Geschiedenis van Frankrijk
Frankrijk kent een lange geschiedenis. Op dit artikel lees je een uitgebreide versie van de Franse geschiedenis.
Het land ontstond in de 9e eeuw, nadat het Frankische Rijk uiteenviel. Frankrijk was tot 1791 een koninkrijk, waarbij de Lodewijk XIV en Lodewijk XVI de belangrijkste koningen waren. Tijdens de regeerperiode van Lodewijk XVI brak de Franse Revolutie uit, waarna de monarchie werd afgeschaft en enkele jaren van chaos ontstonden. In deze chaos greep Napoleon Bonaparte de macht en werd keizer van Frankrijk. Napoleon werd echter in 1815 verslagen in de slag bij Waterloo, waarna de monarchie werd hersteld. Deze monarchie viel echter weer in 1848, waarna Frankrijk opnieuw een republiek werd. Dit was van korte duur, aangezien Napoleon III in 1852 de macht greep. Hij werd tijdens de Frans-Duitse Oorlog in 1870 verslagen. Hierna werd Frankrijk opnieuw een republiek. Frankrijk heeft erg geleden onder de Eerste en Tweede Wereldoorlog. President Charles de Gaulle zorgde in 1958 voor het ontstaan van de huidige republiek. Frankrijk kreeg hierna te maken met o.a. het verlies van het koloniale rijk en het ontstaan van de Europese Unie.
Prehistorie en oudheid
Prehistorie
Duizenden jaren voor de christelijke jaartelling begint zijn verschillende delen van het huidige Frankrijk bewoond. Vier jongens zoeken hun hond, die in een grotopening is gevallen. Ze ontdekten (op 12 september 1940) zo een onderaards stelsel van gangen en galerijen met tientallen afbeeldingen van stieren en herten, schilderingen van mensen en afdrukken van handen. De plek wordt de grot van Lascaux genoemd en is naar schatting 17.000 jaar oud. Over de jachtperiode (leven, werk en cultuur) van de allervroegste bewoners is nauwelijks iets bekend.
Uit de landbouwperiode van 2000 – 2500 voor het begin van de christelijke jaartelling zijn tal van grafheuvels (dolmens) bewaard gebleven waarin objecten, scherven en botten zijn teruggevonden.
In de Bronstijd van 1800 – 700 voor Christus komen de ambachten op. Naast jagers en landbouwers zijn er nu ook bewoners die zich toeleggen op het bewerken van metalen.
De oudst bekende stad komt op in de IJzertijd van 700 voor Christus tot het jaar nul. In 600 voor Christus stichten Griekse zeevaarders Massalia, het huidige Marseille. Ook andere volkeren uit het Middellands Zeegebied zoals de Carhagiers (uit het huidige Tunesië) en de Etrusken (de bewoners van Noord-Italië). Tegelijkertijd stromen vanuit het noorden en midden van Europa Keltische stammen, ook wel Galliërs genaamd, naar Frankrijk.
De Galliërs
De Galliërs zijn in de geschiedenisboekjes bestempeld als de eerste Fransen voordat Frankrijk bestond.
Galliërs is de verzamelnaam voor tientallen Keltische stammen die vanaf de vijfde eeuw voor Christus het grondgebied van het huidige Frankrijk, België, Luxemburg en delen van Zwitserland, Nederland, Duitsland en Noord-Italië bevolken. De Romeinen noemen hen Galli (gaulois in het Frans) en hun grondgebied (La Gaule). Ze bewonen het gebied tussen de Rijn, de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan. De Kelten wonen in versterkte nederzettingen, oppida geheten. De Gallische samenlevingen zijn in standen ingedeeld, met adel en de geestelijkheid aan de top. Lange tijd is gedacht dat de Galliërs vechtjassen waren, krijgers met woeste baarden en snorren die onherbergzame streken bewonen. Dit stereotiepe beeld is afkomstig uit de oude Romeinse teksten. Dit is door historici in de negentiende eeuw overgenomen en in de populaire cultuur doordrongen. De legendarische strips Asterix en Obelix, die vervolgens zijn verfilmd en het Asterix-themapark gelegen ten noorden van Parijs houdt de herinnering aan de Galliërs levend. De opgravingen van juwelen, ringen en armbanden geven inzicht in de artistieke capaciteiten van de Galliërs. Tussen 125 en 50 voor Christus veroveren de Romeinen Gallië langzaam. In 58 voor Christus is Julius Caesar de gouverneur van de Romeinen en wordt geconfronteerd met een omvangrijke Gallische opstand onder leiding van Vercingetorix. Deze wordt de kop ingedrukt en Vercingetorix gaat de geschiedenis in als de eerste Fransman die weerstand bood aan een buitenlandse indringer. Hij wordt een nationale held.
Gallo-Romeinse periode
De komst van Grieken (de stichters van Marseille), de Kelten (met Vercingetorix als beroemde aanvoerder) en Romeinen (veroveraar Caesar) toont aan dat Frankrijk een smeltkroes is. In de eerste eeuwen na Christus ontstaat er een mengvorm van Gallische en Romeinse elementen, de Gallo-Romeinse cultuur genaamd. De rustige periode duurt drie eeuwen. Vanaf 253 volgen invasies van franken en Alamanen uit het oosten. Vanaf het einde van de tweede eeuw verspreidt zich het Christendom. Aanvankelijk worden christenen vervolgt, maar in 313 wordt het christendom erkent. In de loop van de vijfde eeuw na Christus komt er een einde aan de Gallo-Romeinse beschaving. Gallië wordt overspoeld door niet christelijke stammen, zoals de Bretonse volkeren uit Engeland en de Hunnen uit Oost-en Midden-Europa. Vervolgens de Vandalen en Germaanse volkeren steken de Rijn over en de Visigoten en de Franken volgen.
Middeleeuwen
Tijdens de Middeleeuwen vindt de overgang plaats van de Gallo-Romeinse beschaving naar een nieuwe ordening van de maatschappij, het Franse Koninkrijk van de Merovingen en de Karolingen doet zijn intrede.
Het Frankische Rijk en de Merovingen
De Franken, de van oorsprong Germaanse en niet-christelijke stammen, geven hun naam aan Frankrijk. De Merovingische vorst Clovis wordt beschouwd als de stamvader van de Franse Natie. Zijn land stond toentertijd bekend als het Frankische Rijk. Hij haalt vele militaire overwinningen. Hij bekeert zich in 496 tot het christendom. Op deze wijze smeedt hij een band met de oorspronkelijke bewoners, Gallo-Romeinse bewoners. Vanaf dat moment zijn Kerk en Staat in Frankrijk een eenheid. Eeuwenlang zullen in Reims de Franse koningen gezalfd en gekroond worden.
Het Rijk van Clovis beslaat grote delen van het huidige westen en noorden van Frankrijk als delen van de Lage Landen het tegenwoordige Duitsland. Bretagne was geen onderdeel van het Frankische Rijk, maar een zelfstandig land. Het oosten werd beheerst door de Bourgondiërs en een deel van het zuiden door de Visigoten. Parijs werd de hoofdstad. Na de dood van Clovis wordt zijn rijk verdeeld onder zijn zonen. Het Frankische Rijk werd uitgebreid naar het zuiden. In 732 vond de Slag bij Poitiers plaats, waarbij Karel Martel de Moren versloeg en hiermee Spanje weer katholiek kon worden. Karel Martel zorgde ervoor dat het Frankische Rijk ook machtiger werd. Onder Karel de Grote bereikte het Frankische Rijk zijn hoogtepunt en hij werd door de paus tot keizer gekroond.
De Karolingen
De Karolingen zijn vernoemd naar Karel de Grote. Er was sprake van een opklaring de donkere Middeleeuwen. Het Latijn werd de officiële cultuurtaal van het Frankische Rijk. In 843 werd besloten om het Frankische Rijk in twee delen op te delen; West-Francië en Oost-Francië met in het midden Midden-Francië. West-Francië werd het huidige Frankrijk en Oost-Francië het huidige Duitsland. Midden-Francië bestond uit een strook van Nederland tot Noord-Italië. Midden-Francië werd over de jaren heen opgeslokt door Oost- en West-Francië.
West-Francië kreeg het Frans als officiële taal en Parijs werd een cultuurcentrum. Er kwam feodalisme met adellijke titels. Ondertussen vestigden de Vikingen zich in Normandië. De Vikingen waren onderdeel van het feodalisme en Normandië was een hertogdom onder Frankrijk. Normandië had wel eigen vrijheden en behield deze tot 1204. In 1066 wist de Normadische hertog Willem de Veroveraar Engeland te veroveren en werd koning van Engeland. Hierdoor kreeg de Franssprekende adel ook invloed in Engeland en is het Engels ook zo beïnvloed door het Frans.
Kruistochten en centralisatie
Rond het jaar 1000 was Europa christelijk. Vanaf toen werden er nog meer kloosters en kerken gebouwd, die ook culturele centra waren. De Notre-Dame van Parijs en het Kathedraal van Chartres worden in de daaropvolgende periode gebouwd. Ondertussen waren er ook nog de kruistochten. Tussen 1098 en 1270 speelde Frankrijk een belangrijke rol in vier van de negen kruistochten. Het idee van de Kruistochten was om de islam in het Midden-Oosten te bestrijden en het Heilige Land weer christelijk te maken. Sommige Kruistochten waren succesvol, maar het succes was niet blijvend.
Ondertussen begon de centralisatie; oftewel Frankrijk werd vanuit één plek (Parijs) bestuurd. Frankrijk werd het Europese land waar de centralisatie het beste lukte. De Franse koning wist zijn macht te vergroten en wist een nationale cultuur te introduceren. Ook kwam er een standaard versie van het Frans en een academie om deze versie te stimuleren. In 1309 ondermijnde koning Filips IV de macht van de pausen. De paus zetelde niet meer in Rome, maar in Avignon. Dit wordt het Babylonische ballingschap der pausen genoemd en duurde tot 1377. Filips IV was dezelfde koning van de Guldensporenslag, waarbij het Franse leger door het Vlaamse leger verslagen werd. Tussen 1315 en 1317 werd Frankrijk getroffen door een grote hongersnood en in 1348 brak de pest in Frankrijk uit. Vooral het zuiden van Frankrijk werd hard getroffen.
Honderdjarige Oorlog
Zie Honderdjarige Oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.In 1152 trouwde Engelse koning Hendrik II met hertogin Eleonara van Aquitanië. Hierdoor was een groot deel van Frankrijk in handen van de Engelse koning; zelfs de Franse koning had minder gebied. In die tijd waren Frankrijk en Schotland bondgenoten met elkaar. Zij voerden vaak oorlog met Engeland. Toen Engeland in oorlog was met Schotland, vluchtte de Schotse koning naar Frankrijk. De Engelse koning verleende Robert III van Artesië een Engelse adellijke titel. Dit was de aanleiding van de Franse koning om Aquitanië op te eisen. De Engelse koning eiste als reactie daarop de Franse kroon op.
De Franse adel wilde geen Engelsman als koning. In 1337 begon de Honderdjarige Oorlog. Hoewel het de "Honderdjarige Oorlog" werd genoemd, duurde deze 116 jaar. Ook werd er niet voortdurend gevochten; er waren verschillende periodes van vrede. Eigenlijk is de Honderdjarige Oorlog hierdoor de benaming voor drie tot vier verschillende oorlogen. Het resultaat van de oorlog was een overwinning voor de Fransen. Zij wisten hun claim op de Franse troon te behouden. Dit betekende het einde van de Engelse bezittingen in Frankrijk; Aquitanië en ook Normandië stonden nu onder de Franse koning.
Jeanne d'Arc is een belangrijk persoon tijdens de oorlog. Zij zou de opdracht van god hebben gekregen om Reims terug te veroveren op de Engelsen. Dit deed ze door zich in mannenkleding te verhullen. Later werd ze gevangen genomen en werd door de Engelsen tot de brandstapel veroordeeld. Nog altijd is Jeanne d'Arc de nationale heldin van Frankrijk en is sinds 1920 heilig verklaard door de kerk.
Vroegmoderne tijd
Renaissance
In de 15e eeuw bereikte de renaissance Frankrijk. De renaissance zorgde ervoor dat de status van het Frans als taal hoger werd. Verschillende intellectuelen en denkers schreven in het Frans. De Latijnse en Italiaanse cultuur hebben grote invloed gehad op het Frans, maar ook op de Franse cultuur. Onder koning Frans I werd veel gedaan aan de nationale cultuur en aan de centralisatie van het bestuur. Koning Frans I voerde ondertussen een oorlog met keizer Karel V. Dit was het begin van de rivaliteit tussen het huis Habsburg (dat over o.a. Oostenrijk en Spanje regeerde) en de Franse koningen.
Ook de reformatie speelde een rol in Frankrijk. De Franse protestanten werden hugenoten genoemd. In die tijd was het katholieke geloof de staatsgodsdienst van Frankrijk en de hugenoten waren ook een minderheid. Met de hugenoten voerde de Franse koning verschillende oorlogen en veel hugenoten vluchtten naar de Nederlanden, waar vrijheid van godsdienst was. Uiteindelijk werd in 1598 het Edict van Nantes getekend. Het katholieke geloof bleef volgens dit document de staatsgodsdienst, maar ieder was vrij om zijn eigen godsdienst uit te voeren. Koning Hendrik IV was verantwoordelijk voor het edict en was daarom geliefd. In 1610 werd hij alsnog vermoord, aangezien hij te veel ruimte had gelaten aan de protestanten.
Ontstaan van de absolute monarchie
.jpg)
Onder koning Lodewijk XIII werd Frankrijk een absolute monarchie. Dit betekende dat de koning alle macht had, maar om extra belasting te heffen had hij alsnog de Staten-Generaal (soort van parlement) nodig. In 1614 werd deze voor het laatst bijeengeroepen en de volgende keer zo pas in 1789 tijdens de Franse Revolutie zijn. Lodewijk XIII draaide de godsdienstvrijheid terug en de hugenoten werden weer vervolgd.
In die tijd was er een strijd aan de gang in geheel Europa tussen de protestanten en katholieken. Dit zorgde uiteindelijk voor de Dertigjarige Oorlog, waar Frankrijk aan mee vocht aan de kant van de katholieken. Frankrijk vocht overigens aan de kant van het protestantse Nederland en Zweden tegen Duitsland en Spanje. Duitsland en Spanje werden namelijk als rivalen van Frankrijk gezien. De Vrede van Westfalen in 1648 zorgde voor een einde aan de oorlog. Het conflict tussen Spanje en Frankrijk werd echter pas 11 jaar opgelost.
Zonnekoning Lodewijk XIV
De bekendste Franse koning is misschien wel Lodewijk XIV, oftewel de Zonnekoning. Onder koning Lodewijk XIV bereikte de absolute monarchie haar hoogtepunt. Lodewijk XIV zou op een gegeven moment hebben gezegd L'état, c'est Moi (De staat, dat ben ik). Dat is niet gek, aangezien de koning eigenlijk alles besliste. Koning Lodewijk XIV liet het luxe kasteel van Versailles bouwen. Onder Lodewijk XIV werd vrede met Spanje gesloten, doordat Lodewijk XIV de dochter van de Spaanse koning trouwde. Hierdoor was de band met Spanje hersteld. Frankrijk viel uiteindelijk samen met Engeland en twee Duitse staten Nederland binnen tijdens het Rampjaar.
Onder Lodewijk XIV werden ook vele protestanten en joden vervolgd. Hoewel Lodewijk XIV niet streng katholiek was, vond hij het niet kunnen dat zijn onderdanen een ander geloof hadden dan de koning. Daarnaast beperkte hij de macht van edelen. Om te voorkomen dat deze in opstand kwamen, gaf hij hen veel geld en gaf grote feesten op zijn kastelen. Lodewijk XIV was zowel gehaat en geliefd in Europa. Hoewel veel Europese vorsten niet blij waren met de macht van Frankrijk als machtigste staat in Europa, inspireerde Lodewijk XIV hen ook. Veel Europese vorsten trokken de macht naar hen toe. Lodewijk XIV werd gehaat vanwege de vele oorlogen. De Spaanse Successieoorlog was een voorbeeld hiervan, waarbij Frankrijk samen met onder meer Spanje tegen Nederland, Engeland, Schotland, Portugal en Pruisen vocht.
De koning zorgde ook voor een culturele bloei binnen Frankrijk. De Franse tuin maakte zijn intrede en ook de barok werd in heel Europa populair. Daarnaast zorgde de koning dat Frankrijk een koloniaal rijk kreeg. Deze tijd wordt daarom in de Franse geschiedenis de le Grand Siècle genoemd.
De Verlichting en spanningen
De 18e eeuw in Frankrijk stond in het teken van de Verlichting. De Verlichting was een filosofische stromingen waar veel intellectuelen onder vielen, zoals René Descartes en Voltaire. De stroming zorgde voor een bloei binnen de wetenschap, maar het ging ook over de sociale verhoudingen in Frankrijk. De intellectuelen vonden het verkeerd dat de kerk en de koning zoveel macht hadden. Zij leefden in grote rijkdom, terwijl de rest van de bevolking vaak in armoede leefde. De intellectuelen zelf hadden haast geen inbreng in staatszaken; deze werden beslist door de geestelijken en de adel. De denkers van de Verlichting maakten pamfletten en boeken over hoe zij dachten de Franse staat beter kon worden gemaakt. In koffiehuizen praatten ze hierover met elkaar. Een belangrijke denker was Montesquieu, die met het idee van de trias politica kwam. In die tijd lag alle macht bij de koning (en een beetje bij de kerk en adel). Dit leidde tot macht misbruik. Volgens Montesquieu moest de macht verdeeld worden over het gerecht (rechterlijke macht), de regering (uitvoerende macht) en het parlement (wetgevende macht). Zijn trias politica speelde niet alleen later in de Franse Revolutie een rol, maar is vandaag ook de manier waarop bijna ieder land op Aarde is ingericht.
Andere ideeën van de denkers van de Verlichting waren de scheiding tussen kerk en staat, het respecteren van mensenrechten, de vrijheid van meningsuiting, vereniging en demonstratie, de vrije pers en godsdienstvrijheid. Daarnaast moesten de privileges van de geestelijkheid en adel afgenomen worden, aangezien zij het volk in een ijzeren greep hielden. Veel Verlichting-denkers waren trouwens niet christelijk of niet streng christelijk, waardoor het atheïsme in Frankrijk toenam. Van de denkers verspreidde de ideeën later onder de bevolking door onder meer pamfletten. Dit leidde tot sociale spanningen in Frankrijk, die uiteindelijk tot de Franse Revolutie zouden leidden.
Franse Revolutie en Napoleon
Franse Revolutie
Uiteindelijk kwam koning Lodewijk XVI in geldnood en moest volgens de wet een parlement bijeenroepen om de belastingen te kunnen verhogen. Het parlement was gelijk verdeeld onder de drie standen; de adel, de geestelijkheid en de "normale bevolking" (vertegenwoordigt door artsen, ambtenaren en geleerden) hadden evenveel vertegenwoordigers. Het probleem was dat de geestelijkheid en de adel geen belasting betaalden. Sterker nog, meer belasting heffen betekenden voor hen extra inkomsten. Je begrijpt daardoor ook wel dat de belastingen werden verhoogd, aangezien twee derde van het parlement het ermee eens was. De bevolking was hier niet blij mee. Dit was dan ook de laatste druppel en leidde tot het uitbreken van de Franse Revolutie in 1789.
De Franse Revolutie was geïnspireerd door de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog van 1776. De Verenigde Staten zijn namelijk naar het ideaal van de Verlichting ingericht. Een belangrijke spreuk tijdens de Franse Revolutie is Vrijheid, gelijkheid, broederschap. Men vocht ook voor vrijheden (zoals vrijheid van meningsuiting), gelijkheid (geen privileges) en broederschap (een nationaal gevoel van eenheid). De Franse Revolutie begon met de bestorming van de Bastille in Parijs en eindigde met de val van het Franse vorstenhuis. Overigens werd de monarchie in de eerste instantie niet afgeschaft. Lodewijk XVI mocht aanblijven, maar had niet meer de macht in handen. Er kwam een parlement, een regering en een grondwet. Lodewijk XVI was getrouwd met de Oostenrijkse Marie Antoinette. Zij was familie van het vorstenhuis van Oostenrijk. Oostenrijk was tegen de Franse Revolutie, net als iedere andere Europese monarchie op dat moment. Europese landen vochten daarom ook tegen Frankrijk, uit angst dat de Verlichting ook hun land bereikte. Het koningspaar probeerde uiteindelijk naar Oostenrijk te vluchten, maar werden erkend. Vanwege landverraad werden de twee onthoofd met de guillotine en werd de monarchie afgeschaft.
Het afschaffen van de monarchie leidde tot verdeeldheid onder de revolutionairen. Hierdoor greep Maximilien de Robespierre de macht en leidde een schrikbewind genaamd de Terreur. In de Terreur werden enorm veel mensen vermoord onder de guillotine en leefde de bevolking in grote angst. Robespierre werd uiteindelijk in 1794 berecht en kwam zelf onder de guillotine. De Terreur ging over in de Directoire, dat veel gematigder was. De Directoire was echter een zwakke regering en in Frankrijk was er veel onvrede. Daarnaast werd het land aangevallen door andere Europese landen, zoals Oostenrijk, Pruisen en Groot-Brittannië. De Directoire gaf op zijn beurt weer de macht over aan niemand meer dan Napoleon Bonaparte
Het Franse Keizerrijk onder Napoleon
Napoleon was een legergeneraal en was in Frankrijk erg populair, aangezien hij veel veldslagen wist te winnen. De Directoire maakte daarom van Napoleon de eerste consul van de nieuwe republiek. Onder Napoleon werd de republiek omgevormd in het Eerste Franse Keizerrijk. Aanvankelijk waren de Europese vorsten blij dat de oude orde weer hersteld was. Op Napoleons kroning kroonde Napoleon zichzelf, dat leidde tot veel verbazing. Normalerwijze wordt de koning of keizer door de paus gekroond, maar Napoleon trok letterlijk de kroon uit de handen van de paus om zichzelf te kunnen kronen. Het Eerste Franse Keizerrijk was gedeeltelijk geïnspireerd door de Verlichting, zo was er een vorm van democratie, trias politica en een scheiding tussen kerk en staat. Onder Napoleon gingen de oorlogen met andere Europese landen door; maar Frankrijk was nu aan de winnende hand. Napoleon wist zijn broer koning te maken van Nederland (zie Koninkrijk Holland, dat later aan het keizerrijk werd toegevoegd) en wist onder gebieden in België, Duitsland en Italië te veroveren.
Enerzijds was Napoleon geliefd onder voornamelijk de Franse bevolking. Frankrijk bloeide namelijk weer op en was machtig dan ooit te voren. Ook was men blij dat de chaos en terreur voorbij waren en was men vrijer. Anderzijds was er nog steeds een standenmaatschappij en waren er nog steeds privileges. Het verschil is dat er minder misbruik was dan in het Franse koninkrijk. In Frankrijk en de bezette gebieden gold nu wel de militaire dienstplicht en de belastingen werden verhoogd. Dit alles om de oorlogen te kunnen blijven uitvoeren. Napoleon grootste overwinning was de Slag bij Austerlitz, waarbij het Heilige Roomse Rijk viel. In een later stadium wist Napoleon nog delen van Polen en zelfs de Britse kolonie Egypte te veroveren. Hoewel Napoleon zorgde voor goed onderwijs en goed bestuur was er nog steeds censuur. Napoleon duldde geen kritiek op zijn bestuur.
Val van Napoleon
Historici zeggen vaak dat het misging, toen Napoleon Rusland aanviel. Het Franse leger was niet voorbereid op de Russische kou. Ook hadden de Russen alle dorpen en steden in de wijde omgeving de brand gestoken. Hierdoor was er nergens voedsel of plek om te schuilen. De Slag bij Leipzig leidde tot een nederlaag voor Napoleon. Napoleon werd verbannen naar het Italiaanse eiland Elba. Op Elba was hij officieel gevangene; wat betekende dat hij het eiland mocht besturen. Napoleon mocht echter niet Elba verlaten en werd gecontroleerd.
Ondertussen werd de Franse monarchie hersteld als voor de Franse Revolutie. Op het Congres van Wenen in 1815 vergaderden alle landen over het herstel van Europa. Er werd toen onder meer besloten dat Frankrijk enkel door sterke landen omgeven mocht zijn. Zo werd België aan de Nederlandse koning gegeven (zie Verenigd Koninkrijk der Nederlanden) en werd de Duitse Bond opgericht. Frankrijk moest ook koloniën en grondgebied inleveren. Terwijl het Congres van Wenen bezig was, was Napoleon echter alweer ontsnapt.
Napoleon kwam aan op het strand van Marseille en werd erkend. Hij wist een groot leger bij elkaar te halen en ging naar Parijs om de macht te grijpen. Hier riep hij opnieuw het keizerrijk uit. Veel Fransen waren ontevreden met het besluit van het congres en Napoleon had daarom veel steun. Napoleon werd uiteindelijk definitief verslagen in de Slag bij Waterloo door de Britten, de Nederlanders en de Pruisen. Napoleon werd verbannen naar het eiland Sint-Helena, dat in het midden van de Atlantische Oceaan lag. Vanuit hier was het onmogelijk voor Napoleon om te ontsnappen en hij verbleef hier ook de rest van zijn leven. Napoleon had exact 100 dagen de macht en daarom wordt deze periode de Honderd Dagen genoemd. Na de Honderd Dagen werd opnieuw de Franse monarchie hersteld.
19e eeuw
Restauratie van de Franse monarchie
Het Congres van Wenen bepaalde dus dat Frankrijk weer een monarchie werd. Dit wordt de Restauratie genoemd en deze duurde van 1815 tot 1830. Je moet begrijpen dat het oude Franse koningshuis weer terug op de troon kwam en dat er haast geen steun onder de bevolking was. De Restauratie probeerde de Franse Revolutie ongedaan te maken en alle internationale spanningen op te lossen. Rond 1830 waren er echter verschillende protesten (onder wie het bekende protest uit Les Misérables, boek van Victor Hugo). Deze protesten hadden dezelfde idealen van de Franse Revolutie. Het belangrijkste protest was de Julirevolutie van 1830, waarna de Julimonarchie gesticht werd.
De Julimonarchie stond onder Burgerkoning Lodewijk Filips I en duurde tot 1848. Onder de Julimonarchie kreeg de koning minder macht. De koning had nu een meer ceremoniële functie en kreeg de taak om voor zijn onderdanen te zorgen. De Burgerkoning was hierdoor geen koning van Frankrijk maar koning der Fransen. De protesten namen onder de Burgerkoning aanvankelijk af. Hoewel men nog steeds niet eens met de monarchie, was men bang dat het afschaffen van de monarchie leidde tot een nieuwe Terreur. De Burgerkoning was tevens erg bescheiden en vermeed grote uitgaven. Hierdoor was hij in het begin ook geliefd. Echter, na verloop van tijd werd de koning conservatiever en wilde meer macht naar zich toetrekken. De leefomstandigheden van arbeider verslechterden en in 1847 brak uiteindelijk de economische crisis los. In 1848 werd de koning tijdens het Revolutiejaar afgezet. Dit was de laatste keer dat Frankrijk een koninkrijk was en de koning vluchtte naar Engeland.
Franse Keizerrijk onder Napoleon III
De Julimonarchie ging over in de Tweede Franse Republiek, die tot 1852 duurde. De nieuwe republiek bleef conservatief en de socialisten en de republikeinen hadden voortdurend ruzie. De republiek voerde wel een grondwet in met democratische rechten en algemeen kiesrecht. Het hoofd van de republiek werd een president, maar de Fransen waren op zoek naar een leider. Daar komt dan ook Napoleon III in beeld. Napoleon III was de zoon van de broer van Napoleon Bonaparte. Maar wat gebeurde met Napoleon II? Napoleon II was de zoon van Napoleon Bonaparte en was een paar dagen na de Slag bij Waterloo onofficieel "keizer". Napoleon II werd door de Europese vorstenhuizen in de gaten gehouden, terwijl dit bij Napoleon III niet het geval was. Napoleon III noemde zich de derde uit respect voor Napoleon II.
Napoleon III werd een geliefd president. Hij wist Frankrijk uit de economische crisis te halen en de leefomstandigheden te verbeteren. Hij was de leider waar de Fransen baad bij hadden. In een referendum in 1852 werd besloten dat Napoleon III daarom keizer werd en zo werd het Tweede Franse Keizerrijk gesticht. Napoleon III is onder meer verantwoordelijk voor het ontstaan van het moderne Parijs. Napoleon III liet een groot deel van de stad slopen en legde brede boulevards aan en ook veel verlichting (waar Parijs de lichtstad genoemd werd). Daarnaast wist Napoleon III nog goede banden te scheppen met de paus, Nederland en Groot-Brittannië. Napoleon III bemoeide zich in internationale conflicten, zoals het Tweede Mexicaanse Keizerrijk en de risorgimento. Savoye en Nice werden onder Napoleon III aan Frankrijk toegevoegd.
Frans-Duitse Oorlog en de Belle époque
Het einde van Napoleon III kwam met de Frans-Duitse Oorlog van 1870-1871. Het Koninkrijk Pruisen kon zich namelijk niets herinneren van een afspraak met Frankrijk. Deze afspraak ging over het feit dat het land de vrije loop kon worden gelaten in Luxemburg en België. Frankrijk maakte aanspraken op Luxemburg, maar Luxemburg was neutraal. Dit wordt de Luxemburgse Kwestie genoemd en is de aanleiding van de oorlog. Uiteindelijk verloor Frankrijk deze oorlog en Napoleon III werd gevangengenomen. De Pruisische koning kroonde zich tot keizer van Duitsland in het kasteel van Versailles. Elzas-Lotharingen werd hierbij aan Duitsland gegeven en de Franse monarchie werd afgeschaft. In Frankrijk groeide vanaf dat moment een haat naar Duitsland.
Onder Napoleon III was het land begonnen aan de Industriële Revolutie. Het land maakte in de 19e eeuw een culturele boom door met schrijvers als Alexandre Dumas en Victor Hugo en schilders als Claude Monet. Frankrijk werd economisch en in inwonersaantallen ingehaald door Duitsland en de Verenigde Staten. Het land zocht toenadering tot het Verenigd Koninkrijk. Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Rusland sloten op dat moment een verbond. Ondertussen trokken veel kunstenaars naar Frankrijk en werd in 1895 door de gebroeders Lumière de eerste film vertoond. Vanaf rond de eeuwwisseling ging het steeds beter met de Franse economie en werd het land welvarender. Deze tijd staat bekend als de Belle époque, maar kwam abrupt ten einde door de Eerste Wereldoorlog.
Wereldoorlogen
Eerste Wereldoorlog
Frankrijk nam deel aan de Tweede Wereldoorlog, nadat Oostenrijk-Hongarije en Duitsland de oorlog hadden verklaard aan Rusland. De oorlogsverklaring van Frankrijk zorgde voor een tweefrontenoorlog voor Duitsland. Duitsland besloot eerst Frankrijk aan te vallen, maar de Fransen stonden al aan de grens te wachten. Hierdoor besloot Duitsland door het neutrale België Frankrijk binnen te vallen. De Duitse troepen kwamen echter vast te zitten in België en Noord-Frankrijk. De Eerste Wereldoorlog was één van de vreselijkste oorlogen ooit gevochten. Vele soldaten gaven hun leven voor een terreinwinst van vaak maar een paar meter.
Frankrijk was onderdeel van de Geallieerden, net als Rusland en het Verenigd Koninkrijk. Rusland stapte in 1917 uit de Geallieerden na de Russische Revolutie en de Verenigde Staten stapte datzelfde jaar. Door de hulp van de VS wist men de Duitse troepen uit Frankrijk en België terug te dringen. De Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot 1918 en veel Fransen stierven. Nog steeds zijn de sporen van de oorlog te zien door de vele monumenten; zelfs in de kleinste dorpen zijn monumenten opgericht. Frankrijk was één van de winnaars van de oorlog en sloot met het Verdrag van Versailles in 1919 vrede met Duitsland. Duitsland werd zwaar gestraft. Het land moest Elzas-Lotharingen aan Frankrijk geven en moest alle gemaakte schade uit de oorlog terugbetalen. Deze herstelbetalingen waren een enorm bedrag en het zou jaren duren voordat Duitsland de schulden had terugbetaald; in 2010 betaalde Duitsland de laatste schaden terug (92 jaar na de oorlog).
Interbellum
Tijdens het interbellum werd voornamelijk de schade uit de oorlog hersteld. Toen Duitsland in 1923 niet in staat bleek te zijn alles terug te betalen, besloot Frankrijk samen met België het Ruhrgebied te bezetten. Uiteindelijk was het opgelost door hulp uit de Verenigde Staten. In 1929 stortte de Franse economie samen met de wereldeconomie in. Frankrijk werd lid van de Volkerenbond; de voorloper van de Verenigde Naties. Het land kreeg bepaalde Duitse koloniën toegewezen als mandaatgebieden.
Na de beurskrach van 1929 kwam het communisme en het nationaalsocialisme in Frankrijk op. De Franse communisten wisten vanaf 1934 samen met de socialisten te regeren. Vanaf 1936 ontstond er zelfs een gezamenlijke, democratische partij, die erg succesvol was. Vanaf 1938 ontstonden er echter veel stakingen en protesten in Frankrijk.
Tweede Wereldoorlog
Ondertussen was Hitler in Duitsland aan de macht gekomen. De Britten en Fransen voerde de appeasementpolitiek, maar grepen in toen Hitler het Sudetenland wilde annexeren. Tijdens de conferentie van München wisten de Britse premier en Franse president nog een deal te maken met Hitler. Hoewel de Britse premier dacht dat een nieuwe wereldoorlog voorkomen was, wist de Franse president al dat een nieuwe wereldoorlog er aan kwam. In 1939 viel Duitsland Polen binnen, waarna de Britten en de Fransen Duitsland de oorlog verklaarden. Zij werden vanaf 1942 gesteund door de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten.
De zogeheten slag om Frankrijk duurde enkele weken in 1942. Het noordwesten van Frankrijk kwam onder Duits bestuur, terwijl het zuidoosten nu bekend stond als Vichy-Frankrijk. Vichy-Frankrijk heet zo, omdat de hoofdstad niet Parijs maar Vichy was. Het omvatte ongeveer de helft van het huidige Frankrijk. Sommige grensstreken moesten aan Italië worden afgestaan. Vichy-Frankrijk was niet onafhankelijk; Duitsland had bijna alle invloed in Vichy-Frankrijk. Frankrijk had een grote Joodse bevolking, vanwege de godsdienstvrijheid. Ook woonden er veel homoseksuelen (Frankrijk was één van de eerste landen die homoseksualiteit legaliseerde) en Roma en Sinti. Deze groepen waren het slachtoffer van de Jodenvervolging van de nazi's. Onderduiken was overigens makkelijker in Frankrijk dan in andere landen. De Franse administratie was vaak kwijt of onvolledig. In het dorp Le Chambon-sur-Lignon zouden zelfs zo'n 5.000 Joden zijn ondergedoken. De Franse verantwoordelijkheid voor de Jodenvervolging in Vichy-Frankrijk werd pas in 1995 door president Jacques Chirac erkend.
In de koloniën en overzeese gebieden vocht een leger genaamd, de Vrije Fransen, tegen de bezetting en tegen de nazi's. Zij vochten onder generaal Charles de Gaulle. De Vrije Fransen vochten voornamelijk samen met de Britten en waren ook op D-Day aanwezig. D-Day was het moment waarop de Geallieerden Frankrijk begonnen te bevrijden. De bevrijding van Frankrijk verliep erg bloederig. Het bloedbad van Oradour-sur-Glane is het bekendste geval; waarbij 642 doden vielen en een heel dorp verwoest werd. Op 25 augustus 1944 verklaarde De Gaulle Frankrijk bevrijd en hield een emotionele speech. Op 10 september dat jaar installeerde hij de nieuwe regering. Pas in februari 1945 waren alle Duitsers van het Franse grondgebied verdreven, nadat ook Elzas-Lotharingen weer was bevrijd. Op de conferentie van Jalta, waar de toekomst van Europa besproken werd, werd Frankrijk niet uitgenodigd. Enkel de Sovjet-Unie, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk waren aanwezig.
Moderne geschiedenis
Vierde Republiek en de dekolonisatie
.jpg)
De Gaulle was aanvankelijk slechts kortstondig president. In 1946 gaf hij de regering de ruimt en trad zelf af. Na de Tweede Wereldoorlog besloot men de Derde Franse Republiek niet te herstellen. Maar hoe de Vierde Franse Republiek eruit moest zien was onduidelijk. Er kwam een nieuwe grondwet en het parlement zou nu de meeste macht krijgen. Dit betekende dat de president en de regering juist veel minder macht kregen. De Vierde Franse Republiek was enorm instabiel en een regering viel elk halfjaar. In 1954 werden daarom bepaalde elementen uit de Derde Franse Republiek teruggehaald, zoals de Senaat en de president kreeg meer bevoegdheden.
Ondertussen raakte het Franse koloniale rijk in verval. Vooral in Indochina (de koloniën in Zuidoost-Azië) en Algerije waren er protesten. In 1955 brak de Algerijnse Oorlog uit. Om een situatie als de Spaanse Burgeroorlog te voorkomen vroeg president René Coty aan De Gaulle om een nieuwe grondwet te maken.
Ontstaan van de Vijfde Republiek
In 1958 kwam De Gaulle met een nieuwe grondwet en zo ontstond de Vijfde Franse Republiek. 80% van de kiezers keurden de nieuwe grondwet goed en in 1959 werd De Gaulle president van Frankrijk. De Vijfde Franse Republiek zorgde ervoor dat Algerije onafhankelijk werd en later volgden nog meer oud-koloniën. Ondertussen was de internationale positie van Frankrijk in verval geraakt. Frankrijk was ingehaald door de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten. Het land zelf was afhankelijk geworden van de VS en De Gaulle was daartegen. Onder De Gaulle creëerde Frankrijk een eigen kernwapen om zich te kunnen verdedigen en stapte uit het militaire deel van de NAVO. Onder de De Gaulle werd Frankrijk één van de zes stichters van de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. De Gaulle verbeterde hiermee de band tussen Frankrijk en Duitsland. Ook verbeterde hij de band met de Sovjet-Unie. De Gaulle zou tot 1969 president blijven van Frankrijk en is vandaag de dag één van de meest geliefde presidenten, die Frankrijk ooit had.
Mitterrand en Chirac
Onder president François Mitterrand werd Frankrijk meer onderdeel van wat ooit de Europese Unie zou worden. Mitterrand voerde economische en sociale veranderingen door. Onder Mitterrand werd ook de doodstraf in Frankrijk in 1981 afgeschaft. Mitterrand creëerde samen met de Duitse bondskanselier Helmut Kohl de Europese Unie. De Franse politicus Jacques Delors zou de plannen verder uit hebben gewerkt en uitgevoerd. Hieronder vielen het verdrag van Schengen en het invoeren van de euro.
François Mitterrand; president tussen 1981 en 1995
Jacques Chirac; president tussen 1995 en 2007
.jpg)
Oorspronkelijk had Frankrijk afwisselend linkse en rechtse regeringen en deze twee werkten amper samen. In 1986 maakte Frankrijk voor het eerst onder Mitterrand kennis met een samenwerking tussen links en rechts, de Cohabitation. Mitterrand werd in 1995 opgevolgd door Jacques Chirac. Chirac herstelde de band met de Verenigde Staten, maar hield Frankrijk ook buiten internationale conflicten. Onder Chirac werd in 2002 de Franse frank vervangen door de euro. In 2005 kreeg Chirac te maken met een blunder, nadat Frankrijk de Europese grondwet afkeurde.
Vanaf 2007
Chirac werd opgevolgd door Nicolas Sarkozy. Sarkozy zorgde dat Frankrijk weer volledig toetrad tot de NAVO. In 2012 werd Sarkozy opgevolgd door François Hollande. Frankrijk zat toen in een grote economische crisis, waar Hollande Frankrijk wist uit te trekken. Echter, de werkeloosheid bleef hoog. Onder Hollande voerde Frankrijk in 2013 het homohuwelijk in en in 2015 zorgde hij ervoor dat Griekenland in de eurozone kon blijven. De aanslag op Charlie Hebdo op 7 januari 2015, de aanslagen in Parijs in november 2015 en de aanslag in Nice op 14 juli 2016 zorgden ervoor dat de populariteit van Hollande fors daalde. Ondertussen steeg de rechts-populistische Marine Le Pen in populariteit.
Nicolas Sarkozy; president tussen 2007-2012
François Hollande; president tussen 2012-2017
Emmanuel Macron; president sinds 2017
.jpg)
_(cropped_2).jpg)
Tijdens de verkiezingen van 2017 kwam echter Emmanuel Macron aan de macht. Macron beloofde de Franse economie te moderniseren en wilde ook de Europese Unie verbeteren. Macron kreeg echter veel weerstand van de protestbeweging van de gele hesjes, vanwege het verhogen van de belastingen. In 2019 kreeg het land een schok toen de monumentale Notre-Dame van Parijs afbrandde, waar veel historische gebeurtenissen in de Franse geschiedenis gebeurd waren.
| Geschiedenis van Europa | |||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kosovo · Krim · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Macedonië · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk (Engeland, Schotland, Wales, Noord-Ierland) · Wit-Rusland · IJsland · Zweden · Zwitserland | |||