Gebruiker:Gerarddummer/zandbak: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
(Nog bezig :-))
 
(14 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
[[GUI]]
−
Klassieke Oudheid en Middeleeuwen
  
   
  +
* Command-line-interface
−
5e eeuw voor Christus
  
  +
* Booleaanse algebra
  +
* Elektronenbuis
  +
* Relais
  +
* Ponskaart
  +
* Magneetband
  +
* Optische opslag
  +
* Flash geheugen
  +
* Cloud opslag
  +
* Geschiedenis van de videogames
  +
* Oregon trail
  +
* Pong
  +
* Spacewar
  +
* Ralph Baer
  +
* Atar 2600
  +
* Pac-man
  +
* Dendral
  +
* Eliza
  +
* Deep blue
  +
* Imagenet
  +
* IBM Watson
  +
* Alphago
  +
* Google Duplex
  +
* Electro
  +
* APT
  +
* Unimate
  +
* Shakey de robot
  +
* Asimo
  +
* Roomba
  +
* DARPA Grand Challenge
  +
* DJI Phantom drone
  +
* Telraam
  +
* Lebombo-bot
  +
* https://en.wikipedia.org/wiki/Abacus
  +
* Chinese telstaven
  +
* Nul
  +
* Salamis tablet
  +
* Antikythera
  +
* Hindu Arabisch cijfersysteem
  +
* Suanpan
  +
* Decimaal getalsysteem
  +
* Bibliotheek van Alexandrië
  +
* Huis der Wijsheid
  +
* Exchequer
  +
* Scytale
  +
* Quipu
  +
* Antikythera mechanisme
  +
* Romeinse handabacus
  +
* Nepohualtzintzin
  +
* Suanpan
  +
* Tchoty
  +
* Soroban
  +
* Leibniz' rekenmachine
  +
*
   
−
500 voor Christus - stijgbeugel (India)
  
   
  +
Periodieke tafel: https://elements.wlonk.com/ElementsTable.htm en https://blog.tcea.org/make-science-interactive-periodic-table-elements/
−
485 voor Christus - katapult (door koning Ajatashatru uit India)
  
   
  +
==== Klassieke Oudheid en Middeleeuwen ====
−
485 voor Christus - strijdwagen met zeis (door koning Ajatashatru uit India)
  
   
−
5e eeuw voor Christus - gietijzer (Oud-China)
 +
===== 5e eeuw voor Christus =====
  +
* 500 voor Christus - [[stijgbeugel]] (India)
  +
* 485 voor Christus - [[katapult]] (door koning Ajatashatru uit India)
  +
* 485 voor Christus - [[strijdwagen met zeis]] (door koning [[Ajatashatru]] uit India)
  +
* 5e eeuw voor Christus - [[gietijzer]] (Oud-China)
  +
* 480 voor Christus - [[wenteltrap]] (in [[Silinunte]], Sicilië).
  +
* 407 voor Christus - [[kruiwagen]] in Griekenland
   
−
480 voor Christus - wenteltrap (in Silinunte, Sicilië).
+
==== 4e eeuw voor Christus ====
  +
* 4e eeuw voor Christus - [[trebuchet]] in Oud-China
  +
* 4e eeuw voor Christus - [[Tandwiel|tandwielen]] in Oud-China
  +
* 4e eeuw voor Christus - [[rietpen]] (schrijven met inkt op papyrus in Egypte)
  +
* 375-350 voor Christus - [[rosmolen]] in Cathargo
  +
* Vanaf de 4e eeuw voor Christus - [[corporatie]] in de [[Mauryadynastie]] of [[Oud-Rome]]
  +
* Late 4e eeuw voor Christus - [[cheque]] in Mauryadynastie
  +
* Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van [[Kaliumnitraat]] en militair gebruik ervan in Mauryadynastie
  +
* Late 4e eeuw voor Christus - [[formeel systeem]] gemaakt door Panini
  +
* 4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van [[zink]] in Noord-West India
   
−
407 voor Christus - kruiwagen in Griekenland
 +
===== 3e eeuw voor Christus =====
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[analoge computer]] ([[Mechanisme van Antikythera]])
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[Schroef van Archimedes]] (Oud-Griekenland)
  +
* vroege 3e eeuw voor Christus - [[kanaalsluis]] (in Suez )
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[nokkenas]] (gebruikt bij een [[watersmidse]])
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[waterrad]]
  +
* Laat 3e eeuw voor Christus - [[Cardanische ophanging]]
  +
* Laat 3e eeuw voor Christus - [[droogdok]] (in [[Macedonisch Egypte en het Ptolemeïsche rijk]])
  +
* 3e - 2e eeuw voor Christus - [[hoogoven]] (China)
   
−
4e eeuw voor Christus
 +
===== 2e eeuw voor Christus =====
  +
* 2e eeuw voor Christus - [[papier]] (China)
  +
* vroege 2e eeuw voor Christus - [[Astrolabium]] (uitgevonden door Apollonius van Perga)
   
−
4e eeuw voor Christus - trebuchet in Oud-China
 +
===== 1e eeuw voor Christus =====
  +
* 1 eeuw voor Christus - [[boogbrug]] (in de Romeinse Republiek)
  +
* 1e eeuw voor Christus - [[krant]] (gedurende het bewind van Julius Caesar)
  +
* 1e eeuw voor Christus - [[boogdam]] (de Glanum Dam in Gallia Narbonensis)
  +
* voor 40 voor Christus - [[struikelhamer]] (China)
  +
* 38 voor Christus - de [[0 (getal)|nul]] ([[Mayacijfer|Mayacijfers]])
  +
* Voor 25 voor Christus - [[omgekeerde bovenslagwaterrad]] (Romeinse uitvinding)
  +
* 37 - 14 voor Christus - [[glasblazen]] (Jeruzalem)
   
  +
===== 1e eeuw =====
−
4e eeuw voor Christus - tandwielen in Oud-China
  
  +
* 1e eeuw - [[Aeolipile]] (eenvoudige [[stoomturbine]]; genoemd door [[Hero van Alexandrië]])
  +
* 1e eeuw - [[verkoopautomaat]] (uitgevonden door Hero van Alexandrië)
  +
* 1e eeuw - [[dubbel boekhouden]] (India)
  +
* Sinds 50 naar Christus - [[vlammenwerper]] ([[Vroeg-Chola]] in Zuid India)
   
  +
===== 2e eeuw =====
−
4e eeuw voor Christus - rietpen (schrijven met inkt op papyrus in Egypte)
  
  +
* 132 - [[seismograaf]] en [[slinger]] (in Han Dynastie)
  +
* 2e eeuw - [[kaarden]] (India)
   
  +
===== 3 eeuw =====
−
375-350 voor Christus - Rosmolen in Cathargo
  
  +
* vanaf de 3e eeuw - [[kristalsuiker]] (India)
  +
* vroeg 3e eeuw - [[blokdruk]] printen (Han Dynastie in China)
  +
* late 3 en begin 4e eeuw - [[Hydraulische turbine]] in het Romeinse Rijk
   
  +
===== 4e eeuw =====
−
Vanaf de 4e eeuw voor Christus - corporatie in de Mauryadynastie of Oud-Rome
  
  +
* 4e eeuw - [[schaken]] (in India tijdens Gupta's)
  +
* 4e eeuw - [[kompas]] voor zeelieden in Zuid-India
  +
* 4e eeuw - [[hangbrug]] (India)
  +
* 4e eeuw - [[werpmolen]] (hengelen) in China
  +
* 347 - [[Oliebron|oliebronnen]] en [[Boren (olie)|boren]] in China
  +
* 4e - 5e eeuw - [[raderboot]] ([[Romeinse Rijk]])
   
  +
===== 5e eeuw =====
−
Late 4e eeuw voor Christus - cheque in Mauryadynastie
  
  +
* tijdens de 5e eeuw - de [[0 (getal)|nul]] in Oud-India.
  +
* 400 jaar na Christus - [[IJzeren pilaar van Delhi]] gemaakt van [[roestbestendige metallurgie]]
  +
* 5e eeuw - [[haam]] voor paarden (China)
  +
* 5e/ 6e eeuw - [[puntige boogbrug]] in Romeinse Rijk
   
  +
===== 6e eeuw =====
−
Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van Kaliumnitraat en militair gebruik ervan in Mauryadynastie
  
  +
* vanaf de 6e eeuw - [[wierookklok]] (India)
  +
* na 500 - [[Charkha]] ([[spinnewiel]])
  +
* 563 - [[pendentief]] (als onderdeel van een [[koepel]]) in de [[Hagia Sophia]]
  +
* 577 - zwavel [[Lucifer|lucifers]] (bestaat in China)
  +
* 589 - [[toiletpapier]] (bestaat in [[Sui-dynastie]])
   
  +
===== 7e eeuw =====
−
Late 4e eeuw voor Christus - formeel systeem gemaakt door Panini
  
  +
* 650 - [[Windmolen]] in [[Perzië]]
  +
* 672 - [[Grieks vuur]] (wapen)
  +
* 7e eeuw - [[bankbiljet]] (tijdens de Tang-dynastie)
  +
* 7e eeuw [[porselein]] (tijdens de Tang-dynastie)
   
  +
===== 8e eeuw =====
−
4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van zink in Noord-West India
  
  +
* 700 - [[gaatjescamera]]
   
  +
===== 9e eeuw =====
−
3e eeuw voor Christus
  
  +
* 9e eeuw - [[buskruit]] (China)
  +
* 9e eeuw - [[universiteit]] (Marokko)
   
  +
===== 10e eeuw =====
−
3e eeuw voor Christus - analoge computer (Mechanisme van Antikythera)
  
  +
* 10e eeuw - [[vuurlans]] (voorloper van het vuurwapen)
  +
* 10e eeuw - [[vuurwerk]] (Song Dynastie)
   
  +
===== 11e eeuw =====
−
3e eeuw voor Christus - Schroef van Archimedes (Oud-Griekenland)
  
  +
* 11e eeuw - [[ambulance]] (door de kruisvaarder in Palestina en Libanon)
  +
* 11e eeuw - [[Bessemerprocedé]] (China)
  +
* 11e eeuw - [[kettingaandrijving]] (door Su Song voor het ontwikkelen van een astronomische klok)
  +
* 1088 - [[printen met beweegbare letters]] (movable type) (China)
   
  +
===== 12e eeuw =====
−
vroege 3e eeuw voor Christus - kanaalsluis (in Suez )
  
  +
* 12e eeuw - [[obligatiehandel]] in Frankrijk
  +
13e eeuw
  +
* 13e eeuw - [[Raket (apparaat)|raketten]] (voor militair gebruik en plezier) (China)
  +
* 13e eeuw - [[spillegang]] (eerste vorm van mechanische echappement)
  +
* 13e eeuw - [[Knoop|knopen]] in combinatie met knoopsgaten voor kleding (Duitsland)
  +
* 1277 - [[landmijn]] in Song Dynastie
  +
* 1286 - [[bril]] (Italië)
  +
* 13e eeuw - explosieve [[Bom (explosief)|bom]] (China)
  +
* 13e eeuw - [[handkanon]] (China)
  +
* 13e of 14e eeuw - [[ontkorrelmachine]] (voor het maken van [[katoen]])
   
  +
===== 14 eeuw =====
−
3e eeuw voor Christus - nokkenas
  
  +
* vroeg tot midden 1300 - meertrapsraket (China)
  +
* Vanaf 1326 - kanon (China)
  +
* 14e eeuw - Jacobsstaf uitgevonden door Levi ben Gerson
  +
* 14e eeuw - zeemijn (China)
   
  +
===== 15e eeuw =====
−
* 3rd century BC: Cam during the Hellenistic period, used in water-driven automata.
  
  +
* vroeg 15e eeuw - [[springveer]] (Europa)
−
* By the 3rd century BC: Water wheel. The origin is unclear: Indian Pali texts dating to the 4th century BCE refer to the ''cakkavattaka'', which later commentaries describe as ''arahatta-ghati-yanta'' (machine with wheel-pots attached). Helaine Selin suggests that the device existed in Persia before 350 BC. The clearest description of the water wheel and Liquid-driven escapement is provided by Philo of Byzantium (c. 280 – 220 BC) in the Hellenistic kingdoms.
  
  +
* 15e eeuw - [[drijfveer]] (Europa)
−
* 3rd century BC: Gimbal described Philo of Byzantium
  
  +
* 15e eeuw - [[geweer]] (Europa)
−
* Late 3rd century BC: Dry dock under Ptolemy IV (221–205 BC) in Hellenistic Egypt
  
  +
* 1420 - [[booromslag]] - Graafschap Vlaanderen
−
* 3rd–2nd century BC: Blast furnace in Ancient China: The earliest discovered blast furnaces in China date to the 3rd and 2nd centuries BC, although most sites are from the later Han Dynasty.The earliest fore-and-aft rigs, spritsails, appeared in the 2nd century BC in the Aegean Sea on small Greek craft. Here a spritsail used on a Roman merchant ship (3rd century AD).
  
  +
* 1439 - [[drukpers]] in Mainz (Duitsland) door [[Johannes Gutenberg]]
  +
* midden 15e eeuw - [[haakbus]] (waarschijnlijk in Spanje)
  +
* 1451 - [[Karveel (schip)]] (Portugal)
  +
* 1480 - [[Astrolabium]] voor op zee (Portugal)
   
−
==== 2nd century BC[edit] ====
 +
===== 16e eeuw =====
  +
* 1560 - [[drijvend droogdok]] (Venetië)
−
* 2nd century BC: Paper in Han Dynasty China: Although it is recorded that the Han Dynasty (202 BC – AD 220) court eunuch Cai Lun (born c. 50–121 AD) invented the pulp papermaking process and established the use of new raw materials used in making paper, ancient padding and wrapping paper artifacts dating to the 2nd century BC have been found in China, the oldest example of pulp papermaking being a map from Fangmatan, Gansu.
  
  +
* 1569 - [[Mercator projectie]] (door [[Geradus Mercator]])
−
* Early 2nd century BC: Astrolabe invented by Apollonius of Perga.
  
  +
* 1589 - [[mechanische breimachine]] (door [[William Lee]])
  +
* 1594 - [[Davis quadrant]] (door [[John Davis]])
  +
* Vanaf 1597 - [[revolver]] (door [[Hans Stopler]])
   
−
==== 1st century BC[edit] ====
 +
=== Moderne tijd ===
−
* 1st century BC: Segmental arch bridge (e.g. Pont-Saint-Martin or Ponte San Lorenzo) in Italy, Roman Republic
  
−
* 1st century BC: News bulletin during the reign of Julius Caesar. A paper form, i.e. the earliest newspaper, later appeared during the late Han dynasty in the form of the Dibao.
  
−
* 1st century BC: Arch dam (Glanum Dam) in Gallia Narbonensis, Roman Republic (see also List of Roman dams)
  
−
* Before 40 BC: Trip hammer in China
  
−
* 38 BC: an empty shell Glyph for zero, is found on a Maya numerals Stela, from Chiapa de Corzo, Chiapas.
  
−
* Before 25 BC: Reverse overshot water-wheel by Roman engineers in Rio Tinto, Spain
  
−
* 37-14: Glass blowing developed in Jerusalem.
  
   
−
==== 1st century[edit] ====
 +
==== 17e eeuw ====
  +
* 1605 - [[krant]] (uitgegeven door [[Johann Carolus]] in het [[Heilig Roomse Rijk]])
−
* 1st century: The Aeolipile, a simple steam turbine is recorded by Hero of Alexandria.
  
  +
* 1608 - [[telescoop]] - (door [[Hans Lippershey]] of [[Jacob Metius]] of [[Zacharias Janssen]] uit Nederland)
−
* 1st century: Vending machines invented by Hero of Alexandria.
  
  +
* omstreeks 1620 - [[samengestelde microscoop]] (Zacharias Janssen, [[Cornelis Drebbel]], en [[Galileo Galilei]])
−
* By the 1st century: The double-entry bookkeeping system in India.
  
  +
* 1630 - [[rekenliniaal]] ([[William Oughtred]])
−
* By 50 AD: Flamethrowers by the Early Cholas of Southern India (according to the Periplus of the Erythrean Sea).
  
  +
* 1642 - [[Mechanische rekenmachine]] (de [[Pascaline]] door [[Blaise Pascal]])
  +
* 1643 - [[barometer]] (door [[Evangelista Torricelli]] of [[Gasparo Berti]])
  +
* 1650 - [[vacuum-pomp]] (door [[Otto van Guericke]])
  +
* 1656 - [[pendule klok]] (door Christiaan Huygens; concept bedacht in 1637 door Galileo Galilei)
  +
* 1663 - [[Elektriseermachine]] door Otto van Guericke
  +
* 1680 Eerste beschrijving van een [[zuigermachine]] door Christiaan Huygens)
   
−
==== 2nd century[edit] ====
 +
==== 18e eeuw ====
−
* 132: Seismometer and pendulum in Han Dynasty China, built by Zhang Heng. It is a large metal urn-shaped instrument which employed either a suspended pendulum or inverted pendulum acting on inertia, like the ground tremors from earthquakes, to dislodge a metal ball by a lever trip device.
  
−
* 2nd century: Carding in India.
  
   
−
==== 3rd century[edit] ====
 +
===== 1700 =====
  +
* circa 1709 - eerste [[piano]] (door [[Bartolomeo Cristofori]])
−
Schematic of the Roman Hierapolis sawmill. Dated to the 3rd century AD, it is the earliest known machine to incorporate a crank and connecting rod mechanism.
  
  +
* 1709 - [[thermometer]] op alcohol (door [[Daniel Gabriel Fahrenheit]])
−
* By at least the 3rd century: Crystallized sugar in India.
  
−
* Early 3rd century: Woodblock printing is invented in Han Dynasty China at sometime before 220 AD. This made China become the world's first print culture.
  
−
* Late 3rd–early 4th century: Water turbine in the Roman Empire in modern-day Tunisia.
  
   
−
==== 4th century[edit] ====
 +
===== 1710 =====
  +
* 1712 - [[eerste commerciële stoommachine]] gebouwd door [[Thomas Newcomen]] (om water uit [[Mijn (delfstoffen)|mijnen]] te pompen)
−
* 280-550 AD: Chess in India during the Gupta Empire.
  
−
* 4th century: Mariner's compass in Tamil Southern India: the first mention of the use of a compass for navigational purposes is found in Tamil nautical texts as the ''macchayantra''. However, the theoretical notion of magnets pointing North predates the device by several centuries.
  
−
* 4th century: Cable suspension bridge in India, with early cables made of plaited bamboo and later cables of steel chain.
  
−
* 4th century: Fishing reel in Ancient China: In literary records, the earliest evidence of the fishing reel comes from a 4th-century AD work entitled ''Lives of Famous Immortals''.
  
−
* 347 AD: Oil Wells and Borehole drilling in China. Such wells could reach depths of up to 240 m (790 ft).
  
−
* 4th–5th century: Paddle wheel boat (in ''De rebus bellicis'') in Roman Empire
  
   
−
==== 5th century[edit] ====
 +
===== 1730 =====
  +
* 1730 - [[octant]] (door [[Thomas Godfrey]] en [[John Hadley]] ontworpen)
−
* By the 5th century: Numerical zero in Ancient India: The concept of zero as a number, and not merely a symbol for separation is attributed to India. In India, practical calculations are carried out using zero, which is treated like any other number by at least the time of Aryabhata, even in case of division.
  
  +
* 1733 - [[schietspoel]] maakt het mogelijk dat 1 persoon een [[weefgetouw]] bedient (door [[John Kay]])
−
* 400 AD: The construction of the Iron pillar of Delhi in Mathura by the Gupta Empire shows the development of rust-resistant ferrous metallurgy in Ancient India, although original texts do not survive to detail the specific processes invented in this period.
  
  +
* 1736 - [[zeeklok]] getest door [[John Harrison]] (de [[H1]])
−
* 5th century: Horse collar in Southern and Northern Dynasties China: The horse collar as a fully developed collar harness is developed in Southern and Northern Dynasties China during the 5th century AD. The earliest depiction of it is a Dunhuang cave mural from the Chinese Northern Wei Dynasty, the painting dated to 477–499.
  
  +
* 1738 - eerste mechanische [[katoenspinmachine]] (door [[Lewis Paul]] en [[John Wyatt]])
−
* 5th/6th century: Pointed arch bridge (Karamagara Bridge) in Cappadocia, Eastern Roman EmpireA Nepali Charkha in action
  
   
−
==== 6th century[edit] ====
 +
===== 1740 =====
  +
* 1745 - [[Leidse fles]] (voorloper van de [[condensator]]) door [[Musschenbroek]] en [[Kleist]]
−
* By the 6th century: Incense clock in India.
  
  +
* 1746 - [[lodenkamerproces]] (door [[John Roebuck]])
−
* after 500 AD: Charkha (spinning wheel/cotton gin): invented in India (probably during the Vakataka dynasty of Maharashtra), between 500 and 1000 A.D.
  
−
* 563 AD: Pendentive dome (Hagia Sophia) in Constantinople, Eastern Roman Empire
  
−
* 577 AD: Sulfur matches exist in China.
  
−
* 589 AD: Toilet paper in Sui Dynasty China, first mentioned by the official Yan Zhitui (531–591), with full evidence of continual use in subsequent dynasties.
  
   
−
==== 7th century[edit] ====
 +
===== 1750 =====
  +
* 1755 - eerste kunstmatige [[koelmachine]] ([[William Cullen]])
−
* 650 AD Windmill in Persia
  
−
* 672 AD: Greek fire in Constantinople, Byzantine Empire: Greek fire, an incendiary weapon likely based on petroleum or naphtha, is invented by Kallinikos, a Lebanese Greek refugee from Baalbek, as described by Theophanes. However, the historicity and exact chronology of this account is dubious, and it could be that Kallinikos merely introduced an improved version of an established weapon.
  
−
* 7th century: Banknote in Tang Dynasty China: The banknote is first developed in China during the Tang and Song dynasties, starting in the 7th century. Its roots are in merchant receipts of deposit during the Tang Dynasty (618–907), as merchants and wholesalers desire to avoid the heavy bulk of copper coinage in large commercial transactions.
  
−
* 7th century: Porcelain in Tang Dynasty China: True porcelain is manufactured in northern China from roughly the beginning of the Tang Dynasty in the 7th century, while true porcelain was not manufactured in southern China until about 300 years later, during the early 10th century.
  
   
−
==== 8th century[edit] ====
 +
===== 1760 =====
  +
* 1764 - [[Spinning Jenny]] ([[James Hargreaves]])
−
* 700 AD: Manmade pinhole camera, still extant, in the Virupaksha Temple in Karnataka, India, during the Chalukyas of Vatapi.
  
  +
* 1765 - verbeterde [[stoommachine]] door [[James Watt]] met aparte [[condensatiekamer]]
  +
* 1767 - maken van [[sodawater]] (door [[Joseph Priestley]])
  +
* 1769 - eerste door [[stoom aangedreven voertuig]] die personen kan vervoeren (door [[Nicolas-Joseph Cugnot]])
   
−
==== 9th century[edit] ====
 +
===== 1770 =====
  +
* 1770 - [[weegschaal]] (door [[Richard Salter]])
−
A Mongol bomb thrown against a charging Japanese samurai during the Mongol invasions of Japan after founding the Yuan Dynasty, 1281.
  
  +
* 1774 - [[boormachine]] (door [[John Wilkinson]])
−
* 9th century: Gunpowder in Tang Dynasty China: Gunpowder is, according to prevailing academic consensus, discovered in the 9th century by Chinese alchemists searching for an elixir of immortality. Evidence of gunpowder's first use in China comes from the Five Dynasties and Ten Kingdoms period (618–907). The earliest known recorded recipes for gunpowder are written by Zeng Gongliang, Ding Du, and Yang Weide in the ''Wujing Zongyao'', a military manuscript compiled in 1044 during the Song Dynasty (960–1279).
  
  +
* 1775 - [[draaibank]] (om [[schroefdraad]] te maken) (door [[Jesse Ramsden]])
−
* 9th century: Degree-granting university in Morocco
  
  +
* 1776 - [[mechanische luchtcompressor]] (door John Wilkinson)
   
−
==== 10th century[edit] ====
 +
===== 1780 =====
  +
* 1783 - [[stoomboot]] ([[Claude de Jouffroy]])
−
* 10th century: Fire lance in Song Dynasty China, developed in the 10th century with a tube of first bamboo and later on metal that shot a weak gunpowder blast of flame and shrapnel, its earliest depiction is a painting found at Dunhuang. Fire lance is the earliest firearm in the world and one of the earliest gunpowder weapons.
  
  +
* 1783 - [[heteluchtballon]] (door [[Joseph-Ralf]] en [[Jacques-Étienne Montgolfier]])
−
* 10th century: Fireworks in Song Dynasty China: Fireworks first appear in China during the Song Dynasty (960–1279), in the early age of gunpowder. Fireworks could be purchased from market vendors; these were made of sticks of bamboo packed with gunpowder.
  
  +
* 1785 - [[elektrolyse]] (door [[Martinus van Marum]])
  +
* 1786 - dorsmachine (door Andrew Meikle)
  +
* 1789 - mechanisch weefgetouw (door Edmund Carthwright)
   
−
==== 11th century[edit] ====
 +
===== 1790 =====
  +
* 1790 - [[naaimachine]] (door [[Thomas Saint]])
−
* 11th century: Ambulance by Crusaders in Palestine and Lebanon
  
  +
* 1792 - [[Telegrafie|telegraaf]] door middel van [[Seinpaal|seinpalen]] (door [[Claude Chappe]])
−
* 11th century: Early versions of the Bessemer process are developed in China.
  
  +
* 1793 - [[moderne ontkorkelmachine]] (door [[Eli Whitney]])
−
* 11th century: Endless power-transmitting chain drive by Su Song for the development an astronomical clock (the Cosmic Engine)
  
  +
* 1795 - [[hydraulische pers]] (door [[Joseph Bramah]])
−
* 1088: Movable type in Song Dynasty China: The first record of a movable type system is in the ''Dream Pool Essays'', which attributes the invention of the movable type to Bi Sheng.
  
  +
* 1796 - [[Lithografie]] (door [[Alois Senefelder]])
  +
* 1797 - [[multiplex]] (door [[Samuel Bentham]])
  +
* 1798 - [[vaccin]] (door [[Edward Jenner]] tegen [[pokken]])
  +
* 1799 - [[papiermachine]] (door [[Louis-Nicolas Robert]])
   
−
==== 12th century[edit] ====
 +
==== 19e eeuw ====
−
* 12th century: Bond trading in France.
  
   
−
==== 13th century[edit] ====
 +
===== 1800 =====
  +
* 1800 - [[zuil van Volta]] (door [[Alessandro Volta]])
−
* 13th century: Rocket for military and recreational uses date back to at least 13th-century China.
  
  +
* 1802 - [[booglamp]] (door [[Humpry Davy]])
−
* 13th century: The earliest form of mechanical escapement, the verge escapement in Europe.
  
  +
* 1804 - [[morfine]] (door [[Friedrich Sertürner]])
−
* 13th century: Buttons (combined with buttonholes) as a functional fastening or closing clothes appear first in Germany.
  
  +
* 1804 - [[stoommachine]] (door [[Richard Trevithick]])
−
* 1277: Land mine in Song Dynasty China: Textual evidence suggests that the first use of a land mine in history is by a Song Dynasty brigadier general known as Lou Qianxia, who uses an 'enormous bomb' (''huo pao'') to kill Mongol soldiers invading Guangxi in 1277.
  
  +
* 1804 - [[algehele anesthesie]] (door [[Hanaoka Seishü]])
−
* 1286: Eyeglasses in Italy
  
  +
* 1807 - eerste auto die werkt op een [[verbrandingsmotor]] die loopt op waterstof (door [[François Isaac de Rivaz]])
−
* 13th century: Explosive bomb in Jin dynasty Manchuria: Explosive bombs are used in 1221 by the Jin dynasty against a Song Dynasty city. The first accounts of bombs made of cast iron shells packed with explosive gunpowder are documented in the 13th century in China and are called "thunder-crash bombs", coined during a Jin dynasty naval battle in 1231.
  
  +
* 1807 - eerste commerciële [[stoomboot]] (door [[Robert Fulton]])
−
* 13th century: Hand cannon in Yuan Dynasty China: The earliest hand cannon dates to the 13th century based on archaeological evidence from a Heilongjiang excavation. There is also written evidence in the ''Yuanshi'' (1370) on Li Tang, an ethnic Jurchen commander under the Yuan Dynasty who in 1288 suppresses the rebellion of the Christian prince Nayan with his "gun-soldiers" or ''chongzu'', this being the earliest known event where this phrase is used.
  
−
* 13th or 14th century: worm gear cotton gin in Peninsular India (i.e. probably under the Yadava dynasty although may also be the Vijayanagara Empire or Bahmani Sultanate).
  
   
−
==== 14th century[edit] ====
 +
===== 1810 =====
  +
* 1810 - [[eten uit blik]] (door [[Nicolas Appert]])
−
* Early to Mid 1300s: Multistage rocket in Ming Dynasty China described in ''Huolongjing'' by Jiao Yu.
  
  +
* 1811 - eerste aangedreven [[drukpers]] (door [[Friederich Koenig]])
−
* By at least 1326: Cannon in Ming Dynasty China
  
  +
* 1812 - [[veiligheidslamp]] (door [[William Reid Clanny]])
−
* 14th century: Jacob's staff invented by Levi ben Gerson
  
  +
* 1814 - moderne [[schaafmachine]] ([[James Fox]])
−
* 14th century: Naval mine in Ming Dynasty China: Mentioned in the ''Huolongjing'' military manuscript written by Jiao Yu (fl. 14th to early 15th century) and Liu Bowen (1311–1375), describing naval mines used at sea or on rivers and lakes, made of wrought iron and enclosed in an ox bladder. A later model is documented in Song Yingxing's encyclopedia written in 1637.The 15th-century invention of the printing press with movable type by the German Johannes Gutenberg.
  
  +
* 1816 - [[elektrische telegraaf]] ([[Francis Ronalds]])
  +
* 1816 - [[Stirling motor]] (door [[Robert Stirling]])
  +
* 1817 - [[loopfiets]] (door [[Baron Karl von Drais]])
  +
* 1818 - [[tunnelschild]] (door [[Marc Isambard]])
   
−
==== 15th century[edit] ====
 +
===== 1820 =====
  +
* 1822 - patroon volgende [[schaafbank]] (door [[Thomas Blanchard]])
−
* Early 15th century: Coil spring in Europe
  
  +
* 1822 - [[heliografie]] ([[Nicéphore Niépce]])
−
* 15th century: Mainspring in Europe
  
  +
* 1822 - [[eerste programmeerbare mechanische computer]] (door [[Charles Babbage]])
−
* 15th century: Rifle in Europe
  
  +
* 1823 - [[vuuraansteker]] (door [[Johann Wolfgang Döbereiner]])
−
* 1420s: Brace in Flandres, Holy Roman Empire
  
  +
* 1824 - [[grendelgeweer]] (door [[Johann Nikolaus von Dreyse]])
−
* 1439: Printing press in Mainz, Germany: The printing press is invented in the Holy Roman Empire by Johannes Gutenberg before 1440, based on existing screw presses. The first confirmed record of a press appeared in a 1439 lawsuit against Gutenberg.
  
  +
* 1825 - [[elektromagneet]] (door [[William Sturgeon]])
−
* Mid 15th Century: The Arquebus (also spelled Harquebus) is invented, possibly in Spain.
  
  +
* 1826 - [[wrijvingslucifer]] (door [[John Walker]])
−
* 1451: Caravel, a small, highly-maneuverable sailing ship developed by the Portuguese
  
  +
* 1828 - [[hete ontploffing]] proces voor hoogovens (door [[James Beaumont Neilson]]) ([[regenerator]])
−
* 1480s: Mariner's astrolabe in Portuguese circumnavigation of Africa
  
  +
* 1828 - [[oogstmachine]] ([[Patrick Bell]])
  +
* 1828 - [[elektromechanische machine]] ([[Ányos Jedlik]])
  +
* 1829 - [[samengestelde luchtcompressor]] ([[William Mann]])
   
−
==== 16th century[edit] ====
 +
===== 1830 =====
  +
* 1830 - [[grasmaaier]] (door [[Edwin Budding]])
−
* 1560: Floating Dry Dock in Venice, Venetian Republic
  
  +
* 1831 - [[inductie]] (door [[Michael Faraday]])
−
* 1569: Mercator Projection map created by Gerardus Mercator
  
  +
* 1834 - [[elektromotor]] (door [[Moritz von Jacobi]])
−
* 1589: Stocking frame: Invented by William Lee.
  
  +
* 1835 - [[relais]] (door [[Joseph Henry]])
−
* 1594: Backstaff: Invented by Captain John Davis.
  
  +
* 1837 - [[Morsecode]] (door [[Samuel Morse]])
−
* By at least 1597: Revolver: Invented by Hans Stopler.
  
  +
* 1838 - [[galvaniseren]] (door [[Moritz von Jacobi]])
−
*
  
  +
* 1839 - [[graafmachine]] op stoom (door [[William Otis]])
  +
* 1839 - [[stoomhamer]] (door [[James Nasmyth]])
  +
* 1839 - [[fotovoltaïsche effect]] (door [[Edmond Becquerel]]), de eerste [[zonnecel]]
  +
  +
===== 1840 =====
  +
* 1841 - [[printing telegraaf]] (door Alexander Bain)
  +
  +
* 1842 - brandstofcel (door [[William Robert Grove]])
  +
  +
* 1842 - [[kunstmest]] van [[superfosfaat]] (door [[John Bennet Lawes]])
  +
* 1844 - [[papierproductie]] van [[houtpulp]] (door [[Friedrich Gottlob Keller]] en ook door [[Charles Fenerty]])
  +
* 1845 - [[Portlandcement]] (door [[Isaac Charles Johnson]])
  +
* 1846 - [[tunnelboormachine]] (door [[Henri-Joseph Maus]])
  +
* 1847 - [[nitroglycerine]] (door [[Ascanio Sobrero]])
  +
* 1848 - [[pneumatische boor]] (door [[Jonathan J. Couch]])
  +
* 1849 - [[repeteergeweer]] (door [[Walter Hunt]])
  +
* 1849 - [[Francisturbine]] (door [[James B. Francis]])
  +
  +
===== 1850 =====
  +
* 1850 - [[hydraulische accumulator]] (door [[Sir William Armstrong]])
  +
* 1852 - [[Chemical vapor deposition]] (door [[Robert Bunsen]])
  +
* 1852 - [[lift van Elisha Otis]]
  +
* 1852 - [[luchtschip]] (door [[Henri Giffard]])
  +
* 1853 - [[gewapend beton]] (door [[François Coignet]])
  +
* 1855 - [[kleurenfotografie]] (door [[Clerk Maxwell]])
  +
* 1855 - [[bessemerprocedé]] (door [[Sir. Henry Bessemer]])
  +
* 1856 - [[ijsmachine]] en [[koelkast]] (door [[James Harrison]])
  +
* 1856 - [[mauveïne]] (de eerste [[kunstmatige kleurstof]]) (door [[William Henry Perkin]])
  +
* 1857 - [[geisslerbuis]] (door [[Heinrich Geissler]])
  +
* 1859 - [[loodaccu]] (de eerste [[oplaadbare batterij]]) (door [[Gaston Planté]])
  +
  +
===== 1860 =====
  +
* 1860 - [[koolstofvezel]] (door [[Joseph Swan]])
  +
* 1862 - [[parkesine]] (een [[celluloid]], het eerste soort [[plastic]]) (door [[Alexander Parkes]])
  +
* 1864 - [[pasteuriseren]] (door [[Louis Pasteur]])
  +
* 1865 - [[Siemens-Martinproces]] (om [[staal]] te maken) (door [[Carl Wilhelm Siemens]] and [[Pierre-Émile Martin]])
  +
* 1865 - basis voor de [[genetica]] (door [[Gregor Mendel]])
  +
* 1867 - [[dynamiet]] ([[Alfred Nobel]])
  +
* 1867 - [[prikkeldraad]] (door [[Lucien B. Smith]] en aangepast door [[Joseph F. Glidden]])
  +
*
  +
*
  +
  +
===== 1870 =====
  +
* 1872 - [[roestvaststaal]] (door [[J.E.T. Woods]] en [[J. Clark]])
  +
* 1873 - [[draaioven]] (door [[Frederick Ransome]])
  +
* 1873 - [[Radiometer van Crookes]] (door [[Sir William Crookes]])
  +
* 1873 - [[generator]] (de [[Gramme dynamo]]) (door [[Zénobe Gramme]])
  +
* 1874 - [[metaaldetector]] (door [[Gustave Trouvé]])
  +
* 1876 - [[viertaktmotor]] (door [[Nicolaus August Otto]])
  +
* 1876 - [[telefoon]] (gepattenteerd door [[Graham Bell]])
  +
* 1877 - [[fonograaf]] (door [[Thomas Edison]])
  +
* 1878 - [[rebreather]] (door [[Henry Fleuss]])
  +
* 1878 - [[Peltonturbine]] (door [[Lester Allan Pelton]])
  +
* 1879 - [[gloeilamp]] - (door [[Joseph Swan]] en [[Thomas Edison]])
  +
  +
===== 1880 =====
  +
* 1881 - [[koolstof booglassen]] (door [[Nikolay Benardos]])
  +
* 1884 - [[Maxim (machinegeweer)]] (door [[Hiram Maxim]])
  +
* 1884 - [[Poudre B]] (door [[Paul Vieille]])
  +
* 1884 - [[moderne stoomturbine]] ( door [[Sir Charles Parsons]])
  +
* 1884 - [[ZBD-transformator]] (door [[Károly Zipernowsky]], [[Ottó Bláthy]] and [[Miksa Déri]])
  +
* 1885 - moderne [[fiets]] (door [[John Kemp Starley]])
  +
* 1886 - [[zinkkoolstofcel]] (door [[Carl Gassner]]) ([[batterij]] die draagbare elektronische apparaten mogelijk maakte)
  +
* 1886 - [[Hall-Héroult-proces]] om [[aluminium]] te maken (door [[Charles Martin Hall]] en door [[Paul Héroult]])
  +
* 1886 - eerste door benzine aangedreven [[auto]] (door [[Carl Benz]])
  +
* 1887 - [[Bayerproces]] voor het maken van [[aluminium]] (door [[Carl Josef Bayer]])
  +
* 1887 - [[windturbine]] voor het maken van [[elektriciteit]] (door [[James Blyth]])
  +
* 1887 - [[cyanide proces]] (of MacArthur-Forrest proces) bedoeld om [[goud]] te winnen (door [[hydrometallurgie]] waarbij [[cyanide]] wordt gebruikt) (door [[John Stewart MacArthur]])
  +
* 1888 - [[balpen]] (door [[John J. Loud]])
  +
* 1888 - bewijs van het bestaan van [[elektromagnetische straling]] (door [[Heinrich Hertz]]) waarmee ook het bestaan van [[Radiogolf|radiogolven]] wordt gedemonstreerd
  +
  +
===== 1890 =====
  +
* 1890 - [[Chloorfluorkoolstofverbinding]] om te gebruiken als [[koelmiddel]] (door [[Frédéric Swarts]])
  +
* 1890 - [[Ader Éole]] eerste [[luchtvaartuig]] (door [[Clément Ader]])
  +
* 1891 - [[ritssluiting]] (door [[Whitcomb Judson]])
  +
* 1892 - [[cinematograaf]] (door [[Léon Bouly]])
  +
* 1893 - [[dieselmotor]] (door [[Rudolf Diesel]])
  +
* 1895 - systeem van [[draadloze communicatie]] door gebruik van [[Radiogolf|radiogolven]] (door [[Guglielmo Marconi]])
  +
* 1895 - [[röntgenfoto]] (door [[Wilhelm Conrad Röntgen]])
  +
* 1898 - [[polyetheen]] (door [[Hans von Pechmann]])
  +
* 1899 - oplaadbare [[nikkel-cadmium accu]], de [[Edisonbatterij]] en de [[zilver-cadmium accu]] (door [[Waldemar Jungner]])
  +
  +
==== 20ste eeuw ====
  +
  +
===== 1900 =====
  +
* 1900 - de eerste [[zeppelin]] (door [[Theodor Kober]])
  +
* 1901 - [[stofzuiger]] (door [[Hubert Cecil Booth]] en [[David T. Kenney]])
  +
* 1903 - [[gasturbine]] (door [[Ægidius Elling]])
  +
* 1903 - [[gelamineerd glas]] (door [[Édouard Bénédictus]])
  +
* 1903 - eerste [[vliegtuig]] (handgestuurd, vaste vleugels, gemotoriseerd) (door [[Orville en Wilbur Wright]])
  +
* 1904 - [[Fleming klep]], [[elektronenbuis]] en [[diode]] (door [[John Ambrose Fleming]])
  +
* 1907 - eerste vrije vlucht in een luchtvaartuig met roterende vleugels ([[draaivleugelvoertuig]] zie ook [[Helikopter|helicopter]]) (door [[Paul Cornu]])
  +
* 1907 - [[bakeliet]] (door [[Leo Baekeland]])
  +
* 1907 - [[stuwstraalmotor]] (door [[R. Lorin]])
  +
* 1908 - [[cellofaan]] (door [[Jacques E. Brandenberger]])
  +
* 1909 - [[Haber-Boschproces]] (door [[Fritz Haber]] en [[Carl Bosch]])
  +
* 1909 - [[televisie]] ([[Georges Rignoux]] en [[A. Fournier]])
  +
  +
===== 1910 =====
  +
* 1911 - [[nevelvat]] (de eerste [[stralingsdetector]]) (door [[Charles Thomson Rees Wilson]])
  +
* 1913 - [[Bergiusproces]] (door [[Friedrich Bergius]])
  +
* 1913 - [[Kaplanturbine]] (door [[Viktor Kaplan]])
  +
* 1915 - [[Tank (voertuig)|tank]] (in [[Groot-Brittannië|Groot-Brittanië]] door [[Walter Wilson]] en [[William Tritton]]; in [[Frankrijk]] door [[Eugène Brillié]])
  +
* 1916 - [[Czochralski-proces]] (om [[Kristal|kristallen]] te laten groeien) (door [[Jan Czochralski]])
  +
* 1917 - [[Kristaloscillator]] (door [[Alexander M. Nicholson]])
  +
  +
===== 1920 =====
  +
* 1925 - [[Fischer-Tropschproces]] (door [[Franz Fischer]] en [[Hans Tropsch]])
  +
* 1926 - [[Yagi-antenne]] (door [[Shintaro Uda]])
  +
* 1926 - [[Raket (apparaat)|raket]] met vloeibare [[stuwstof]] ([[Robert H. Goddard]])
  +
* 1927 - [[Kwartsuurwerk]] (door [[Warren Marrison]] en [[J.W. Horton]])
  +
* 1928 - [[penicilline]] (door onder andere [[Alexander Fleming]], [[Howard Walter Florey]], [[Ernst Chain]] en [[Norman Heatley]])
  +
* 1928 - [[turbo-straalmotor]] (door [[Frank Whittle]])
  +
* 1928 - eerste werkende [[elektronische televisie]] (door [[Philo Farnsworth]])
  +
* 1929 - [[kogelomloopspindel]] ([[H.M. Stevenson]] en [[D. Glenn]])
  +
  +
===== 1930 =====
  +
* 1930 - [[scramjet]] (door [[Frank Whittle]])
  +
* 1930 - [[fasecontrastmicroscoop]] (door [[Frits Zernike]])
  +
* 1931 - [[elektronenmicroscoop]] (door [[Ernst Ruska]])
  +
* 1933 - [[FM radio]] (door [[Edwin H. Armstrong]])
  +
* 1935 - [[nylon]] (door [[Wallace Carothers]])
  +
* 1938 - [[Z1 (mechanische computer)]] (door [[Konrad Zuse]])
  +
* 1938 - december - [[kernsplijting]] (door [[Otto Hahn]], [[Lise Meitner]] en [[Fritz Strassman]])
  +
* 1939 - [[Defibrillator]] ([[G. S. Yunyev]] of [[Naum Gurvich]])
  +
  +
===== 1940 =====
  +
* 1940 - februari - [[Plutonium-239]] (door [[Glenn Seaborg]])
  +
* 1941 - [[polyester]] (door [[John Whinfield]] en [[James Dickson]])
  +
* 1942 - [[V2 (raket)]] (in [[Nazi-Duitsland]])
  +
* 1945 - [[atoombom]] ([[Manhattan Project]])
  +
* 1946 - [[schietstoel]] (door [[Sir James Martin]])
  +
* 1947 - [[holografie]] (door [[Dennis Gabor]])
  +
* 1947 - [[fracking]] ([[Floyd Farris]] en [[J.B. Clark]])
  +
* 1947 - december - eerste [[transistor]] (door [[John Bardeen]] en [[Walter Brattain]] onder leiding van [[William Shockley]] in het [[Bell Labs]])
  +
* 1948 - [[atoomklok]] (door [[United States's National Bureau of Standards]])
  +
* 1948 - [[Oxystaal]] (door [[Robert Durrer]])
  +
  +
===== 1950 =====
  +
* 1950 - [[videogame]] ([[Bertie the Brain]]) (door [[Josef Kates]])
  +
* 1950 - [[Tokamak]] (door [[E. Tamm]] en [[Andrei D. Sakharov]])
  +
* 1951 - december - [[kernenergie]] in elektriciteit voor huizen te maken (door de [[EBR-I]])
  +
* 1952 - [[floatglas]] (door [[Alastair Pilkington]])
  +
* 1952 - [[waterstofbom]] (door onder andere [[Enrico Fermi]], [[Edward Teller]] en [[Stanislaw Ulam]])
  +
* 1953 - [[videorecorder]] (door [[Norikazu Sawazaki]])
  +
* 1954 - [[zonne-accu]] (door [[Calvin Souther Fuller]], [[Daryl Chapin]] en [[Gerald Pearson]])
  +
* 1955 - [[hovercraft]] (door [[Christopher Cockerell]])
  +
* 1955 - [[zeecontainer]] (door [[Malcom McLean]])
  +
* 1956 - [[harddisk]] (door [[IBM]])
  +
* 1957 - eerste [[personal computer]], de [[IBM 610]] (door IBM)
  +
* 1957 eerste [[satelliet]] ([[Sputnik 1]]) (door Rusland)
  +
* 1958 - 59 [[geïntegreerde schakeling]] (door [[Jack Kilby]] en [[Robert Noyce]])
  +
* 1959 - [[MOSFET]] (door [[Mohamed Atalla]] en [[Dawon Kahng]] bij [[Bell Labs]]) een [[transistor]] die in de hedendaagse computers gebruikt wordt
  +
  +
===== 1960 =====
  +
* 1960 - [[laser]] (door [[Theodore Maiman]])
  +
* 1961 - [[bemande ruimtevaart]] (door de [[Vostok 1]])
  +
* 1963 - [[elektronische sigaret]] (door [[Herbert A. Gilbert]])
  +
* 1965 - [[Kevlar]] (door [[Stephanie Kwolek]])
  +
* 1969 - [[ARPANET]] (door [[Advanced Research Projects Agency]])
  +
  +
===== 1970 =====
  +
* 1970 - [[zakrekenmachine]] (door [[Sanyo]])
  +
* 1971 - [[E-mail|email]] ([[Ray Tomlinson]])
  +
* 1971 - [[microprocessor]] (de [[Intel 4004]]) (onder leiding van [[Federico Faggin]]). Hierdoor ontstond de personal computer revolutie
  +
* 1971 - [[ruimtestation]] ([[Salyut 1]]) (door Sovjet Unie)
  +
* 1972 - [[spelcomputer]] (de [[Magnavox Odyssey]]) (door onder meer [[Ralph H. Baer]] bij [[Sanders Associates]] en verder ontwikkeld door [[Magnavox]])
  +
* 1973 - [[grafische gebruikersomgeving]] (ook wel [[GUI]] genoemd) op de [[Xerox Alto]] (door [[Xerox]])
  +
* 1973 - [[aanraakscherm]] gebaseerd op [[elektrische capaciteit]] ([[CERN]])
  +
* 1973 - 74 - Het [[internetprotocol]] ([[TCP/IP]]) (door [[Vinton Cerf]] en [[Robert E. Kahn]])
  +
* 1975 - [[Altair 8800]] ([[microcomputer]]) (door onder andere [[Ed Roberts]] en [[Forrest M. Mims III]])
  +
* 1977 - [[zelfrijdende auto]] (door [[Tsukuba Mechanical Engineering Laboratory]])
  +
* 1978 - [[GPS]] (door [[U.S. Department of Defense]])
  +
* 1978 - [[draagbare spelcomputer]] (door [[Milton Bradley Company]])
  +
  +
===== 1980 =====
  +
* 1980 - [[flashgeheugen]] (door [[Fujio Masuoka]])
  +
* 1981 - [[Space Shuttle]] ([[NASA]])
  +
* 1982 - [[CD-ROM]] ([[Sony]] en [[Philips]])
  +
* 1982 - [[laptop]] (de [[Epson HX-20]]) (door [[Yukio Yokozawa]])
  +
* 1983 - [[stereolithografie]] (door [[Chuck Hull]])
  +
* 1984 - commercieel verkrijgbare [[mobiele telefoon]] (de [[DynaTAC 8000X]]) (door [[Motorola]])
  +
* 1985 - [[lithium-ion-accu]] (door [[John B. Goodenough]], [[Rachid Yazami]] en [[Akira Yoshino]])
  +
  +
===== 1990 =====
  +
* 1990 - [[World Wide Web]] (door [[Sir Tim Berners-Lee]])
  +
* 1991 - [[Solid State Drive]] (door [[SunDisk]])
  +
* 1993 - [[Mosaic]] (de eerste [[webbrowser]]) (door [[National Center for Supercomputing Applications]])
  +
* 1994 - [[smartphone]] (de [[IBM Simon]]) (door IBM)
  +
* 1995 - [[Dvd|DVD]] (door [[Philips]], [[Sony]], [[Toshiba]], en [[Panasonic]])
  +
* 1998 - draagbare [[mp3-speler]] (door [[SaeHan Information Systems]])
  +
  +
==== 21ste eeuw ====
  +
  +
===== 2000 =====
  +
* 2000 - [[Blu-ray]] (Sony)
  +
* 2007 - [[iPhone]] (Apple)
  +
* 2008 - [[blockchain]] (door Satoshi Nakamoto)
  +
  +
===== 2010 =====
  +
* 2010 - ruimtevaartuig met [[lichtzeil]] (door [[JAXA]])
  +
* 2010 - [[Mycoplasma laboratorium]] (door [[J. Craig Venter Institute]])
  +
* 2019 - [[kwantumcomputer]] (de [[IBM Q System One]]) (door IBM)
  +
  +
*
   
 
[[Huwan]]
  
[[Huwan]]
Regel 421: Regel 768:
 
<!--------------------- Hedendaags ---------------------->
  
<!--------------------- Hedendaags ---------------------->
   
  +
<!------------------------ Soorten slavernij --------------------------><!----------------------- Geschiedenis ------------------------><!------------------- Land / Regio --------------------><!----------------------- Religie ------------------------><!---------------------- Tegenstanders -----------------------><!------------------------ Gerelateerd ------------------------>|}
−  
−
<!------------------------ Soorten slavernij -------------------------->
  
−
<!----------------------- Geschiedenis ------------------------>
  
−
<!------------------- Land / Regio -------------------->
  
−
<!----------------------- Religie ------------------------><!---------------------- Tegenstanders -----------------------><!------------------------ Gerelateerd ------------------------>|}
  
   
 
[http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Gebruiker:Gerarddummer/Project:NHW]
  
[http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Gebruiker:Gerarddummer/Project:NHW]
Regel 565: Regel 908:
 
* '''Moderatoren''' kijken op het [[Portaal:Moderator|Moderatorportaal]].
 
* '''Moderatoren''' kijken op het [[Portaal:Moderator|Moderatorportaal]].
 
* Leuke [http://www.leraar24.nl/video/1434/WikiKids%20schrijfwedstrijd%202009 video over WikiKids] op leraar24.
  
* Leuke [http://www.leraar24.nl/video/1434/WikiKids%20schrijfwedstrijd%202009 video over WikiKids] op leraar24.
−  
−  
−  
−  
   
   
Regel 619: Regel 958:
 
* de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas;
  
* de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas;
 
* doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag.
  
* doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag.
−  
   
   
Regel 654: Regel 992:
   
   
−
[[Bestand:Windhoos.jpg|thumb|300px|Windhoos]]
 +
[[Bestand:Windhoos.jpg|thumb|300px|Windhoos|koppeling=Special:FilePath/Windhoos.jpg]]
−
[[Bestand:Tornado_met_meer_trechters.jpg|300px|thumb|Tornado met meer trechters]]
 +
[[Bestand:Tornado_met_meer_trechters.jpg|300px|thumb|Tornado met meer trechters|koppeling=Special:FilePath/Tornado_met_meer_trechters.jpg]]
−
[[Bestand:Waterhoos.jpg|thumb|300px|Waterhoos]]
 +
[[Bestand:Waterhoos.jpg|thumb|300px|Waterhoos|koppeling=Special:FilePath/Waterhoos.jpg]]
   
 
* Stofhoos
  
* Stofhoos

Huidige versie van 2 nov 2023 om 21:58

GUI

  • Command-line-interface
  • Booleaanse algebra
  • Elektronenbuis
  • Relais
  • Ponskaart
  • Magneetband
  • Optische opslag
  • Flash geheugen
  • Cloud opslag
  • Geschiedenis van de videogames
  • Oregon trail
  • Pong
  • Spacewar
  • Ralph Baer
  • Atar 2600
  • Pac-man
  • Dendral
  • Eliza
  • Deep blue
  • Imagenet
  • IBM Watson
  • Alphago
  • Google Duplex
  • Electro
  • APT
  • Unimate
  • Shakey de robot
  • Asimo
  • Roomba
  • DARPA Grand Challenge
  • DJI Phantom drone
  • Telraam
  • Lebombo-bot
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Abacus
  • Chinese telstaven
  • Nul
  • Salamis tablet
  • Antikythera
  • Hindu Arabisch cijfersysteem
  • Suanpan
  • Decimaal getalsysteem
  • Bibliotheek van Alexandrië
  • Huis der Wijsheid
  • Exchequer
  • Scytale
  • Quipu
  • Antikythera mechanisme
  • Romeinse handabacus
  • Nepohualtzintzin
  • Suanpan
  • Tchoty
  • Soroban
  • Leibniz' rekenmachine


Periodieke tafel: https://elements.wlonk.com/ElementsTable.htm en https://blog.tcea.org/make-science-interactive-periodic-table-elements/

Klassieke Oudheid en Middeleeuwen

5e eeuw voor Christus

4e eeuw voor Christus

  • 4e eeuw voor Christus - trebuchet in Oud-China
  • 4e eeuw voor Christus - tandwielen in Oud-China
  • 4e eeuw voor Christus - rietpen (schrijven met inkt op papyrus in Egypte)
  • 375-350 voor Christus - rosmolen in Cathargo
  • Vanaf de 4e eeuw voor Christus - corporatie in de Mauryadynastie of Oud-Rome
  • Late 4e eeuw voor Christus - cheque in Mauryadynastie
  • Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van Kaliumnitraat en militair gebruik ervan in Mauryadynastie
  • Late 4e eeuw voor Christus - formeel systeem gemaakt door Panini
  • 4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van zink in Noord-West India
3e eeuw voor Christus
2e eeuw voor Christus
  • 2e eeuw voor Christus - papier (China)
  • vroege 2e eeuw voor Christus - Astrolabium (uitgevonden door Apollonius van Perga)
1e eeuw voor Christus
1e eeuw
2e eeuw
3 eeuw
4e eeuw
5e eeuw
6e eeuw
7e eeuw
8e eeuw
9e eeuw
10e eeuw
  • 10e eeuw - vuurlans (voorloper van het vuurwapen)
  • 10e eeuw - vuurwerk (Song Dynastie)
11e eeuw
12e eeuw

13e eeuw

  • 13e eeuw - raketten (voor militair gebruik en plezier) (China)
  • 13e eeuw - spillegang (eerste vorm van mechanische echappement)
  • 13e eeuw - knopen in combinatie met knoopsgaten voor kleding (Duitsland)
  • 1277 - landmijn in Song Dynastie
  • 1286 - bril (Italië)
  • 13e eeuw - explosieve bom (China)
  • 13e eeuw - handkanon (China)
  • 13e of 14e eeuw - ontkorrelmachine (voor het maken van katoen)
14 eeuw
  • vroeg tot midden 1300 - meertrapsraket (China)
  • Vanaf 1326 - kanon (China)
  • 14e eeuw - Jacobsstaf uitgevonden door Levi ben Gerson
  • 14e eeuw - zeemijn (China)
15e eeuw
16e eeuw

Moderne tijd

17e eeuw

18e eeuw

1700
1710
1730
1740
1750
1760
1770
1780
1790

19e eeuw

1800
1810
1820
1830
1840
1850
1860
1870
1880
1890

20ste eeuw

1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990

21ste eeuw

2000
2010

Huwan

coronavirus

SARS-CoV-2

severe acute respiratory syndrome coronavirus -2

COVID-19

RIVM

virus

koorts

luchtwegklachten

verspreiden

kortademigheid

besmetten

GGD

protocol

huisarts

huisartsenpost

neusverkoudheid

keelpijn

weerstand

gezelschap

groepsimmuniteit

immuun

sociaal contact

kwetsbaar persoon

chronische hartaandoening

suikerziekte

nieren

niertransplantatie

infectie

medicatie

auto-immuunziekten

orgaantransplantatie

hematologische aandoening

afweerstoornis

chemotherapie

bestraling

HIV

laboratorium

lock-down

infectieziekte

longontsteking

brononderzoek

vaccin

incubatietijd

symptomen

quarantaine

isolatie

de sneeuw smelt

Hedendaagse slavernij

Eigentijdse soorten

Geschiedenis

Slavernij in landen en regio's

Religie

Tegenstanders en verzet

Gerelateerde onderwerpen

[1]

256 pixels.jpg
16x16

http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice


Wiskunde formules articulatie wikipedia

Alle webjes op een rij

Foto's uit Flickr importeren

Speciaal:ImportFreeImages


Mijn ToDolist

  • Project Mediawijsheid WikiKids maken
  • Projectweek rondom WikiKids maken
  • Onderdeel Andere talen en Handige links van de hoofdpagina overzetten naar Kidsportaal en Onderwijsportaal.
  • opdracht Nederland in beeld (opdracht voor Pabostudenten in samenwerking met WikiKids) verder uitwerken/ WikiAtlas.
  • schrijfopdrachten maken geschikt voor groep 5 en 6. Uitgaande van beeld.
  • handleiding maken voor opleiders Pabo
  • taalmethoden screenen op schrijfopdrachten die geschikt zijn voor WikiKids.
  • Naar aanleiding van de schrijftips: hoe maak ik een samenvatting van een boek?
  • hoe vind ik wat is zoek? opdracht rondom het zoeken op wikikids
  • wikikids als onderdeel opnemen in het programma voor de internationale studenten
  • nadenken wiki's als merchandiseartikelen
  • les begrijpend lezen: feitentekst en meningen. Wordt gedaan door Linda (student Domstad)
  • screencast foto's uploaden aanvullen met invullen schema
  • wat ik nog verder vergeten ben te noteren
  • Afbeelding publiek domein nog bekijken
  • link leggen met spelletjesplein bij artikelen. Spelletje spelen na lezen van artikel.
  • Jigsawplanet. Puzzels maken van foto's die op WikiKids staan.

Afbeeldingen

Afbeeldingen die door mij zijn geüpload zijn hier te vinden: GallerijGerard. Alle afbeeldingen die ik heb geüpload kunnen onder de GFDL-licentie worden verspreid tenzij anders vermeld.

Studenten van Hogeschool Domstad

Studenten Hogeschool Domstad die hebben meegewerkt aan WikiKids staan hieronder:

http://kennisnet.wikia.com/wikikids/index.php?title=Speciaal%3ALog&type=upload&user=Gerarddummer&page= mijn geuploade afbeeldingen


Mijn geuploade afbeeldingen


Sjabloon:Navigatie Handleiding

Inleidend
Wiki Spelregels
Aanmelden
Wat zie ik op een wiki-pagina?
Pagina's bewerken
Bewerken
Uploaden
Afbeeldingen
Tabellen
Extra info
Zoeken
Wikimedia afbeeldingen
Vandalisme
Woordenlijst



Verdere verdieping.

Ondertekenen

Nog meer uitleg:


Bestaande uit informatie van deze pagina's:

WikiKids Award.gif Je kunt meer doen dan alleen artikelen schrijven. Je kunt ook meehelpen door:


Categorie:Woordenschat

http://www.dmo.amsterdam.nl/onderwijs/varia_onderwijs/basiswoordenlijst

http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Categorie:Scholenlijst

http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Wikiation_custom_monobook.css


http://plantaardigheden.nl/foto_s/index.htm


Cartella blu.jpg
De tekst

hier de tekst


Wees mediawijs op WikiKids!

  • Wees vriendelijk tegen elkaar. Net zoals je dat ook bent als je elkaar ziet.
  • Help elkaar als iemand iets niet begrijpt.


Animatie400.gif

WikiKids is de Nederlandstalige internet-encyclopedie voor en door kinderen. Met 252.776 gebruikers, 5 moderators, 46.612 artikelen en 5.190 plaatjes!


Handige linken

Begrijpend lezen

Fout in widget Leraar24: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt677267818caa47_12921010
Fout in widget Leraar24: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt677267818d3890_34690304


http://www.mediawikiwidgets.org/SoundCloud http://www.jigsawplanet.com/


http://learningapps.org/

http://LearningApps.org/display?v=090bvuca


http://www.mediawikiwidgets.org/Google_Street_View

Hoogte van de sfeer boven de polen, de evenaar en boven Nederland. Onderdelen van de sfeer. Grenzen van de sfeer


Boven de poolgebieden is de troposfeer 8 kilometer hoog. In Nederland is de troposfeer 10 kilometer hoog. In de tropen is de troposfeer 16 kilometer hoog. Het onderste deel van de troposfeer heet de planetaire grenslaag (PGL) of ook wel atmosferische grenslaag. Boven de PGL heb je de vrije atmosfeer. De bovenkant de van de troposfeer heet de tropopauze. Deze vormt de grens tussen de troposfeer en de volgende laag: de stratosfeer. Kenmerk van de troposfeer is dat de temperatuur met 6,5 graden Celsius afneemt als je 1000 meter hoger komt. In de stratosfeer neemt de temperatuur juist weer toe. De temperatuur boven in de troposfeer is -55 graden Celsius.

De temperatuur daalt omdat de lucht van onder verwarmd wordt door de aarde. De aarde weerkaatst namelijk het warme zonlicht. Die warmte wordt opgenomen in de lucht. Hoger in de lucht dringt minder straling door en wordt ook minder opgenomen omdat de luchtdruk afneemt. In de tropopauze verandert de temperatuur bijna niet. Vliegtuigen vliegen net onder de tropopauze. De motoren van de vliegtuigen werken beter bij koudere temperaturen.

De luchtdruk onder in de troposfeer is ongeveer 1 bar (om precies te zijn 1013 millibar) groot. Tot 4000 meter hoogte neemt de luchtdruk gemiddeld per 8 meter, 1 millibar af. Op 4000 meter hoogte is de luchtdruk dus ongeveer 613 millibar. De lucht is hier ijl. Ademen gaat daardoor moeilijker. Troposfeer [bewerken] Planetaire grenslaag

De planetaire grenslaag is vanaf het aardoppervlak tussen de 200 meter en 2 kilometer dik. Dat is afhankelijk van het soort aardoppervlak en het tijdstip van de dag. Kenmerk van de PGL is dat het veel invloed heeft op het weer. Dat doet het op verschillende manieren. De wind die langs het aardoppervlakte waait ondervindt wrijving van het aardoppervlak. Hierdoor ontstaat turbulentie. De aarde straalt de warmte die ze krijgt van de zon weer uit in de troposfeer. Zo ontstaat ook thermiek. De zonnestralen verwarmen op die manier de lucht. Vocht dat verdampt van de bodem en planten zorgen voor vochtigheid in de lucht. De rode streepjeslijn geeft de bovenkant van de planetaire grenslaag aan.

Het woord troposfeer is afgeleid van het Griekse woord tropos. Het Griekse woord tropos betekent "draaien" of "mengen". Zoals je net las is de lucht in de onderste laag van de troposfeer druk in beweging en is het daarom een passende naam.


[bewerken] Feiten over de troposfeer 

   * 80 procent van alle luchtmassa vind je in de troposfeer. Dit komt door de zwaartekracht van de aarde;
   * De lucht in de troposfeer zorgt ervoor dat we kunnen ademhalen;
   * de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas;
   * doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag.


Artikel over onweer

Artikel over elektriciteit (en elektrische ontlading)

Artikel over warme en koude luchtstromen

koufront en warmtefront


Een tornado.

Een tornado is een wervelwind. Een tornado lijkt op een draaikolk. Het is een trechtervormige slurf onder een wolk (cumulonimbus en soms cumulus) die contact maakt met de grond. Tornado's hebben verschillende vormen maar ziet er meestal uit als een wolk in de vorm van een trechter. Er om heen vliegen brokstukken. De windsnelheid in de meeste tornado's is minder dan 177 kilometer per uur. Ze zijn ongeveer 80 meter breed en leggen een paar kilometer voordat ze verdwijnen. De zwaartste tornado's halen windsnelheiden van 480 kilometer per uur, zijn meer dan drie kilometer breed en leggen meer dan 100 kilometer af. Behalve op de Zuidpool zijn er op elk werelddeel al wel tornado's voorgekomen. De meeste tornado's komen voor in Tornado Alley, een gebied in Noord-Amerika. In Amerika zijn zo'n 1300 tornado's per jaar. De meeste tornado's komen voor van april tot juni (het tornadoseizoen).

Tornado-alley, hoe donkerder de plek des te meer tornado's komen er voor.

Hoe ontstaat een tornado

De meest heftige tornado's ontstaan in een zware onweersbui. Zo'n onweersbui heet een supercel. Een supercel is een ronddraaiende onweersbui. In de onweersbui draait een wervelwind omhoog. Deze wervelwind (met een moeilijk woord mesocycloon)...


  1. Een tornado ontstaat als een koude lucht en een warme lucht elkaar ontmoeten. De koude lucht schuurt langs de warme lucht. De warme lucht word opgeladen en stijgt omhoog doordat de warme lucht is opgeladen is het een onweerswolk.
  2. Op dat moment komt de tornado. Als er een tornado ontstaat gaan de wolken rond draaien.
  3. Als ze heel snel draaien komt er een klein stuk omlaag.
  4. Nu worden de tornado's even magnetisch; de aarde is een magneet en de tornado is een magneet, daarom trekken ze zich naar elkaar.
  5. Als de tornado de grond aanraakt verwoest hij alles wat hem in de weg staat zoals houten huizen, auto's en bomen.

Soorten tornado's

Er zijn verschillende tornado`s zoals:


Bestand:Windhoos.jpg
Windhoos
Bestand:Tornado met meer trechters.jpg
Tornado met meer trechters
Bestand:Waterhoos.jpg
Waterhoos
  • Stofhoos
  • Waterhoos
  • Wormale Tornado

Tornadokrachten

Hoe sterk een tornado is meet je met de schaal van Fujita. Tetsuya Theodore Fujita was een Japanse weerkundige. Zijn schaal geeft aan hoe snel de wind waait in een tornado en voor hoeveel schade de tornado zorgt.

Kracht Snelheden Omschrijving Voorbeeld 1 Voorbeeld 2
EF0 64–117 km/h Lichte schade F0 tornado damage example.jpg EF0 tornado damage example.jpg
EF1 118–180 km/h Matige schade F1 tornado damage example.jpg EF1 tornado damage example.jpg
EF2 181–251 km/h Aanzienlijke schade F2 tornado damage example.jpg EF2 tornado damage example (1).jpg
EF3 252–330 km/h Ernstige schade F3 tornado damage example.jpg EF3 tornado damage example.jpg
EF4 331–417 km/h Zeer zware schade F4 tornado damage example.jpg EF4 tornado damage example.jpg
EF5 > 418 km/h Catastrofaal F5 tornado damage example.jpg EF5 tornado damage example.jpg

Er zijn verschilende tornadokrachten.

Zie ook

Accessories-text-editor.svg
 Dit artikel is een beginnetje. Je wordt uitgenodigd op bewerk te klikken om dit artikel aan te vullen.

Meer informatie over dit onderwerp vind je hier:
Tekst: Wikipedia • NPO Kennis • Google
Afbeeldingen: Wikimedia Commons (oud) • WikiKids Beeldbank
Clipjes: Schooltv • Beeld & Geluid • YouTube

Accessories-text-editor.svg
Dit artikel is een beginnetje.
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Gerarddummer/zandbak&oldid=824540"