Man (eiland)

Man Isle of Man Ellan Vannin
Hoofdstad	Douglas
Aantal inwoners	84.069 (2021)
Oppervlakte	572 km²
Regeringsvorm	Brits Kroonbezit van Verenigd Koninkrijk
Koningin	Elizabeth II (sinds 1952)
Taal	Engels (English) en Manx-Gaelisch (Gaelg Vanninagh)
Munteenheid	Isle of Man-pond (gelijk aan de Pond Sterling)
Volkslied	Isle of Man National Anthem
Landcode	IM
Portaal Verenigd Koninkrijk

Man (Engels: Isle of Man) is een eiland in de Ierse Zee, dat bestuurd wordt door het Verenigd Koninkrijk. Man is officieel Brits Kroonbezit. Dit betekent dat ze in principe over alles zelf beslissingen kunnen nemen. Het Verenigd Koninkrijk is enkel verantwoordelijk voor de bescherming en buitenlandse zaken van de eilanden. Man ligt tussen Schotland, Engeland, Wales en Ierland. De hoofdstad is Douglas.

Het eiland heeft dezelfde status als de eilanden Jersey en Guernsey. De drie gebieden zijn gedurende de geschiedenis onder de Britse kroon gekomen, maar behielden een bepaalde mate van zelfstandigheid. Man is het grootste Britse Kroonbezit. Het eiland staat bekend om de motorraces, die drie maal per jaar door de straten van het eiland worden gehouden.

Geschiedenis

Het eiland is rond 8000 v.Chr. ontstaan, toen het water begon te stijgen er geen verbinding meer via het vasteland met het Verenigd Koninkrijk was. Tijdens de steentijd ontstonden de eerste rotstekeningen. Dit betekent dat het gebied bewoond werd. De eerste bewoners waren jager-verzamelaars, die in de natuurlijke grotten van het eiland woonden. Zij maakten deel uit van een volk genaamd de Kelten. Zij kwamen waarschijnlijk vanaf het Britse vasteland. Het is onduidelijk of de Romeinen het eiland bezocht hebben of niet. Mocht dit zo zijn, is het ook niet duidelijk of de Romeinen het eiland overheerst hebben.

Rond de 8e eeuw vestigden de Vikingen zich op het eiland. In 1079 werd de bevolking van Man verslagen door de Vikingen. Het eiland werd hierdoor een kolonie van Noorwegen.

De koning van Schotland was niet blij met de Noorse overheersing. Dit leidde tot de Schots-Noorse Oorlog. Deze werd in 1266 toen de landen tot een akkoord kwamen. Man werd aan het koninkrijk Schotland gegeven. De Schotten overheersten het eiland echter niet lang. In 1290 wist de Engelse koning Eduard I het eiland te veroveren. In 1313 begon Schotland weer aanspraak te maken op het eiland. In 1346 kreeg Engeland de definitieve controle. Hierdoor was er een lange periode van rust op het eiland.

Het eiland wist zijn zelfbestuur te behouden, maar de koning Engeland (later van het Verenigd Koninkrijk) bleef het staatshoofd. Hierdoor beschermde het Britse leger het eiland ook. In de 19e eeuw werd Man een toeristische trekpleister en een financieel centrum. Bedrijven vestigden zich op het eiland voor de belastingvoordelen.

Tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog gebruikte de Britse regering het eiland om onbetrouwbare Britten vast te zetten. Op Man waren zogeheten interneringskampen. Dit waren vooral inwoners met een Duitse nationaliteit en personen die spionnen voor de vijand konden zijn.

In de 20e eeuw wilde Man meer zelfstandigheid, wat ook door het Verenigd Koninkrijk werd gegeven. Het eiland kreeg hierdoor een eigen parlement en een eigen munt. Man is nooit onderdeel geweest van de Europese Unie. Het VK is tussen 1973 en 2020 onderdeel van de EU geweest, maar Man viel hier buiten.

Geografie

Man ligt in het midden van de Ierse Zee. Het eiland is heuvelachtig en groen. De meeste inwoners wonen langs de kusten en liggen ook de meeste steden. Naast de hoofdstad Douglas zijn Ramsey, Peel, Castletown en Port Erin belangrijke steden. Op het eiland heerst een zacht klimaat, dat vooral door de zee wordt beïnvloed. In de winter valt er nooit sneeuw op het eiland. Hierdoor groeien er ook verschillende palmbomen op het eiland, vooral aan de zuidkust. De Snaefell is met 621 meter de hoogste berg van het eiland.

Bevolking

De inwoners van Man wordt ook wel Manx genoemd. De meeste inwoners zijn geboren op Man, in een ander gebied van het Verenigd Koninkrijk, in Ierland of Zuid-Afrika. De meeste inwoners spreken Engels of Manx-Gaelisch. Beide talen zijn officieel op het eiland. Manx-Gaelisch is een Keltische taal en is familie van onder meer het Welsh en het Iers. De taal stierf uit in 1974, maar in de afgelopen jaren kwam er nieuwe interesse voor de taal. 127 inwoners hebben het Manx als moedertaal, terwijl meer dan 2.500 mensen het spreken als tweede taal.

De grootste religie van Man is de Anglicaanse Kerk. Dit is de kerk van Engeland met de Britse koning(in) als staatshoofd.

Politiek

Man is samen met Jersey en Guernsey onderdeel van het Brits Kroonbezit. Hun staatshoofd is de Britse koning(in). Man wordt in het geval van oorlog beschermd door het Verenigd Koninkrijk en ook regelt het Verenigd Koninkrijk de buitenlandse zaken van het eiland. Man valt echter niet onder het Verenigd Koninkrijk, maar is ook geen zelfstandig land.

Man kan over veel zaken zelf beslissingen nemen, zoals gezondheidszorg, onderwijs, infrastructuur, milieu en natuur. Ook heeft het een eigen rechtssysteem en een eigen belastingstelsel. Man maakt zijn eigen postzegels en heeft zijn eigen munt. Het eiland heeft zijn eigen parlement, de Tynwald, dat uit twee kamers bestaat. Ook heeft het een eigen regering met aan het hoofd een Chief Minister (soort van minister-president).

Foto-galerij

• 

  Locatie van Man

• 

  Satellietfoto

• 

  Satelietfoto

Externe link

• CIA worldfactbook

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië