Verdrag van Schengen
Deze landen hebben het verdrag van Schengen niet ondertekend, maar het geldt wel technisch gezien voor hen.
Deze EU-lidstaten hebben het verdrag van Schengen nog niet ondertekend, maar moeten dit wel verplicht doen.
Notitie: Ierland is ook een EU-lidstaat, maar is niet verplicht dit te doen.
Het verdrag van Schengen (of de verdragen van Schengen) is een belangrijk verdrag tussen 26 Europese landen uit 1985. Door het verdrag ontstond de zogeheten Schengenzone of Schengengebied. In dit gebied is vrij verkeer van personen mogelijk. Hierdoor zijn er geen grenscontroles binnen dit gebied. Door het verdrag van Schengen is het dus mogelijk om vrij te reizen tussen bijvoorbeeld Nederland en Duitsland of tussen België en Frankrijk.
Het verdrag werd vernoemd naar het plaatsje Schengen in Luxemburg. Dit plaatsje werd gekozen, aangezien het op het drielandenpunt tussen Luxemburg, Frankrijk en Duitsland ligt.
Geschiedenis
Op 14 juni 1985 werd het verdrag voor het eerst getekend door Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk en Duitsland. Zij spraken af om de grenscontroles tussen elkaars landen af te schaffen. Voorheen moest men namelijk gecontroleerd worden als men tussen deze landen reisde. Dit leverde soms vertraging op. Vooral tijdens vakanties konden enorm lange rijen ontstaan. Als je in Nederland woonde en in Frankrijk op vakantie wilde, moest je twee keer zo'n rij staan. Dit was niet alleen vervelend voor vakantiegangers, maar ook voor bedrijven en de handel. Bij iedere grenscontrole moesten namelijk ook vrachtwagens gecontroleerd worden.
Eerst zou het verdrag van Schengen alleen tussen deze vijf landen zijn. Het verdrag ging overigens niet direct in; pas in 1995 werden de grenscontroles afgeschaft. Vervolgens sloten meer EU-lidstaten zich hierbij aan, zoals Italië, Spanje, Portugal, Griekenland, Oostenrijk, Denemarken, Zweden, Finland, Cyprus (wel getekend, maar nog niet ingevoerd), Estland, Letland, Litouwen, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Malta en als laatste Kroatië in 2023. Daarnaast hebben Noorwegen, Liechtenstein, Zwitserland en IJsland het verdrag getekend, hoewel zij geen EU-lidstaten zijn. Het verdrag geldt technisch gezien ook voor de kleine landjes San Marino, Monaco en Vaticaanstad, aangezien deze soortgelijke verdragen hadden met Italië of Frankrijk.
Volgens het verdrag moeten alle EU-lidstaten toetreden tot het verdrag. Toch waren er twee landen met een uitzondering. Het Verenigd Koninkrijk (toen nog een EU-lidstaat) weigerde dit toen te tekenen, aangezien zij de grenscontroles wilden behouden. In plaats daarvan besloten het Verenigd Koninkrijk en Ierland samen te werken op het gebied van grenscontroles. Tot aan de Brexit in 2020 waren er daardoor geen grenscontroles tussen het Verenigd Koninkrijk en Ierland, maar wel met andere landen. Het Verenigd Koninkrijk en Ierland hadden hierdoor een uitzondering. Deze uitzondering geldt nog steeds voor Ierland, wat niet verplicht is om toe te treden.
De EU-lidstaten Roemenië en Bulgarije wilden wel toetreden tot het verdrag, maar dit werd tegengehouden door onder andere Nederland en Oostenrijk. Dit leidde tot woede bij de regeringen van Roemenië en Bulgarije.
Waar gaat het verdrag over?
.JPG)
Vrij verkeer van personen
Binnen de Schengenzone geldt vrij verkeer van personen. Dit betekent dat staatsburgers van een Schengenland vrij mogen reizen naar en door een ander Schengenland. Hiervoor hebben ze geen visum nodig. Dus als jij een Nederland of Belg bent en naar Noorwegen of Oostenrijk wilt gaan, kan dit zonder visum. Reizigers moeten wel een paspoort of identiteitskaart bij zich hebben, aangezien ze zich moeten kunnen legitimeren.
De Schengenzone deelt gezamenlijk visa uit voor niet-inwoners van een Schengenland. Dus als een Rus naar Nederland reist en een visum heeft, geldt dit visum ook voor alle andere Schengenlanden. Hij kan met hetzelfde visum naar bijvoorbeeld Finland of Griekenland doorreizen. Zo'n visum is altijd drie maanden geldig.
Door de Schengenzone zijn er geen grenscontroles meer tussen de ondertekende landen. Hierdoor zijn de "binnengrenzen" vrijwel niet meer zichtbaar. Er staan geen hekken of grenscontrolehuisjes meer, maar hooguit een bord. Tussen Nederland en Duitsland kun je bijvoorbeeld de grens overlopen zonder dit te merken!
Tijdelijke grenscontroles
Dit betekent niet dat grenscontroles helemaal onmogelijk zijn. Soms kan de politie tijdelijk controles houden, bijvoorbeeld voor bestrijding van criminaliteit. Aan de Nederlandse grens houdt de politie bijvoorbeeld rond oud en nieuw grenscontroles om illegaal vuurwerk op te sporen. Het verdrag maakt voor deze tijdelijke grenscontroles een uitzondering.
Ook kunnen regeringen sinds 2006 besluiten om voor langere periodes grenscontroles in te voeren. Dit kan in het geval van een ernstige bedreiging voor de nationale veiligheid. Dit gebeurde bijvoorbeeld in Frankrijk en België na terreuraanslagen. Tijdens de Europese migrantencrisis van 2015 voerden veel landen grenscontroles in, zoals Denemarken. Ook zijn de Covid-pandemie van 2020 werden deze controles tijdelijk ingevoerd. In de laatste twee gevallen duurden de controles wel enkele jaren.
Ondertekenaars
Hieronder zie je een overzicht van de ondertekenaars van het verdrag. Tussen haakjes staat de datum waarop het verdrag voor dat land in werking trad. Zij hadden het verdrag dan soms al jaren hiervoor getekend.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
* Cyprus heeft het verdrag in 2004 ondertekend, maar nog niet ingevoerd. Cyprus heeft namelijk geen controle over het noorden van het land, waar de Turkse Republiek Noord-Cyprus ligt. Pas als dit conflict is opgelost, zal Cyprus officieel toetreden tot de Schengenzone.
Kritiek
Toch is er ook kritiek op het verdrag van Schengen. Om de binnengrenzen (tussen twee ondertekenaars) open te laten, zijn er sterke buitengrenzen nodig. De buitengrenzen zijn tussen een Schengenland en een niet-Schengenland, zoals de Grieks-Turkse grens. Griekenland is een Schengenland, terwijl Turkije dit niet is. Aan de grens tussen beide landen zijn er grenscontroles en staan er hekken. Deze hekken staan er om migranten tegen te houden.
Het verdrag van Schengen wordt daarom ook soms als de veroorzaker van het Fort Europa genoemd. Dit is de naam voor het asielbeleid van Europa. De Schengenzone heeft sterke buitengrenzen, waardoor migranten vrijwel niet binnenraken. Hierdoor ondernemen zij gevaarlijke tochten over bijvoorbeeld de Middellandse Zee, waarbij doden kunnen vallen. Ook zou dit mensensmokkelaars stimuleren.