Cornelis Drebbel
| Wetenschapper | |||
| |||
| Portret van Drebbel, ca. 1631 | |||
| Persoonlijke info | |||
|---|---|---|---|
| Volledige naam | Cornelis Jacobszoon Drebbel | ||
| Geboren | 1572 | ||
| Geboorteplaats | Alkmaar | ||
| Geboorteland | Nederland | ||
| Overleden | 7 november 1633 | ||
| Overleden te | Londen, Engeland | ||
| Gehuwd met / relatie |
Sophia Jansdochter Goltzius (1595) | ||
| Bekend van | |||
| Vakgebied | Ingenieur, uitvinder | ||
| Actief | Latijnse school in Alkmaar, rond 1587 Academie in Haarlem, werkte aanvankelijk als schilder, graveur en cartograaf, Rond 1604 verhuisde de familie Drebbel naar Engeland | ||
| Bekend van | eerste bevaarbare onderzeeër in 1620 | ||
| |||
Cornelis Jacobszoon Drebbel (1572 - 7 november 1633) was een Nederlandse ingenieur en uitvinder. Hij was de bouwer van de eerste bevaarbare onderzeeër in 1620 en een vernieuwer die bijdroeg aan de ontwikkeling van meet- en regelsystemen, optica en chemie.
Biografie
Cornelis Drebbel werd in 1572 in Alkmaar geboren in een wederdopersfamilie. Na enkele jaren op de Latijnse school in Alkmaar, ging hij rond 1587 naar de Academie in Haarlem. Leraren aan de Academie waren Hendrik Goltzius, graveur, schilder, alchemist en humanist, Karel van Mander, schilder, schrijver, humanist en Cornelis Corneliszoon van Haarlem. Drebbel werd een bekwaam graveur op koperplaat en raakte ook geïnteresseerd in alchemie.
In 1595 trouwde hij met Sophia Jansdochter Goltzius, jongere zus van Hendrick Goltzius, en vestigde zich te Alkmaar. Ze kregen in ieder geval zes kinderen, van wie er vier het overleefden. Drebbel werkte aanvankelijk als schilder, graveur en cartograaf (landkaarten tekenaar). Maar hij had voortdurend geld nodig vanwege de uitbundige levensstijl van zijn vrouw. In 1598 verkreeg hij een patent voor een watervoorzieningssysteem en een soort eeuwigdurend uurwerk. In 1600 was Drebbel in Middelburg waar hij een fontein bouwde aan de Noorderpoort. In dat centrum voor het maken van spektakels heeft hij misschien kennis opgedaan in de kunst van het lenzen-slijpen en zou hij later een toverlantaarn en een camera obscura bouwen.
Rond 1604 verhuisde de familie Drebbel naar Engeland, waarschijnlijk op uitnodiging van de nieuwe koning, Jacobus I van Engeland (VI van Schotland). Hij werd ondergebracht in Eltham Palace. Drebbel werkte daar voor de rechtbank. Hij was verbonden aan het hof van de jonge kroonprins Hendrik uit de Renaissance. Hij verbaasde het hof met zijn uitvindingen (een perpetuum mobile, automatische en hydraulische orgels) en zijn optische instrumenten.
In oktober 1610 verhuisden Drebbel en zijn gezin naar Praag op uitnodiging van keizer Rudolf II, die zich bezighield met kunst, alchemie en occulte wetenschappen. Ook hier demonstreerde Drebbel zijn uitvindingen. Toen in 1611 Rudolf II door zijn jongere broer aartshertog Matthias van alle effectieve macht werd beroofd, zat Drebbel ongeveer een jaar gevangen. Na de dood van Rudolf in 1612 werd Drebbel vrijgelaten en keerde terug naar Londen. Helaas was ook zijn beschermheer prins Hendrik overleden en kwam Drebbel in financiële problemen.
Met zijn glasslijpmachine vervaardigde hij optische instrumenten en samengestelde microscopen met twee bolle lenzen, waar een constante vraag naar was. In 1622 verbleef Constantijn Huygens meer dan een jaar als diplomaat in Engeland. Het is heel goed mogelijk dat Huygens in die tijd de kunst van het glasslijpen leerde van Drebbel, en dat hij deze kennis doorgaf aan zijn tweede zoon Christiaan Huygens, die een belangrijke Nederlandse wiskundige en wetenschapper werd. De Engelse natuurfilosoof Robert Hooke heeft de kunst van het glasslijpen wellicht geleerd van zijn kennis Johannes Sibertus Kuffler, de schoonzoon van Drebbel.
Tegen het einde van zijn leven, in 1633, was Drebbel betrokken bij een plan om de Fens rond Cambridge droog te leggen, terwijl hij in bijna armoede leefde en een bierhuis in Engeland runde. Hij stierf in Londen.
Werk
Drebbel was de 'Edison van zijn tijd'. Hij was een praktisch onderzoeker en vernieuwer. Zijn constructies en uitvindingen omvatten meet- en regeltechniek, pneumatiek (luchtdruk), optica, chemie, hydrauliek (soort waterbouwkunde) en pyrotechniek (vuurwerk). Samen met de Staten-Generaal registreerde hij verschillende patenten. Ook schreef hij stukken over zijn experimenten met luchtdruk en maakte hij prachtige gravures (graveren van een koperen plaat die afgedrukt werd); waaronder De Zeven Vrije Kunsten op een plattegrond van de stad Alkmaar. Hij was betrokken bij het maken van theaterrekwisieten, het verplaatsen van beelden en bij plannen voor de bouw van een nieuw theater in Londen. Hij werkte aan de productie van torpedo's, zeemijnen, ontstekers, en werkte aan een explosief fulminerend goud ( aurum fulminans ).
Hij stond bekend om zijn Perpetuum Mobile, bouwde een broedmachine voor eieren en een draagbaar fornuis/oven met een optimaal brandstofverbruik, die door middel van een regelaar/thermostaat de warmte op een constante temperatuur kon houden. Hij ontwierp een zonne-energiesysteem voor Londen (perpetual fire), demonstreerde airconditioning, maakte bliksem en donder 'op commando', en ontwikkelde fonteinen en een zoetwatervoorziening voor de stad Middelburg. Hij was betrokken bij de drooglegging van de heide rond Cambridge (de Fens), ontwikkelde voorlopers van de barometer en thermometer, en klavecimbels die speelden op zonne-energie.
Onderzeeër
Hij bouwde ook de eerste bevaarbare onderzeeboot in 1620 terwijl hij voor de Engelse Royal Navy werkte. Hij vervaardigde een bestuurbare onderzeeër met een met leer bekleed houten frame. Tussen 1620 en 1624 bouwde en testte Drebbel met succes nog twee onderzeeërs, elk groter dan de vorige. Het laatste (derde) model had 6 riemen en kon 16 passagiers vervoeren. Dit model werd persoonlijk aan koning James I en enkele duizenden Londenaren gedemonstreerd. De onderzeeër bleef drie uur onder water en kon van Westminster naar Greenwich reizen en terug, varend op een diepte tussen 4 tot 5 meter. Hiervan is slechts een schilderij bewaard gebleven.
Trivia
- Een kleine maankrater is naar hem vernoemd
- De straat "Cornelis Drebbelweg" in Delft is naar hem vernoemd
- In het TV programma Jekels Jacht heeft Diederik Jekel samen met studenten een poging gedaan om de duikboot na te bouwen.