Luxemburg (land)

Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!

Groothertogdom Luxemburg Groussherzogtum Lëtzebuerg Großherzogtum Luxemburg Grand-Duché de Luxembourg
Hoofdstad	Luxemburg
Aantal inwoners	645.397 (2022)
Oppervlakte	2.586 km²
Regeringsvorm	Parlementaire monarchie
Groothertog (?)	Hendrik (sinds 2000)
Premier	Xavier Bettel (sinds 2013)
Godsdienst	Christendom (63%) Geen religie (26%) Overig (11%)
Taal	Luxemburgs (Lëtzebuergesch) Duits (Deutsch) Frans (Français)
Munteenheid	Euro
Volkslied	Ons Heemecht (voor het volk) en Wilhelm (groothertogelijk)
Motto	"Wij willen blijven wat we zijn"
Nationale feestdag	23 juni
Landcode	LUX
Portaal Luxemburg

Een kaart van Luxemburg

Luxemburg is een land in West-Europa. Het grenst in het zuiden aan Frankrijk, in het oosten aan Duitsland en in het noordwesten aan België. Hoewel het land erg klein is, is het nog net geen dwergstaat. Hier is het namelijk iets te groot voor. De hoofdstad van Luxemburg is Luxemburg-Stad. In België wordt het land vaak het Groothertogdom Luxemburg genoemd om verwarring met de provincie Luxemburg te voorkomen. In het land wonen zo'n 650.000 mensen. Er zijn drie officiële talen; het Duits, het Frans en het Luxemburgs.

Het land werd gesticht in 963 en tegen de 13e eeuw was Luxemburg een graafschap. Vanaf 1304 mochten de graven van Luxemburg zich hertog noemen.

Hoewel Luxemburg qua grondgebied nooit groot is geweest, wist het steeds onafhankelijk te blijven. Aan het einde van de 18e eeuw werd het door de Fransen veroverd. Nadat Napoleon Bonaparte in 1814 verslagen werd, ontstond het huidige Luxemburg. Op het Congres van Wenen werd besloten dat de Nederlandse koning Willem I groothertog van Luxemburg werd.

Het grondgebied werd verschillende keren verkleind. In 1839 verloor Luxemburg veel grond aan België (dit afgestane gebied is nu de Belgische provincie Luxemburg, de naam is dus nog wel steeds hetzelfde). De Nederlandse koningen bleven tot 1890 over Luxemburg regeren. In 1890 werd Luxemburg onafhankelijk.

Het land werd tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog binnengevallen en bezet. Na 1945 werd Luxemburg een van de oprichters van de Europese Unie, de Verenigde Naties en de NAVO.

Luxemburg staat bekend om zijn natuur, zijn Bourgondische keuken en lage benzine- en gasprijzen. Ook is het geopolitiek gezien best belangrijk. het Hof van Justitie van de Europese Unie is gevestigd in Luxemburg. Samen met Nederland en België is Luxemburg onderdeel van de in 1944 opgerichte Benelux.

Geschiedenis

Prehistorie en oudheid

Zo zag Luxemburg eruit in 1350.

In de tweede eeuw voor Christus woonden de Kelten in het gebied dat nu Luxemburg heet. Tussen 58 en 51 v.Chr. trok Julius Caesar het gebied binnen. Vervolgens voegde hij het bij het Romeinse Rijk. Tijdens de Grote Volksverhuizing woonden de Franken in het gebied. Dit was in de 5de eeuw. De inwoners van het gebied waar Luxemburg nu ligt werden tot het christendom bekeerd door monniken.

Graafschap

In 963 ontstond het graafschap Luxemburg. Zo is Luxemburg ontstaan. Toen hoorde het bij het Heilige Roomse Rijk.

Hertogdom

In 1354 werd de toenmalige graaf een hertog. Hiermee ontstond het Hertogdom Luxemburg. In 1437 was er niet genoeg geld in Luxemburg. Om aan geld te komen moest Luxemburg verkocht worden. Luxemburg werd in 1443 verkocht aan Filips de Goede en Luxemburg werd onderdeel van de Bourgondische Nederlanden. In 1555 werd Luxemburg onderdeel van de Spaanse Nederlanden. Doordat haast iedereen in Luxemburg voor Spanje was, was er in Luxemburg weinig te merken van de Beeldenstorm en de Tachtigjarige Oorlog. In 1659 eindige de Frans-Spaanse Oorlog. Door de Vrede van de Pyreneeën werd Luxemburg gedeeld. Dit heette de Eerste deling van Luxemburg, want later zouden er nog twee volgen. Het zuiden van Luxemburg hoorde vanaf nu bij Frankrijk. Tussen 1684 en 1697 werd het land een tijdje helemaal bestuurd door Frankrijk. Tijdens de Spaanse Successieoorlog van 1714 werd het land bij de Oostenrijkse Nederlanden toegevoegd.

Onderdeel van Frankrijk

In 1795 zorgde Napoleon er weer voor dat Luxemburg bij Frankrijk kwam. Luxemburg behoorde toen tot het Woudendepartement.

Hier zie je een kaartje van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Nederland was een apart land. Luxemburg en Limburg behoorde tot de Duitse Bond, maar werden bestuurd door de Nederlandse koning.

Personele unie met Nederland

Nadat Napoleon in 1815 werd verslagen, wilden twee landen Luxemburg hebben. Dit waren Nederland en Pruisen. Tijdens het Congres van Wenen werd besloten dat Nederland Luxemburg kreeg, omdat Willem I het Vorstendom Nassau-Oranje kwijt was geraakt aan een ander land. Luxemburg werd lid van de Duitse Bond. Vervolgens werd Luxemburg opnieuw gedeeld, de Tweede deling van Luxemburg. De stad Bitburg en omgeving werden aan Pruisen gegeven. Ook werd Luxemburg een groothertogdom met koning Willem I als groothertog. Door het Verdrag van Londen werd Luxemburg voor de derde keer opgesplitst. Meer dan de helft werd aan België gegeven. Het Franstalige westelijke deel werd de Belgische provincie Luxemburg. Het kleinere overblijvende, Duitstalige oostelijke deel mocht meer zelf gaan beslissen. In 1867 vond de Luxemburgse Kwestie plaats. Toen probeerde de Franse keizer Luxemburg te kopen van Willem III. Dit leidde bijna tot een oorlog met Pruisen. Na de Luxemburgse Kwestie moest het land voor altijd neutraal blijven. Helemaal onafhankelijk werd Luxemburg in 1890. Dat kwam doordat koning Willem III werd opgevolgd door Wilhelmina. Dat kon in Luxemburg niet want daar gold een wet die zei dat een vrouw nooit groothertogin van Luxemburg zou kunnen worden.

Onafhankelijkheid

Luxemburg was nu een onafhankelijk land. Het land was op zoek naar een groothertog, deze kwam uit Huis Nassau-Weilburg. Intussen werd Luxemburg rijker. Was het eerst een arm land, nu kon het door nieuwe technieken veel ijzererts uit de grond halen. In die tijd immigreerde ook een kwart van de bevolking naar het buitenland. In de 19de eeuw verhuisde ook een kwart van de bevolking naar het buitenland (voornamelijk Frankrijk en de Verenigde Staten). Toch verhuisden er ook weer mensen uit Italië naar Luxemburg.

Eerste en Tweede Wereldoorlog

In de Eerste Wereldoorlog werd het Duitse leger alleen tegengehouden door een kar die over de weg was gezet. De Duisters gebruikten toen de neutraliteit van Luxemburg, om Frankrijk aan te vallen. Na de oorlog werd de groothertogin afgezet, omdat ze voor de Duitse bezetting was. In de Tweede Wereldoorlog was het iets beter gesteld, maar dan ook maar iets. Er waren ongeveer 425 soldaten en 246 politieagenten om de Duitsers tegen te houden. Er was ook één linie gebouwd, maar die werd snel doorbroken. Op een paar kleine gevechten en opgeblazen bruggen na werd Luxemburg zonder enige tegenstand veroverd. Op 10 september 1944 werd Luxemburg uiteindelijk bevrijd door de Amerikanen.

Sinds 1945

Na de oorlog besloot Luxemburg zich aan te sluiten bij de NAVO in 1945 en in 1948 sloot Luxemburg zich aan bij de Benelux. In 1957 werd Luxemburg een van de zes oprichters van de Europese Economische Gemeenschap (later de Europese Unie). In 1985 werd het Schengenverdrag zelfs in Luxemburg getekend, hierdoor was het na tien jaar mogelijk om vrij door de EU heen te reizen. In 2002 heeft Luxemburg de Luxemburgse frank ingewisseld voor de Euro.

Geografie

Landschap

De Ösling.

In het noorden van Luxemburg ligt de landstreek Ösling. Ook ligt hier een stuk van de Ardennen. Het gebied bestaat uit hoge heuvels met bossen, rivieren en beekjes. Ook ligt de Kneiff er. Dit is het hoogste punt van Luxemburg en is 560 meter hoog. In het noorden, aan de Duitse grens, ligt een groot natuurpark. Dit ligt in Luxemburg en Duitsland tegelijk. In het zuiden van Luxemburg is het land minder heuvelachtig. Dit stuk heet het Gutland. In het zuiden is het landschap ook afwisselender en zijn er verschillende subregio's. Zo heb je het Luxemburgs Plateau, waarop de hoofdstad gebouwd is. Het gebied Klein Zwitserland dankt zijn naam aan het landschap dat doet denken aan Zwitserland. Hier ligt de bekendste waterval van Luxemburg, de Schiessentümpel.

Natuur

In Luxemburg zijn er een aantal soorten dieren en planten. Je ziet vaak een verschil tussen het noorden en zuiden. Zo zijn er in het Noorden veel bomen, zoals de eik, de spar en de esdoorn. Ook komen hier edelherten, wilde zwijnen en roofvogels voor. In het zuiden is de natuur aangetast door de wijnbouw, industrie en de steden. Veel natuur is hierdoor verdwenen. Toch vind je hier veel rivieren met veel vissen erin.

Grote steden

Zie Lijst van steden in Luxemburg voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

5 grootste steden van Luxemburg
Luxemburg-Stad	Nummer	Stad	Inwoners (2016)	Esch an der Eltze
	1	Luxemburg-Stad	115.227
	2	Esch an der Eltze	33.939
	3	Differdingen	24.805
	4	Düdelingen	20.003
	5	Ettelbrück	8.544

Klimaat

Luxemburg heeft een landklimaat met warme zomers en koude winters. Door het hele jaar heen valt er veel neerslag. Toch heeft Luxemburg nog altijd te maken met invloed vanaf de zee. Deze invloed zorgt ervoor dat de winters minder koud en de zomer minder warm zijn dan in Frankrijk of Duitsland. Over het algemeen heeft het noorden van het land met meer invloed te maken dan het zuiden van het land.

Het land heeft met geen weerextremen te maken. Toch kunnen er in de zomer droogtes plaatsvinden.

Het park Haff Remich

Bevolking

Algemeen

Vanaf 1961 is de bevolking in Luxemburg erg toegenomen. Veel mensen zijn naar Luxemburg verhuisd, vooral vanwege de gunstige economie. Het grootste aantal buitenlanders komt uit Portugal. Daarnaast komt er nog een groot aantal uit de buurlanden van Luxemburg, dus België, Duitsland en Frankrijk. Tijdens de Oorlogen in Joegoslavië zijn vele mensen uit Montenegro, Servië en Bosnië en Herzegovina naar Luxemburg verhuist. Ook komen er veel mensen uit het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Italië. In de Luxemburgse gemeente Larochette komt zelfs 60% uit het buitenland. Dit is het hoogste percentage van heel Europa. In Luxemburg worden mannen gemiddeld 76,1 jaar oud en vrouwen worden 82,8 jaar oud.

Taal

Zoals je ziet op deze grafiek is de bevolking van Luxemburg erg toegenomen sinds 1961.

Luxemburg heeft volgens de Luxemburgse grondwet maar één officiële taal, het Luxemburgs. Ook komen in Luxemburg nog het Duits en het Frans voor. Veel Luxemburgers hebben Engels als vierde taal. Ook wordt er in Luxemburg weleens Nederlands verstaan, dit is vooral in de economie en de horeca. Als moedertaal spreekt 52% van de Luxemburgers Luxemburgs, 19% spreekt Portugees, 16% spreekt Frans, 5% spreekt Italiaans, 2% spreekt Duits, 2% spreekt Engels, 2% spreekt Nederlands, 1% spreekt Spaans en 1% spreekt Zweeds.

De drie talen van Luxemburg hebben allemaal een eigen functie

• Het Luxemburgs wordt gebruikt als Luxemburgers met elkaar een gesprek hebben.
• Het Duits wordt gebruikt door de media (televisie, kranten) en de kerk.
• Het Frans is de taal van het zakenleven en de overheid. Alle wetten zijn in het Frans en ook op kantoren wordt veel Frans gesproken.

Onderwijs

Station Luxemburg.

Het onderwijs in Luxemburg wordt in drie talen gegeven. In de eerste jaren van de basisschool wordt alleen Luxemburgs gegeven en later ook Duits. In het voortgezet onderwijs wordt ook Frans gegeven. In Luxemburg is iedereen tussen de 4 en 16 jaar verplicht om naar school te gaan. Eerst gaan kinderen naar het primair onderwijs (de basisschool). Je zit op het primair onderwijs van de 4de tot en met je 11de. Vanaf het 12de jaar gaan kinderen naar het secondair onderwijs (voorgezet onderwijs). In Luxemburg bestaat dit uit twee niveaus, het lyceum en het gymnasium. Alleen via het gymnasium kom je op de universiteit. Het lyceum duurt vier of vijf jaar en het gymnasium duurt zeven jaar. Na het secundair onderwijs, komen de vervolgopleidingen. Het beroepsonderwijs is het laagste en is vergelijkbaar met het Nederlandse MBO. Daarnaast is er nog de hogeschool, vergelijkbaar met het Nederlandse HBO en als laatste de universiteit.

Kunst en cultuur

Symbolen

De handelsvlag van Luxemburg.

De vlag en het wapen van Luxemburg zijn de twee bekendste symbolen van Luxemburg. De vlag van Luxemburg bestaat uit drie horizontale balken. Van boven naar onder zijn die rood, wit en lichtblauw. Hiermee kan de vlag vergeleken worden met de Vlag van Nederland. Daarnaast heeft Luxemburg nog een aparte handelsvlag. Die heeft een achtergrond met witte en lichtblauwe balken en op de voorgrond een rode leeuw. Het ontwerp van de handelsvlag komt terug in het wapen van Luxemburg. Daar staat hetzelfde patroon en dezelfde leeuw op het schild. Het schild wordt dan vastgehouden door twee leeuwen met een kroon erboven. Ook is er soms een mantel om het wapen heen.

Daarnaast heeft Luxemburg niet één, maar twee volksliederen. De twee volksliederen heten Ons Heemecht en Wilhelm. Ons Heemecht is het burgerlijk volkslied, dit werd oorspronkelijk gezongen door het volk. Het volkslied Wilhelm is een groothertogelijk volkslied en werd oorspronkelijk gespeeld voor de adel. Vaak wordt Ons Heemecht gebruikt, omdat dit in tekst bevat, in tegenstelling tot het volkslied Wilhelm.

Feestdagen

De Mullerthal in Klein Zwitserland.

In Luxemburg hebben ze de volgende feestdagen:

• Bretzelsonndeg: op Bretzelsonndeg - oftwel Pretzel Zondag - jongens geven aan hun geliefden mooi versierd gebak in de vorm van een pretzel (een zoute krakeling in de vorm van een knoop).
• Fête du Raisin et du Vin: Jaarlijks in het tweede weekend van september wordt in het Luxemburgse stadje Grevenmacher aan de Moezel een groot wijnfeest gevierd.
• Mammendag: moederdag wordt elke tweede zondag in juni gevierd.
• National Feierdaag: jaarlijks op 23 juni. Verjaardag van de groothertog.
• Nieuwjaarsdag: de eerste dag van het jaar in landen die de westerse kalender gebruiken.
• Pappendag: iedere tweede zondag in oktober wordt in Luxemburg vaderdag gevierd.
• Pasen: Pasen is de belangrijkste christelijke feestdag. Men viert de opstanding van Jezus uit de dood nadat hij op Goede Vrijdag gestorven is.
• Processie van Echternach: jaarlijks op Pinksterdinsdag vindt in het Luxemburgse stadje Echternach een spring-processie naar het graf van Sint-Willibrord plaats.

Media

Het Gutland.

Luxemburg heeft een aantal televisiezenders. Deze zijn er in vier talen. Dit zijn Luxemburgs, Frans, Duits en Nederlands. De meeste zenders zijn van het mediabedrijf RTL Group of tewijl Radio Television Luxemburg Group. Bekende zenders zijn RTL Télé Lëtzebuerg, Den 2. RTL, RTL9 en RTL Television. De Nederlandstalige zenders in Luxemburg zenden alleen uit in Nederland. Dit zijn de zenders RTL 4, RTL 5, RTL 7 en RTL 8. Deze zenders zijn niet meer gevestigd in Luxemburg, maar zijn officieel nog wel Luxemburgs. Dit is omdat het vroeger verboden was om commerciële zenders te hebben in Nederland. Daarnaast heeft Luxemburg nog een aantal radiozenders. De grootste krant van Luxemburg is het Luxemburger Wort.

Politiek

Groothertogelijk huis

Hendrik van Luxemburg, de huidige groothertog van Luxemburg.

Luxemburg is het enige groothertogdom dat tegenwoordig nog bestaat. De Luxemburgse groothertog is het staatshoofd van Luxemburg. De groothertog ontslaat en benoemt de regering. Ook ondertekent hij wetten en gaat hij bijvoorbeeld op staatsbezoek. De huidige groothertog van Luxemburg is groothertog Hendrik. Hij is de negende groothertog. Hij is getrouwd met Maria Teresa Mestre en samen hebben ze vijf kinderen en drie kleinkinderen.

De naam van het huis dat over Luxemburg regeert is huis Nassau-Weilburg.

Staatsinrichting

Luxemburg is een constitutionele monarchie. Dit betekent dat de groothertog vrijwel geen macht heeft. Luxemburg is dan ook een democratie met verkiezingen en meerdere politieke partijen. Het dagelijks bestuur van het land wordt gedaan door de regering van Luxemburg. Het hoofd van de regering is een premier. Sinds 2013 is Xavier Bettel de premier van het land. De premier is meestal de leider van de grootste partij in het parlement van Luxemburg. Dit hoeft niet altijd het geval te zijn.

Het parlement van Luxemburg bestaat uit één kamer; de Kamer van Afgevaardigden bestaande uit 60 leden. Deze leden worden iedere vijf jaar gekozen tijdens directe verkiezingen. In Luxemburg zijn er zes grote politieke partijen. Dit zijn christen-democratische Chrëschtlech Sozial Vollekspartei (CSV), de sociaaldemocratische Lëtzebuerger Sozialistesch Aarbechterpartei (LSAP), de liberale Demokratesch Partei (DP), de groene Déi Gréng, de linkse Déi Lénk, de conservatieve Alternativ Demokratesch Reformpartei (ADR) en de Piratenpartij Luxemburg.

Bestuurlijke indeling

Een kaart met alle kantons van Luxemburg

Tot 2015 was Luxemburg verdeeld in drie districten, maar dat jaar werd besloten deze op te heffen. Tegenwoordig is Luxemburg verdeeld in 12 kantons. Dit zijn:

• Kanton Capellen
• Kanton Clervaux
• Kanton Diekirch
• Kanton Echternach
• Kanton Esch-sur-Alzette
• Kanton Grevenmacher
• Kanton Luxemburg
• Kanton Mersch
• Kanton Redange
• Kanton Remich
• Kanton Vianden
• Kanton Wiltz

De kantons zijn weer onderverdeeld in gemeenten. Er zijn in totaal 106 gemeenten in Luxemburg.

Buitenlandse politiek

Xavier Bettel (links) met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky (rechts)

Luxemburg is lid van verschillende internationale organisaties, zoals de NAVO, de Verenigde Naties, de Europese Unie en de Benelux. Van deze vier organisaties was Luxemburg ook een van de oprichters. De Schengenzone werd zelfs in Luxemburg opgericht. Dit is een afspraak tussen verschillende Europese landen om geen grenscontroles tussen Europese landen meer te houden. Ook zit het Hof van Justitie van de Europese Unie gevestigd in Luxemburg. Luxemburg-Stad is hierdoor ook een van de bestuurscentra van de Europese Unie.

Luxemburg heeft goede banden met zijn buurlanden en geen conflicten. Veel mensen uit Frankrijk, België en Duitsland werken in Luxemburg, aangezien de lonen er hoger liggen. Ook gaan veel mensen hier tanken, aangezien de prijzen voor gas en benzine lager zijn. De beste vriend van Luxemburg is België. Beide landen hebben een gelijke geschiedenis en cultuur. Ook zijn beide landen meertalig. In 1921 ontstond de Belgisch-Luxemburgse Economische Unie (BLEU) die nog altijd bestaat. Hierdoor was het mogelijk om met de Luxemburgse frank in België te betalen en de Belgische frank in Luxemburg. Ondanks dat beide landen tegenwoordig de euro gebruiken, bestaat deze unie nog steeds.

Economie

Daarnaast is toerisme nog belangrijk voor Luxemburg. Veel toeristen komen voor de natuur in het land en de steden.

Luxemburg gebruikt de euro sinds 2002. Toen verving deze de Luxemburgse frank. Luxemburg is een van de rijkste landen van Europa met de hoogste inkomens. Dit vrij bijzonder, aangezien Luxemburg erg klein is en veel producten moet invoeren. In Luxemburg is er slechts een kleine hoeveelheid landbouw. 1 tot 3% van de bevolking werkt in de landbouw. De belangrijkste producten zijn melk, vlees en wijn. Oorspronkelijk had Luxemburg veel mijnen waar vooral veel staal werd gevonden. De staalindustrie was dan ook erg groot in het land. Na de Tweede Wereldoorlog verdween veel van deze industrie naar andere landen. Steeds meer industrie richt zich op andere producten, zoals rubber en chemicaliën.

Internationaal staat Luxemburg bekend als een belastingparadijs. Dit betekent dat de belastingen in Luxemburg erg laag zijn. Veel internationale bedrijven vestigen zich daarom in Luxemburg om kosten te besparen. Vooral veel financiële bedrijven, zoals banken, vestigen zich in Luxemburg. In Luxemburg zijn veel regelingen die gunstig zijn voor bedrijven en rijke personen. Dit leidt tot veel corruptie en witwassen. Sinds enige jaren wordt Luxemburg ook gedwongen door de Europese Unie om strengere wetten aan te nemen voor bankrekeningen.

De belangrijkste handelspartners van Luxemburg zijn Duitsland, België, Frankrijk, Nederland, Italië en de Verenigde Staten.

Verkeer en vervoer

In Luxemburg ligt 2873 km aan wegen. 165 km hiervan zijn snelwegen. In Luxemburg zijn er zes snelwegen. Dit zijn de A1, A3, A6, A7 en de A13. Ook rijden door Luxemburg treinen. Het treinverkeer in Luxemburg wordt verzorgd door Chemins de fer luxembourgeois of CFL. In Luxemburg ligt er 275 km aan spoorwegen. De TGV rijdt ook door Luxemburg. Ook heeft Luxemburg een eigen luchthaven. Dit is Findel Airport in de Luxemburg-Stad. Het busverkeer in Luxemburg wordt door drie bedrijven geregeld.

Fotogalerij

• 

  Reliëfkaart van Luxemburg

• 

  Satellietfoto

Externe links

• CIA worldfactbook

	Europese Unie
Lidstaten: België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden Ultraperifere gebieden: Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden Kandidaat-lidstaten: Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

	Provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830/1839)
Antwerpen · Drenthe · Friesland · Gelderland · Groningen · Henegouwen · Holland · Limburg · Luik · Namen · Noord-Brabant · Oost-Vlaanderen · Overijssel · Utrecht · West-Vlaanderen · Zeeland · Zuid-Brabant (1831 Brabant) Personele unie met: Groothertogdom Luxemburg