Gebruiker:Gerarddummer/zandbak: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(120 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
[[GUI]]
−
{{werk}}
  
   
  +
* Command-line-interface
−
{{sjabloon:Libië}}
  
  +
* Booleaanse algebra
−
'''Libië''' is een [[land]] in [[Afrika]]. De hoofdstad is [[Tripoli]].
  
  +
* Elektronenbuis
  +
* Relais
  +
* Ponskaart
  +
* Magneetband
  +
* Optische opslag
  +
* Flash geheugen
  +
* Cloud opslag
  +
* Geschiedenis van de videogames
  +
* Oregon trail
  +
* Pong
  +
* Spacewar
  +
* Ralph Baer
  +
* Atar 2600
  +
* Pac-man
  +
* Dendral
  +
* Eliza
  +
* Deep blue
  +
* Imagenet
  +
* IBM Watson
  +
* Alphago
  +
* Google Duplex
  +
* Electro
  +
* APT
  +
* Unimate
  +
* Shakey de robot
  +
* Asimo
  +
* Roomba
  +
* DARPA Grand Challenge
  +
* DJI Phantom drone
  +
* Telraam
  +
* Lebombo-bot
  +
* https://en.wikipedia.org/wiki/Abacus
  +
* Chinese telstaven
  +
* Nul
  +
* Salamis tablet
  +
* Antikythera
  +
* Hindu Arabisch cijfersysteem
  +
* Suanpan
  +
* Decimaal getalsysteem
  +
* Bibliotheek van Alexandrië
  +
* Huis der Wijsheid
  +
* Exchequer
  +
* Scytale
  +
* Quipu
  +
* Antikythera mechanisme
  +
* Romeinse handabacus
  +
* Nepohualtzintzin
  +
* Suanpan
  +
* Tchoty
  +
* Soroban
  +
* Leibniz' rekenmachine
  +
*
   
−
==Geschiedenis==
  
   
  +
Periodieke tafel: https://elements.wlonk.com/ElementsTable.htm en https://blog.tcea.org/make-science-interactive-periodic-table-elements/
−
===Prehistorie===
  
−
[[Bestand:Libie_prehistorie.jpg|300px|thumb|right|Rotstekening uit de prehistorie. Gevonden in Tadrart Acacus. Nu een woestijn maar vroeger een savanne.]]
  
   
  +
==== Klassieke Oudheid en Middeleeuwen ====
−
Er woonden in Libië zo'n tienduizend jaar geleden al mensen. Aan de kust woonden [[herder]]s en later [[boer]]en. Dat gebeurde niet alleen in Libië maar in alle landen aan de [[Middellandse Zee]]. In het zuiden van Libië was toen een [[savanne]]. Daar leefden herders en [[jager]]s. Zo'n tweeduizend jaar geleden werd de [[woestijn]] groter. De savanne verdween. De mensen die er toen woonden vetrokken naar [[Soedan]].
  
   
  +
===== 5e eeuw voor Christus =====
−
De [[Berber]]s waren de eerste inwoners van Libië.
  
  +
* 500 voor Christus - [[stijgbeugel]] (India)
  +
* 485 voor Christus - [[katapult]] (door koning Ajatashatru uit India)
  +
* 485 voor Christus - [[strijdwagen met zeis]] (door koning [[Ajatashatru]] uit India)
  +
* 5e eeuw voor Christus - [[gietijzer]] (Oud-China)
  +
* 480 voor Christus - [[wenteltrap]] (in [[Silinunte]], Sicilië).
  +
* 407 voor Christus - [[kruiwagen]] in Griekenland
   
  +
==== 4e eeuw voor Christus ====
−
===Oudheid===
  
  +
* 4e eeuw voor Christus - [[trebuchet]] in Oud-China
−
De [[Oude Grieken]] dachten dat Libië het hele continent Afrika was samen met [[Egypte]]. De Grieken waren de baas in een groot deel van Libië. Na de Grieken waren de [[Romeinen]] de baas in Libië. Het was toen een Romeinse provincie met de naam: Africa proconsularis. In de Romeinse tijd was Libië rijk. Een belangrijke stad in die tijd was [[Leptis Magna]]. De stad lag ook aan de [[Middellandse Zee]].
 
  +
* 4e eeuw voor Christus - [[Tandwiel|tandwielen]] in Oud-China
−
In Libië gingen toen veel [[ambacht]]slieden en [[handelaar|handelaren]] uit het Romeinse Rijk wonen. Je vindt in Libië nu veel ruïnes uit de Romeinse tijd. Bijvoorbeeld Leptis Magna. In de Romeinse tijd waren er [[forum]]s, [[markt]]en en [[badhuis|badhuizen]] gebouwd.
  
  +
* 4e eeuw voor Christus - [[rietpen]] (schrijven met inkt op papyrus in Egypte)
  +
* 375-350 voor Christus - [[rosmolen]] in Cathargo
  +
* Vanaf de 4e eeuw voor Christus - [[corporatie]] in de [[Mauryadynastie]] of [[Oud-Rome]]
  +
* Late 4e eeuw voor Christus - [[cheque]] in Mauryadynastie
  +
* Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van [[Kaliumnitraat]] en militair gebruik ervan in Mauryadynastie
  +
* Late 4e eeuw voor Christus - [[formeel systeem]] gemaakt door Panini
  +
* 4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van [[zink]] in Noord-West India
   
  +
===== 3e eeuw voor Christus =====
−
===Vroege moslimperiode===
  
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[analoge computer]] ([[Mechanisme van Antikythera]])
−
In de zevende eeuw werd het oosten van Libië (Cyrenaica) door de [[Arabieren]] veroverd. De islam werd toen een belangrijke godsdienst in Libië. Libië maakte toen deel uit van het Arabische Rijk. Emirs waren toen de baas in Libië. In 1050 vielen groepen [[bedoeïen]] Libië aan. De bedoeïen kwamen uit [[Opper-Egypte]]. Zij maakten veel kapot.
  
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[Schroef van Archimedes]] (Oud-Griekenland)
  +
* vroege 3e eeuw voor Christus - [[kanaalsluis]] (in Suez )
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[nokkenas]] (gebruikt bij een [[watersmidse]])
  +
* 3e eeuw voor Christus - [[waterrad]]
  +
* Laat 3e eeuw voor Christus - [[Cardanische ophanging]]
  +
* Laat 3e eeuw voor Christus - [[droogdok]] (in [[Macedonisch Egypte en het Ptolemeïsche rijk]])
  +
* 3e - 2e eeuw voor Christus - [[hoogoven]] (China)
   
  +
===== 2e eeuw voor Christus =====
−
===Ottomaanse rijk===
  
  +
* 2e eeuw voor Christus - [[papier]] (China)
−
In de zestiende eeuw had Libië geen centrale regering. De havens werden gebruikt door [[piraat|piraten]]. [[Spanje]] was even de baas in Tripoli maar wilde niet het hele land besturen. In 1538 was de piratenkoning [[Khair ad-Din]] de baas in [[Tripoli]].
 
  +
* vroege 2e eeuw voor Christus - [[Astrolabium]] (uitgevonden door Apollonius van Perga)
   
  +
===== 1e eeuw voor Christus =====
−
In 1551 werden de Turken (toen beter bekend als de [[Ottomanen]]) de baas in Noord-Afrika. De Ottomanen profiteerden van de piraterij. De Ottomanen verdeelden Noord-Afrika (heette toen [[Barbarije]]) in drie provincies: Algiers, Tripoli en Tunis. Pasja's (Ottomaanse generaals) waren toen de baas. Die werden aangesteld door de [[Sultan]] van Constantinopel. Elke pasja had een goed getraind leger onder zijn hoede (Janitsaren genoemd). Na twee oorlogen met de Amerikanen (over de piraterij) werd Frankrijk in 1830 de baas in Algerije en Tunesië. Libië maakte toen nog onderdeel uit van het [[Ottomaanse rijk]].
 
  +
* 1 eeuw voor Christus - [[boogbrug]] (in de Romeinse Republiek)
  +
* 1e eeuw voor Christus - [[krant]] (gedurende het bewind van Julius Caesar)
  +
* 1e eeuw voor Christus - [[boogdam]] (de Glanum Dam in Gallia Narbonensis)
  +
* voor 40 voor Christus - [[struikelhamer]] (China)
  +
* 38 voor Christus - de [[0 (getal)|nul]] ([[Mayacijfer|Mayacijfers]])
  +
* Voor 25 voor Christus - [[omgekeerde bovenslagwaterrad]] (Romeinse uitvinding)
  +
* 37 - 14 voor Christus - [[glasblazen]] (Jeruzalem)
   
−
===Italiaanse periode===
 +
===== 1e eeuw =====
  +
* 1e eeuw - [[Aeolipile]] (eenvoudige [[stoomturbine]]; genoemd door [[Hero van Alexandrië]])
−
Italië veroverde grote delen van Libië op de Ottomanen. In 1912 werd Libië door de sultan aan Italië afgestaan. Toen de [[Eerste Wereldoorlog]] uitbrak trokken de Italianen zich terug uit Libië omdat ze alle troepen in Italië nodig hadden. Er brak toen een [[burgeroorlog]] uit in Libië. Aan het eind van de Eerste Wereldoorlog werd Libië een kolonie van Italië. De Libiërs kwamen daartegen in opstand. Onder leiding van [[Benito Mussolini]] werd dat verzet hardhandig neergeslagen. Italië kreeg steeds meer invloed in Libië. Italianen gingen in Libië wonen, ze legden snelwegen en treinsporen aan. Ze bouwden ook nieuwe steden. Die waren vooral voor de Libische Italianen, maar ook voor de Arabieren. Moslims mochten ook lid worden van de [[Nationaal Facistische Partij]]. In de [[Tweede Wereldoorlog]] vochten veel Libiërs mee in het Italiaanse leger.
  
  +
* 1e eeuw - [[verkoopautomaat]] (uitgevonden door Hero van Alexandrië)
  +
* 1e eeuw - [[dubbel boekhouden]] (India)
  +
* Sinds 50 naar Christus - [[vlammenwerper]] ([[Vroeg-Chola]] in Zuid India)
   
−
===Tweede Wereldoorlog===
 +
===== 2e eeuw =====
  +
* 132 - [[seismograaf]] en [[slinger]] (in Han Dynastie)
−
In de Tweede Wereldoorlog vochten de Britten tegen de Italianen en Duitsers in Libië. In 1942 veroverden de geallieerde troepen het oosten van Libië ([[Cyrenaica]]). In 1943 hadden ze heel Libië veroverd. Na de Tweede Wereldoorlog werd het oosten en noordwesten van Libië ([[Tripolitania]]) bestuurd door Groot-Brittannië. Het zuidwesten ([[Fezzan]]) werd bestuurd door de Fransen. In 1947 moest Italië zich terugtrekken uit Libië.
 
  +
* 2e eeuw - [[kaarden]] (India)
   
−
===Onafhankelijkheid===
 +
===== 3 eeuw =====
  +
* vanaf de 3e eeuw - [[kristalsuiker]] (India)
−
In 1949 besloot de [[Verenigde Naties]] dat Libië onafhankelijk moest worden. In 1951 werd Libië eindelijk onafhankelijk en werd het een federaal koninkrijk onder leiding van [[Koning Idris I]]. Hij regeerde tot hij in 1969 werd afgezet door [[Muammar Qadhafi]].
  
  +
* vroeg 3e eeuw - [[blokdruk]] printen (Han Dynastie in China)
  +
* late 3 en begin 4e eeuw - [[Hydraulische turbine]] in het Romeinse Rijk
   
−
===Koninkrijk Libië===
 +
===== 4e eeuw =====
  +
* 4e eeuw - [[schaken]] (in India tijdens Gupta's)
−
Libië was een arm land na de Tweede Wereldoorlog. Het had geen universiteiten en er bijna geen hoogopgeleiden. Veel mensen konden niet lezen of schrijven. Er woonden nog steeds Italianen in Libië. Die hadden de beste banen in het land.
 
  +
* 4e eeuw - [[kompas]] voor zeelieden in Zuid-India
  +
* 4e eeuw - [[hangbrug]] (India)
  +
* 4e eeuw - [[werpmolen]] (hengelen) in China
  +
* 347 - [[Oliebron|oliebronnen]] en [[Boren (olie)|boren]] in China
  +
* 4e - 5e eeuw - [[raderboot]] ([[Romeinse Rijk]])
   
−
===Qadhafi-tijdperk===
 +
===== 5e eeuw =====
  +
* tijdens de 5e eeuw - de [[0 (getal)|nul]] in Oud-India.
−
In 1959 werd er veel [[olie]] in Libië ontdekt. Daardoor werd Libië opeens heel rijk. De mensen vonden echter dat de koning alle rijkdom voor zichzelf hield. Op 1 september 1969 pleegde Muammar Qadhafi een [[staatsgreep]]. Hij maakte van Libië een [[dictatuur]]. De oliewinning werd genationaliseerd. Engelsen, Amerikanen en Italianen moesten het land snel verlaten.
 
  +
* 400 jaar na Christus - [[IJzeren pilaar van Delhi]] gemaakt van [[roestbestendige metallurgie]]
  +
* 5e eeuw - [[haam]] voor paarden (China)
  +
* 5e/ 6e eeuw - [[puntige boogbrug]] in Romeinse Rijk
   
  +
===== 6e eeuw =====
−
Van 1969 tot nu laat Qadhafi zich dan weer negatief en dan weer positief van zich horen. Gebeurtenissen in chronologische volgorde:
  
  +
* vanaf de 6e eeuw - [[wierookklok]] (India)
  +
* na 500 - [[Charkha]] ([[spinnewiel]])
  +
* 563 - [[pendentief]] (als onderdeel van een [[koepel]]) in de [[Hagia Sophia]]
  +
* 577 - zwavel [[Lucifer|lucifers]] (bestaat in China)
  +
* 589 - [[toiletpapier]] (bestaat in [[Sui-dynastie]])
   
  +
===== 7e eeuw =====
−
{|{{Prettytable}}
  
  +
* 650 - [[Windmolen]] in [[Perzië]]
−
!Jaartallen
  
  +
* 672 - [[Grieks vuur]] (wapen)
−
!Gebeurtenissen
  
  +
* 7e eeuw - [[bankbiljet]] (tijdens de Tang-dynastie)
  +
* 7e eeuw [[porselein]] (tijdens de Tang-dynastie)
  +
  +
===== 8e eeuw =====
  +
* 700 - [[gaatjescamera]]
  +
  +
===== 9e eeuw =====
  +
* 9e eeuw - [[buskruit]] (China)
  +
* 9e eeuw - [[universiteit]] (Marokko)
  +
  +
===== 10e eeuw =====
  +
* 10e eeuw - [[vuurlans]] (voorloper van het vuurwapen)
  +
* 10e eeuw - [[vuurwerk]] (Song Dynastie)
  +
  +
===== 11e eeuw =====
  +
* 11e eeuw - [[ambulance]] (door de kruisvaarder in Palestina en Libanon)
  +
* 11e eeuw - [[Bessemerprocedé]] (China)
  +
* 11e eeuw - [[kettingaandrijving]] (door Su Song voor het ontwikkelen van een astronomische klok)
  +
* 1088 - [[printen met beweegbare letters]] (movable type) (China)
  +
  +
===== 12e eeuw =====
  +
* 12e eeuw - [[obligatiehandel]] in Frankrijk
  +
13e eeuw
  +
* 13e eeuw - [[Raket (apparaat)|raketten]] (voor militair gebruik en plezier) (China)
  +
* 13e eeuw - [[spillegang]] (eerste vorm van mechanische echappement)
  +
* 13e eeuw - [[Knoop|knopen]] in combinatie met knoopsgaten voor kleding (Duitsland)
  +
* 1277 - [[landmijn]] in Song Dynastie
  +
* 1286 - [[bril]] (Italië)
  +
* 13e eeuw - explosieve [[Bom (explosief)|bom]] (China)
  +
* 13e eeuw - [[handkanon]] (China)
  +
* 13e of 14e eeuw - [[ontkorrelmachine]] (voor het maken van [[katoen]])
  +
  +
===== 14 eeuw =====
  +
* vroeg tot midden 1300 - meertrapsraket (China)
  +
* Vanaf 1326 - kanon (China)
  +
* 14e eeuw - Jacobsstaf uitgevonden door Levi ben Gerson
  +
* 14e eeuw - zeemijn (China)
  +
  +
===== 15e eeuw =====
  +
* vroeg 15e eeuw - [[springveer]] (Europa)
  +
* 15e eeuw - [[drijfveer]] (Europa)
  +
* 15e eeuw - [[geweer]] (Europa)
  +
* 1420 - [[booromslag]] - Graafschap Vlaanderen
  +
* 1439 - [[drukpers]] in Mainz (Duitsland) door [[Johannes Gutenberg]]
  +
* midden 15e eeuw - [[haakbus]] (waarschijnlijk in Spanje)
  +
* 1451 - [[Karveel (schip)]] (Portugal)
  +
* 1480 - [[Astrolabium]] voor op zee (Portugal)
  +
  +
===== 16e eeuw =====
  +
* 1560 - [[drijvend droogdok]] (Venetië)
  +
* 1569 - [[Mercator projectie]] (door [[Geradus Mercator]])
  +
* 1589 - [[mechanische breimachine]] (door [[William Lee]])
  +
* 1594 - [[Davis quadrant]] (door [[John Davis]])
  +
* Vanaf 1597 - [[revolver]] (door [[Hans Stopler]])
  +
  +
=== Moderne tijd ===
  +
  +
==== 17e eeuw ====
  +
* 1605 - [[krant]] (uitgegeven door [[Johann Carolus]] in het [[Heilig Roomse Rijk]])
  +
* 1608 - [[telescoop]] - (door [[Hans Lippershey]] of [[Jacob Metius]] of [[Zacharias Janssen]] uit Nederland)
  +
* omstreeks 1620 - [[samengestelde microscoop]] (Zacharias Janssen, [[Cornelis Drebbel]], en [[Galileo Galilei]])
  +
* 1630 - [[rekenliniaal]] ([[William Oughtred]])
  +
* 1642 - [[Mechanische rekenmachine]] (de [[Pascaline]] door [[Blaise Pascal]])
  +
* 1643 - [[barometer]] (door [[Evangelista Torricelli]] of [[Gasparo Berti]])
  +
* 1650 - [[vacuum-pomp]] (door [[Otto van Guericke]])
  +
* 1656 - [[pendule klok]] (door Christiaan Huygens; concept bedacht in 1637 door Galileo Galilei)
  +
* 1663 - [[Elektriseermachine]] door Otto van Guericke
  +
* 1680 Eerste beschrijving van een [[zuigermachine]] door Christiaan Huygens)
  +
  +
==== 18e eeuw ====
  +
  +
===== 1700 =====
  +
* circa 1709 - eerste [[piano]] (door [[Bartolomeo Cristofori]])
  +
* 1709 - [[thermometer]] op alcohol (door [[Daniel Gabriel Fahrenheit]])
  +
  +
===== 1710 =====
  +
* 1712 - [[eerste commerciële stoommachine]] gebouwd door [[Thomas Newcomen]] (om water uit [[Mijn (delfstoffen)|mijnen]] te pompen)
  +
  +
===== 1730 =====
  +
* 1730 - [[octant]] (door [[Thomas Godfrey]] en [[John Hadley]] ontworpen)
  +
* 1733 - [[schietspoel]] maakt het mogelijk dat 1 persoon een [[weefgetouw]] bedient (door [[John Kay]])
  +
* 1736 - [[zeeklok]] getest door [[John Harrison]] (de [[H1]])
  +
* 1738 - eerste mechanische [[katoenspinmachine]] (door [[Lewis Paul]] en [[John Wyatt]])
  +
  +
===== 1740 =====
  +
* 1745 - [[Leidse fles]] (voorloper van de [[condensator]]) door [[Musschenbroek]] en [[Kleist]]
  +
* 1746 - [[lodenkamerproces]] (door [[John Roebuck]])
  +
  +
===== 1750 =====
  +
* 1755 - eerste kunstmatige [[koelmachine]] ([[William Cullen]])
  +
  +
===== 1760 =====
  +
* 1764 - [[Spinning Jenny]] ([[James Hargreaves]])
  +
* 1765 - verbeterde [[stoommachine]] door [[James Watt]] met aparte [[condensatiekamer]]
  +
* 1767 - maken van [[sodawater]] (door [[Joseph Priestley]])
  +
* 1769 - eerste door [[stoom aangedreven voertuig]] die personen kan vervoeren (door [[Nicolas-Joseph Cugnot]])
  +
  +
===== 1770 =====
  +
* 1770 - [[weegschaal]] (door [[Richard Salter]])
  +
* 1774 - [[boormachine]] (door [[John Wilkinson]])
  +
* 1775 - [[draaibank]] (om [[schroefdraad]] te maken) (door [[Jesse Ramsden]])
  +
* 1776 - [[mechanische luchtcompressor]] (door John Wilkinson)
  +
  +
===== 1780 =====
  +
* 1783 - [[stoomboot]] ([[Claude de Jouffroy]])
  +
* 1783 - [[heteluchtballon]] (door [[Joseph-Ralf]] en [[Jacques-Étienne Montgolfier]])
  +
* 1785 - [[elektrolyse]] (door [[Martinus van Marum]])
  +
* 1786 - dorsmachine (door Andrew Meikle)
  +
* 1789 - mechanisch weefgetouw (door Edmund Carthwright)
  +
  +
===== 1790 =====
  +
* 1790 - [[naaimachine]] (door [[Thomas Saint]])
  +
* 1792 - [[Telegrafie|telegraaf]] door middel van [[Seinpaal|seinpalen]] (door [[Claude Chappe]])
  +
* 1793 - [[moderne ontkorkelmachine]] (door [[Eli Whitney]])
  +
* 1795 - [[hydraulische pers]] (door [[Joseph Bramah]])
  +
* 1796 - [[Lithografie]] (door [[Alois Senefelder]])
  +
* 1797 - [[multiplex]] (door [[Samuel Bentham]])
  +
* 1798 - [[vaccin]] (door [[Edward Jenner]] tegen [[pokken]])
  +
* 1799 - [[papiermachine]] (door [[Louis-Nicolas Robert]])
  +
  +
==== 19e eeuw ====
  +
  +
===== 1800 =====
  +
* 1800 - [[zuil van Volta]] (door [[Alessandro Volta]])
  +
* 1802 - [[booglamp]] (door [[Humpry Davy]])
  +
* 1804 - [[morfine]] (door [[Friedrich Sertürner]])
  +
* 1804 - [[stoommachine]] (door [[Richard Trevithick]])
  +
* 1804 - [[algehele anesthesie]] (door [[Hanaoka Seishü]])
  +
* 1807 - eerste auto die werkt op een [[verbrandingsmotor]] die loopt op waterstof (door [[François Isaac de Rivaz]])
  +
* 1807 - eerste commerciële [[stoomboot]] (door [[Robert Fulton]])
  +
  +
===== 1810 =====
  +
* 1810 - [[eten uit blik]] (door [[Nicolas Appert]])
  +
* 1811 - eerste aangedreven [[drukpers]] (door [[Friederich Koenig]])
  +
* 1812 - [[veiligheidslamp]] (door [[William Reid Clanny]])
  +
* 1814 - moderne [[schaafmachine]] ([[James Fox]])
  +
* 1816 - [[elektrische telegraaf]] ([[Francis Ronalds]])
  +
* 1816 - [[Stirling motor]] (door [[Robert Stirling]])
  +
* 1817 - [[loopfiets]] (door [[Baron Karl von Drais]])
  +
* 1818 - [[tunnelschild]] (door [[Marc Isambard]])
  +
  +
===== 1820 =====
  +
* 1822 - patroon volgende [[schaafbank]] (door [[Thomas Blanchard]])
  +
* 1822 - [[heliografie]] ([[Nicéphore Niépce]])
  +
* 1822 - [[eerste programmeerbare mechanische computer]] (door [[Charles Babbage]])
  +
* 1823 - [[vuuraansteker]] (door [[Johann Wolfgang Döbereiner]])
  +
* 1824 - [[grendelgeweer]] (door [[Johann Nikolaus von Dreyse]])
  +
* 1825 - [[elektromagneet]] (door [[William Sturgeon]])
  +
* 1826 - [[wrijvingslucifer]] (door [[John Walker]])
  +
* 1828 - [[hete ontploffing]] proces voor hoogovens (door [[James Beaumont Neilson]]) ([[regenerator]])
  +
* 1828 - [[oogstmachine]] ([[Patrick Bell]])
  +
* 1828 - [[elektromechanische machine]] ([[Ányos Jedlik]])
  +
* 1829 - [[samengestelde luchtcompressor]] ([[William Mann]])
  +
  +
===== 1830 =====
  +
* 1830 - [[grasmaaier]] (door [[Edwin Budding]])
  +
* 1831 - [[inductie]] (door [[Michael Faraday]])
  +
* 1834 - [[elektromotor]] (door [[Moritz von Jacobi]])
  +
* 1835 - [[relais]] (door [[Joseph Henry]])
  +
* 1837 - [[Morsecode]] (door [[Samuel Morse]])
  +
* 1838 - [[galvaniseren]] (door [[Moritz von Jacobi]])
  +
* 1839 - [[graafmachine]] op stoom (door [[William Otis]])
  +
* 1839 - [[stoomhamer]] (door [[James Nasmyth]])
  +
* 1839 - [[fotovoltaïsche effect]] (door [[Edmond Becquerel]]), de eerste [[zonnecel]]
  +
  +
===== 1840 =====
  +
* 1841 - [[printing telegraaf]] (door Alexander Bain)
  +
  +
* 1842 - brandstofcel (door [[William Robert Grove]])
  +
  +
* 1842 - [[kunstmest]] van [[superfosfaat]] (door [[John Bennet Lawes]])
  +
* 1844 - [[papierproductie]] van [[houtpulp]] (door [[Friedrich Gottlob Keller]] en ook door [[Charles Fenerty]])
  +
* 1845 - [[Portlandcement]] (door [[Isaac Charles Johnson]])
  +
* 1846 - [[tunnelboormachine]] (door [[Henri-Joseph Maus]])
  +
* 1847 - [[nitroglycerine]] (door [[Ascanio Sobrero]])
  +
* 1848 - [[pneumatische boor]] (door [[Jonathan J. Couch]])
  +
* 1849 - [[repeteergeweer]] (door [[Walter Hunt]])
  +
* 1849 - [[Francisturbine]] (door [[James B. Francis]])
  +
  +
===== 1850 =====
  +
* 1850 - [[hydraulische accumulator]] (door [[Sir William Armstrong]])
  +
* 1852 - [[Chemical vapor deposition]] (door [[Robert Bunsen]])
  +
* 1852 - [[lift van Elisha Otis]]
  +
* 1852 - [[luchtschip]] (door [[Henri Giffard]])
  +
* 1853 - [[gewapend beton]] (door [[François Coignet]])
  +
* 1855 - [[kleurenfotografie]] (door [[Clerk Maxwell]])
  +
* 1855 - [[bessemerprocedé]] (door [[Sir. Henry Bessemer]])
  +
* 1856 - [[ijsmachine]] en [[koelkast]] (door [[James Harrison]])
  +
* 1856 - [[mauveïne]] (de eerste [[kunstmatige kleurstof]]) (door [[William Henry Perkin]])
  +
* 1857 - [[geisslerbuis]] (door [[Heinrich Geissler]])
  +
* 1859 - [[loodaccu]] (de eerste [[oplaadbare batterij]]) (door [[Gaston Planté]])
  +
  +
===== 1860 =====
  +
* 1860 - [[koolstofvezel]] (door [[Joseph Swan]])
  +
* 1862 - [[parkesine]] (een [[celluloid]], het eerste soort [[plastic]]) (door [[Alexander Parkes]])
  +
* 1864 - [[pasteuriseren]] (door [[Louis Pasteur]])
  +
* 1865 - [[Siemens-Martinproces]] (om [[staal]] te maken) (door [[Carl Wilhelm Siemens]] and [[Pierre-Émile Martin]])
  +
* 1865 - basis voor de [[genetica]] (door [[Gregor Mendel]])
  +
* 1867 - [[dynamiet]] ([[Alfred Nobel]])
  +
* 1867 - [[prikkeldraad]] (door [[Lucien B. Smith]] en aangepast door [[Joseph F. Glidden]])
  +
*
  +
*
  +
  +
===== 1870 =====
  +
* 1872 - [[roestvaststaal]] (door [[J.E.T. Woods]] en [[J. Clark]])
  +
* 1873 - [[draaioven]] (door [[Frederick Ransome]])
  +
* 1873 - [[Radiometer van Crookes]] (door [[Sir William Crookes]])
  +
* 1873 - [[generator]] (de [[Gramme dynamo]]) (door [[Zénobe Gramme]])
  +
* 1874 - [[metaaldetector]] (door [[Gustave Trouvé]])
  +
* 1876 - [[viertaktmotor]] (door [[Nicolaus August Otto]])
  +
* 1876 - [[telefoon]] (gepattenteerd door [[Graham Bell]])
  +
* 1877 - [[fonograaf]] (door [[Thomas Edison]])
  +
* 1878 - [[rebreather]] (door [[Henry Fleuss]])
  +
* 1878 - [[Peltonturbine]] (door [[Lester Allan Pelton]])
  +
* 1879 - [[gloeilamp]] - (door [[Joseph Swan]] en [[Thomas Edison]])
  +
  +
===== 1880 =====
  +
* 1881 - [[koolstof booglassen]] (door [[Nikolay Benardos]])
  +
* 1884 - [[Maxim (machinegeweer)]] (door [[Hiram Maxim]])
  +
* 1884 - [[Poudre B]] (door [[Paul Vieille]])
  +
* 1884 - [[moderne stoomturbine]] ( door [[Sir Charles Parsons]])
  +
* 1884 - [[ZBD-transformator]] (door [[Károly Zipernowsky]], [[Ottó Bláthy]] and [[Miksa Déri]])
  +
* 1885 - moderne [[fiets]] (door [[John Kemp Starley]])
  +
* 1886 - [[zinkkoolstofcel]] (door [[Carl Gassner]]) ([[batterij]] die draagbare elektronische apparaten mogelijk maakte)
  +
* 1886 - [[Hall-Héroult-proces]] om [[aluminium]] te maken (door [[Charles Martin Hall]] en door [[Paul Héroult]])
  +
* 1886 - eerste door benzine aangedreven [[auto]] (door [[Carl Benz]])
  +
* 1887 - [[Bayerproces]] voor het maken van [[aluminium]] (door [[Carl Josef Bayer]])
  +
* 1887 - [[windturbine]] voor het maken van [[elektriciteit]] (door [[James Blyth]])
  +
* 1887 - [[cyanide proces]] (of MacArthur-Forrest proces) bedoeld om [[goud]] te winnen (door [[hydrometallurgie]] waarbij [[cyanide]] wordt gebruikt) (door [[John Stewart MacArthur]])
  +
* 1888 - [[balpen]] (door [[John J. Loud]])
  +
* 1888 - bewijs van het bestaan van [[elektromagnetische straling]] (door [[Heinrich Hertz]]) waarmee ook het bestaan van [[Radiogolf|radiogolven]] wordt gedemonstreerd
  +
  +
===== 1890 =====
  +
* 1890 - [[Chloorfluorkoolstofverbinding]] om te gebruiken als [[koelmiddel]] (door [[Frédéric Swarts]])
  +
* 1890 - [[Ader Éole]] eerste [[luchtvaartuig]] (door [[Clément Ader]])
  +
* 1891 - [[ritssluiting]] (door [[Whitcomb Judson]])
  +
* 1892 - [[cinematograaf]] (door [[Léon Bouly]])
  +
* 1893 - [[dieselmotor]] (door [[Rudolf Diesel]])
  +
* 1895 - systeem van [[draadloze communicatie]] door gebruik van [[Radiogolf|radiogolven]] (door [[Guglielmo Marconi]])
  +
* 1895 - [[röntgenfoto]] (door [[Wilhelm Conrad Röntgen]])
  +
* 1898 - [[polyetheen]] (door [[Hans von Pechmann]])
  +
* 1899 - oplaadbare [[nikkel-cadmium accu]], de [[Edisonbatterij]] en de [[zilver-cadmium accu]] (door [[Waldemar Jungner]])
  +
  +
==== 20ste eeuw ====
  +
  +
===== 1900 =====
  +
* 1900 - de eerste [[zeppelin]] (door [[Theodor Kober]])
  +
* 1901 - [[stofzuiger]] (door [[Hubert Cecil Booth]] en [[David T. Kenney]])
  +
* 1903 - [[gasturbine]] (door [[Ægidius Elling]])
  +
* 1903 - [[gelamineerd glas]] (door [[Édouard Bénédictus]])
  +
* 1903 - eerste [[vliegtuig]] (handgestuurd, vaste vleugels, gemotoriseerd) (door [[Orville en Wilbur Wright]])
  +
* 1904 - [[Fleming klep]], [[elektronenbuis]] en [[diode]] (door [[John Ambrose Fleming]])
  +
* 1907 - eerste vrije vlucht in een luchtvaartuig met roterende vleugels ([[draaivleugelvoertuig]] zie ook [[Helikopter|helicopter]]) (door [[Paul Cornu]])
  +
* 1907 - [[bakeliet]] (door [[Leo Baekeland]])
  +
* 1907 - [[stuwstraalmotor]] (door [[R. Lorin]])
  +
* 1908 - [[cellofaan]] (door [[Jacques E. Brandenberger]])
  +
* 1909 - [[Haber-Boschproces]] (door [[Fritz Haber]] en [[Carl Bosch]])
  +
* 1909 - [[televisie]] ([[Georges Rignoux]] en [[A. Fournier]])
  +
  +
===== 1910 =====
  +
* 1911 - [[nevelvat]] (de eerste [[stralingsdetector]]) (door [[Charles Thomson Rees Wilson]])
  +
* 1913 - [[Bergiusproces]] (door [[Friedrich Bergius]])
  +
* 1913 - [[Kaplanturbine]] (door [[Viktor Kaplan]])
  +
* 1915 - [[Tank (voertuig)|tank]] (in [[Groot-Brittannië|Groot-Brittanië]] door [[Walter Wilson]] en [[William Tritton]]; in [[Frankrijk]] door [[Eugène Brillié]])
  +
* 1916 - [[Czochralski-proces]] (om [[Kristal|kristallen]] te laten groeien) (door [[Jan Czochralski]])
  +
* 1917 - [[Kristaloscillator]] (door [[Alexander M. Nicholson]])
  +
  +
===== 1920 =====
  +
* 1925 - [[Fischer-Tropschproces]] (door [[Franz Fischer]] en [[Hans Tropsch]])
  +
* 1926 - [[Yagi-antenne]] (door [[Shintaro Uda]])
  +
* 1926 - [[Raket (apparaat)|raket]] met vloeibare [[stuwstof]] ([[Robert H. Goddard]])
  +
* 1927 - [[Kwartsuurwerk]] (door [[Warren Marrison]] en [[J.W. Horton]])
  +
* 1928 - [[penicilline]] (door onder andere [[Alexander Fleming]], [[Howard Walter Florey]], [[Ernst Chain]] en [[Norman Heatley]])
  +
* 1928 - [[turbo-straalmotor]] (door [[Frank Whittle]])
  +
* 1928 - eerste werkende [[elektronische televisie]] (door [[Philo Farnsworth]])
  +
* 1929 - [[kogelomloopspindel]] ([[H.M. Stevenson]] en [[D. Glenn]])
  +
  +
===== 1930 =====
  +
* 1930 - [[scramjet]] (door [[Frank Whittle]])
  +
* 1930 - [[fasecontrastmicroscoop]] (door [[Frits Zernike]])
  +
* 1931 - [[elektronenmicroscoop]] (door [[Ernst Ruska]])
  +
* 1933 - [[FM radio]] (door [[Edwin H. Armstrong]])
  +
* 1935 - [[nylon]] (door [[Wallace Carothers]])
  +
* 1938 - [[Z1 (mechanische computer)]] (door [[Konrad Zuse]])
  +
* 1938 - december - [[kernsplijting]] (door [[Otto Hahn]], [[Lise Meitner]] en [[Fritz Strassman]])
  +
* 1939 - [[Defibrillator]] ([[G. S. Yunyev]] of [[Naum Gurvich]])
  +
  +
===== 1940 =====
  +
* 1940 - februari - [[Plutonium-239]] (door [[Glenn Seaborg]])
  +
* 1941 - [[polyester]] (door [[John Whinfield]] en [[James Dickson]])
  +
* 1942 - [[V2 (raket)]] (in [[Nazi-Duitsland]])
  +
* 1945 - [[atoombom]] ([[Manhattan Project]])
  +
* 1946 - [[schietstoel]] (door [[Sir James Martin]])
  +
* 1947 - [[holografie]] (door [[Dennis Gabor]])
  +
* 1947 - [[fracking]] ([[Floyd Farris]] en [[J.B. Clark]])
  +
* 1947 - december - eerste [[transistor]] (door [[John Bardeen]] en [[Walter Brattain]] onder leiding van [[William Shockley]] in het [[Bell Labs]])
  +
* 1948 - [[atoomklok]] (door [[United States's National Bureau of Standards]])
  +
* 1948 - [[Oxystaal]] (door [[Robert Durrer]])
  +
  +
===== 1950 =====
  +
* 1950 - [[videogame]] ([[Bertie the Brain]]) (door [[Josef Kates]])
  +
* 1950 - [[Tokamak]] (door [[E. Tamm]] en [[Andrei D. Sakharov]])
  +
* 1951 - december - [[kernenergie]] in elektriciteit voor huizen te maken (door de [[EBR-I]])
  +
* 1952 - [[floatglas]] (door [[Alastair Pilkington]])
  +
* 1952 - [[waterstofbom]] (door onder andere [[Enrico Fermi]], [[Edward Teller]] en [[Stanislaw Ulam]])
  +
* 1953 - [[videorecorder]] (door [[Norikazu Sawazaki]])
  +
* 1954 - [[zonne-accu]] (door [[Calvin Souther Fuller]], [[Daryl Chapin]] en [[Gerald Pearson]])
  +
* 1955 - [[hovercraft]] (door [[Christopher Cockerell]])
  +
* 1955 - [[zeecontainer]] (door [[Malcom McLean]])
  +
* 1956 - [[harddisk]] (door [[IBM]])
  +
* 1957 - eerste [[personal computer]], de [[IBM 610]] (door IBM)
  +
* 1957 eerste [[satelliet]] ([[Sputnik 1]]) (door Rusland)
  +
* 1958 - 59 [[geïntegreerde schakeling]] (door [[Jack Kilby]] en [[Robert Noyce]])
  +
* 1959 - [[MOSFET]] (door [[Mohamed Atalla]] en [[Dawon Kahng]] bij [[Bell Labs]]) een [[transistor]] die in de hedendaagse computers gebruikt wordt
  +
  +
===== 1960 =====
  +
* 1960 - [[laser]] (door [[Theodore Maiman]])
  +
* 1961 - [[bemande ruimtevaart]] (door de [[Vostok 1]])
  +
* 1963 - [[elektronische sigaret]] (door [[Herbert A. Gilbert]])
  +
* 1965 - [[Kevlar]] (door [[Stephanie Kwolek]])
  +
* 1969 - [[ARPANET]] (door [[Advanced Research Projects Agency]])
  +
  +
===== 1970 =====
  +
* 1970 - [[zakrekenmachine]] (door [[Sanyo]])
  +
* 1971 - [[E-mail|email]] ([[Ray Tomlinson]])
  +
* 1971 - [[microprocessor]] (de [[Intel 4004]]) (onder leiding van [[Federico Faggin]]). Hierdoor ontstond de personal computer revolutie
  +
* 1971 - [[ruimtestation]] ([[Salyut 1]]) (door Sovjet Unie)
  +
* 1972 - [[spelcomputer]] (de [[Magnavox Odyssey]]) (door onder meer [[Ralph H. Baer]] bij [[Sanders Associates]] en verder ontwikkeld door [[Magnavox]])
  +
* 1973 - [[grafische gebruikersomgeving]] (ook wel [[GUI]] genoemd) op de [[Xerox Alto]] (door [[Xerox]])
  +
* 1973 - [[aanraakscherm]] gebaseerd op [[elektrische capaciteit]] ([[CERN]])
  +
* 1973 - 74 - Het [[internetprotocol]] ([[TCP/IP]]) (door [[Vinton Cerf]] en [[Robert E. Kahn]])
  +
* 1975 - [[Altair 8800]] ([[microcomputer]]) (door onder andere [[Ed Roberts]] en [[Forrest M. Mims III]])
  +
* 1977 - [[zelfrijdende auto]] (door [[Tsukuba Mechanical Engineering Laboratory]])
  +
* 1978 - [[GPS]] (door [[U.S. Department of Defense]])
  +
* 1978 - [[draagbare spelcomputer]] (door [[Milton Bradley Company]])
  +
  +
===== 1980 =====
  +
* 1980 - [[flashgeheugen]] (door [[Fujio Masuoka]])
  +
* 1981 - [[Space Shuttle]] ([[NASA]])
  +
* 1982 - [[CD-ROM]] ([[Sony]] en [[Philips]])
  +
* 1982 - [[laptop]] (de [[Epson HX-20]]) (door [[Yukio Yokozawa]])
  +
* 1983 - [[stereolithografie]] (door [[Chuck Hull]])
  +
* 1984 - commercieel verkrijgbare [[mobiele telefoon]] (de [[DynaTAC 8000X]]) (door [[Motorola]])
  +
* 1985 - [[lithium-ion-accu]] (door [[John B. Goodenough]], [[Rachid Yazami]] en [[Akira Yoshino]])
  +
  +
===== 1990 =====
  +
* 1990 - [[World Wide Web]] (door [[Sir Tim Berners-Lee]])
  +
* 1991 - [[Solid State Drive]] (door [[SunDisk]])
  +
* 1993 - [[Mosaic]] (de eerste [[webbrowser]]) (door [[National Center for Supercomputing Applications]])
  +
* 1994 - [[smartphone]] (de [[IBM Simon]]) (door IBM)
  +
* 1995 - [[Dvd|DVD]] (door [[Philips]], [[Sony]], [[Toshiba]], en [[Panasonic]])
  +
* 1998 - draagbare [[mp3-speler]] (door [[SaeHan Information Systems]])
  +
  +
==== 21ste eeuw ====
  +
  +
===== 2000 =====
  +
* 2000 - [[Blu-ray]] (Sony)
  +
* 2007 - [[iPhone]] (Apple)
  +
* 2008 - [[blockchain]] (door Satoshi Nakamoto)
  +
  +
===== 2010 =====
  +
* 2010 - ruimtevaartuig met [[lichtzeil]] (door [[JAXA]])
  +
* 2010 - [[Mycoplasma laboratorium]] (door [[J. Craig Venter Institute]])
  +
* 2019 - [[kwantumcomputer]] (de [[IBM Q System One]]) (door IBM)
  +
  +
*
  +
  +
[[Huwan]]
  +
  +
[[coronavirus]]
  +
  +
<abbr>[[SARS-CoV-2]]</abbr>
  +
  +
severe acute respiratory syndrome coronavirus -2
  +
  +
[[COVID-19]]
  +
  +
[[RIVM]]
  +
  +
[[Virus (lichaam)|virus]]
  +
  +
[[koorts]]
  +
  +
[[luchtwegklachten]]
  +
  +
[[verspreiden]]
  +
  +
[[kortademigheid]]
  +
  +
[[besmetten]]
  +
  +
[[GGD]]
  +
  +
[[protocol]]
  +
  +
[[huisarts]]
  +
  +
[[huisartsenpost]]
  +
  +
[[neusverkoudheid]]
  +
  +
[[keelpijn]]
  +
  +
[[weerstand]]
  +
  +
[[gezelschap]]
  +
  +
[[groepsimmuniteit]]
  +
  +
[[Immuunsysteem|immuun]]
  +
  +
[[sociaal contact]]
  +
  +
[[kwetsbaar persoon]]
  +
  +
[[chronische hartaandoening]]
  +
  +
[[suikerziekte]]
  +
  +
[[nieren]]
  +
  +
[[niertransplantatie]]
  +
  +
[[infectie]]
  +
  +
[[medicatie]]
  +
  +
[[auto-immuunziekten]]
  +
  +
[[orgaantransplantatie]]
  +
  +
[[hematologische aandoening]]
  +
  +
[[afweerstoornis]]
  +
  +
[[chemotherapie]]
  +
  +
[[bestraling]]
  +
  +
[[HIV]]
  +
  +
[[laboratorium]]
  +
  +
[[lock-down]]
  +
  +
[[infectieziekte]]
  +
  +
[[longontsteking]]
  +
  +
[[brononderzoek]]
  +
  +
[[Vaccinatie|vaccin]]
  +
  +
[[incubatietijd]]
  +
  +
[[symptomen]]
  +
  +
[[quarantaine]]
  +
  +
[[isolatie]]
  +
  +
[http://schooltv.ntr.nl/video/als-sneeuw-smelt-doe-een-proefje/#autoplay|target='_blank'|Als de sneeuw smelt]
  +
  +
'''[[Hedendaagse slavernij|Hedendaagse slavernij]]'''
  +
* [[Slavernij in Afrika]]
  +
* [[Chukri Systeem]]
  +
* [[Slavernij in Tjaad]]
  +
* [[Laogai]]
  +
* [[Mensenrechten in de Republiek Congo]]
  +
* [[Mensenhandel in Ethiopië]]
  +
* [[Seksuele handel in Europa]]
  +
* [[Restavek]]
  +
* [[Schuldenslavernij in India]]
  +
* [[Slavernij in Mali]]
  +
* [[Slavernij in Mauritanië]]
  +
* [[Slavernij in in Nigeria]]
  +
* [[Kwalliso]]
  +
* [[Feodalisme in Pakistan]]
  +
* [[Slavernij in Rusland]]
  +
* [[Slavernij in Sudan]]
  +
* [[Mensenhandel in de Verenigde Staten]]
  +
'''Eigentijdse soorten'''
  +
* [[Kinderarbeid]]
  +
* [[Dienstplicht]]
  +
* [[Schuldenslavernij]]
  +
* [[Gedwongen huwelijk]]
  +
**[[Kopen van een bruid]]
  +
**[[Vrouw verkopen]]
  +
* [[Gedwongen prostitutie]]
  +
* [[Mensenhandel]]
  +
* [[Peonage]]
  +
* [[Werkstraf]]
  +
* [[Seksuele slavernij]]
  +
'''Geschiedenis'''
  +
* [[Geschiedenis van de slavernij]]
  +
* [[Slavernij in de oudheid]]
  +
* [[Atlantische slavenhandel]]
  +
**[[Middenpassage]]
  +
* [[Arabische slavenhandel]]
  +
**[[Saqaliba]]
  +
**[[Mamelukken]]
  +
* [[Atteekse slavernij]]
  +
* [[Babylonisch recht]]
  +
* [[Slavernij in het Byzantijnse rijk‎]]
  +
* [[Persoonlijk eigendoml]]
  +
**[[Veldslaven]]
  +
**[[Huisslaven]]
  +
* [[Corvée]]
  +
* [[Slavernij in het Oude Griekenland]]
  +
* [[Barbarijse zeerovers]]
  +
* [[Ronselen]]
  +
* [[Cholop]]
  +
* [[Slavernij in Middeleeuws Europa]]
  +
* [[Thrall]]
  +
* [[Slavernij in het Oude Rome]]
  +
* [[Horigheid]]
  +
**[[Geschiedenis van horigheid]]
  +
**[[Russische emancipatie van 1861]]
  +
* [[Slavenschip]]
  +
**[[Lijst van slavenschepen]]
  +
**[[Slavenopstanden op slavenschepen]]
  +
* [[Slavenrazzie]]
  +
* [[Galleislaaf]]
  +
* [[Panyarring]]
  +
'''Slavernij in landen en regio's'''
  +
* [[Slavernij in Afrika]]
  +
**[[Slavernij op de Barbarijnse kust]] [[Barbarijse slavenhandel]]
  +
**[[Slavenkust]]
  +
* [[Slavernij bij Indianen]]
  +
**[[Slavernij bij de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten]]
  +
* [[Geschiedenis van de slavernij in Azië]]
  +
* [[Slavernij in Angola]]
  +
* [[Slavernij in Bhutan]]
  +
* [[Slavernij in Brazilië]]
  +
**[[Lei Áurea]]
  +
* [[Slavernij in het Britse en Franse Caribisch gebied]]
  +
**[[Slavenwet van Barbados]]
  +
**[[Code Noir]]
  +
**[[Slavernij op de Britse Maagdeneilanden]]
  +
* [[Slavernij op de Britse eilanden]]
  +
* [[Slavernij in Canada]]
  +
* [[Slavernij in China]]
  +
**[[Booi Aha|booi aha]]
  +
* [[Slavernij op Cuba]]
  +
* [[Deense slavenhandel]]
  +
* [[Slavernij in Ehtiopië]]
  +
* [[Arbeidseinsatz]]
  +
* [[Slavernij op Haïti]]
  +
**[[Haitiaanse revolutie]]
  +
* [[Nederlandse slavenkust]]
  +
* [[Slavernij in India]]
  +
* [[Slavernij in Iran]]
  +
* [[Slavernij in Japan]]
  +
**[[Troostmeisje]]
  +
* [[Slavernij in Latijns-Amerika]]
  +
* [[Slavernij in Libië]]
  +
* [[Slavernij in het Ottomaanse Rijk]]
  +
* [[Slavernij in Polen]]
  +
* [[Slavernij in Portugal]]
  +
* [[Afro-Porto Ricanen]]
  +
* [[Slavernij in Roemenië]]
  +
* [[Slavernij in Seychellen]]
  +
* [[Slavernij in Somalië]]
  +
* [[Slavernij in Zuid-Afrika]]
  +
* [[Slavernij in Spanje]]
  +
** [[Slavernij in de Spaanse koloniën]]
  +
* [[Zweedse slavenhandel]]
  +
* [[Einde van de slavernij in Trinidad en Tobago]]
  +
* [[Slavernij in de Verenigde Staten]]
  +
**[[Slavernij in de koloniale tijd van de Verenigde Staten]]
  +
**[[Slavensaten en vrije staten]]
  +
**[[Vrouwelijke slavernij in de Verenigde Staten]]
  +
**[[Partus sequitur ventrem]]
  +
**[[Slavenwetten]]
  +
**[[Interregionale slavenhandel]]
  +
'''Religie'''
  +
* [[De bijbel en slavernij]]
  +
* [[Christelijke kijk op slavernij]]
  +
* [[Islamistische kijk op slavernij]]
  +
* [[Joodse kijk op slavernij]]
  +
'''Tegenstanders en verzet'''
  +
* [[Tijdlijn van afschaffing slavernij]]
  +
* [[Afschaffing slavernij]]
  +
**[[Afschaffing slavernij in Verenigd Koninkrijk]]
  +
**[[Afschaffing slavernij in Verenigde Staten]]
  +
* [[Blokkade van Afrika]]
  +
**[[West-Afrikaans eskader]]
  +
**[[Afrikaanse slavenhandel patrouille]]
  +
* [[Gecompenseerde emancipatie]]
  +
* [[Libertus]]
  +
**[[Manumissie]]
  +
* [[Vrijheidsproces]]
  +
* [[Lijst van tegenstanders van slavernij]]
  +
* [[Slave Power]]
  +
* [[Underground Railroad]]
  +
**[[Liedjes over de Underground Railroad]]
  +
* [[Slavenopstand]]
  +
*[[Slavenhandelwet]]
  +
* [[Slavernij in het internationale recht]]
  +
'''Gerelateerde onderwerpen'''
  +
* [[Slavernij in het gewoonterecht]]
  +
* [[Contractarbeid]]
  +
* [[Dwangarbeid]]
  +
* [[Voortvluchtige slaven in de Verenigde Staten]]
  +
**[[Wetten voor voortvluchtige slaven]]
  +
* [[Lijst van slaven]] ([[Lijst van slaveneigenaren]])
  +
* [[Slavenverhalen]]
  +
**[[Lijst met films over slavernij]]
  +
**[[Slavenliederen uit de Verenigde Staten]]
  +
* [[Slavennaam]]
  +
* [[Slavenroute van Unesco]]
  +
* [[Behandeling van slaven in de Verenigde Staten]]
  +
**[[Slaventeelt in de Verenigde Staten]]
  +
**[[Amerikaanse slavenrechtzaken]]
  +
**[[George Washington en slaverbij]]
  +
**[[Thomas Jefferson en slavernij]]
  +
**[[John Quincy Adams en afschaffing slavernij]]
  +
**[[Abraham Lincoln en slavernij]]
  +
**[[Veertig hectare en een muilezel]]
  +
**[[Bureau of Refugees]]
  +
**[[Ijzeren slavenbit]]
  +
* [[Loonslaaf]]
  +
* [[Emancipation Day]]
  +
{| {{Prettytable}} width="200px" border="1"
  +
<!--------------------- Hedendaags ---------------------->
  +
  +
<!------------------------ Soorten slavernij --------------------------><!----------------------- Geschiedenis ------------------------><!------------------- Land / Regio --------------------><!----------------------- Religie ------------------------><!---------------------- Tegenstanders -----------------------><!------------------------ Gerelateerd ------------------------>|}
  +
  +
[http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Gebruiker:Gerarddummer/Project:NHW]
  +
{| {{prettytable}}
  +
| align="center" |[[Bestand:256_pixels.jpg]]
 
|-
  
|-
  +
|16x16
−
|Jaren 70 en 80
  
  +
|}
−
|Qadhafi steunt de [[PLO]] door hen wapens te geven en hen te trainen. Ook ondersteunt hij de terroristische groepen [[IRA]] en het [[Democratisch Front voor de Bevrijding van Palestina]].
  
  +
  +
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice
  +
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice
  +
  +
  +
[http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Math Wiskunde formules]
  +
[http://en.wikipedia.org/wiki/Manner_of_articulation articulatie wikipedia]
  +
* [[Portaal:Kerndoelen]]
  +
* [[Gebruiker:Gerarddummer/Mediawijsheidproject|Mediawijsheidproject]]
  +
* [http://www.explania.com/nl animaties]
  +
* [http://rekendoelen.slo.nl/doelen/1F/ Rekendoelen 1F]
  +
[http://webje.yurls.net/index.php?mod=yurlspage&pageId=14907 Alle webjes op een rij]
  +
==Foto's uit Flickr importeren==
  +
[[Speciaal:ImportFreeImages]]
  +
  +
  +
  +
==Mijn ToDolist==
  +
* Project Mediawijsheid WikiKids maken
  +
* Projectweek rondom WikiKids maken
  +
* Onderdeel Andere talen en Handige links van de hoofdpagina overzetten naar Kidsportaal en Onderwijsportaal.
  +
* opdracht Nederland in beeld (opdracht voor Pabostudenten in samenwerking met WikiKids) verder uitwerken/ WikiAtlas.
  +
* schrijfopdrachten maken geschikt voor groep 5 en 6. Uitgaande van beeld.
  +
* handleiding maken voor opleiders Pabo
  +
* taalmethoden screenen op schrijfopdrachten die geschikt zijn voor WikiKids.
  +
* Naar aanleiding van de schrijftips: hoe maak ik een samenvatting van een boek?
  +
* hoe vind ik wat is zoek? opdracht rondom het zoeken op wikikids
  +
* wikikids als onderdeel opnemen in het programma voor de internationale studenten
  +
* nadenken wiki's als merchandiseartikelen
  +
* les begrijpend lezen: feitentekst en meningen. Wordt gedaan door Linda (student Domstad)
  +
* screencast foto's uploaden aanvullen met invullen schema
  +
* wat ik nog verder vergeten ben te noteren
  +
* [http://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Public_domain_image_resources Afbeelding publiek domein] nog bekijken
  +
* link leggen met spelletjesplein bij artikelen. Spelletje spelen na lezen van artikel.
  +
* Jigsawplanet. Puzzels maken van foto's die op WikiKids staan.
  +
  +
==Afbeeldingen==
  +
  +
Afbeeldingen die door mij zijn geüpload zijn hier te vinden: [[Gebruiker:Gerarddummer/Afbeeldingen|GallerijGerard]]. Alle afbeeldingen die ik heb geüpload kunnen onder de GFDL-licentie worden verspreid tenzij anders vermeld.
  +
  +
==Studenten van Hogeschool Domstad==
  +
  +
Studenten [[Wikikids:Hogeschool_Domstad| Hogeschool Domstad]] die hebben meegewerkt aan WikiKids staan hieronder:
  +
  +
*[[Gebruiker:Desireefesten| Desiree Festen]]
  +
*[[Gebruiker:Ellendewilde| Ellen de Wilde]]
  +
*[[Gebruiker:IngridDusamos| Ingrid Dusamos]]
  +
*[[Gebruiker:JantineGieteling| Jantine Gieteling]]
  +
*[[Gebruiker:Karinkorevaar| Karin Korevaar]]
  +
*[[Gebruiker:Marloesveldhuizen| Marloes Veldhuizen]]
  +
*[[Gebruiker:Saskiaoskamp| Saskia Oskamp]]
  +
*[[Gebruiker:BrendaWeij| Brenda van der Weij]]
  +
  +
*[[Gebruiker:Lizan|Lizan]]
  +
*[[Gebruiker:Nikki|Nikki]]
  +
*[[Gebruiker:Siemp|Siemp]]
  +
*[[Gebruiker:Tinka|Tinka]]
  +
  +
http://kennisnet.wikia.com/wikikids/index.php?title=Speciaal%3ALog&type=upload&user=Gerarddummer&page= mijn geuploade afbeeldingen
  +
  +
{{Mijn geuploade afbeeldingen}}
  +
{{Navigatie Handleiding}}
  +
{{Navigatie_Handleiding_Kids}}
  +
  +
  +
Verdere verdieping.
  +
  +
Ondertekenen
  +
  +
Nog meer uitleg:
  +
* [[Wikikids:Handleiding-wiki/Bewerken]]
  +
* [[Wikikids:Tutorial]]
  +
  +
  +
Bestaande uit informatie van deze pagina's:
  +
  +
* [[Wikikids:Handleiding-wiki/Woordenlijst]]
  +
* [[Categorie:Handleiding-wiki]]
  +
* [[Wikikids:Handleiding-wiki/Bewerken]]
  +
* [[Wikikids:Handleiding-wiki/Zoeken]]
  +
  +
{| border="0" cellspacing="0" align="left" cellpadding="2"
 
|-
  
|-
  +
| valign="top" | [[Afbeelding:WikiKids_Award.gif|100px]] ||
−
|1972
  
  +
| valign="top" |Je kunt meer doen dan alleen artikelen schrijven. Je kunt ook meehelpen door:
−
|Er wordt gedacht dat Qadhafi betrokken is bij de groep [[Zwarte September]]. Die gijzelden op de [[Olympische Spelen]] in [[Duitsland]] de sportploeg van [[Israël]].
 
  +
−
|-
  
  +
* Je plaats te beschrijven in de WikiKidsAtlas van [[Portaal:WikiKidsAtlas Nederland|Nederland]] en van [[Portaal:WikiKidsAtlas_Vlaanderen|Vlaanderen]]
−
|1973
  
  +
−
|Qadhafi probeert het noorden van [[Tjaad]] ([[Aouzoustrook]]) te veroveren (in dat gebied zit veel [[uranium]]). Hij ondersteunt de soldaten in Tjaad. In 1987 verliest hij deze strijd.
  
  +
* [[WikiKids:Reclame_maken|Reclame te maken voor WikiKids]]
−
|-
  
  +
−
|1979
  
−
|Amerikaanse ambassade in [[Tripoli]] wordt in brand gestoken
  
 
|-
  
|-
−
|1984
  
−
|In Londen wordt vanuit de Libische ambassade op demonstranten geschoten; een Britse politieagent komt hierbij om het leven. In 1999 neemt Libië hier verantwoordelijkheid voor.
  
−
|-
  
−
|1985
  
−
|Qadhafi wordt verdacht betrokken te zijn bij aanslagen op vliegtuigen in [[Wenen]] en [[Rome]];
 
−
|-
  
−
|1986
  
−
|Amerika bombadeert Tripoli omdat Libië betrokken was bij een bomaanslag in Berlijnse discotheek (3 doden en 230 gewonden)
  
−
|-
  
−
|1988
 
−
|Boeing 747 ontploft boven [[Schotland|Schotse]] plaatsje [[Lockerbie]]. Libië is hiervoor waarschijnlijk verantwoordelijk. In 1999 levert Libië de verdachten pas uit en worden ze berecht.
 
−
|-
  
−
|eind jaren 90
  
−
|Qadhafi lijkt nu mee te willen werken aan een vreedzamere wereld. Hij doet mee met vergaderingen van de [[Organisatie voor Afrikaanse Eenheid]]. Ook geeft hij geld aan Afrikaanse landen die zich willen ontwikkelen.
  
−
|-
  
−
|2001
  
−
|Qadhafi veroordeelt de [[aanslagen van 11 september]] als eerste Arabische leider.
 
−
|-
  
−
|2002
  
−
|Qadhafi biedt zijn excuses aan voor de aanslag in Lockerbie en bield geld aan voor de nabestaanden.
  
−
|-
  
−
|2003
  
−
|Qadhafi zegt te stoppen met het maken van [[massavernietigingswapen]]s.
  
−
|-
  
−
|2004
  
−
|De Britse premier Tony Blair bezoekt Libië en hoopt dat Libië meehelpt tegen het [[terrorisme]].
  
 
|}
  
|}
  +
<br style="clear: left" />
   
  +
Categorie:Woordenschat
−
===Opstand tegen Gadhafi===
  
−
Op 15 februari protesteren zo'n 500 tot 600 demonstranten in Benghazi, een stad in het oosten van Libië, voor het politiebureau, tegen de regering van Qadhafi. De politie slaat de demonstratie neer.
 
   
  +
http://www.dmo.amsterdam.nl/onderwijs/varia_onderwijs/basiswoordenlijst
−
====Waarom komen mensen in opstand?====
  
−
De mensen demonstreren tegen Qadhafi omdat ze vinden dat hij corrupt is. Gadhafi geeft zijn familieleden en mensen van zijn stam de belangrijkste banen in het leger en bij de overheid. Mensen die het niet met hem eens zijn worden opgepakt. Je mag geen politieke partij oprichten. Als je dat doet word je geëxecuteerd. Qadhafi heeft zelfs een wet gemaakt die het verbied om een andere mening te hebben.
 
   
  +
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Categorie:Scholenlijst
−
Na de demonstratie in Benghazi gaan mensen ook in andere steden de straat op om te protesteren. De mensen hopen dat net zoals in Tunesië en Egypte demonstraties helpen om de dictator te verdrijven. Maar Qadhafi wil niet weg. Het komt daardoor tot een burgeroorlog.
 
   
  +
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice
−
====Wie komen in opstand?====
  
  +
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice
−
Er zijn verschillende groepen mensen die vechten tegen Qadhafi: Nationaal Front voor de Redding van Libië, Nationale conferentie van de oppositie in Libië en de Anti-Qadhafi troepen.
  
  +
http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Wikiation_custom_monobook.css
   
−
Het Nationaal Front voor de Redding van Libië is tegen de dictatuur. Ze willen een democratische regering en een grondwet. Ook willen ze vrije verkiezingen, persvrijheid en scheiding tussen de uitvoerende, wetgevende en rechtsprekende macht (dit heet ook wel trias politica).
 
   
  +
http://plantaardigheden.nl/foto_s/index.htm
−
De Nationale conferentie van de oppositie in Libië wil ook dat Qadhafi aftreedt. Ze willen dat er een overgangsregering komt die betrouwbaar is en het land kan besturen tot er verkiezingen komen. Er moet volgens hen een grondwet komen waarin staat dat er verschillende politieke en culturele verschillen mogen zijn. Ook vinden ze dat de staat mensenrechten moet accepteren.
 
   
−
De Anti-Qadhafi troepen bestaat uit verschillende groepen, Libische diplomaten en militairen die de tegenstanders steunen.
  
   
  +
{{cartella2|blu
−
====Hoe verloopt de burgeroorlog?====
  
  +
| tab-text = De tekst
−
Na de opstand van de tegenstanders sloeg Qadhafi terug. De burgeroorlog is nog aan de gang. De tegenstanders hebben een groot deel van het oosten van Libië veroverd.
 
  +
| border-color = black
−
In maart 2011 neemt de Verenigde Naties een resolutie aan waarin ze een no-flyzone afgekondigen. Gadhafi zegt direct dat hij een staakt-het-vuren instelt. Maar daar houdt hij zich niet aan.
 
  +
| tab-background = Cartella_blu.jpg
−
Om de no-fly-zone te handhaven grijpt de coalitie met een militair in. Hier doen Amerikaanse en Britse troepen aan mee. Ze schieten Tomahawks af. Ook de Franse en Britse luchtmacht doen mee. Andere landen die meehelpen zijn: België, Canada, Denemarken, Frankrijk, Italië, Noorwegen, Qatar en Spanje. Eind maart neemt de NAVO de leiding over. Doordat de NAVO de opstandeling ondersteunt winnen ze weer terrein.
  
  +
}}
  +
hier de tekst
  +
</div>
   
−
==Economie==
  
−
Libië verdient negentig procent van zijn geld met de verkoop van olie en [[aardgas]]. In de grond onder Libië zitten zo'n 47 [[miljard]] vaten olie. Per jaar halen ze zo'n 1,8 [[miljoen]] vaten naar boven. Ze verdienen daar per jaar zo'n 10 miljard euro mee. Er zit ook aardgas in de bodem van Libië: zo'n 1,5 [[biljoen]] [[kubieke meter]]. Per jaar pompen ze 16 miljard kubieke meter omhoog.
 
−
Europa gebruikt veel van de olie en aardgas uit Libië. Libië werkt samen met andere olielanden in de [[OPEC]]. Het geld van de olie en gas komt maar bij een klein deel van de mensen uit Libië terecht.
 
   
−
Dertig procent van de mensen in Libië heeft geen werk. Veertig tot vijftig procent van de jongeren is werkloos. Bijna dertig proces van de Libiërs zijn arm. Zo'n twintig procent kan niet lezen of schrijven (is analfabeet).
 
   
  +
Wees mediawijs op WikiKids!
−
Omdat Libië voor een groot deel uit woestijn bestaat kunnen ze zelf geen groente verbouwen. Eten moeten ze daarom uit het buitenland halen (importeren).
 
   
  +
* Wees vriendelijk tegen elkaar. Net zoals je dat ook bent als je elkaar ziet.
−
===Sancties===
  
  +
* Help elkaar als iemand iets niet begrijpt.
−
In 1986 en in 1992 legden [[Verenigde Staten]], de [[Europese Unie]] en De [[Verenigde Naties]] Libië een sanctie op (een soort straf). De sancties volgden op de bomaanslag in Duitsland en de vliegtuigbom boven Lockerbie. Gevolg van de sanctie was dat Libië bijna geen olie meer kon verkopen aan het buitenland. De werkloosheid nam daardoor toe. Ook werden spullen duurder voor de mensen ([[inflatie]]). De Libiërs werden daardoor erg ontevreden.
 
−
Toen Libië in 2003 zei dat ze voor de bomaanslag boven Lockerbie verantwoordelijk waren en geld hadden betaald aan de nabestaanden, stopten de sancties van de Verenigde Naties.
  
   
−
==Politiek==
  
−
Officieel is Libië een [[republiek]]. Maar in de praktijk is het een dictatuur met Qadhafi als dictator. Politieke partijen zijn er verboden. Officieel is Qadhafi geen president of premier. Hij noemt zichzelf Gids van de Revolutie. Hij heeft een boekje geschreven (Het groene boekje) waarin hij uitlegt hoe hij het land wil besturen.
  
   
−
==Bevolking==
  
−
Er wonen ongeveer 6 miljoen mensen in Libië. De meesten wonen in het noorden aan de kust en oosten van het land. De mensen spreken bijna allemaal Arabisch. De inwoners zijn van oorsprong [[Berber]]s en Arabieren. Er wonen ook [[Toeareg]]s en [[Toeboe]] in Libië. Dat zijn [[nomade]]n die in het zuiden van Libië wonen.Bijna iedereen is [[moslim]] (soennitische islam). Er is een klein groepje [[katholiek]]en en [[koptisch orthodox]]en.
  
   
  +
[[Afbeelding:Animatie400.gif|250px|left]]
−
==Klimaat==
  
  +
'''WikiKids''' is de Nederlandstalige internet-encyclopedie voor en door kinderen. Met {{NUMBEROFUSERS}} gebruikers, 5 [[Wikikids:Moderator|moderators]], {{NUMBEROFARTICLES}} artikelen en {{NUMBEROFFILES}} plaatjes!
−
Libië ligt tussen de [[Middellandse Zee]] en de [[Sahara]]. Dat betekent dat een groot deel van Libië een [[woestijn]] is. In een woestijn is het overdag heel heet en 's nachts weer heel koud. Overdag kan het wel dertig tot vijftig graden [[Celsius]] worden. De kust van Libië ligt aan de Middellandse Zee. Het klimaat heet daar een [[mediterraan klimaat]].
  
   
  +
* '''Leraren''' kijken op het [[Portaal:Onderwijs|Onderwijsportaal!]]
−
==Voedsel==
  
  +
* '''Kinderen''' kijken op het [[Portaal:Kids|Kidsportaal]] of in het [http://www.wikikids.nl/handleidingen/Wikikids-werkboek.pdf WikiKids Werkboek]!
−
Typisch voedsel uit Libië is:
  
  +
* '''Moderatoren''' kijken op het [[Portaal:Moderator|Moderatorportaal]].
−
* asida,
 
  +
* Leuke [http://www.leraar24.nl/video/1434/WikiKids%20schrijfwedstrijd%202009 video over WikiKids] op leraar24.
−
* bazeen
  
−
* usban
  
   
−
Asida eten ze in Arabische landen. Het is gemaakt van [[tarwemeel]], [[deeg]] met [[boter]] of [[honing]]. Het lijkt een beetje op [[brei]] of [[pap]]. Je eet het met de hand zonder bestek. Het wordt gegeten op feestdagen die te maken hebben met de islam. Bijvoorbeeld tijdens [[mawlid-an-Nabien]] het [[Suikerfeest]]. Asida wordt ook gegeten tijdens ceremonies (belangrijke gebeurtenissen) die te maken hebben met de geboorte van een baby.
 
   
−
Bazeen wordt gemaakt van [[gerst]]. Je eet het tijdens de lunch op vrijdag. Je kunt het eten met verschillende soorten vlees. De gerst meng je met [[tarwebloem]]. Het meel kook je in zout water. Je maakt van de deeg een ronde, gladde koepel. Daarover doe je tomatensaus. Om de koepel leg je [[aardappel]]en en gekookte [[ei]]eren.
  
   
  +
==Handige linken==
−
Usban is worst gemaakt van [[schaap|schapenvlees]], [[rund]]ervlees of [[kameel|kamelenvlees]].
  
  +
  +
[http://www.leestrainer.nl/Begrijpend%20lezen/groep%207%20en/8.htm Begrijpend lezen]
  +
  +
{{#widget:Leraar24|id=1434/WikiKids schrijfwedstrijd 2009|id2=1434}}
  +
  +
{{#widget:Leraar24|id=1035/Visie:online onderwijsmateriaal maken|id2=1035}}
  +
  +
  +
  +
http://www.mediawikiwidgets.org/SoundCloud
  +
http://www.jigsawplanet.com/
  +
  +
  +
http://learningapps.org/
  +
  +
http://LearningApps.org/display?v=090bvuca
  +
  +
  +
http://www.mediawikiwidgets.org/Google_Street_View
  +
  +
Hoogte van de sfeer boven de polen, de evenaar en boven Nederland.
  +
Onderdelen van de sfeer.
  +
Grenzen van de sfeer
  +
  +
  +
  +
Boven de poolgebieden is de troposfeer 8 kilometer hoog. In Nederland is de troposfeer 10 kilometer hoog. In de tropen is de troposfeer 16 kilometer hoog. Het onderste deel van de troposfeer heet de planetaire grenslaag (PGL) of ook wel atmosferische grenslaag. Boven de PGL heb je de vrije atmosfeer. De bovenkant de van de troposfeer heet de tropopauze. Deze vormt de grens tussen de troposfeer en de volgende laag: de stratosfeer. Kenmerk van de troposfeer is dat de temperatuur met 6,5 graden Celsius afneemt als je 1000 meter hoger komt. In de stratosfeer neemt de temperatuur juist weer toe. De temperatuur boven in de troposfeer is -55 graden Celsius.
  +
  +
De temperatuur daalt omdat de lucht van onder verwarmd wordt door de aarde. De aarde weerkaatst namelijk het warme zonlicht. Die warmte wordt opgenomen in de lucht. Hoger in de lucht dringt minder straling door en wordt ook minder opgenomen omdat de luchtdruk afneemt. In de tropopauze verandert de temperatuur bijna niet. Vliegtuigen vliegen net onder de tropopauze. De motoren van de vliegtuigen werken beter bij koudere temperaturen.
  +
  +
De luchtdruk onder in de troposfeer is ongeveer 1 bar (om precies te zijn 1013 millibar) groot. Tot 4000 meter hoogte neemt de luchtdruk gemiddeld per 8 meter, 1 millibar af. Op 4000 meter hoogte is de luchtdruk dus ongeveer 613 millibar. De lucht is hier ijl. Ademen gaat daardoor moeilijker.
  +
Troposfeer
  +
[bewerken] Planetaire grenslaag
  +
  +
De planetaire grenslaag is vanaf het aardoppervlak tussen de 200 meter en 2 kilometer dik. Dat is afhankelijk van het soort aardoppervlak en het tijdstip van de dag. Kenmerk van de PGL is dat het veel invloed heeft op het weer. Dat doet het op verschillende manieren. De wind die langs het aardoppervlakte waait ondervindt wrijving van het aardoppervlak. Hierdoor ontstaat turbulentie. De aarde straalt de warmte die ze krijgt van de zon weer uit in de troposfeer. Zo ontstaat ook thermiek. De zonnestralen verwarmen op die manier de lucht. Vocht dat verdampt van de bodem en planten zorgen voor vochtigheid in de lucht.
  +
De rode streepjeslijn geeft de bovenkant van de planetaire grenslaag aan.
  +
  +
Het woord troposfeer is afgeleid van het Griekse woord tropos. Het Griekse woord tropos betekent "draaien" of "mengen". Zoals je net las is de lucht in de onderste laag van de troposfeer druk in beweging en is het daarom een passende naam.
  +
  +
  +
[bewerken] Feiten over de troposfeer
  +
  +
* 80 procent van alle luchtmassa vind je in de troposfeer. Dit komt door de zwaartekracht van de aarde;
  +
* De lucht in de troposfeer zorgt ervoor dat we kunnen ademhalen;
  +
* de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas;
  +
* doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag.
  +
  +
  +
  +
Artikel over onweer
  +
  +
Artikel over elektriciteit (en elektrische ontlading)
  +
  +
Artikel over warme en koude luchtstromen
  +
  +
koufront en warmtefront
  +
  +
  +
  +
[[Afbeelding:Tornado1.jpg|right|thumb|350px|Een tornado.]]
  +
Een '''tornado''' is een wervelwind. Een tornado lijkt op een [[draaikolk]]. Het is een trechtervormige slurf onder een wolk ([[cumulonimbus]] en soms [[cumulus]]) die contact maakt met de grond. Tornado's hebben verschillende vormen maar ziet er meestal uit als een wolk in de vorm van een trechter. Er om heen vliegen brokstukken. De windsnelheid in de meeste tornado's is minder dan 177 kilometer per uur. Ze zijn ongeveer 80 meter breed en leggen een paar kilometer voordat ze verdwijnen. De zwaartste tornado's halen windsnelheiden van 480 kilometer per uur, zijn meer dan drie kilometer breed en leggen meer dan 100 kilometer af.
  +
Behalve op de Zuidpool zijn er op elk werelddeel al wel tornado's voorgekomen. De meeste tornado's komen voor in Tornado Alley, een gebied in Noord-Amerika. In Amerika zijn zo'n 1300 tornado's per jaar. De meeste tornado's komen voor van april tot juni (het tornadoseizoen).
  +
  +
[[File:Tornado Alley.gif|thumb|350px|Tornado-alley, hoe donkerder de plek des te meer tornado's komen er voor.]]
  +
  +
==Hoe ontstaat een tornado==
  +
De meest heftige tornado's ontstaan in een zware onweersbui. Zo'n onweersbui heet een supercel. Een supercel is een ronddraaiende onweersbui. In de onweersbui draait een wervelwind omhoog. Deze wervelwind (met een moeilijk woord ''mesocycloon'')...
  +
  +
  +
  +
# Een tornado ontstaat als een koude lucht en een warme lucht elkaar ontmoeten. De koude lucht schuurt langs de warme lucht. De warme lucht word opgeladen en stijgt omhoog doordat de warme lucht is opgeladen is het een [[onweer]]swolk.
  +
# Op dat moment komt de tornado. Als er een tornado ontstaat gaan de [[wolk]]en rond draaien.
  +
# Als ze heel snel draaien komt er een klein stuk omlaag.
  +
# Nu worden de tornado's even [[magneet|magnetisch]]; de [[aarde]] is een magneet en de tornado is een magneet, daarom trekken ze zich naar elkaar.
  +
# Als de tornado de grond aanraakt verwoest hij alles wat hem in de weg staat zoals houten [[huis|huizen]], [[auto]]'s en [[obom|bomen]].
  +
  +
==Soorten tornado's==
  +
Er zijn verschillende tornado`s zoals:
  +
  +
  +
[[Bestand:Windhoos.jpg|thumb|300px|Windhoos|koppeling=Special:FilePath/Windhoos.jpg]]
  +
[[Bestand:Tornado_met_meer_trechters.jpg|300px|thumb|Tornado met meer trechters|koppeling=Special:FilePath/Tornado_met_meer_trechters.jpg]]
  +
[[Bestand:Waterhoos.jpg|thumb|300px|Waterhoos|koppeling=Special:FilePath/Waterhoos.jpg]]
  +
  +
* Stofhoos
  +
* Waterhoos
  +
* Wormale Tornado
  +
  +
==Tornadokrachten==
  +
Hoe sterk een tornado is meet je met de schaal van Fujita. Tetsuya Theodore Fujita was een Japanse weerkundige. Zijn schaal geeft aan hoe snel de wind waait in een tornado en voor hoeveel schade de tornado zorgt.
  +
  +
{| class="wikitable"
  +
|-
  +
!Kracht
  +
!Snelheden
  +
!Omschrijving
  +
!Voorbeeld 1
  +
!Voorbeeld 2
  +
|-
  +
|EF0
  +
|64–117 km/h
  +
|Lichte schade
  +
|[[Bestand:F0 tornado damage example.jpg|150px]]
  +
|[[Bestand:EF0_tornado_damage_example.jpg|150px]]
  +
|-
  +
|EF1
  +
|118–180 km/h
  +
|Matige schade
  +
|[[Bestand:F1 tornado damage example.jpg|150px]]
  +
|[[Bestand:EF1_tornado_damage_example.jpg|150px]]
  +
|-
  +
|EF2
  +
|181–251 km/h
  +
|Aanzienlijke schade
  +
|[[Bestand:F2 tornado damage example.jpg|150px]]
  +
|[[File:EF2 tornado damage example (1).jpg|150px]]
  +
|-
  +
|EF3
  +
|252–330 km/h
  +
|Ernstige schade
  +
|[[Bestand:F3 tornado damage example.jpg|150px]]
  +
|[[Bestand:EF3_tornado_damage_example.jpg|150px]]
  +
|-
  +
|EF4
  +
|331–417 km/h
  +
|Zeer zware schade
  +
|[[Bestand:F4 tornado damage example.jpg|150px]]
  +
|[[Bestand:EF4_tornado_damage_example.jpg|150px]]
  +
|-
  +
|EF5
  +
|> 418 km/h
  +
| Catastrofaal
  +
|[[Bestand:F5 tornado damage example.jpg|150px]]
  +
|[[Bestand:EF5_tornado_damage_example.jpg|150px]]
  +
|}
   
  +
Er zijn verschilende tornadokrachten.
−
==Fotogallerij==
  
−
<gallery>
  
−
Afbeelding:flag_of_Libya.png|De [[vlag]] van Libië is simpel. Alleen maar groen!
  
−
Afbeelding:Libië_lokatie.png|Lokatie van Libië
  
−
Afbeelding:Tripoli_sateliet.jpg|Een satelietfoto van de hoofdstad [[Tripoli]]
  
−
</gallery>
  
   
  +
== Zie ook ==
−
{{Navigatie landen Afrika}}
  
  +
* [[Natuurrampen]]
−
[[Categorie:Libië| ]]
  
  +
{{beg}}
−
[[Categorie:Landen]]
  

Huidige versie van 2 nov 2023 om 21:58

GUI

  • Command-line-interface
  • Booleaanse algebra
  • Elektronenbuis
  • Relais
  • Ponskaart
  • Magneetband
  • Optische opslag
  • Flash geheugen
  • Cloud opslag
  • Geschiedenis van de videogames
  • Oregon trail
  • Pong
  • Spacewar
  • Ralph Baer
  • Atar 2600
  • Pac-man
  • Dendral
  • Eliza
  • Deep blue
  • Imagenet
  • IBM Watson
  • Alphago
  • Google Duplex
  • Electro
  • APT
  • Unimate
  • Shakey de robot
  • Asimo
  • Roomba
  • DARPA Grand Challenge
  • DJI Phantom drone
  • Telraam
  • Lebombo-bot
  • https://en.wikipedia.org/wiki/Abacus
  • Chinese telstaven
  • Nul
  • Salamis tablet
  • Antikythera
  • Hindu Arabisch cijfersysteem
  • Suanpan
  • Decimaal getalsysteem
  • Bibliotheek van Alexandrië
  • Huis der Wijsheid
  • Exchequer
  • Scytale
  • Quipu
  • Antikythera mechanisme
  • Romeinse handabacus
  • Nepohualtzintzin
  • Suanpan
  • Tchoty
  • Soroban
  • Leibniz' rekenmachine


Periodieke tafel: https://elements.wlonk.com/ElementsTable.htm en https://blog.tcea.org/make-science-interactive-periodic-table-elements/

Klassieke Oudheid en Middeleeuwen

5e eeuw voor Christus

4e eeuw voor Christus

  • 4e eeuw voor Christus - trebuchet in Oud-China
  • 4e eeuw voor Christus - tandwielen in Oud-China
  • 4e eeuw voor Christus - rietpen (schrijven met inkt op papyrus in Egypte)
  • 375-350 voor Christus - rosmolen in Cathargo
  • Vanaf de 4e eeuw voor Christus - corporatie in de Mauryadynastie of Oud-Rome
  • Late 4e eeuw voor Christus - cheque in Mauryadynastie
  • Late 4e eeuw voor Christus - ontwikkeling van Kaliumnitraat en militair gebruik ervan in Mauryadynastie
  • Late 4e eeuw voor Christus - formeel systeem gemaakt door Panini
  • 4e tot 3e eeuw voor Christus - productie van zink in Noord-West India
3e eeuw voor Christus
2e eeuw voor Christus
  • 2e eeuw voor Christus - papier (China)
  • vroege 2e eeuw voor Christus - Astrolabium (uitgevonden door Apollonius van Perga)
1e eeuw voor Christus
1e eeuw
2e eeuw
3 eeuw
4e eeuw
5e eeuw
6e eeuw
7e eeuw
8e eeuw
9e eeuw
10e eeuw
  • 10e eeuw - vuurlans (voorloper van het vuurwapen)
  • 10e eeuw - vuurwerk (Song Dynastie)
11e eeuw
12e eeuw

13e eeuw

  • 13e eeuw - raketten (voor militair gebruik en plezier) (China)
  • 13e eeuw - spillegang (eerste vorm van mechanische echappement)
  • 13e eeuw - knopen in combinatie met knoopsgaten voor kleding (Duitsland)
  • 1277 - landmijn in Song Dynastie
  • 1286 - bril (Italië)
  • 13e eeuw - explosieve bom (China)
  • 13e eeuw - handkanon (China)
  • 13e of 14e eeuw - ontkorrelmachine (voor het maken van katoen)
14 eeuw
  • vroeg tot midden 1300 - meertrapsraket (China)
  • Vanaf 1326 - kanon (China)
  • 14e eeuw - Jacobsstaf uitgevonden door Levi ben Gerson
  • 14e eeuw - zeemijn (China)
15e eeuw
16e eeuw

Moderne tijd

17e eeuw

18e eeuw

1700
1710
1730
1740
1750
1760
1770
1780
1790

19e eeuw

1800
1810
1820
1830
1840
1850
1860
1870
1880
1890

20ste eeuw

1900
1910
1920
1930
1940
1950
1960
1970
1980
1990

21ste eeuw

2000
2010

Huwan

coronavirus

SARS-CoV-2

severe acute respiratory syndrome coronavirus -2

COVID-19

RIVM

virus

koorts

luchtwegklachten

verspreiden

kortademigheid

besmetten

GGD

protocol

huisarts

huisartsenpost

neusverkoudheid

keelpijn

weerstand

gezelschap

groepsimmuniteit

immuun

sociaal contact

kwetsbaar persoon

chronische hartaandoening

suikerziekte

nieren

niertransplantatie

infectie

medicatie

auto-immuunziekten

orgaantransplantatie

hematologische aandoening

afweerstoornis

chemotherapie

bestraling

HIV

laboratorium

lock-down

infectieziekte

longontsteking

brononderzoek

vaccin

incubatietijd

symptomen

quarantaine

isolatie

de sneeuw smelt

Hedendaagse slavernij

Eigentijdse soorten

Geschiedenis

Slavernij in landen en regio's

Religie

Tegenstanders en verzet

Gerelateerde onderwerpen

[1]

256 pixels.jpg
16x16

http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice


Wiskunde formules articulatie wikipedia

Alle webjes op een rij

Foto's uit Flickr importeren

Speciaal:ImportFreeImages


Mijn ToDolist

  • Project Mediawijsheid WikiKids maken
  • Projectweek rondom WikiKids maken
  • Onderdeel Andere talen en Handige links van de hoofdpagina overzetten naar Kidsportaal en Onderwijsportaal.
  • opdracht Nederland in beeld (opdracht voor Pabostudenten in samenwerking met WikiKids) verder uitwerken/ WikiAtlas.
  • schrijfopdrachten maken geschikt voor groep 5 en 6. Uitgaande van beeld.
  • handleiding maken voor opleiders Pabo
  • taalmethoden screenen op schrijfopdrachten die geschikt zijn voor WikiKids.
  • Naar aanleiding van de schrijftips: hoe maak ik een samenvatting van een boek?
  • hoe vind ik wat is zoek? opdracht rondom het zoeken op wikikids
  • wikikids als onderdeel opnemen in het programma voor de internationale studenten
  • nadenken wiki's als merchandiseartikelen
  • les begrijpend lezen: feitentekst en meningen. Wordt gedaan door Linda (student Domstad)
  • screencast foto's uploaden aanvullen met invullen schema
  • wat ik nog verder vergeten ben te noteren
  • Afbeelding publiek domein nog bekijken
  • link leggen met spelletjesplein bij artikelen. Spelletje spelen na lezen van artikel.
  • Jigsawplanet. Puzzels maken van foto's die op WikiKids staan.

Afbeeldingen

Afbeeldingen die door mij zijn geüpload zijn hier te vinden: GallerijGerard. Alle afbeeldingen die ik heb geüpload kunnen onder de GFDL-licentie worden verspreid tenzij anders vermeld.

Studenten van Hogeschool Domstad

Studenten Hogeschool Domstad die hebben meegewerkt aan WikiKids staan hieronder:

http://kennisnet.wikia.com/wikikids/index.php?title=Speciaal%3ALog&type=upload&user=Gerarddummer&page= mijn geuploade afbeeldingen


Mijn geuploade afbeeldingen


Sjabloon:Navigatie Handleiding

Inleidend
Wiki Spelregels
Aanmelden
Wat zie ik op een wiki-pagina?
Pagina's bewerken
Bewerken
Uploaden
Afbeeldingen
Tabellen
Extra info
Zoeken
Wikimedia afbeeldingen
Vandalisme
Woordenlijst



Verdere verdieping.

Ondertekenen

Nog meer uitleg:


Bestaande uit informatie van deze pagina's:

WikiKids Award.gif Je kunt meer doen dan alleen artikelen schrijven. Je kunt ook meehelpen door:


Categorie:Woordenschat

http://www.dmo.amsterdam.nl/onderwijs/varia_onderwijs/basiswoordenlijst

http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/Categorie:Scholenlijst

http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Anonnotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Sitenotice http://wikikids.wiki.kennisnet.nl/MediaWiki:Wikiation_custom_monobook.css


http://plantaardigheden.nl/foto_s/index.htm


Cartella blu.jpg
De tekst

hier de tekst


Wees mediawijs op WikiKids!

  • Wees vriendelijk tegen elkaar. Net zoals je dat ook bent als je elkaar ziet.
  • Help elkaar als iemand iets niet begrijpt.


Animatie400.gif

WikiKids is de Nederlandstalige internet-encyclopedie voor en door kinderen. Met 252.694 gebruikers, 5 moderators, 46.529 artikelen en 5.181 plaatjes!


Handige linken

Begrijpend lezen

Fout in widget Leraar24: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt6769dde65b6371_49560520
Fout in widget Leraar24: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt6769dde65bf666_22012794


http://www.mediawikiwidgets.org/SoundCloud http://www.jigsawplanet.com/


http://learningapps.org/

http://LearningApps.org/display?v=090bvuca


http://www.mediawikiwidgets.org/Google_Street_View

Hoogte van de sfeer boven de polen, de evenaar en boven Nederland. Onderdelen van de sfeer. Grenzen van de sfeer


Boven de poolgebieden is de troposfeer 8 kilometer hoog. In Nederland is de troposfeer 10 kilometer hoog. In de tropen is de troposfeer 16 kilometer hoog. Het onderste deel van de troposfeer heet de planetaire grenslaag (PGL) of ook wel atmosferische grenslaag. Boven de PGL heb je de vrije atmosfeer. De bovenkant de van de troposfeer heet de tropopauze. Deze vormt de grens tussen de troposfeer en de volgende laag: de stratosfeer. Kenmerk van de troposfeer is dat de temperatuur met 6,5 graden Celsius afneemt als je 1000 meter hoger komt. In de stratosfeer neemt de temperatuur juist weer toe. De temperatuur boven in de troposfeer is -55 graden Celsius.

De temperatuur daalt omdat de lucht van onder verwarmd wordt door de aarde. De aarde weerkaatst namelijk het warme zonlicht. Die warmte wordt opgenomen in de lucht. Hoger in de lucht dringt minder straling door en wordt ook minder opgenomen omdat de luchtdruk afneemt. In de tropopauze verandert de temperatuur bijna niet. Vliegtuigen vliegen net onder de tropopauze. De motoren van de vliegtuigen werken beter bij koudere temperaturen.

De luchtdruk onder in de troposfeer is ongeveer 1 bar (om precies te zijn 1013 millibar) groot. Tot 4000 meter hoogte neemt de luchtdruk gemiddeld per 8 meter, 1 millibar af. Op 4000 meter hoogte is de luchtdruk dus ongeveer 613 millibar. De lucht is hier ijl. Ademen gaat daardoor moeilijker. Troposfeer [bewerken] Planetaire grenslaag

De planetaire grenslaag is vanaf het aardoppervlak tussen de 200 meter en 2 kilometer dik. Dat is afhankelijk van het soort aardoppervlak en het tijdstip van de dag. Kenmerk van de PGL is dat het veel invloed heeft op het weer. Dat doet het op verschillende manieren. De wind die langs het aardoppervlakte waait ondervindt wrijving van het aardoppervlak. Hierdoor ontstaat turbulentie. De aarde straalt de warmte die ze krijgt van de zon weer uit in de troposfeer. Zo ontstaat ook thermiek. De zonnestralen verwarmen op die manier de lucht. Vocht dat verdampt van de bodem en planten zorgen voor vochtigheid in de lucht. De rode streepjeslijn geeft de bovenkant van de planetaire grenslaag aan.

Het woord troposfeer is afgeleid van het Griekse woord tropos. Het Griekse woord tropos betekent "draaien" of "mengen". Zoals je net las is de lucht in de onderste laag van de troposfeer druk in beweging en is het daarom een passende naam.


[bewerken] Feiten over de troposfeer 

   * 80 procent van alle luchtmassa vind je in de troposfeer. Dit komt door de zwaartekracht van de aarde;
   * De lucht in de troposfeer zorgt ervoor dat we kunnen ademhalen;
   * de lucht in de troposfeer bestaat voor al uit stikstofgas en zuurstofgas;
   * doordat er veel waterdamp in de troposfeer zit, ontstaan hier ook de meeste wolken en neerslag.


Artikel over onweer

Artikel over elektriciteit (en elektrische ontlading)

Artikel over warme en koude luchtstromen

koufront en warmtefront


Een tornado.

Een tornado is een wervelwind. Een tornado lijkt op een draaikolk. Het is een trechtervormige slurf onder een wolk (cumulonimbus en soms cumulus) die contact maakt met de grond. Tornado's hebben verschillende vormen maar ziet er meestal uit als een wolk in de vorm van een trechter. Er om heen vliegen brokstukken. De windsnelheid in de meeste tornado's is minder dan 177 kilometer per uur. Ze zijn ongeveer 80 meter breed en leggen een paar kilometer voordat ze verdwijnen. De zwaartste tornado's halen windsnelheiden van 480 kilometer per uur, zijn meer dan drie kilometer breed en leggen meer dan 100 kilometer af. Behalve op de Zuidpool zijn er op elk werelddeel al wel tornado's voorgekomen. De meeste tornado's komen voor in Tornado Alley, een gebied in Noord-Amerika. In Amerika zijn zo'n 1300 tornado's per jaar. De meeste tornado's komen voor van april tot juni (het tornadoseizoen).

Tornado-alley, hoe donkerder de plek des te meer tornado's komen er voor.

Hoe ontstaat een tornado

De meest heftige tornado's ontstaan in een zware onweersbui. Zo'n onweersbui heet een supercel. Een supercel is een ronddraaiende onweersbui. In de onweersbui draait een wervelwind omhoog. Deze wervelwind (met een moeilijk woord mesocycloon)...


  1. Een tornado ontstaat als een koude lucht en een warme lucht elkaar ontmoeten. De koude lucht schuurt langs de warme lucht. De warme lucht word opgeladen en stijgt omhoog doordat de warme lucht is opgeladen is het een onweerswolk.
  2. Op dat moment komt de tornado. Als er een tornado ontstaat gaan de wolken rond draaien.
  3. Als ze heel snel draaien komt er een klein stuk omlaag.
  4. Nu worden de tornado's even magnetisch; de aarde is een magneet en de tornado is een magneet, daarom trekken ze zich naar elkaar.
  5. Als de tornado de grond aanraakt verwoest hij alles wat hem in de weg staat zoals houten huizen, auto's en bomen.

Soorten tornado's

Er zijn verschillende tornado`s zoals:


Bestand:Windhoos.jpg
Windhoos
Bestand:Tornado met meer trechters.jpg
Tornado met meer trechters
Bestand:Waterhoos.jpg
Waterhoos
  • Stofhoos
  • Waterhoos
  • Wormale Tornado

Tornadokrachten

Hoe sterk een tornado is meet je met de schaal van Fujita. Tetsuya Theodore Fujita was een Japanse weerkundige. Zijn schaal geeft aan hoe snel de wind waait in een tornado en voor hoeveel schade de tornado zorgt.

Kracht Snelheden Omschrijving Voorbeeld 1 Voorbeeld 2
EF0 64–117 km/h Lichte schade F0 tornado damage example.jpg EF0 tornado damage example.jpg
EF1 118–180 km/h Matige schade F1 tornado damage example.jpg EF1 tornado damage example.jpg
EF2 181–251 km/h Aanzienlijke schade F2 tornado damage example.jpg EF2 tornado damage example (1).jpg
EF3 252–330 km/h Ernstige schade F3 tornado damage example.jpg EF3 tornado damage example.jpg
EF4 331–417 km/h Zeer zware schade F4 tornado damage example.jpg EF4 tornado damage example.jpg
EF5 > 418 km/h Catastrofaal F5 tornado damage example.jpg EF5 tornado damage example.jpg

Er zijn verschilende tornadokrachten.

Zie ook

Accessories-text-editor.svg
 Dit artikel is een beginnetje. Je wordt uitgenodigd op bewerk te klikken om dit artikel aan te vullen.

Meer informatie over dit onderwerp vind je hier:
Tekst: Wikipedia • NPO Kennis • Google
Afbeeldingen: Wikimedia Commons (oud) • WikiKids Beeldbank
Clipjes: Schooltv • Beeld & Geluid • YouTube

Accessories-text-editor.svg
Dit artikel is een beginnetje.
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Gebruiker:Gerarddummer/zandbak&oldid=824540"