Afrotheria
| Afrotheria Afrotheria | |||
|---|---|---|---|
|
| |||
| Bedreigd | |||
| Leefgebied | Gebieden in Afrika en Madagaskar | ||
| Leefomgeving | bossen en graslanden | ||
| Behoort tot de | Placentadieren | ||
| |||
Afrotheria (van het Latijnse Afro- "van Afrika" + theria "wild beest") is een groep van placentadieren (en daarmee zoogdieren), waarvan de levende leden behoren tot groepen die momenteel in Afrika leven of van Afrikaanse oorsprong hebben, zoals de: gouden mollen, olifantspitsmuizen (ook bekend als sengis), tenreks, aardvarkens, klipdassen, olifanten, zeekoeien, en verschillende uitgestorven groepen. De meeste groepen afrotheria hebben weinig of geen oppervlakkige gelijkenis, en hun overeenkomsten zijn pas de laatste tijd bekend geworden vanwege genetica en moleculaire studies (DNA onderzoek). Veel afro-groepen komen voornamelijk of uitsluitend in Afrika voor, wat een weerspiegeling is van het feit dat Afrika een eilandcontinent was in de vroegere periode van het Krijt tot het vroege Mioceen, ongeveer 20 miljoen jaar geleden, toen Afro-Arabië in botsing kwam met Eurazië (zie Pangea).
Omdat Afrika geïsoleerd was door water, konden de zogeheten Laurasiaanse groepen zoogdieren (Schubdierachtigen) zoals insecteneters, knaagdieren, haasachtigen, carnivoren en hoefdieren Afrika gedurende een groot deel van het vroege tot midden- Cenozoïcum niet bereiken. In plaats daarvan werden de gebieden die later door die groepen op de noordelijke continenten werden ingenomen, opgevuld door verschillende groepen afrotheria via het proces van een onafhankelijke evolutie. De kleine insectenetende afrotheria zoals olifantspitsmuizen, gouden mollen en tenrecs waren er in plaats van de latere insecteneters. De klipdassen of hyraxen vervulden de rol van knaagdieren en haasachtigen, de aardvarkens vervulden de rol van verschillende middelgrote mierenetende zoogdieren en de olifantachtigen (proboscideans) vervulden de rollen van grote herbivoren zoals de latere nijlpaarden, kamelen, neushoorns en tapirs. De sirenen zoals de zeekoeien ontwikkelden lichaamsplannen die geschikt waren voor in het water en begonnen zich via het water naar andere delen van de wereld te verspreiden (onafhankelijk evoluerend met de andere groepen zeezoogdieren zoals walvisachtigen en vinpotigen). Naast hun gelijkenis met Laurasiaanse zoogdieren in Noord-Amerika, Europa en Azië, vertonen veel afrotheria ook een onafhankelijke evolutie met groepen zoogdieren die uitsluitend evolueerden en leefden in Zuid-Amerika, dat zich door de continentale drift had losgemaakt van Afrika (zie Pangea).
De gemeenschappelijke afstamming van deze dieren werd pas eind jaren negentig van de twintigste eeuw erkend.
Kenmerken
Behalve de DNA overeenkomsten hebben de Afrotheria het volgende met elkaar gemeen: onder meer het hoge aantal wervels, aspecten van de vorming van het placenta-membraan, de vorm van de enkelbotten, en het relatief laat doorkomen van het blijvende gebit (na een melkgebit). De snuit is lang en beweeglijk bij verschillende Afrotherische soorten, en dit werd opgemerkt als een mogelijk gedeeld afgeleid kenmerk.
Soorten
De Afrotheria omvat twee groepen (zogeheten clades). De soorten die zijn uitgestorven worden aangeduid met een (†).
- Afrotheria
- † Ocepeia : (basaal)
- † Abdounodus (basale) zustertaxa van Ocepeia
- Familie † Hyopsodontidae: (mogelijk lid van stamgroep; mogelijk perissodactylen gerelateerd aan paarden in plaats )
- Clade Afro-insectifilie
- Orde Macroscelidea: olifantspitsmuizen (noordwesten en Afrika bezuiden de Sahara)
- Orde Afrosoricida: otterspitsmuizen, tenreks en gouden mollen (sub-Sahara Afrika en Madagaskar)
- Orde Tubulidentata: aardvarken (Afrika ten zuiden van de Sahara)
- Orde † Ptolemaiida: slecht begrepen vleesetende zoogdieren
- Clade Paenungulata
- Orde Hyracoidea: klipdassen of dassies (Afrika, Midden-Oosten)
- Orde Proboscidea: olifanten (Afrika, Zuidoost-Azië)
- Orde Sirenia: doejongs en zeekoeien (kosmopolitisch tropisch)
- Orde † Embrithopoda
- Orde † Desmostylia (voorlopig geplaatst in Perissodactyla - onevenhoevigen - door een cladistische analyse uit 2014 )
- Orde † Pyrotherie
- Orde † Xenungulata
- Orde † Astrapotherie