrika]], [[Amerika (continent)|Amerika]] en het [[Verre Oosten]]. Juist toen bleek dat West-Europa van een achtergebleven gebied een vooraanstaande cultuur was geworden.
  +
  +
===Protestantisme en afsplitsing===
  +
In de [[16e eeuw]] ontstond er door toedoen van onder anderen [[Maarten Luther]] en [[Johannes Calvijn]] een nieuwe grote substroming binnen het christendom, het [[protestantisme]], dat zich afscheidde van het [[Rooms-Katholieke Kerk|rooms-katholicisme]]. Dit verschil tussen de protestanten en de traditionele katholieken is tot stand gekomen omdat ze allebei de Bijbel anders opvatten (anders denken over de inhoud). Protestanten vonden ook dat de Rooms-Katholieke Kerk te veel macht had in de wereld. Volgens protestanten mag je ook geen beelden maken van Jezus en is iemand heilig verklaren verboden. In protestantse kerken zul je dus geen beelden zien.
  +
  +
Toen in 1566 de protestantse christenen de kerken wilden zuiveren en ervoor wilden zorgen dat de kerk niet meer zoveel rijkdom had, leidde dit tot een [[beeldenstorm]]. Het interieur in honderden katholieke kerken werden door protestanten vernietigd. Dit kwam hen op een dodelijke afstraffing te staan van de katholieke koning [[Filips II van Spanje|Filips II]].
  +
  +
===Humanisme/renaissance===
  +
Als in de 14e eeuw het [[humanisme]] langzaam opkomt en de [[Renaissance (periode)|renaissance]] begint, gaan mensen minder geloven in de kracht van de kerk. Is het allemaal wel waar? Mensen gaan twijfelen of God wel echt bestaat. Er ontstaat een conflict tussen de kerk en de wetenschap, dat er nu eigenlijk nog steeds is.
  +
  +
In de eeuwen daarna waren er steeds nieuwe ontwikkelingen waardoor de christelijke kerk steeds iets van haar macht inleverde. Door de [[Franse Revolutie]] werden veel eigendommen van de kerk afgenomen en aan de staat gegeven. Nu is het belangrijkste stukje "kerkelijk rijk" dat nog over is [[Vaticaanstad]].
  +
  +
=== De laatste eeuwen ===
  +
Ook tegenwoordig worden christenen nog steeds vervolgd. Christenen zijn sinds het begin van de 21e eeuw Syrië en Irak al ontvlucht, omdat zij bang zijn voor [[Terrorisme|terroristen]], die een extreme versie van de islam aanhangen. Maar ook door de overheid worden christenen nog steeds vervolgd, zoals in [[Noord-Korea]]. In sommige landen van het Midden-Oosten mogen christenen zelfs geen bijbel hebben omdat daar de [[islam]] volgens hen het echte geloof is. Soms worden christenen in islamitische landen vermoord omdat ze bijvoorbeeld een kruis dragen of in het openbaar bidden.
   
 
==Galerij==
 
==Galerij==
 
<gallery>
 
<gallery>
 
Afbeelding:Jezus.jpg|Schilderij van Jezus
 
Afbeelding:Jezus.jpg|Schilderij van Jezus
Afbeelding:Jezus als kind.jpg|Jezus als jongen van twaalf
+
File:Jesus and the doctors of the Faith dsc01783.jpg|Jezus als jongen van twaalf
Afbeelding:Jezus maakt de zieken beter.jpg|Jezus maakt de zieken beter
+
Afbeelding:Christhealingthesick.jpg|Jezus maakt de zieken beter
Afbeelding:David & Goliath.jpg|[[David]] verslaat [[Goliath]]
+
File:David-goliath28.jpg|[[Koning David|David]] verslaat [[Goliath]]
 
Afbeelding:Cranach calvary.jpg|Jezus hangt aan het Kruis
 
Afbeelding:Cranach calvary.jpg|Jezus hangt aan het Kruis
  +
File:David_von_Michelangelo.jpg|Het beeld van David door Michelangelo
 
</gallery>
 
</gallery>
   
  +
==Videoclips==
  +
* [https://www.youtube.com/watch?v=-9HjB0NyOKg/ Videoclip over de vraag of Jezus heeft bestaan (de historische Jezus)]
  +
* [https://www.youtube.com/watch?v=VyZSyNJ_jTw/ Jezus over geluk, zegen en bidden]
  +
* [https://www.youtube.com/watch?v=ofoydZSdowQ/ De heilige boeken in het jodendom, het christendom en de islam]
  +
* [https://www.youtube.com/watch?v=43n6Jbpj3yE&list=PLi_srCikhtghrNa6Ti1d4aSyPQzQ3JI63&index=7/ Keizer Nero en de vervolging van de eerste christenen]
  +
* [https://www.youtube.com/watch?v=Pmx1gKr4RPo&t=64s/ christenvervolging in onze tijd]
  +
  +
==Externe links==
  +
* [https://www.schooltv.nl/index.php?id=6&tx_ntrmedia_pi1%5BmediaObject%5D=4352&cHash=49f61abdf722fdd15cd488ae2e9691b3 Tien geboden]
  +
* [https://www.schooltv.nl/index.php?id=6&tx_ntrmedia_pi1%5BmediaObject%5D=4357&cHash=8ca70d2e86d32871654606e038b4dcc2 Protestantse kerk]
  +
* [https://www.schooltv.nl/index.php?id=6&tx_ntrmedia_pi1%5BmediaObject%5D=4353&cHash=a9c72b7127fd87bad87ca7557f5954c8 Bidden]
  +
* [https://christendom.webkwestie.nl/ Webkwestie Christendom]
  +
  +
== Bronnen ==
  +
* Bruin, R., & Bosua, M. (2017). ''Geschiedenis geven'' (4de editie). Koninklijke Van Gorcum.
  +
* Het Nederlandstalige/Engelstalige Wikipedia-artikel
  +
*De [[Bijbel]]
  +
  +
{{wbbetekenis|1|Dingen die tegen Gods wil ingaan}}
 
{{Wereldreligies}}
 
{{Wereldreligies}}
[[Categorie:Godsdienst]]
+
[[Categorie:Woordenschat]]
  +
[[Categorie:Christendom]]
  +
[[Categorie:Religie]]

Huidige versie van 2 apr 2024 om 14:58

Deus Christianity KL.png Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!
Het Christendom
Artikelen
Gebeurtenissen
Personen
Stromingen
Het kruis waar Jezus aan stierf is het symbool van het christendom
Hogere macht in het universum
Emanation 1.png
Namen
God · Allah · Jahweh · Brahman · Waheguru · Tao
Godsdiensten

Het christendom is een monotheïstisch geloof, waarin de Bijbel en Jezus Christus centraal staan. Het is een wereldreligie en tevens de grootste godsdienst ter wereld, gevolgd door de islam.

Christenen geloven in één God, die toch uit Drie Personen bestaat (de zogeheten drie-eenheid), namelijk God de Vader, zijn zoon Jezus Christus en de Heilige Geest. Ze geloven ook dat God de aarde en de Hemel heeft geschapen (Schepping). Toen de zonde Vraagteken2.png de wereld in kwam, zond hij zijn zoon Jezus Christus om de mensheid daarvan te bevrijden. Hij is als het ware de grondlegger (oprichter) van het Christendom, dat voortgekomen is uit het Jodendom.

Christenen geloven dat in het Oude Testament van de Bijbel deze bevrijding al werd aangekondigd. Christenen hebben heel verschillende opvattingen over de betekenis van Jezus' dood aan het kruis en zijn verrijzenis uit de dood. Wie Jezus als Redder aanneemt, en wie hem volgt, zal volgens veel christenen uiteindelijk na de dood voor altijd in de Hemel zijn, want daar zit God. Volgen van Jezus doe je door God te zoeken en je naaste lief te hebben.

In Nederland zijn er drie christelijke politieke partijen: Christen-Democratisch Appèl (CDA), Christenunie (CU) en Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP).

Inhoud

Volgens het christelijke geloof werden Adam en Eva verleid om (van de boom waar ze niet van mochten eten toch te eten) zonde te doen. Daarom mochten ze voortaan niet meer in het paradijs bij God verblijven en verloren ze hun onsterfelijkheid. Het verhaal symboliseert de verleiding waar alle mensen aan bloot staan, namelijk niet het volgen van God, maar doen waar ze zelf zin in hebben.

Christenen geloven dat Jezus Christus naar de aarde kwam om de mensheid van deze straf (ook wel vloek) te verlossen (vandaar zijn naam "Messias"). Volgens het christelijk geloof is Jezus geboren in Bethlehem (wat men viert met Kerst). Jezus heeft aan het eind van Zijn leven afgerekend met de zonde en straf, door de doodstraf te ondergaan, de kruisiging, die de mens eigenlijk had verdiend.

Vervolgens heeft hij de dood overwonnen. Jezus werd begraven en is weer levend gemaakt door zijn Hemelse Vader. Zo heeft hij ervoor gezorgd dat de mens niet meer voor eeuwig hoeft te sterven, maar na zijn dood naar God kan gaan. Daarna is hij, volgens het Christendom, teruggegaan naar de Vader in de hemel (met hemelvaartsdag). Daarna werden de volgelingen van Jezus geïnspireerd door de Heilige Geest (met Pinksteren) en zijn begonnen met het vertellen van het evangelie, ofwel het verhaal van Jezus. Vanaf het begin ondervonden de apostelen en de andere christenen veel weerstand, want ze vertelden iets geheel nieuws. Al in het jaar 64 werden de christenen met honderden tegelijk vermoord door keizer Nero na de brand van Rome. Waarschijnlijk hebben sommigen van hen Jezus zelf ontmoet.

De christenen geloven dat Jezus terug zal komen op de Oordeelsdag.

Aantallen en groei

Verspreiding van het christendom over de wereld

Het aantal christenen op de wereld wordt geschat op ongeveer 2,4 miljard, waarvan 50% rooms-katholiek is. Ongeveer 37% is protestants of anglicaans. 12% is oosters-orthodox, terwijl 1% de leer van de Jehova's getuigen aanhangt.

Het Christendom groeide tot 2015 het snelst op de wereld, vanaf 2015 haalde de islam het Christendom in, hiermee is het christendom de religie die het op een na snelst groeit. In verschillende delen van de wereld, met name in China, groeit het Christendom erg snel. Er wordt verwacht dat in 2050 het Christendom daar het grootste geloof wordt met ruim 250 miljoen gelovigen. Elke dag komen er 10.000 nieuwe christenen bij in China. Op de wereld zelf komen er dagelijks bijna 100.000 nieuwe christenen bij. De mensen die het Christendom verlaten door bijvoorbeeld atheïst te worden of zich te bekeren tot een ander religie is dagelijks zo'n 1000 mensen.

Belangrijkste gewoonten

Bijbel

Zie ook: Bijbel voor meer informatie

De Bijbel staat centraal in het christendom, omdat zij geloven dat dit het woord van God is.

De Bijbel bestaat uit twee delen: het Oude- en Nieuwe Testament. In het Oude Testament staan vooral verhalen over de geschiedenis van het Joodse volk, leefregels, spreuken en liederen. Het Oude Testament is hetzelfde als de joodse Tenach. In het Nieuwe Testament staan vooral verhalen over het leven van Jezus, over zijn eerste volgelingen, en brieven uit de begintijd van het christendom.


Belangrijke gedenkdagen

Bidden

Biddend christen

Een andere belangrijke gewoonte van de christenen is het bidden. Bidden is in het christendom praten tot God. Dit wordt in een bepaalde houding gedaan: zij sluiten hun ogen en vouwen hun handen. Dit doen zij, zodat zij zich volledig kunnen concentreren op het gebed, maar ook omdat ze zich in deze houding compleet "overgeven" aan God. Met gesloten ogen en gevouwen handen is een mens immers zeer kwetsbaar.

Kerk

Sinds het begin van het Christendom hebben christenen de gewoonte om zondag naar de kerk te gaan. De kerk is een gebedshuis waar christenen zich verzamelen om uit de Bijbel te lezen en te zingen uit de Psalmen. Jezus stond op uit de dood op zondag, dus daarom worden de bijeenkomsten altijd op zondag gehouden.

Omdat de Bijbel op verschillende manieren wordt opgevat, zijn er verschillende groepen ontstaan, die het christendom op hun eigen manier beleven. De drie grootste groepen zijn de katholieken de protestanten en de Oosters-Orthodoxe kerken. Daarnaast bestaan er nog diverse andere groepen, die weer "afgesplitst" zijn van de drie grootste groepen.

Geschiedenis

In de Romeinse tijd werden christenen verscheurd door wilde beesten in grote arena's. De Romeinen gingen daar vaak naar toe en zagen het als een gezellig uitje voor het hele gezin.

De eerste eeuwen van het christendom

Zie ook Christenvervolging

De christenen zijn in het heden en verleden vaak het slachtoffer van christenvervolging geweest.

In de eerste eeuwen werden christenen vervolgd door de Romeinse overheid, die toen een uitgestrekt rijk hadden. De Romeinse overheid eiste van de christenen de Romeinse afgoden te aanbidden. Deden ze dat niet, dan werden ze gemarteld en gedood. De man die tot de grootste vervolgers wordt gerekend is de Romeinse keizer Nero.

Maar het christendom groeide toch heel snel. In de derde eeuw na Christus had het al zo'n 300.000 volgelingen. Toen keizer Constantijn aan de macht kwam en het Romeinse Rijk veroverde, kon het christendom zich verspreiden omdat hij positief dacht over het christendom. Aan het einde van zijn leven liet hij zichzelf dopen als christen. In 380 na Christus verhief een van zijn opvolgers het christendom tot staatsgodsdienst en nam het aantal christenen verder toe.

Het christendom in het Romeinse Rijk

In het Romeinse Rijk was een straf voor de christenen dat zij werden gekruisigd.

Het begin

Het christendom was één van de vele godsdiensten in het Romeinse Rijk, maar wel een nieuwe. De Romeinen hadden hun eigen geloof. Zij geloofden in meerdere goden (polytheïsme) en vereerden deze. Zij vonden het ook belangrijk om hun keizer te vereren; deze stond dan ook gelijk aan de goden. Bij het christendom was dit heel anders: christenen geloofden in één god (monotheïsme) en vereerden ook alleen deze god.

De Romeinen waren tolerant voor andere godsdiensten. Zij vonden het alleen niet goed dat de christenen maar één god vereerden en dat ze weigerden om de keizer als god te vereren. Dit heeft ervoor gezorgd dat de christenen een aantal keer vervolgd zouden worden in het Romeinse Rijk.

De christenen waren niet geliefd in het Romeinse Rijk. Toen in het jaar 14 na Christus Tiberius de keizer werd van het Romeinse Rijk, stelde hij niet lang daarna Pontius Pilatus aan als procurator van de de Israëlische landen. Hij heeft Jezus laten kruisigen. Daarna kwam er geen makkelijke periode voor de christenen. De Romeinen begonnen met het vervolgen van christenen.

Hier is het labarum te zien. Dat is het teken van Christus, dat keizer Constantijn gebruikte bij zijn gewonnen slag.

In het jaar 65 na Christus kwam keizer Nero aan de macht. Er was in het jaar 64 een heftige brand in Rome. Er werd gedacht dat keizer Nero dit zelf had gedaan, maar hij gaf de schuld aan de christenen. Hij liet hen hiervoor vervolgen.

In het jaar 303 vond een van de heftigste uitbarstingen tegen de christenen plaats. Keizer Diocletianus gaf de opdracht om alle gebouwen van christenen af te breken. Het werd verboden om christelijke erediensten te houden en de christelijke boeken werden verboden.

In 311 stopten de Romeinen met de vervolgingen. Zij kwamen erachter dat dit geen effect had. De christenen gingen zich steeds heftiger verzetten.

De groei van het christendom

Het christendom is gaan groeien in het Romeinse Rijk en dit heeft meerdere oorzaken.

Een reden waarom het christendom groeide is dat er veel respect kwam voor de christenen. Zij bleven na alle vervolgingen en martelingen hun geloof trouw en waren zelfs bereid om te sterven voor hun geloof. Ook werd er gedacht dat christenen konden rekenen op een goed leven na de dood, dit kwam doordat er één god was en de verlosser Jezus Christus. In het Romeinse Rijk was er weinig aandacht voor de arme en zwakke mensen. In het christendom was het in die tijd al belangrijk om voor zwakkere mensen te zorgen. Doordat zij voor de zwakkere mensen gingen zorgen kwamen er ook steeds meer aanhangers.

In het jaar 313 na Christus kwam keizer Constantijn aan de macht. Dit gebeurde nadat hij zijn laatste tegenstander had verslagen. De avond voor de gewonnen slag kreeg keizer Constantijn een visioen. Hierin werd door de christelijke god verteld dat hij het teken van Christus op de schilden van zijn soldaten moest schilderen, Dit waren de letters CHI (X) en RHO (P). Als hij dit zou doen, zou hem dat de overwinning opleveren. Hij schafte de vrijheid van godsdienst af. Later schafte hij ook nog de vervolging op christenen af en liet kerken bouwen op belangrijke plaatsen.

In het jaar 390 werd het christendom pas de staatsgodsdienst in het Romeinse Rijk; dit werd gedaan door keizer Theodosius. Het werd voor de Romeinen verboden om hun eigen goden te vereren.

De middeleeuwen

Willibrord

De verspreiding van het christendom in het grootste deel van Europa kwam pas echt op gang door het werk van meerdere monniken. Bekende namen zijn Bonifatius en Willibrordus. Vele volkeren werden bekeerd tot het christendom. Het zorgde voor wat meer rust in Europa. De volkeren die na de val van het West-Romeinse Rijk in Europa woonden, waren vaak analfabeet en barbaars. Vanaf de vroege middeleeuwen ontstonden er veel christelijke kloosters, die heel belangrijk waren voor een land. Ook kwamen er in steden steeds meer kathedralen. De kloosters en de kathedralen vormden het begin van de universiteiten in Europa. De middeleeuwen waren dus duidelijk een tijd waarin het christendom veel groter werd. Een van de grootste leiders van de Middeleeuwen was Karel de Grote. Hij heeft de eenheid van Europa gestimuleerd omdat hij één alfabet liet ontwerpen. Ook zorgde hij voor één munteenheid. In zijn tijd werd het Frankische Rijk goed verdedigd tegen de aanvallen van de Vikingen. Er werden in de kloosters veel geschriften overgeschreven, waardoor we nu veel meer weten over de tijd van voor Karel de Grote, dan in andere continenten.

In de 11e eeuw vond binnen het christendom de eerste grote scheuring plaats, toen de Oosters-Orthodoxe Kerk zich afscheidde. De scheiding verliep met het sturen van een brief. Er kwam geen oorlog aan te pas. Pas jaren later, in 2016, zouden de rooms-katholieke Paus en de Oosters-orthodoxe patriarch elkaar de hand weer schudden.

Toen aan het eind van de middeleeuwen de Europese kolonisatie op gang kwam werd het christendom ook verspreid naar andere werelddelen, zoals Afrika, Amerika en het Verre Oosten. Juist toen bleek dat West-Europa van een achtergebleven gebied een vooraanstaande cultuur was geworden.

Protestantisme en afsplitsing

In de 16e eeuw ontstond er door toedoen van onder anderen Maarten Luther en Johannes Calvijn een nieuwe grote substroming binnen het christendom, het protestantisme, dat zich afscheidde van het rooms-katholicisme. Dit verschil tussen de protestanten en de traditionele katholieken is tot stand gekomen omdat ze allebei de Bijbel anders opvatten (anders denken over de inhoud). Protestanten vonden ook dat de Rooms-Katholieke Kerk te veel macht had in de wereld. Volgens protestanten mag je ook geen beelden maken van Jezus en is iemand heilig verklaren verboden. In protestantse kerken zul je dus geen beelden zien.

Toen in 1566 de protestantse christenen de kerken wilden zuiveren en ervoor wilden zorgen dat de kerk niet meer zoveel rijkdom had, leidde dit tot een beeldenstorm. Het interieur in honderden katholieke kerken werden door protestanten vernietigd. Dit kwam hen op een dodelijke afstraffing te staan van de katholieke koning Filips II.

Humanisme/renaissance

Als in de 14e eeuw het humanisme langzaam opkomt en de renaissance begint, gaan mensen minder geloven in de kracht van de kerk. Is het allemaal wel waar? Mensen gaan twijfelen of God wel echt bestaat. Er ontstaat een conflict tussen de kerk en de wetenschap, dat er nu eigenlijk nog steeds is.

In de eeuwen daarna waren er steeds nieuwe ontwikkelingen waardoor de christelijke kerk steeds iets van haar macht inleverde. Door de Franse Revolutie werden veel eigendommen van de kerk afgenomen en aan de staat gegeven. Nu is het belangrijkste stukje "kerkelijk rijk" dat nog over is Vaticaanstad.

De laatste eeuwen

Ook tegenwoordig worden christenen nog steeds vervolgd. Christenen zijn sinds het begin van de 21e eeuw Syrië en Irak al ontvlucht, omdat zij bang zijn voor terroristen, die een extreme versie van de islam aanhangen. Maar ook door de overheid worden christenen nog steeds vervolgd, zoals in Noord-Korea. In sommige landen van het Midden-Oosten mogen christenen zelfs geen bijbel hebben omdat daar de islam volgens hen het echte geloof is. Soms worden christenen in islamitische landen vermoord omdat ze bijvoorbeeld een kruis dragen of in het openbaar bidden.

Galerij

Videoclips

Externe links

Bronnen

  • Bruin, R., & Bosua, M. (2017). Geschiedenis geven (4de editie). Koninklijke Van Gorcum.
  • Het Nederlandstalige/Engelstalige Wikipedia-artikel
  • De Bijbel
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Christendom&oldid=850735"