Kosovo
| Republiek Kosovo Republika e Kosovës Република Косово (Republika Kosovo)
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Pristina |
| Aantal inwoners | 1.782.115 (2019) |
| Oppervlakte | 10.908 km² |
| Regeringsvorm | Parlementaire republiek |
| President | Vjosa Osmani (sinds 2021) |
| Premier | Albin Kurti (sinds 2021) |
| Godsdienst | Islam (97,4%) Christendom (1,6%) Overig/geen (0,8%) |
| Taal | Albanees (shqip) Servisch (српски, srpski) |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | Europa |
| Nationale feestdag | 17 februari |
| Landcode | RKS |
Kosovo is een niet-erkende staat op het continent Europa. Kosovo grenst aan Montenegro, Servië, Noord-Macedonië en Albanië. Het land heeft zo'n 1,9 miljoen inwoners en de hoofdstad is Pristina. De status van Kosovo is veel besproken in de internationale politiek. Sommige landen beschouwen Kosovo als land (zoals Nederland en België), terwijl andere landen het als onderdeel van Servië (waaronder Servië zelf). Kosovo is geen lid van de Verenigde Naties en wordt vaak aangeduid als een niet(-volledig)-erkende staat.
In 2008 riep Kosovo de onafhankelijkheid uit. Hierdoor was het lange tijd een autonome provincie van Servië. Al sinds de jaren 90 probeerden de Kosovaren onafhankelijk te worden; sinds de tijd dat Joegoslavië uiteenviel. Officieel had Kosovo al in 1990 de onafhankelijkheid uitgeroepen, maar dat werd toen alleen door Albanië erkent. 98 landen erkennen Kosovo als land, terwijl de rest van de landen dit niet doen. Deze laatste groep beschouwt Kosovo als een provincie van Servië, maar Servië heeft geen controle in Kosovo. Hoewel Kosovo geen onderdeel is van de Europese Unie, betaalt men er toch met de euro. Kosovo is een van de armste en minst ontwikkelde gebieden in Europa.
Geschiedenis
Prehistorie en oudheid
Kosovo werd voor het eerst bewoond door de Illyriërs rond 1.000 v.Chr. De volk woonde langs de Adriatische Zee tussen Kroatië, Albanië en zelfs delen van Italië. Ook Kosovo viel onder het leefgebied van Illyriërs. Het volk stond bekend om zijn zeeroverij. In de 1e eeuw v.Chr. werd het gebied binnengevallen door de Romeinen.
Vervolgens was Kosovo onderdeel van het Romeinse Rijk. In deze tijd kwamen ook de Slavische volkeren van boven de Donau naar het zuiden toe. Ook werd het christendom geïntroduceerd, maar het christelijke geloof werd niet door alle volkeren geaccepteerd.
Middeleeuwen
Kosovo werd in 836 n.Chr. veroverd door het Eerste Bulgaarse Rijk. De Bulgaren gingen verder met het christelijk maken van de bevolking. Toen werden veel kerken en kloosters in het gebied gebouwd. In 1081 veroverd door het Byzantijnse Rijk, maar de Byzantijnen werden verjaagd door de Bulgaarse koning Peter III. Hij werd daarom in de Kosovaarse stad Prizren tot keizer van Bulgarije gekroond. Na de dood van keizer Ivan Asan II in 1241 vertrokken de Bulgaren weer uit het gebied.
Vervolgens stichtten de Serviërs verschillende vorstendommen in het gebied. Bulgarije stond deze vorstendom toe, aangezien ze geld aan de Bulgarije gaven. Desondanks hadden de Bulgaren weinig in het gebied te zeggen. In de 12e eeuw ontstond het vorstendom Servië, wat uit delen van het huidige Servië, Kosovo, Bulgarije en Noord-Macedonië bestond. Dit vorstendom bestond uit allerlei volkeren, zoals Albanezen en Walachen. In de 14e eeuw verloor het vorstendom steeds meer grondgebied en uiteindelijk ging het op in het Ottomaanse Rijk. Op 1389 werd Servië verslagen door de Ottomanen tijdens de slag op het Merelveld. Dit was het einde van het zelfstandige Servië, maar Servië werd pas in 1455 volledig door de Ottomanen ingenomen.
Ondertussen wisten de Albanese vorsten hun invloed over Kosovo uit te breiden. Zij stichtten verschillende vorstendommen, zoals het Vorstendom Kastrioti. Verschillende Albanese prinsen zouden ook over Kosovo heersen tot aan de 15e eeuw.
Onderdeel van het Ottomaanse Rijk
Kosovo werd vervolgens overheerst door het Ottomaanse Rijk, de voorloper van het huidige Turkije. De Turken introduceren de islam in het gebied. Hoewel de bevolking niet weer gedwongen zich te bekeren, zaten er wel voordelen aan het bekeren. Zo hoefden moslims minder belasting te betalen en konden ambtenaar worden. Desondanks mochten christenen ook hun eigen religie blijven beoefenen. De veel Kosovaren en Albanezen bekeerden zich tot de islam, waardoor Kosovo nog steeds een groot aantal moslims heeft.
De macht van de Ottomanen in het gebied nam af in de 19e eeuw, toen het Ottomaanse Rijk in verval raakten. Hierdoor verdwenen de Ottomanen langzamerhand van de Balkan. onder andere Servië, Roemenië, Montenegro, Griekenland en later Bulgarije werden onafhankelijk in deze periode. Kosovo en Albanië bleven als langste onderdeel van het Ottomaanse Rijk, aangezien de opstanden hard werden neergeslagen. Tijdens de Balkanoorlogen in de vroege 20e eeuw werd Kosovo samen met delen van Albanië veroverd door Servië. Albanië werd in 1913 onafhankelijk, maar Kosovo bleef onderdeel van Servië.
Onderdeel van Joegoslavië
Na de Eerste Wereldoorlog ontstond het koninkrijk Joegoslavië, waar de Servische vorst koning van werd. Joegoslavië bestond uit het huidige Slovenië, Kroatië, Bosnië en Herzegovina, Servië, Kosovo, Montenegro en Noord-Macedonië. De Serviërs waren de grootste minderheid in het nieuwe land en hadden daarom ook veel macht. De andere bevolkingsgroepen wilden hierdoor onafhankelijkheid. Hoewel de meeste volkeren min of meer dezelfde taal spraken, hadden zij een andere cultuur en bovendien een ander geloof. Servië hechtte veel belang aan het behoud van Kosovo en besteedde hier ook veel aandacht aan.
Het koninkrijk Joegoslavië werd in 1941 binnengevallen door de Asmogendheden. Kosovo werd vervolgens bezette door Albanië, wat toentertijd een Italiaans protectoraat geworden. De Italiaanse fascist Benito Mussolini wilde namelijk alle Albanese gebieden met elkaar verenigen en in Kosovo woonden veel Albanezen. Na de Tweede Wereldoorlog werd Kosovo opnieuw onderdeel van Joegoslavië. De monarchie werd echter afgeschaft en Joegoslavië werd een communistisch land onder Josip Broz Tito. Tito zou het land tot zijn dood in 1980 besturen.
Kosovo had nog steeds een grote Albanese bevolking, maar onderdeel van de deelstaat Servië. Tito had ook plannen om Albanië onderdeel te maken van Joegoslavië, maar de Albanese communist Enver Hoxha zag dit niet zitten. Tito wilde desondanks de Albanezen in Kosovo en Hoxha tegemoetkomen. In 1974 kreeg Kosovo (net als Vojvodina) meer zelfbestuur. Het werd een autonome provincie binnen Servië en de Albanezen in de regio kregen meer rechten. Na de dood van Tito in 1980 namen de spanningen in heel Joegoslavië toe.
In 1981 vond er een grote opstand in Kosovo plaats. De Kosovaren wilden namelijk als deelstaat van Joegoslavië erkend worden. De Servische autoriteiten lieten de opstand neerslaan. Uiteindelijk maakte de Servische leider Slobodan Milošević in 1989 een einde aan het zelfbestuur van Kosovo. Hierdoor kwam Kosovo weer volledig onder Servisch bestuur. Dit wekte veel woede in Kosovo en in 1991 verklaarde Kosovo zich onafhankelijk. De onafhankelijkheid werd enkel door Albanië erkend. Ondertussen verleende Albanië steun aan Kosovo. De situatie leek af te koelen en Servië was opnieuw bereid om Kosovo zelfbestuur te geven.
Kosovo-oorlog
Zie Kosovo-oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
In 1997 werd Slobodan Milošević echter bedreigd om zijn controle te verliezen. Hij was inmiddels president geworden van wat nog over was van Joegoslavië. Tegen deze tijd waren Slovenië, Kroatië, Bosnië en Herzegovina en Noord-Macedonië al onafhankelijk geworden. Joegoslavië bestond dus alleen nog uit Montenegro en Servië met de provincies Vojvodina en Kosovo. Milošević bestuurde het land als dictatuur en Joegoslavië had serieuze economische problemen. Ondertussen laaide het conflict in Kosovo weer op. Veel Albanese Kosovaren hadden de kant van het bevrijdingsleger van Kosovo gekozen. Dit was een Albanese organisatie die Kosovo van Servië onafhankelijk wilde maken.
Dit conflict leidde tot de Kosovo-oorlog. Milošević verklaarde het bevrijdingsleger een terroristische organisatie en er ontstond oorlog in de regio. Het Servische leger onder leiding van Milošević viel ook burgers aan. Tussen de 7.000 en 9.000 Albanese Kosovaren vonden de dood tijdens de oorlog. In 1999 kwam er een einde aan de oorlog, doordat de NAVO in het gebied ingreep. Zij voerden luchtaanvallen op Servische steden uit, waarbij ook burgers om het leven kwamen. Hierdoor hebben Servië en de NAVO nog steeds slechte banden. Uiteindelijk ging Servië akkoord met een mate van zelfbestuur van Kosovo. Ook werd er een vredesmissie in Kosovo opgezet. De meeste Serviërs in het gebied zijn gevlucht naar het noorden van Kosovo.
Onafhankelijkheid van Kosovo
In 2008 werd de onafhankelijkheid uitgeroepen, na vele protesten en conflicten. De onafhankelijkheidsverklaring werd op 17 februari 2008 ondertekend. Eigenlijk was Kosovo toen al 18 jaar onafhankelijk, maar die onafhankelijkheid werd toen alleen nog maar erkend door het buurland Albanië. De tweede onafhankelijkheidsverklaring werd wel door meerdere landen erkend, waaronder Nederland, België en de Verenigde Staten. Servië weigerde echter Kosovo als land te erkennen en ziet het nog steeds als haar grondgebied. Desondanks heeft Servië geen controle over Kosovo en is Kosovo in feite een zelfstandig land.
Overigens betekent dit het einde van het conflict. Kosovo en Servië hebben nog steeds verschillende conflicten. Alleen als deze conflicten opgelost zijn mogen beide landen tot de Europese Unie (EU) toetreden. Van tijd tot tijd laait het conflict in de regio weer op, zoals in september 2021 en in juli 2022.
Geografie
Landschap
Kosovo ligt op de zuidelijke Balkan. Het landschap is daardoor erg bergachtig. Ook zijn er een hoop heuvels in het gebied. Door Kosovo lopen de Albanese Alpen die onderdeel zijn van de Dinarische Alpen. Op de grens tussen Kosovo en Noord-Macedonië bevindt zich het Šargebergte. Desondanks zijn er twee grote vlaktes in het land; de Kosovovlakte in het oosten en de Metohijavlakte in het westen. Deze twee vlaktes zijn vernoemd naar de twee historische regio's van Kosovo; Kosovo en Metohija.
Het gebied heeft vrij weinig waterbronnen. De langste rivieren van Kosovo zijn de Witte Drin, de Zuidelijke Morava, de Ibar en de Sitnica. Daarnaast zijn er nog een paar meren, zoals de Batllavameer en het Badovcmeer. Het hoogte punt van Kosovo is de Velika Rudoka met 2.658 meter.
Natuur
Ongeveer 39% van Kosovo is bedekt met bossen. De meeste bossen in het gebied zijn gemixt met zowel naald- als loofbomen. Kosovo heeft twee nationale parken en nog eens negen natuurreservaten. In het gebied komen meer dan 1.900 plantensoorten voor, waaronder veel subtropische planten als de Mediterrane winde en de terpentijnboom. Qua dieren komen in Kosovo onder andere konijnen, herten, vossen, eksters, raven, spechten en tortelduiven. Ook zijn er bruine beren en Balkanlynxen te vinden, maar deze komen vrij weinig voor in het gebied.
Toch heeft Kosovo ook een hoop milieuproblemen. Een groot probleem in het land is waterverontreiniging en afvalverwerking. Afval wordt namelijk niet altijd op een milieuvriendelijke manier verwerkt. Daarnaast is het land erg kwetsbaar voor klimaatverandering, aangezien dit zowel droogte als overstromingen kan veroorzaken.
Grote steden
| 5 grootste steden van Kosovo | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nummer | Stad | Inwoners | ||||||||
| 1 | Pristina | 161.751 | ||||||||
| 2 | Prizren | 94.517 | ||||||||
| 3 | Gjilan | 54.239 | ||||||||
| 4 | Peja | 48.962 | ||||||||
| 5 | Mitrovica | 46.132 | ||||||||
Klimaat
Kosovo heeft over het algemeen een landklimaat. Dit betekent dat het gebied heeft te maken met warme zomer en koude winters. Toch ligt Kosovo ook erg dichtbij de Adriatische Zee, waar een Middellands Zeeklimaat is. Dit Middellandse Zeeklimaat heeft ook invloed op het klimaat in Kosovo, aangezien het in de wintermaanden voor iets meer warmte kan zorgen. Voornamelijk in het westen en zuiden is dit het geval.
Bevolking
Bevolkingsgroepen
Kosovo heeft twee grote bevolkingsgroepen; de Albanese Kosovaren en de Servische Kosovaren. De Albanese Kosovaren zijn verreweg de grootste bevolkingsgroep. Zij vormen 92% van de bevolking. De Servische Kosovaren wonen vooral in het noorden van Kosovo aan de grens met Servië. In enkele gemeenten vormen zij ook een meerderheid. De Servische Kosovaren vormen 1,5% van de bevolking, maar andere bronnen zeggen dat dit 2% of 3% is. Deze verschillen komen door de manier van meten. De Servische gemeenten in het noorden van Kosovo weigeren namelijk soms om mee te doen aan metingen.
Daarnaast heeft Kosovo ook kleinere minderheden, zoals Turken, Roma en Gorani.
Taal
Hierdoor heeft Kosovo ook twee officiële talen; het Albanees en het Servisch. 95% van de bevolking spreekt Albanees en 1,5% tot 2,5% spreekt Servisch. Het Albanees wordt hierdoor het meeste gebruikt in het land, maar in sommige gemeenten is juist het Servisch de meest gebruikte taal.
Daarnaast heeft Kosovo enkele minderheidstalen, zoals het Bosnisch, het Turks en het Romani.
Religie
Kosovo heeft een scheiding tussen kerk en staat en godsdienstvrijheid. Dit betekent dat religie en politiek gescheiden van elkaar zijn. Ook mag iedere inwoner geloven wat hij of zij zelf wil. Daarnaast heeft Kosovo vrijwel geen conflicten op het gebied van religie en staat bekend als een tolerant land.
95% van de Kosovaarse bevolking hangt de islam aan. De islam werd door de Ottomanen in het gebied geïntroduceerd. Kosovo heeft na Turkije het grootste aantal moslims in Europa. De islam in Kosovo is iets verschillend dan in andere overwegend islamitische landen. Zo drinken veel Kosovaarse moslims alcohol en dragen weinig Kosovaarse moslims een hoofddoek.
3,7% van de bevolking hangt het christendom aan. De meeste Servische Kosovaren zijn lid van de Servisch-Orthodoxe Kerk, terwijl sommige Albanese Kosovaren juist de Rooms-Katholieke Kerk aanhangen. Ook zijn er enkel Kosovaren die het protestantisme aanhangen. De rest van de bevolking hangt een ander of geen geloof aan.
Politiek
Staatsinrichting
Kosovo is een republiek met een president als staatshoofd. De huidige president van Kosovo is Vjosa Osmani. De president wordt gekozen door het parlement van Kosovo tijdens een geheime verkiezing. Een kandidaat moet dan minstens 2/3 van de stemmen krijgen. Toch heeft de president van Kosovo vrij weinig macht. De meeste macht ligt bij de premier en het parlement. De premier van Kosovo is het hoofd van de regering van Kosovo. De huidige premier van Kosovo is Albin Kurti. De ministers en premier zijn ook lid van het Kosovaarse parlement.
Het parlement van Kosovo het Assemblee van Kosovo en bestaat uit slechts één kamer van 120 leden. Het parlement wordt om de vier jaar gekozen door de inwoners van het land. De minderheden in Kosovo volgens de grondwet altijd samen 20 zetels.
Bestuurlijke indeling
Kosovo is verdeeld in zeven districten. Alle districten zijn vernoemd naar hun hoofdstad. Deze districten zijn door de Kosovaarse overheid zelf bepaald. De Servische overheid (die Kosovo als haar grondgebied ziet) houdt een andere indeling aan.
De zeven Kosovaarse districten zijn:
De districten zijn weer onderverdeeld in 38 gemeenten. In totaal 27 gemeenten met een Albanese meerderheid, 10 met een Servische meerderheid en één gemeente met een Turkse meerderheid.
Status en erkenning
De onafhankelijkheid van Kosovo is een gevoelig onderwerp voor veel mensen. Sommige mensen zien Kosovo als zelfstandig land, terwijl andere mensen het juist als onderdeel (of afvallige regio) van Servië beschouwen. Hierdoor duikt de vraag op: Is Kosovo wel of niet een land? In principe is er geen juist antwoord op deze vraag. Het ligt eraan hoe je het bekijkt. Op internationaal vlak erkennen 101 landen Kosovo als zelfstandig land (sinds 2020). Dit zijn onder andere Nederland, België, de Verenigde Staten, Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Bulgarije, Kroatië, Turkije, Montenegro, Albanië en Noord-Macedonië.
De 92 andere landen erkennen Kosovo niet als zelfstandig land, maar officieel als onderdeel van Servië. Dit zijn onder andere Rusland, China, Spanje, Slowakije, Roemenië, Griekenland, Cyprus, Bosnië en Herzegovina en Servië zelf. Zij hebben daardoor geen officiële betrekkingen met Kosovo, maar wel vaak onofficiële.
Kosovo wordt hierdoor vaak een “niet-erkende staat” of "onvolledig erkende staat" genoemd. Het gebied heeft namelijk veel eigenschappen van een land, maar mist de internationale erkenning als land van andere landen.
Internationale politiek
.jpg)
Het gebrek aan internationale erkenning heeft ook gevolgen voor de buitenlandse politiek van Kosovo. Kosovo is namelijk geen lid van veel internationale organisaties, zoals de Verenigde Naties, de NAVO en de Europese Unie (EU).
Bij zowel de NAVO als de EU moeten alle bestaande lidstaten akkoord gaan met het toetreden van Kosovo. Dit is moeilijk, aangezien niet alle lidstaten Kosovo erkennen als land. Overigens heeft dit ook gevolgen voor het EU-lidmaatschap van Servië, aangezien Servië ook wil toetreden tot de Europese Unie. In 2013 heeft de Europese Unie besloten dat het oplossen van het conflict over Kosovo een van de voorwaarden voor het Servische EU-lidmaatschap is. Ook worden Kosovo en Servië gelijktijdig als lidstaat toegelaten. Toch is Kosovo geen kandidaat-lidstaat in tegenstelling tot Servië. Wel is Kosovo al bezig met de voorbereidingen en heeft in december 2022 officieel een aanvraag tot lidmaatschap ingediend.
Kosovo heeft dus vrij slechte banden met Servië. De twee staten hebben al sinds 2008 een conflict wat af en toe oplaait. Toch zijn er ook rustige perioden waarin Kosovo en Servië onderhandelen en er soms uitkomen. Kosovo heeft goede banden met Montenegro, Noord-Macedonië, de Verenigde Staten, Turkije en de meeste EU-lidstaten. Toch beschouwen de meeste Kosovaren Albanië als hun beste vriend. Albanië en Kosovo hebben veel overeenkomsten in cultuur en taal. Ook was Albanië het eerste land wat Kosovo erkende en geeft Albanië de meeste steun aan Kosovo.
Economie
Hoewel Kosovo geen onderdeel van de Europese Unie is, wordt er wel met de euro betaald. Oorspronkelijk gebruikte Kosovo dezelfde munteenheid als de rest van Joegoslavië, maar door economische problemen werd de Duitse mark geïntroduceerd. De Duitse mark was toentertijd het betaalmiddel van Duitsland en was erg stabiel. Toen Duitsland in 2002 overstapte op de euro, deed Kosovo dit ook. Een vergelijkbaar geval doet zich voor in Montenegro.
Nog altijd is Kosovo een van de armste gebieden in Europa. Dit komt doordat Kosovo lang geïsoleerd is geweest van andere landen en hard getroffen is door economische crises. Desondanks gaat het sinds 2008 beter met de Kosovaarse economie. De belangrijkste handelspartners van Kosovo zijn de Europese Unie, Albanië, Noord-Macedonië, Montenegro, Turkije, de Verenigde Staten, China en Servië. Het gebied is rijk aan grondstoffen, zoals lood, zink, nikkel en kobalt. Ook wordt er veel wijn gemaakt en heeft Kosovo een kleine industrie. Daarnaast is het toerisme de afgelopen jaren opgekomen.
Foto-galerij van Kosovo
Locatie in Europa
Satelietfoto
Externe links
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||