Zoogdieren: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k (Trivia toegevoegd)
 
(96 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven)
Regel 9: Regel 9:
 
|AfbeeldingLeefgebied =
 
|AfbeeldingLeefgebied =
 
}}
  
}}
  +
Een '''zoogdier''' ''(Mammalia)'' is een [[dier]] dat wordt geboren uit de buik van zijn of haar moeder (levend barend - dus geen eieren leggend, met uitzondering de [[Eierleggende zoogdieren|eierleggende zoogdieren]]). Na de geboorte wordt het zoogdier door de moeder '''gezoogd''' met melk. Daar komt de naam vandaan. De moeder heeft speciale melkklieren en tepels hiervoor.
−
{{Werk}}[[Bestand:Sus scrofa ies.jpg|250px|thumb|Wilde zwijnen zoals je ze op de [[Veluwe]] tegen kunt komen - een bekend [[Nederland]]s zoogdier]]
  
  +
−
Een '''zoogdier''' is een dier dat wordt geboren uit de buik van zijn of haar moeder (levend barend (levenbardende hagedissen ook)- dus geen eieren leggend(maar een vogelbekdier wel)). Een uitzondering hiervan zijn de eierleggende zoogdieren. Daarna wordt het zoogdier door de moeder '''gezoogd''' met melk. Daar komt de naam vandaan. De moeder heeft speciale melkklieren en tepels hiervoor. De eierleggende zoogdieren zuigen het niet uit de tepels maar likken het op rond de vacht van de melkklier. Het zoogdier kenmerkt zich door de volgende eigenschappen:
  
  +
== Kenmerken ==
−
* Ze hebben een [[geraamte]]
  
  +
De eierleggende zoogdieren zuigen de melk niet uit de tepels maar likken het op van de vacht rond de melkklier. De overige zoogdieren hebben tepels. Het zoogdier kenmerkt zich verder door de volgende eigenschappen:
  +
* Ze hebben een [[geraamte]] (behoren tot de [[gewervelden]])
 
* Ze hebben [[longen]] om te ademen
  
* Ze hebben [[longen]] om te ademen
 
* Ze zijn [[warmbloedig]]
  
* Ze zijn [[warmbloedig]]
Regel 17: Regel 19:
 
* Ze hebben meestal [[Haar (lichaam)|haar]] (uitzondering hiervan is de walvis)
  
* Ze hebben meestal [[Haar (lichaam)|haar]] (uitzondering hiervan is de walvis)
 
* Ze zijn meestal levendbarend
  
* Ze zijn meestal levendbarend
−
* Ze zijn vaak intelligenter dan reptielen en vogels
 +
* Ze zijn vaak intelligenter dan [[reptielen]] en [[vogels]]
−
* Ze hebben oren (hoewel je die bij bijvoorbeeld de zeehond niet kunt zien)
 +
* Ze hebben oren (hoewel je die bij bijvoorbeeld de zeehond niet kunt zien, maar wel met de drie gehoorbeentjes hamer, aambeeld en stijgbeugel in het middenoor).
−
* ze leven meestal op het land
+
* Ze leven meestal op het land, met uitzondering van de [[Walvis|walvissen]].
   
 
Wereldwijd bestaat er één zoogdier dat echt kan vliegen, de [[vleermuis]].
  
Wereldwijd bestaat er één zoogdier dat echt kan vliegen, de [[vleermuis]].
Regel 25: Regel 27:
 
Het moment waarop de jongen geslachtsrijp zijn verschilt ook per soort. Bij de kleine dieren worden de vroegste nakomelingen al geslachtsrijp in het jaar waarin ze zijn geboren. Maar bij andere soorten, die toch de meerderheid vormen, gebeurt dit pas na 1 of 2 jaar. Bij zeezoogdieren duurt dit echter het langst.
  
Het moment waarop de jongen geslachtsrijp zijn verschilt ook per soort. Bij de kleine dieren worden de vroegste nakomelingen al geslachtsrijp in het jaar waarin ze zijn geboren. Maar bij andere soorten, die toch de meerderheid vormen, gebeurt dit pas na 1 of 2 jaar. Bij zeezoogdieren duurt dit echter het langst.
   
−
Sommige soorten van zoogdieren houden een [[winterslaap]], zoals een [[egel]], [[hamster]], vleermuis en de slaapmuis. De vleermuis en slaapmuis kunnen ook zomers in torpor gaan, maar dat is dan voor uren tot dagen. Torpor betekend dat ze bewegingloos zijn, ze slapen dus heel lang.
+
Sommige soorten van zoogdieren houden een [[winterslaap]], zoals een [[egel]], [[hamster]], vleermuis en de slaapmuis. De vleermuis en slaapmuis kunnen ook zomers in torpor gaan, maar dat is dan voor uren tot dagen. Torpor betekent dat ze bewegingloos zijn, ze slapen dus heel lang.
   
−
Je hebt binnen de zoogdieren [[planteneter]]s(herbivoor), vleeseters(carnivoor) en [[alleseter]]s(omnivoor). Vooral roofdieren zijn vleeseters, zij gaan zelf achter hun [[prooi]] aan. Toch is er 1 roofdier die een grote uitzondering is. De [[panda]] leeft namelijk alleen maar van planten, en dan vooral bamboe. De panda is overigens te traag om achter zijn prooi aan te gaan.
+
Je hebt binnen de zoogdieren [[planteneter]]s ([[herbivoren]]), [[Carnivoor|vleeseters]] ([[Carnivoor|carnivoren]]) en [[alleseter]]s ([[Omnivoor|omnivoren]]). Vooral [[roofdieren]] zijn vleeseters, zij gaan zelf achter hun [[prooi]] aan. Toch is er 1 roofdier die een grote uitzondering is. De [[panda]] leeft namelijk alleen maar van planten, en dan vooral bamboe. De panda is overigens te traag om achter zijn prooi aan te gaan.
   
 
Dan heb je nog bij zoogdieren het verschil in levensduur. Insecteneters, [[knaagdieren]], hazen en [[konijnen]] worden maximaal vijf jaar oud. Roofdieren kunnen in het wild wel 15 jaar worden en vleermuizen 20 jaar. [[Hoefdieren]] worden tussen de 5 en 25 jaar oud en [[walvissen]] kunnen het oudst worden, tot wel 80 jaar!
  
Dan heb je nog bij zoogdieren het verschil in levensduur. Insecteneters, [[knaagdieren]], hazen en [[konijnen]] worden maximaal vijf jaar oud. Roofdieren kunnen in het wild wel 15 jaar worden en vleermuizen 20 jaar. [[Hoefdieren]] worden tussen de 5 en 25 jaar oud en [[walvissen]] kunnen het oudst worden, tot wel 80 jaar!
   
−
Het allergrootste zoogdier ter wereld is de Blauwe Vinvis. De Blauwe Vinvis kan een lengte van 30 meter bereiken en 170.000 kilogram wegen. Alleen de tong van deze vinvis is even groot als een hele [[olifant]]. Maar toch is de olifant het zwaarste land-zoogdier, de savanneolifant weegt maximaal 6.300 kilogram. Deze olifanten worden zo’n 3 meter hoog en 7 meter lang.
+
Het allergrootste zoogdier ter wereld is de [[Blauwe vinvis]]. De Blauwe Vinvis kan een lengte van 30 meter bereiken en 170.000 kilogram wegen. Alleen de tong van deze vinvis is even groot als een hele [[olifant]]. Maar toch is de olifant het zwaarste land-zoogdier, de savanne-olifant weegt maximaal 6.300 kilogram. Deze olifanten worden zo’n 3 meter hoog en 7 meter lang.
   
−
René Dekker, directeur van de collectie van het nationaal natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden, gaf in een uitzending van Vroeg Vogels aan dat er wereldwijd 4600 soorten zoogdieren leven. Waarvan slecht 95 in Nederland.
+
René Dekker, directeur van de collectie van het nationaal natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden, gaf in een uitzending van Vroege Vogels aan dat er wereldwijd 4600 soorten zoogdieren leven. Waarvan slechts 95 in Nederland.
   
−
Wij mensen zijn ook zoogdieren. Wij zijn de zoogdieren die het nieuwsgierigst zijn. Door ons lichaam en voeding konden wij ons vroeger het beste verspreiden over de wereld. Toch is er nog 1 zoogdier dat zich ook graag wilde verspreiden. Huismuizen en bruine en zwarte ratten zijn naast de mensen de enige zoogdieren die zich over grote delen van de aarde hebben verspreid. Deze zoogdieren hebben dit niet lopend gedaan, maar zijn via schepen en wagens overal heen gegaan.
+
Wij [[Mens|mensen]] zijn ook zoogdieren. Wij zijn de zoogdieren die het nieuwsgierigst zijn. Door ons lichaam en voeding konden wij ons vroeger het beste verspreiden over de wereld. Toch is er nog 1 zoogdier dat zich ook graag wilde verspreiden. [[Huismuis|Huismuizen]] en bruine en zwarte [[Rat|ratten]] zijn naast de mensen de enige zoogdieren die zich over grote delen van de aarde hebben verspreid. Deze zoogdieren hebben dit niet lopend gedaan, maar zijn via schepen en wagens overal heen gegaan.
   
−
Zoogdieren bestaan al miljoenen jaren. In China zijn er [[fossielen]] van dieren gevonden van zo'n 160 miljoen jaar geleden!
+
Zoogdieren bestaan al miljoenen jaren. In China zijn er [[fossielen]] van dieren gevonden van zo'n 160 miljoen jaar geleden!
   
  +
== Indeling van de zoogdieren (Orden) ==
−
== Orde ==
  
  +
[[Bestand:Sus scrofa ies.jpg|290x290px|thumb|Wilde zwijnen zoals je ze op de [[Veluwe]] tegen kunt komen - een bekend [[Nederland]]s zoogdier|alt=]]
−
De zoogdieren zijn onderverdeeld in ordes. Dit zijn de ordes:
  
  +
De zoogdieren zijn onderverdeeld van
  +
*hoofdorden naar
  +
**onderorden, klassen en
  +
***soorten
  +
<br>
 
*[[Eierleggende zoogdieren]] (''Monotremata'')
  
*[[Eierleggende zoogdieren]] (''Monotremata'')
  +
**[[Vogelbekdieren]] (''Ornithorhynchidae'')
  +
**[[Mierenegels]] (''Tachyglossidae'')
 
*[[Theria]]
  
*[[Theria]]
  +
**[[Buideldieren]] ''(Metatheria of Marsupialia),'' zoals de [[kangoeroes]], [[Koala|koala's]], [[Wombat|wombats]], en [[Wallaby|wallaby's]]. Het deel dat in bomen verblijft wordt onderverdeeld in de orde van '''Klimbuideldieren''' ''(Diprotodontia).'' Met bijna 140 soorten zijn ze de meest soortenrijke orde van deze subklasse.
−
**Buideldieren ''(Metatheria of Marsupialia)''
 
 
*** [[Opossummuizen]] ''(Paucituberculata)''
  
*** [[Opossummuizen]] ''(Paucituberculata)''
 
*** [[Opossums]] ''(Didelphimorphia)''
  
*** [[Opossums]] ''(Didelphimorphia)''
−
*** [[Microbiotheria]] (de monito del monte is de enige levende soort)
 +
*** [[Microbiotheria]] (de [[Monito del monte]] is de enige levende soort)
−
*** [[Roofbuideldieren]] ''(Dasyuromorphia)''
 +
*** [[Roofbuideldieren]] ''(Dasyuromorphia),'' waaronder de [[Tasmaanse duivel|Tasmaanse duivels]] en de [[Numbat]]
−
*** [[Buideldassen]] ''(Peramelemorphia)''
 +
*** [[Buideldassen]] ''(Peramelemorphia),'' waaronder [[Bandicoot|bandicoots]] en [[bilbies]]
 
*** [[Buidelmollen]] ''(Notoryctemorphia)''
  
*** [[Buidelmollen]] ''(Notoryctemorphia)''
−
** [[Klimbuideldieren]] ''(Diprotodontia)''
  
 
**[[Placentadieren]] ''(Eutheria of Placentalia)''
  
**[[Placentadieren]] ''(Eutheria of Placentalia)''
 
***[[Slurfdieren]] ''(Atlantogenata)''
  
***[[Slurfdieren]] ''(Atlantogenata)''
−
****[[Gordeldieren]] ''(Armadillen)''
 +
****[[Xenarthra]] ("vreemd gewricht dieren")
−
****[[Luiaard|Luiaards]] ''(Bradypius)''
 +
*****[[Gordeldieren]] of Armadillen ''(Chlamyphoridae)''
−
****[[Miereneter|Miereneters]] ''(Vermilingua)''
 +
*****[[Luiaard|Luiaards]] ''(Folivora)''
  +
*****[[Miereneter|Miereneters]] ''(Vermilingua)''
−
****[[Aardvarken]] (''[[Wetenschappelijke naam|Orycteropus afer]])''
  
  +
****[[Afrotheria]] (Afro- "van Afrika" + theria "wild beest")
−
****[[Olifantspitsmuis|Olifantspitsmuizen]] of [[Springspitsmuizen]] ''(Macrosceliden)''
  
−
****[[Goudmollen]] ''(Chrysochloris)''
 +
*****[[Aardvarken]] (''Orycteropus afer)''
−
****[[Otterspitsmuizen]] ''(Potamogaal)''
 +
*****[[Olifantspitsmuizen]] of [[Springspitsmuizen]] ''(Macrosceliden)''
−
****[[Tenrecs]] ''(Tenrecidae)''
+
*****[[Goudmollen]] ''(Chrysochloris)''
−
****[[Klipdassen]] of Hyraxen ''(Hyracoidea)''
 +
*****[[Otterspitsmuizen]] ''(Potamogaal)''
−
****[[Olifanten]] ''(Elephantidae)''
 +
*****[[Tenreks]] ''(Tenrecidae)''
  +
*****[[Klipdassen]] of Hyraxen ''(Hyracoidea)''
−
****[[Sirenië]] ''(Sirenia),'' zoals [[doejongs]] en [[zeekoeien]]
  
  +
*****[[Olifanten]] ''(Elephantidae)''
−
***[[Boreoeutheria]]
  
  +
*****[[Sirenia|Sirenes]] ''(Sirenia),'' zoals [[doejongs]] en [[Zeekoe|zeekoeien]]
−
**** [[Euarchontoglires]]
  
  +
***[[Boreoeutheria]] ("noordelijke ware beesten")
−
***** [[Knaagdieren en haasachtigen]] ''(Glimt)''
  
−
****** [[knaagdieren]] ''(Rodentia)''
 +
****[[Schubdierachtigen]] ''(Laurasiatheria)''
−
****** [[konijnen]], [[Haas|hazen]], [[Pika|pika's]] ''(Lagomorpha)''
 +
***** Echte [[insecteneters]] ''(Eulipotyphla)''
  +
******[[Egel|egels]], [[Mol (dier)|mollen]] en [[Spitsmuis|spitsmuizen]]
−
***** [[boomspitsmuizen]] ''(Scandentia)''
  
−
**** [[Laurasiatheria]]
 +
***** [[Scrotifera]]
  +
******[[Vleermuizen]] ''(Chiroptera)''
−
*
  
  +
****** Ferungulata
−
*
  
  +
******* Echte [[hoefdieren]] ''(Pan-Euungulata)''
−
*[[Buistandigen]]
  
  +
********[[Paardachtigen|Onevenhoevigen]] of paardachtigen ''(Equidae)''
−
*
  
  +
******** [[Evenhoevigen]] ''(Artiodactyla),'' waaronder [[Kameel|kamelen]], [[Varken|varkens]], [[Rund|runderen]], [[Schaap|schapen]], [[Geit|geiten]], [[Nijlpaard|nijlpaarden]] en [[Walvis|'''walvissen''']]
−
*[[Insecteneters]]
  
  +
******* [[Roofdieren]] ''(Carnivora)''
−
*[[Vleermuizen]]
 
  +
********[[Kleine marters]] of marterachtigen
−
*[[Schubdierachtigen]]
  
  +
******** [[Hondachtigen]] ''(Canidae)''
−
*[[Roofdieren]]
  
  +
*********[[Beren]] ''(Ursidae),'' waaronder [[Reuzenpanda]], [[bruine beer]] en [[IJsbeer|ijsbeer]]
−
**[[Hondachtigen]]
  
  +
********* Honden, waaronder de [[wolf]] ''(Canis lupus)'', [[vos]] ''(Vulpes vulpes)'' en [[Hond|huishond]] ''(Canis lupus familiaris)''
−
**[[Katachtigen]]
  
  +
********* [[Kleine beren]] ''(Musteloidea)'' zoals [[Wasbeer|wasberen]], [[Stinkdier|stinkdieren]], [[Rode panda|rode panda's]]
−
*[[Paardachtigen|Onevenhoevigen]]
  
  +
********* [[Zeehond|zeehonden]], [[Zeeleeuw|zeeleeuwen]] ''(Pinnipedia)''
−
*[[Evenhoevigen]]
  
  +
******** [[Katachtigen]] ''(Felidae)''
−
*[[Walvissen]]
  
  +
********* Katten, waaronder [[luipaard]] ''(Panthera pardus)'', [[leeuw]] ''(P. leo)'', [[jaguar]] ''(P. onca)'', [[sneeuwluipaard]] ''(P. uncia)'', [[tijger]] ''(P. tigris)'', [[nevelpanter]] ''(P. nebulosa),'' [[wilde kat]] ''(Felis silvestris)'' en (huis)[[kat]] ''(Felis catus)''
−
*[[Haasachtigen]]
  
  +
********* [[Hyena's|Hyenafamilie]] ''(Hyaenidae)'', waaronder de [[gevlekte hyena]], de [[bruine hyena]], de [[gestreepte hyena]] en de [[aardwolf]] die hoort tot de subfamilie Protelinae
−
*[[Knaagdieren]]
  
  +
********* [[Viverrids]] ''(Viverridae)'', zoals [[Civetkat]] ''(Paradoxurus)'', [[Genet (dier)|Genet]] ''(Genetta)'', [[Gemaskerde civetkat]] ''(Paguma)'' en [[Beermarter]] ''(Arctictis)''
−
*[[Toepaja's]]
  
  +
********** Madagaskarcivetkatten, waaronder de [[Fretkat]]
−
*[[Huidvliegers]]
  
  +
********* [[Malagasi mangoesten]] ''(Eupleridae)''
−
*[[Huisdier|Huisdieren]] (eigenlijk geen orde, maar [[Domesticatie|gedomesticeerde]] dieren)
  
  +
********* [[Mangoest|Mangoestachtigen]] ''(Herpestidae)'', zoals [[Stokstaartje]], [[mangoest]]
−
**[[Hondenras]]
  
  +
******** [[Aziatische linsang]] ''(Prionodontidae)''
−
**[[Paardenrassen|Paardenras]]
  
  +
****[[Superprimaten]] [[Euarchontoglires|''(Euarchontoglires)'']]
−
**[[Kat|Kattenras]]
  
  +
*****[[knaagdieren]] ''(Rodentia)''
−
*[[Primaten]] (waaronder de [[mens]])
  
  +
***** [[Huidvliegers]], zoals Vliegende Maki's ''(colugos)''
  +
***** [[Knaagdieren en haasachtigen]] ''([[lagomorphs]] of Glimt)''
  +
****** [[konijnen]], [[Haas|hazen]], [[Pika|Pika's of Fluithazen]] ''(Lagomorpha)''
  +
***** [[Boomspitsmuizen|Boomspitsmuizen]], Toepaja's of Banxrings ''(Scandentia)''
  +
***** [[Primaten]]
  +
****** Strepsirrhini ([[halfapen]])
  +
****** Haplorrhini (<small>Apen en spookdieren)</small>
  +
******* Tarsiiformes ([[spookdiertjes]] en aantal alleen fossiel bekende families)
  +
******* Anthropoidea (echte apen)
  +
******** Platyrrhini (breedneusapen - [[Apen van de Nieuwe Wereld|apen van de Nieuwe Wereld]])
  +
******** Catarrhini (smalneusapen)
  +
********* Cercopithecoidea - [[Apen van de Oude Wereld|apen van de Oude Wereld]]
  +
********* Ceboidea
  +
********* Hominoidea ([[mensapen]])
  +
********** Hylobatidae ([[gibbons]])
  +
********** Hominidae ([[mens]]achtigen)
   
  +
−
[[Categorie:Zoogdieren| ]]
  
  +
<br>
 
Zie ook [[Lijst van zoogdieren|lijst van zoogdieren]].
  
Zie ook [[Lijst van zoogdieren|lijst van zoogdieren]].
  +
  +
== Huisdieren ==
  +
[[Huisdier|Huisdieren]] ([[Domesticatie|gedomesticeerde]] dieren)
  +
*[[Hondenras]]
  +
*[[Paardenrassen|Paardenras]]
  +
*[[Kat|Kattenras]]
  +
*Andere [[hoefdieren]] als [[Koe|koeien]], [[Schaap|schapen]] en [[Geit|geiten]]
   
 
== Bedreigde zoogdieren. ==
  
== Bedreigde zoogdieren. ==
 
 
   
−
Bedreigde zoogdieren zijn zoogdieren die steeds minder voorkomen op de wereld. Het aantal van het soort loopt naarmate de jaren af. Er overlijden dus meer dan dat er geboren wordt. Als het soort helemaal niet meer voorkomt op de wereld is het dier uitgestorven. [[Bestand:Varecia variegata in Zoo Parc Overloon (3).JPG|thumb|right|300px|Afbeelding 1: de Vari]]
+
Bedreigde zoogdieren zijn dieren die steeds minder voorkomen op de wereld. Het aantal van het soort loopt jaarlijks af. Er overlijden dus meer dan dat er geboren worden. Als een soort helemaal niet meer voorkomt op de wereld, dan is het dier uitgestorven. [[Bestand:Varecia variegata in Zoo Parc Overloon (3).JPG|thumb|right|300px|Afbeelding 1: de Vari]]
 
 
 
Er zijn heel veel verschillende zoogdieren op de wereld, ongeveer 5.500. Hiervan zijn er ongeveer 1.200 soorten zoogdieren die bedreigd worden. Van dit grote aantal zal je misschien niet alle zoogdieren kennen, want niet alle soorten zoogdieren komen in Nederland voor en is niet bekend bij iedereen. Bijvoorbeeld '''de Vari''' (afbeelding 1), '''Sumatraanse neushoorn''', '''mediterrane monniksrob''' en nog veel meer. Deze drie zoogdieren horen bij de 12 meest bedreigde diersoorten. Van deze soorten zijn er niet meer veel te vinden op de wereld. [[Bestand:Ngorongoro Spitzmaulnashorn.jpg |thumb|right|300px|Afbeelding 2: de zwarte neushoorn]]
  
Er zijn heel veel verschillende zoogdieren op de wereld, ongeveer 5.500. Hiervan zijn er ongeveer 1.200 soorten zoogdieren die bedreigd worden. Van dit grote aantal zal je misschien niet alle zoogdieren kennen, want niet alle soorten zoogdieren komen in Nederland voor en is niet bekend bij iedereen. Bijvoorbeeld '''de Vari''' (afbeelding 1), '''Sumatraanse neushoorn''', '''mediterrane monniksrob''' en nog veel meer. Deze drie zoogdieren horen bij de 12 meest bedreigde diersoorten. Van deze soorten zijn er niet meer veel te vinden op de wereld. [[Bestand:Ngorongoro Spitzmaulnashorn.jpg |thumb|right|300px|Afbeelding 2: de zwarte neushoorn]]
   
−
Maar er zijn ook zoogdieren die wel bekend zijn en die ook bedreigd wordt. Denk maar aan de '''ijsbeer''', '''de tijger''', '''de reuzenpanda en de zwarte neushoorn'''(afbeelding 2). Bij deze dieren is het dus ook zo dat er steeds minder van deze soorten op de wereld leven en worden dus ook met uitsterven bedreigd.
+
Maar er zijn ook zoogdieren die wel bekend zijn en die ook bedreigd wordt. Denk maar aan de '''ijsbeer''', '''de tijger''', '''de reuzenpanda en de zwarte neushoorn''' (afbeelding 2). Bij deze dieren is het dus ook zo dat er steeds minder van deze soorten op de wereld leven en worden dus ook met uitsterven bedreigd.
 
Om bij te kunnen houden of dieren in hun soort groeien, bedreigd worden of uitgestorven zijn, heeft het IUCH een lijst gemaakt waarop je dat kan vinden. Heet ook wel ' de Rode Lijst'. Op deze lijst kan je ook bekijken hoe het met de zoogdieren gaat. Als je op deze link drukt, kom je bij [https://www.iucn.nl/files/natuurbeheer/rode_lijst.pdf de Rode Lijst] .
  
Om bij te kunnen houden of dieren in hun soort groeien, bedreigd worden of uitgestorven zijn, heeft het IUCH een lijst gemaakt waarop je dat kan vinden. Heet ook wel ' de Rode Lijst'. Op deze lijst kan je ook bekijken hoe het met de zoogdieren gaat. Als je op deze link drukt, kom je bij [https://www.iucn.nl/files/natuurbeheer/rode_lijst.pdf de Rode Lijst] .
   
−
Indonesië is het land waar de meeste soorten zoogdieren leven, 670, maar is ook het land waarbij 184 soorten worden bedreigd. Dit hoge aantal is te verklaren door het feit dat Indonesië ook het land is met de hoogste ontbossingsgraad ter wereld.
+
[[Indonesië]] is het land waar de meeste soorten zoogdieren leven, 670, maar is ook het land waarbij 184 soorten worden bedreigd. Dit hoge aantal is te verklaren door het feit dat Indonesië ook het land is met de hoogste ontbossingsgraad ter wereld.
−
Ook op Madagaskar, het eiland met 111 endemische (nergens anders voorkomende) zoogdieren kent. Tussen het jaar 2013 – 2015 zijn er nog eens twaalf soorten erbij gekomen die de term ‘kritisch bedreigd’ hebben gekregen (Beem, 2015).
+
Ook op [[Madagaskar]], het eiland met 111 ''endemische'' (nergens anders voorkomende) zoogdieren kent. Tussen het jaar 2013 – 2015 zijn er nog eens twaalf soorten erbij gekomen die de term ‘kritisch bedreigd’ hebben gekregen (Beem, 2015).
   
−
Als we kijken naar de IUCN zien we dat in Nederland er drie bedreigde zoogdieren zijn. De wilde kat, de otter en de eikelmuis zijn enkele van de zoogdieren die het in ons land moeilijk hebben.
 +
Als we kijken naar de [[IUCN-status|IUCN]] zien we dat in Nederland er drie bedreigde zoogdieren zijn. De wilde kat, de otter en de eikelmuis zijn enkele van de zoogdieren die het in ons land moeilijk hebben.
   
−
Sinds het jaar 1500 zijn er volgens het IUCH meer dan 76 zoogdieren uitgestorven in het wild. Het verlies van leefomgeving en de jacht door mensen gelden als belangrijke oorzaken. Hieronder worden er nog meer oorzaken genoemd (volgens het WWF) waardoor zoogdieren bedreigd worden.
+
Sinds het jaar 1500 zijn er volgens het IUCH meer dan 76 zoogdieren uitgestorven in het wild. Het verlies van leefomgeving en de jacht door mensen gelden als belangrijke oorzaken. Hieronder worden er nog meer oorzaken genoemd (volgens het [[Wereld Natuur Fonds|WWF]]) waardoor zoogdieren bedreigd worden.
   
 
== Oorzaken van bedreigde zoogdieren: ==
  
== Oorzaken van bedreigde zoogdieren: ==
  +
* '''Habitatverlies''' wordt gezien als de belangrijkste bedreiging voor 85% van alle diersoorten die op de Rode Lijst staan. Een habitat voor een dier is een natuurlijk leefgebied waar een dier kan leven en waar het voorzien wordt van voldoende voedsel en een juiste leefomgeving. Menselijke activiteiten zijn de belangrijkste oorzaak van habitatverlies. De manier waarop we het land en de natuurlijke hulpbronnen gebruiken en het afval dat we produceren, draagt bij aan het verwoesten of het verminderen van het gebied waar dieren leven. Ook de ontbossing voor landbouw, zodat er ruimte komt voor graasland voor het vee, zorgt ervoor dat het leefgebied van sommige dieren weg wordt genomen. Ongeveer de helft van alle bossen die oorspronkelijk op aarde groeiden zijn verdwenen. Aangezien de helft van alle diersoorten leven in tropische bossen, is de ontbossing een groot probleem voor die dieren. Zij hebben nu minder plek om te kunnen leven. Menselijke activiteiten vervuilen de [[Ecosysteem|ecosystemen]] (alle dieren en planten in een bepaald gebied) over de hele wereld. Door vuilnis, geluid- en lichtoverlast onderbreken de natuurlijke leefpatronen en verstoren de levens van dieren.
  +
* '''De illegale handel''' van wilde dieren is de tweede grootste oorzaak van de achteruitgang van soorten. De olifanten zijn een van de grootste slachtoffers, elk jaar worden er 3000 [[olifanten]] gedood voor hun ivoor (slagtand). Deze slagtand willen ze dan doorverkopen en ze verdienen hier veel geld aan. Als het zo door gaat, is de olifant tegen het jaar 2050 verdwenen uit de natuur.
  +
* Een andere oorzaak dat het aantal zoogdieren daalt is '''door de bijvangst'''. Door bijvangst sterven er elk jaar duizenden walvissen, dolfijnen, haaien en zeehonden in visnetten die niet voor hen bedoeld zijn. Ze worden overboord gegooid maar zijn dan al vaak dood. Voor de vissers zijn bijvangsten ook nadelig: ze zijn moeilijk te vermijden en ze veroorzaken tijdverlies en voor honderden miljoenen euro’s schade aan materiaal. Oplossingen die vissers kunnen gebruiken zijn: visnetten gebruiken met een aangepaste vorm en grootte, zo kunnen schildpadden, jonge vissen en zeezoogdieren ontsnappen aan de grotere mazen van het net.
  +
* Ook '''door de klimaatverandering''' kunnen sommige zoogdieren niet meer voortbestaan. De klimaatverandering vormt een grote bedreiging voor de diersoorten, de mensen en natuurgebieden. Droogte, stormen, hittegolven, stijging zeespiegel, smeltende gletsjers maar ook opwarming van de oceanen dreigen soorten en hun leegomgeving tot uitsterven.
   
  +
== Trivia ==
−  
  +
Het Engelse woord voor zoogdier is 'mamal'. Hier kun je het woord mama in herkennen.
−
- '''Habitatverlies''' wordt gezien als de belangrijkste bedreiging voor 85% van alle diersoorten die op de Rode Lijst staan. Een habitat voor een dier is een natuurlijk leefgebied waar een dier kan leven en waar het voorzien wordt van voldoende voedsel en een juiste leefomgeving. Menselijke activiteiten zijn de belangrijkste oorzaak van habitatverlies. De manier waarop we het land en de natuurlijke hulpbronnen gebruiken en het afval dat we produceren, helpt bij aan het verwoesten of het verminderen van het gebied waar dieren leven. Ook de ontbossing voor landbouw, zodat er ruimte komt voor graasland voor het vee, zorgt ervoor dat het leefgebied van sommige dieren weg wordt genomen. Ongeveer de helft van alle bossen die oorspronkelijk op aarde groeiden zijn verdwenen. Aangezien de helft van alle diersoorten leven in tropische bossen, is de ontbossing een groot probleem voor die dieren. Zij hebben nu minder plek om te kunnen leven. Menselijke activiteiten vervuilen de ecosystemen (alle dieren en planten in een bepaald gebied) over de hele wereld. Door vuilnis, geluid- en lichtoverlast onderbreken de natuurlijke leefpatronen en verstoren de levens van dieren.
 
−  
−
- '''De illegale handel''' van wilde dieren is de tweede grootste oorzaak van de achteruitgang van soorten. De olifanten zijn een van de grootste slachtoffers, elk jaar worden er 30.00 olifanten gedood voor hun ivoor (slagtand). Deze slagtand willen ze dan doorverkopen en verdienen hier veel geld aan. Als het zo door gaat, is de olifant tegen het jaar 2050 verdwenen uit de natuur.
 
−  
−
- Een andere oorzaak dat het aantal zoogdieren daalt is '''door de bijvangst'''.Door bijvangst sterven er elk jaar duizenden walvissen, dolfijnen, haaien en zeehonden in visnetten die niet voor hen bedoeld zijn. Ze worden overboord gegooid maar zijn dan al vaak dood. Voor de vissers zijn bijvangsten ook nadelig: ze zijn moeilijk te vermijden en ze veroorzaken tijdverlies en voor honderden miljoenen euro’s schade aan materiaal. Oplossingen die vissers kunnen gebruiken zijn: visnetten gebruiken met een aangepaste vorm en grootte, zo kunnen schildpadden, jonge vissen en zeezoogdieren ontsnappen aan de grotere mazen van het net.
 
−  
−
- Ook '''door de klimaatverandering''' kunnen sommige zoogdieren niet meer voortbestaan. De klimaatverandering vormt een grote bedreiging voor de diersoorten, de mensen en natuurgebieden. Droogte, stormen, hittegolven, stijging zeespiegel, smeltende gletsjers maar ook opwarming van de oceanen dreigen soorten en hun leegomgeving tot uitsterven.
  
   
 
==Externe links==
  
==Externe links==
Regel 142: Regel 172:
 
- Stuyck, K. (2015). Stroperij en illegale handel. Opgehaald van WWF :
 
- Stuyck, K. (2015). Stroperij en illegale handel. Opgehaald van WWF :
 
https://wwf.be/nl/uitdagingen/stroperij/
  
https://wwf.be/nl/uitdagingen/stroperij/
  +
  +
[[Categorie:Zoogdieren| ]]

Huidige versie van 13 okt 2024 om 11:18

Zoogdieren
Mammalia

Mammal Diversity 2011.png

Leefgebied Wereldwijd
Leefomgeving Divers
Behoort tot de Gewervelden
Portaal Portal.svg Biologie

Een zoogdier (Mammalia) is een dier dat wordt geboren uit de buik van zijn of haar moeder (levend barend - dus geen eieren leggend, met uitzondering de eierleggende zoogdieren). Na de geboorte wordt het zoogdier door de moeder gezoogd met melk. Daar komt de naam vandaan. De moeder heeft speciale melkklieren en tepels hiervoor.

Kenmerken

De eierleggende zoogdieren zuigen de melk niet uit de tepels maar likken het op van de vacht rond de melkklier. De overige zoogdieren hebben tepels. Het zoogdier kenmerkt zich verder door de volgende eigenschappen:

  • Ze hebben een geraamte (behoren tot de gewervelden)
  • Ze hebben longen om te ademen
  • Ze zijn warmbloedig
  • Ze voeden hun jongen met melk uit hun eigen lichaam
  • Ze hebben meestal haar (uitzondering hiervan is de walvis)
  • Ze zijn meestal levendbarend
  • Ze zijn vaak intelligenter dan reptielen en vogels
  • Ze hebben oren (hoewel je die bij bijvoorbeeld de zeehond niet kunt zien, maar wel met de drie gehoorbeentjes hamer, aambeeld en stijgbeugel in het middenoor).
  • Ze leven meestal op het land, met uitzondering van de walvissen.

Wereldwijd bestaat er één zoogdier dat echt kan vliegen, de vleermuis.

Het moment waarop de jongen geslachtsrijp zijn verschilt ook per soort. Bij de kleine dieren worden de vroegste nakomelingen al geslachtsrijp in het jaar waarin ze zijn geboren. Maar bij andere soorten, die toch de meerderheid vormen, gebeurt dit pas na 1 of 2 jaar. Bij zeezoogdieren duurt dit echter het langst.

Sommige soorten van zoogdieren houden een winterslaap, zoals een egel, hamster, vleermuis en de slaapmuis. De vleermuis en slaapmuis kunnen ook zomers in torpor gaan, maar dat is dan voor uren tot dagen. Torpor betekent dat ze bewegingloos zijn, ze slapen dus heel lang.

Je hebt binnen de zoogdieren planteneters (herbivoren), vleeseters (carnivoren) en alleseters (omnivoren). Vooral roofdieren zijn vleeseters, zij gaan zelf achter hun prooi aan. Toch is er 1 roofdier die een grote uitzondering is. De panda leeft namelijk alleen maar van planten, en dan vooral bamboe. De panda is overigens te traag om achter zijn prooi aan te gaan.

Dan heb je nog bij zoogdieren het verschil in levensduur. Insecteneters, knaagdieren, hazen en konijnen worden maximaal vijf jaar oud. Roofdieren kunnen in het wild wel 15 jaar worden en vleermuizen 20 jaar. Hoefdieren worden tussen de 5 en 25 jaar oud en walvissen kunnen het oudst worden, tot wel 80 jaar!

Het allergrootste zoogdier ter wereld is de Blauwe vinvis. De Blauwe Vinvis kan een lengte van 30 meter bereiken en 170.000 kilogram wegen. Alleen de tong van deze vinvis is even groot als een hele olifant. Maar toch is de olifant het zwaarste land-zoogdier, de savanne-olifant weegt maximaal 6.300 kilogram. Deze olifanten worden zo’n 3 meter hoog en 7 meter lang.

René Dekker, directeur van de collectie van het nationaal natuurhistorisch museum Naturalis in Leiden, gaf in een uitzending van Vroege Vogels aan dat er wereldwijd 4600 soorten zoogdieren leven. Waarvan slechts 95 in Nederland.

Wij mensen zijn ook zoogdieren. Wij zijn de zoogdieren die het nieuwsgierigst zijn. Door ons lichaam en voeding konden wij ons vroeger het beste verspreiden over de wereld. Toch is er nog 1 zoogdier dat zich ook graag wilde verspreiden. Huismuizen en bruine en zwarte ratten zijn naast de mensen de enige zoogdieren die zich over grote delen van de aarde hebben verspreid. Deze zoogdieren hebben dit niet lopend gedaan, maar zijn via schepen en wagens overal heen gegaan.

Zoogdieren bestaan al miljoenen jaren. In China zijn er fossielen van dieren gevonden van zo'n 160 miljoen jaar geleden!

Indeling van de zoogdieren (Orden)

Wilde zwijnen zoals je ze op de Veluwe tegen kunt komen - een bekend Nederlands zoogdier

De zoogdieren zijn onderverdeeld van

  • hoofdorden naar
    • onderorden, klassen en
      • soorten




Zie ook lijst van zoogdieren.

Huisdieren

Huisdieren (gedomesticeerde dieren)

Bedreigde zoogdieren.

Bedreigde zoogdieren zijn dieren die steeds minder voorkomen op de wereld. Het aantal van het soort loopt jaarlijks af. Er overlijden dus meer dan dat er geboren worden. Als een soort helemaal niet meer voorkomt op de wereld, dan is het dier uitgestorven.

Afbeelding 1: de Vari

Er zijn heel veel verschillende zoogdieren op de wereld, ongeveer 5.500. Hiervan zijn er ongeveer 1.200 soorten zoogdieren die bedreigd worden. Van dit grote aantal zal je misschien niet alle zoogdieren kennen, want niet alle soorten zoogdieren komen in Nederland voor en is niet bekend bij iedereen. Bijvoorbeeld de Vari (afbeelding 1), Sumatraanse neushoorn, mediterrane monniksrob en nog veel meer. Deze drie zoogdieren horen bij de 12 meest bedreigde diersoorten. Van deze soorten zijn er niet meer veel te vinden op de wereld.

Afbeelding 2: de zwarte neushoorn

Maar er zijn ook zoogdieren die wel bekend zijn en die ook bedreigd wordt. Denk maar aan de ijsbeer, de tijger, de reuzenpanda en de zwarte neushoorn (afbeelding 2). Bij deze dieren is het dus ook zo dat er steeds minder van deze soorten op de wereld leven en worden dus ook met uitsterven bedreigd. Om bij te kunnen houden of dieren in hun soort groeien, bedreigd worden of uitgestorven zijn, heeft het IUCH een lijst gemaakt waarop je dat kan vinden. Heet ook wel ' de Rode Lijst'. Op deze lijst kan je ook bekijken hoe het met de zoogdieren gaat. Als je op deze link drukt, kom je bij de Rode Lijst .

Indonesië is het land waar de meeste soorten zoogdieren leven, 670, maar is ook het land waarbij 184 soorten worden bedreigd. Dit hoge aantal is te verklaren door het feit dat Indonesië ook het land is met de hoogste ontbossingsgraad ter wereld. Ook op Madagaskar, het eiland met 111 endemische (nergens anders voorkomende) zoogdieren kent. Tussen het jaar 2013 – 2015 zijn er nog eens twaalf soorten erbij gekomen die de term ‘kritisch bedreigd’ hebben gekregen (Beem, 2015).

Als we kijken naar de IUCN zien we dat in Nederland er drie bedreigde zoogdieren zijn. De wilde kat, de otter en de eikelmuis zijn enkele van de zoogdieren die het in ons land moeilijk hebben.

Sinds het jaar 1500 zijn er volgens het IUCH meer dan 76 zoogdieren uitgestorven in het wild. Het verlies van leefomgeving en de jacht door mensen gelden als belangrijke oorzaken. Hieronder worden er nog meer oorzaken genoemd (volgens het WWF) waardoor zoogdieren bedreigd worden.

Oorzaken van bedreigde zoogdieren:

  • Habitatverlies wordt gezien als de belangrijkste bedreiging voor 85% van alle diersoorten die op de Rode Lijst staan. Een habitat voor een dier is een natuurlijk leefgebied waar een dier kan leven en waar het voorzien wordt van voldoende voedsel en een juiste leefomgeving. Menselijke activiteiten zijn de belangrijkste oorzaak van habitatverlies. De manier waarop we het land en de natuurlijke hulpbronnen gebruiken en het afval dat we produceren, draagt bij aan het verwoesten of het verminderen van het gebied waar dieren leven. Ook de ontbossing voor landbouw, zodat er ruimte komt voor graasland voor het vee, zorgt ervoor dat het leefgebied van sommige dieren weg wordt genomen. Ongeveer de helft van alle bossen die oorspronkelijk op aarde groeiden zijn verdwenen. Aangezien de helft van alle diersoorten leven in tropische bossen, is de ontbossing een groot probleem voor die dieren. Zij hebben nu minder plek om te kunnen leven. Menselijke activiteiten vervuilen de ecosystemen (alle dieren en planten in een bepaald gebied) over de hele wereld. Door vuilnis, geluid- en lichtoverlast onderbreken de natuurlijke leefpatronen en verstoren de levens van dieren.
  • De illegale handel van wilde dieren is de tweede grootste oorzaak van de achteruitgang van soorten. De olifanten zijn een van de grootste slachtoffers, elk jaar worden er 3000 olifanten gedood voor hun ivoor (slagtand). Deze slagtand willen ze dan doorverkopen en ze verdienen hier veel geld aan. Als het zo door gaat, is de olifant tegen het jaar 2050 verdwenen uit de natuur.
  • Een andere oorzaak dat het aantal zoogdieren daalt is door de bijvangst. Door bijvangst sterven er elk jaar duizenden walvissen, dolfijnen, haaien en zeehonden in visnetten die niet voor hen bedoeld zijn. Ze worden overboord gegooid maar zijn dan al vaak dood. Voor de vissers zijn bijvangsten ook nadelig: ze zijn moeilijk te vermijden en ze veroorzaken tijdverlies en voor honderden miljoenen euro’s schade aan materiaal. Oplossingen die vissers kunnen gebruiken zijn: visnetten gebruiken met een aangepaste vorm en grootte, zo kunnen schildpadden, jonge vissen en zeezoogdieren ontsnappen aan de grotere mazen van het net.
  • Ook door de klimaatverandering kunnen sommige zoogdieren niet meer voortbestaan. De klimaatverandering vormt een grote bedreiging voor de diersoorten, de mensen en natuurgebieden. Droogte, stormen, hittegolven, stijging zeespiegel, smeltende gletsjers maar ook opwarming van de oceanen dreigen soorten en hun leegomgeving tot uitsterven.

Trivia

Het Engelse woord voor zoogdier is 'mamal'. Hier kun je het woord mama in herkennen.

Externe links

Bronnen

- Beem, P. v. (2015, mei 31). 12 diersoorten op de rand van uitsterven. Opgehaald van nationalgeographic: http://www.nationalgeographic.nl/artikel/kwart-zoogdieren-met-uitsterven-bedreigd

- Beem, P. v. (2015, april 13). Wereldkaart brengt bedreigde zoogdieren in beeld. Opgeroepen op oktober 26, 2016, van nationalgeographic: http://www.nationalgeographic.nl/artikel/kwart-zoogdieren-met-uitsterven-bedreigd

- Cools, M. (2015). Klimaatverandering. Opgehaald van WWF: https://wwf.be/nl/uitdagingen/klimaatverandering/

- Gijssels, C. (2016). De zeeschilpad beschermen is ook strijden tegen. Opgehaald van WWF: https://wwf.be/nl/dieren/zeeschildpad/

- Stuyck, K. (2015). Stroperij en illegale handel. Opgehaald van WWF : https://wwf.be/nl/uitdagingen/stroperij/

Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Zoogdieren&oldid=890495"