Turkije

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. Toelichting: Wikiproject:Turkije

Dit artikel is nog niet af.

Republiek Turkije Türkiye Cumhuriyeti
Hoofdstad	Ankara
Aantal inwoners	84.680.273 (2021)
Oppervlakte	783.562 km²
Regeringsvorm	Constitutionele presidentiële republiek
President	Recep Tayyip Erdoğan (sinds 2014)
Godsdienst	Islam (89,5%) Geen religie (8,9%) Overig (2,2%)
Taal	Turks (Türkçe)
Munteenheid	Turkse lira
Volkslied	İstiklâl Marşı
Motto	Vrede thuis, vrede in de wereld
Nationale feestdag	29 oktober
Landcode	TUR
Portaal Turkije

Turkije is een land op de grens van Europa en Azië. Turkije ligt in twee continenten en wordt hierdoor een transcontinentale staat genoemd. Het grootste gedeelte van het land behoort echter tot Azië. De hoofdstad van het land is Ankara, maar Istanboel is de grootste stad van het land. De officiële taal van het land is Turks en het land speelt zowel een belangrijke rol in de Europese als in de Islamitische wereld.

Het land is in grote lijnen verdeeld over twee schiereilanden; Thracië in Europa en het veel grotere Anatolië in Azië De twee schiereilanden worden gescheiden door de Egeïsche Zee, de Dardanellen, de Zee van Marmara en de Bosporus. In het noorden van het land ligt de Zwarte Zee en in het zuiden de Middellandse Zee. In het westen grenst Turkije aan Griekenland en Bulgarije en in het oosten aan Georgië, Armenië, Azerbeidzjan, Iran, Irak en Syrië.

Turkije vormt zowel geografisch als cultureel de grens tussen Azië en Europa. De Turkse cultuur is door beide continenten beïnvloedt. Turkije heeft een lange geschiedenis die terug gaat tot in de Griekse oudheid. Hierna is het gebied onderdeel geweest van o.a. het Romeinse Rijk, het Byzantijnse Rijk en het Ottomaanse Rijk. Het huidige Turkije bestaat echter pas sinds 1922, nadat het land de Eerste Wereldoorlog verloor. Turkije speelde tijdens de Koude Oorlog een strategische rol. Ook beïnvloedde de Turkse cultuur veel westerse landen door migratie en tegenwoordig woont een groot aantal Turken in het buitenland. Turkije is onder meer lid van de Verenigde Naties en de NAVO. Het land is een van de 20 grootste economieën ter wereld. Ook heeft Turkije de ambitie om toe te treden tot de Europese Unie, maar dit is tot dus ver nog niet gebeurd.

Naam

De naam Turkije (of Türkiye in het Turks) bestaat uit twee woorden. Het eerste woord is Türk, dat betekent "Sterk". Met dit woord worden de inwoners en/of volkeren in Turkije bedoeld. Later werd dit woord veranderd in "Tu-kin". Zo noemden de Chinezen Turkije. Het achtervoegsel -iye komt van het Arabische achtervoegsel -iyya. In het Latijn werd dit -ia en dat laatste betekent eigenaar. Dus eigenlijk betekent de naam Turkije Sterke eigenaar.

Geschiedenis

Oudheid

Voordat er Turken in Turkije waren, werd het gebied waar nu Turkije ligt Klein-Azië of Anatolië genoemd. Anatolië heeft een hele lange geschiedenis. Er hebben verschillende volken geleefd. De Hettieten, de Frygiërs, de Lydiërs, de Urartu, Arameeërs, de Armeniërs en de Grieken hebben in Anatolië geleefd. In de 2de eeuw v. Chr. werd Anatolië veroverd door het Romeinse Rijk en werd daarvan een provincie. In deze tijd werd een groot van de bevolking bekeerd tot het christendom.

Het Byzantijnse Rijk en de Kruistochten

Na de val het Romeinse Rijk werd Anatolië onderdeel van het Byzantijnse Rijk. De hoofdstad van dat rijk werd Constantinopel.

De Turken stammen af van de Oghuz-stammen. Deze stammen leefden in Centraal-Azië en hebben vanuit daar Anatolië veroverd. In 1071 werd de Byzantijnse keizer verslagen bij de Slag bij Manzikert. Het resultaat was dat de Turken Anatolië veroverd hadden. Ruim een eeuw later deed een andere Byzantijnse keizer een poging om Anatolië te heroveren, maar dit mislukte. Ook werd de hulp ingeroepen van westerse christenen om tegen de Turken te vechten. Later keerde de kruisvaarders zich tegen de Byzantijnen. In 1204 werd Constantinopel veroverd door de kruisvaarders, die de stad volledig plunderden en hem hoofdstad maakte van het Latijnse Keizerrijk. Het Byzantijnse Rijk viel uiteen in kleinere staatjes, zoals het Keizerrijk Nicea en het Keizerrijk Trebizonde. Later verjaagden ze de kruisvaarders en het Byzantijnse Rijk bestond weer. Het was alleen net meer zo groot en indrukwekkend als tevoren.

Het Ottomaanse Rijk

Uiteindelijk, twee eeuwen later viel hun hoofdstad voorgoed tijdens het Beleg en val van Constantinopel. Zo werd het Ottomaanse Rijk gesticht. Tot aan de 16de eeuw was er een gunstige tijd voor het Ottomaanse Rijk. Deze tijd die stopte. Rusland en Oostenrijk veroverden stukken van het Ottomaanse Rijk.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog stond het Ottomaanse Rijk aan de kant van Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. Tezamen hadden ze de oorlog verloren. Het Ottomaanse Rijk moest net als Duitsland gebied afstaan. In 1922 viel het Ottomaanse rijk en werd het gebied verdeeld onder Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Griekenland zou ook stukken krijgen en misschien zelfs hun oude hoofdstad Istanbul! Ook de Koerden zouden een eigen land krijgen. Toch ging het Ottomaanse Rijk door als Turkije. De Turken kregen het noordelijke deel.

Het ontstaan van Turkije

Na de Eerste Wereldoorlog kwam er een Turkse Onafhankelijkheidsoorlog. Met deze oorlog wilde Turkije zich onafhankelijk maken van de geallieerden. De Vrede van Lausanne legde de Turkse grenzen vast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bleef Turkije wel neutraal.

Het moderne Turkije

Turkije werd meer verboden met het westen na de Tweede Wereldoorlog. In 1948 trad het land toe tot de Raad van Europa en in 1952 samen met Griekenland tot de NAVO. Dit was vooral een strategisch doel. Turkije grensde namelijk aan de Sovjet-Unie en bovendien werd de Bosporus veel de Russen gebruikt. In 1961 was Turkije tevens onderdeel van de Cubacrisis. Nadat de Sovjets raketten op Cuba hadden geplaatst (dichtbij de VS), plaatsten de Amerikanen ze bij in Turkije. Uiteindelijk werden ze snel weggehaald tot de ruzie afkoelde.

Samen met Griekenland en het Verenigd Koninkrijk onderhandelde Turkije over Cyprus. Dit eiland was tot 1960 in bezit van het Verenigd Koninkrijk, maar het eiland werd een onafhankelijk land. Zowel Griekenland als Turkije claimden het land. Cyprus ligt immers voor de kust van Turkije, maar de bevolking is grotendeels Grieks. In een verdrag werd afgesproken dat Cyprus onafhankelijk bleef en zich niet mocht binden of samenvoegen met een andere staat. Desondanks was er in Turkije angst voor de Enosis, de toevoeging van Cyprus tot Griekenland. In 1974 viel Turkije daarop Cyprus binnen en riep de Turkse Republiek Noord-Cyprus uit op het noordelijke deel van het eiland. Dit land wordt tegenwoordig enkel door Turkije erkend en levert zo nu en dan spanningen op met zowel Griekenland als Cyprus.

Ondertussen waren er in Turkije al drie staatsgrepen geweest; in 1960, in 1971 en 1980. De staatsgreep van 1980 wordt gezien als een van de heftigste. 200.000 jongeren zijn toen vervolgd en honderden zijn ter dood veroordeeld. De staatsgreep zorgde er ook voor dat Turkije uit de Raad van Europa werd gezet. De verandering van Atatürk leidde er ook toe dat minderheden, zoals de Koerden, minder rechten hadden. Tegenwoordig is er nog steeds een strijd met de Koerdische minderheden in het land en wordt de Koerdische Arbeiderspartij als terroristische organisatie gezien. Sinds 2005 zijn er tevens onderhandelingen met de Europese Unie om toe te treden en is inmiddels doorreizen van en naar Turkije makkelijker gemaakt. Turkije helpt tevens mee in Syrië tegen de bestrijding van IS, wat leidt tot veel aanslagen in het land. In 2016 er tevens een nieuwe poging tot een staatsgreep gedaan.

Geografie

Zee van Marmara.

Landschap

De landschappen van Turkije kunnen in zes delen onderscheiden worden. Dat zijn:

1. De kuststrook langs de Zwarte Zee
2. De streken langs de Zee van Marmara
3. Het Egeïsch gebied
4. Het zuidelijke gebied aan de Middellandse Zee, ook wel Turkse Rivièra
5. De Anatolische hoogvlakte
6. Het bergland van Oost-Anatolië

Klimaat

In Turkije kun je in één seizoen vele verschillende klimaten hebben. Bijvoorbeeld is het in de winter in het zuiden nog steeds erg warm, terwijl het in het noorden wel lente lijkt en het in het oosten van het land bitter koud kan zijn! Turkije is hierin niet uniek: ook andere grote landen hebben meerdere klimaten, en zelfs het kleine maar bergachtige Georgië, ten noordoosten van Turkije, heeft meerdere klimaten. Turkije is voor veel Nederlanders bekend als een mediterraan vakantieland. Het noordoosten van Turkije ontvangt echter nog meer neerslag dan Nederland en België, en in de bergen wordt het daar zelfs in de zomer soms niet meer dan een paar graden! Verder kan het ook erg warm worden, max. 40 graden.

Flora en Fauna

In Turkije zijn veel planten te zien. Bijvoorbeeld: bloemen, rozen, bomen en nog veel meer. In het Pontische gebergte en Taurusgebergte komen veel unieke planten voor. Deze planten zijn beschermd, en het is verboden om ze zonder toestemming mee te nemen van een vakantie. Enkele bloemen die in Nederland populair zijn geworden die hun oorsprong in de bergen van Turkije vinden zijn de tulpen en hyacinten. En in Centraal en Zuid-Turkije kun je bananenbomen vinden.

Er zijn ook veel wilde dieren, zoals bruine beren, herten, everzwijnen, wolven en hyena's. Pas sinds een paar jaar is het houden van huisdieren populair in Turkije. De meeste honden en katten leven nog altijd op straat, hoewel ze goed worden verzorgd door omwonenden. De meeste straathonden in Turkije zijn ingeënt tegen ziektes. Dieren die in Turkije veel worden gehouden door boeren zijn schapen en geiten in het midden en zuiden van het land, en koeien in het noorden.

Bevolking

De miljoenenstad Istanboel

Bevolkingsgroepen

De inwoners van Turkije dat zijn vooral Turken maar ook Koerden, Arabieren, Arameeërs, Armeniërs, Syriërs, Bulgaren, Grieken, Joegoslaven, Albanezen en Russen. De Koerden zijn de grootste etnische minderheid in Turkije. De andere minderheden zijn in aantal zeer klein. Het Turkse volk is geen oorspronkelijk ras, het is voornamelijk een mengelmoes van Turkse nomaden met de lokale Griekse, Armeense, Perzische en Georgische volken. Meer dan een kwart van de Turkse bevolking is daarnaast afstammeling van vluchtelingen uit de Balkan, de Krim, de Kaukasus, de Wolgaregio , Zuid-Europa of Centraal-Azië. In de afgelopen jaren zijn ook veel vluchtelingen uit Iran en Syrië naar Turkije gekomen. Volgens de Turkse overheid zouden sinds het begin van de Syrische burgeroorlog (2011) al meer dan 1 miljoen Syriërs naar Turkije zijn gevlucht.

De meeste Turken hebben een bleke tot lichtgetinte huid en vaak donkerbruin haar en lichtbruine ogen. Maar er zijn ook veel Turken met blauwe ogen en blond tot bruin haar. De oorspronkelijke Turken uit Centraal-Azië hadden een bleke huid en donkere (spleet-)ogen, maar naarmate zij vermengden met de zuid-Europese en Midden-Oosterse (voornamelijk Perzische) volkeren kregen zij steeds meer een Europees uiterlijk. In het midden en noordoosten van Turkije zijn blauw/groene ogen en blond of rood haar met sproeten niet ongewoon. Dit komt omdat er in deze delen van het land vroeger andere volkeren leefden, zoals het Keltische volk de Galaten, en volkeren uit de Kaukasus. Ook door het klimaat krijgen de Turken een verschillende huidskleur. In het regenachtige noorden van Turkije krijgen mensen maar weinig zon te zien (met de regio Trabzon als absoluut minimum), terwijl mensen aan de zuidkust zelfs nog in de winter een zonnig klimaat hebben. Ook in de centrale regio's van Turkije en in het zuidoosten heeft de hevige intensiteit van de zon invloed op de huid, net als in andere aspecten van het leven, de cultuur en architectuur.

Taal

Vader des vaderlands Atatürk leert in 1928 de bevolking het nieuwe alfabet

In Turkije is Turks de officiële taal. 90,5% van de Turkse bevolking spreekt Turks. Daarnaast zijn er nog andere talen, zoals Koerdisch, Arabisch, Aramees en Armeens. Sinds 1928 wordt het Turks volgens het Latijnse alfabet geschreven. Daarvoor werd het Arabische gebruikt. Verders worden in het Turks veel woorden uit het Frans, Arabisch en Perzisch gebruikt. Sinds 2011 wordt er naast Turks en Engels onderwijs ook onderwijs in andere talen in Turkije aangeboden. Het Turks is geen Europese taal. Het is geen famillie van de talen die in Nederland normaal worden onderwezen. Taalwetenschappers weten nog niet zeker hoe het Turks is ontstaan, maar het vertoont de meeste overeenkomsten met het Mongools, Koreaans en het Japans. Deze talen hebben een compleet andere grammatica als Europese talen zoals het Nederlands, Engels of Frans. Het is dus zeer moeilijk om het Turks goed te leren, en ook voor Turken is het lastig om foutloos een Europese taal te leren op latere leeftijd. Van de talen die in Europa worden gesproken lijkt het Turks het meest op het Hongaars, en iets minder op het Ests en Fins. Als je de dode taal Latijn kunt begrijpen wordt het leren van het Turks ook iets makkelijker, omdat de grammatica van de taal er een beetje op lijkt. Als je Perzisch, Arabisch of Grieks spreek zul je ook veel woorden in het Turks herkennen.

Religie

Eerst kerk, toen moskee en nu museum: de Hagia Sofia

De grootste godsdienst in Turkije is de islam. Volgens onderzoek is zo'n 97% van de Turken moslim. Zo'n 2 procent is atheïst. De overige 1% is voornamelijk christelijk, maar er zijn ook kleine groepen yezidi's, zoroastriërs en bahai in Turkije. Turkije erkend naast de islam 3 andere religies: Het Jodendom, de Armeens-orthodoxe Kerk en de Grieks-orthodoxe Kerk. Ook zijn er meerdere Syrische-Aramese, Protestantse en Katholieke kerken in verschillende Turkse steden. De meeste Turken behoren tot de Soennitische tak van de islam. De Turkse cultuur is echter diep beïnvloed door de Soefi-stroming, die haar inspiratie deels uit de vroege islamitische Perzische geloofscultuur haalde. Hierdoor staat Turkije cultureel gezien dichter bij het sjietische Iran dan bij andere Soennitische Islamitische landen zoals die in de Arabische wereld. Een grote minderheid in Turkije, zo'n 25 tot 35% van de bevolking, is Aleviet. Het alevitisme is een stroming, die net als het Soefisme tussen de hoofdstromingen van de islam in valt. Zij geloven in een uiterst persoonlijke, en in veel gevallen zeer vrije vorm, van islam.

Cultuur

Sport

Voetbal is de populairste sport van Turkije. Er zijn vier grote teams; Galatasaray, Beşiktaş en Fenerbahçe uit Istanboel en Trabzonspor uit Trabzon. Deze teams hebben veel fans over het hele land en zelfs in Europa. Ook andere teams uit Turkije worden steeds beter, zo heeft Bursaspor onlangs één maal het landskampioenschap veroverd. De kleuren van het nationale team zijn rood en wit, net zoals de vlag van Turkije. De beste prestatie van het Turkse voetbalelftal was de 3e plaats bij het WK in Japan en Korea in 2002. Turken vieren de overwinningen van hun team meestal uitbundig, door bijvoorbeeld toeterend rond te rijden.

Bij de vrouwen is volleybal ook heel populair. De vrouwen hebben zelfs een keer het wk gewonnen!

Politiek

Bestuurlijke Indeling

Turkije is verdeelt in 81 provincies. De provincies hebben vaak dezelfde naam als de hoofdstad van de provincie. Er zijn drie uitzonderingen daarop. De Turkse provincies zijn weer verdeelt in districten. In Turkije zijn er in totaal 923 districten. Hieronder zie je een kaartje met alle provincies met de namen erbij.

Economie

Na de Economische crisis van 2001 groeide economie in Turkije erg snel. Vooral tussen 2002 en 2007 was dit te merken. Turkije was daarom een van de snelst groeiende economieën van de wereld. De economie groeide met 7% per jaar. Toch werd de inflatie steeds hoger. Onder meer de val van de Turkse Lira in 2006. Ook tijdens de economische crisis van 2008 ging het niet goed met de Turkse economie. Sinds 2010 gaat het steeds beter met Turkije.

In Turkije is de koopkracht (het gene wat mensen uitgeven) erg verschillend. In grote steden als Ankara en Istanbul hebben mensen een hoge koopkracht, dus ze kunnen veel uitgeven. Ook in de kustgebieden hebben mensen een hoge koopkracht, net als in de provincies om Ankara en de kustgebieden heen. Als je meer naar het oosten gaat wordt de koopkracht steeds lager, mensen kunnen dan dus minder uitgeven. Hoe verder je naar het oosten gaat, hoe lager de koopkracht wordt. De goede economie in Turkije heeft met een aantal dingen te maken. In Turkije zijn veel jonge, goed opgeleiden mensen en vragen weinig voor hun werk. Ook ligt Turkije economisch erg goed. Het ligt dichtbij Europa, Azië en het Midden-Oosten. In 2011 was 8,8% van de bevolking werkloos.

In Turkije wordt veel verbouwd door de landbouw. In Turkije worden onder meer zonnebloemen, noten, graan, katoen en maïs verbouwd. In de veelteelt zijn er veel schapen, geiten, runderen en veel pluimvee (kippen, ect.). Verders zitten er in de Turkse bodem veel delfstoffen. Zoals bruinkool, koper, ijzer, aardgas en aardolie. In Turkije vindt je een grote textielindustrie en een grote bouwsector.

De meeste Turkse producten worden verkocht aan Duitsland, Italië, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland. Turkije koopt ook veel producten uit andere landen. Deze komen vooral uit Duitsland, Japan en Italië.

Toerisme

Antalya, een populaire badplaats.

Veel Nederlanders en Belgen gaan op vakantie naar Turkije. Jaarlijks wel zo'n 1,2 miljoen! Sinds 2012 is het zelfs vliegbestemming nummer 1 vanuit Nederland. Sommige Turkse-Nederlanders en Turkse-Belgen gaan liever met de auto naar Turkije, omdat ze zo makkelijker verschillende plaatsen kunnen bezoeken en meer bagage mee kunnen nemen. Populaire bestemmingen zijn de Turkse rivièra (de zuidwestkust), Istanboel en Cappadocië. In het achterland van de Turkse rivièra liggen heel veel archeologische plaatsen, waaronder belangrijke steden uit de Griekse Oudheid Efese, Milete, Priëne en Pergamon. In het Oosten liggen ook enkele historische plaatsen die steeds vaker toeristen trekken, zoals het Sumelaklooster en de berg Nemrut.

Als je naar Turkije op vakantie gaat, ben je verplicht om online een e-visum aan te vragen. Een e-visum is de moderne variant van het traditionele fysieke visum (stempel in het paspoort). Als Nederlander en Belg heb je een e-visum nodig voor Turkije, omdat je anders het land niet mag bezoeken. Het online visum kan je op de website van de Turkse overheid aanvragen in het Engels, Turks of Duits. Alleen kan je daar het e-visum niet betalen met de Nederlandse betaalmethode iDEAL. Op internet zijn er verschillende websites waar je gemakkelijk in het Nederlands het visum aan kunt vragen. Ook kan je het e-visum bij deze websites wel betalen met iDEAL. Het is dus erg belangrijk om een e-visum online aan te vragen, voordat je op reis gaat naar Turkije.

Fotogalerij

• 

  De bazaar van Istanboel

• 

  F 16 van het Turks leger

• 

  Een trein in Turkije

• 

  Turkije bouwt tussen de grote steden hogesnelheidslijnen, het eerste stuk tussen Ankara, Eskişehir en Konya is al operationeel

Externe link

• CIA worldfactbook

	Europese Unie
Lidstaten: België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden Ultraperifere gebieden: Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden Kandidaat-lidstaten: Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië