Station Amsterdam Centraal

Station Amsterdam Centraal (Asd)
Opening	15 oktober 1889
Plaats	Amsterdam
Deelgebied	Noord-Holland
Land	Nederland
Aantal perrons	6
Aantal perronsporen	11
Spoorlijn	Oude Lijn, Den Helder - Amsterdam, Oosterspoorweg, Rhijnspoorweg, Westtak Ringspoorbaan
Aantal reizigers	184.614 (2017) per dag
Portaal Openbaar vervoer

Station Amsterdam Centraal is het grootste treinstation in Amsterdam, de hoofdstad van Nederland. Het station is gebouwd tussen 1881 en 1889. Per dag heeft het ongeveer 186.000 passagiers. Hiermee is Station Amsterdam Centraal het op één na drukste station van Nederland, alleen op Station Utrecht Centraal is het drukker. Het station ligt op het Stationseiland, hier ligt ook het Stationsplein.

Vanuit Amsterdam Centraal vertrekt onder andere de hogesnelheidstrein Thalys richting Brussel en Parijs.

Geschiedenis

Het stationsplein voor het centraal station in 1895.

In 1878 sloten het Station Amsterdam Willemspoort. Het station werd afgebroken en moest plaats maken voor het nieuwe centraal station van Amsterdam. Omdat de bouw van het nieuwe station jaren zou gaan duren, werd besloten een tijdelijk station neer te zetten voor de passagiers. Dit was Station Amsterdam Westerdok. Het nieuwe centraal station kwam te liggen op drie eilanden in het IJ. Deze eilanden zijn door mensen gebouwd met zand uit het Noordzeekanaal bij Velsen. Het station werden gebouwd op 8676 houten palen, net als vele gebouwen in Amsterdam. Tijdens de bouw verzakte het gebouw een aantal keer, waardoor de bouw langer duurde. Dolf van Gendt en Pierre Cuypers hebben het gebouw ontworpen. Zij ontwierpen alleen het gebouw, maar niet de overkapping van de perrons (de stationskap). Dit is ontworpen door Leonard Johannus Eijmer. De stationskap is bijna 45 meter hoog. Om bij het gebouw te passen moesten er ook decoraties en gevels worden ontworpen. In oktober 1889 was de stationskap klaar. Op 15 oktober 1889 werd het centraal station geopend.

Het Centraal Station met het Stationsplein en het Noord-Zuid-Hollandsch Koffiehuis.

In 1922 werd een tweede stationskap gebouw aan de kant van het IJ. Deze is smaller en langer, maar wel bijna hetzelfde qua stijl. Tussen de eerste en tweede stationskap was een open stuk. Dit stuk werd in 1996 overdekt met een derde stationskap. In 1920 werd de Oostenrijkse vleugel afgebroken en vervangen door het gebouw "De Oost". In de jaren 50 van de vorige eeuw werd een voetgangerstunnel gebouwd die door het gebouw liep en in de stationshal uitkwam. Deze tunnel werd in de jaren 70 afgebroken, vanwege de bouw van het metrostation. In de jaren 80 en 90 is een boel gebouwd. Zo kreeg spoor 15 een nieuw perron, zodat de passagiers van de Schiphollijn en de Flevolijn opgevangen. Jaren later werd dit spoor pas afgebouwd. Ook werden de centrale hal en de middentunnel verbreed. Inmiddels zijn die weer te klein geworden, door de bouw van de Noord/Zuidlijn. In 1994 kreeg het station een nieuwe verkeersleidingspost, die zit in het voormalige Station Amsterdam Westerdok. In 2000 werd de nieuwe Westertunnel geopend. In 2014 kreeg het station poortjes, waardoor je er alleen met de OV-chipkaart in kunt.

Verbouwen voor de toekomst

Al sinds 1997 wordt er gebouwd aan Station Amsterdam Centraal. De Nederlandse Spoorwegen willen namelijk dat Amsterdam Centraal een wereldstation wordt. Dit is een station (een knooppunt) tussen allerlei belangrijke, internationale lijnen. Zo loopt de Hogesnelheidslijn Schiphol - Antwerpen al door het station heen. Het station wordt grondig verbouwd en de omgeving hiervan ook. Zo wordt de Prins Hendrikkade een eenrichtingsverkeersweg. Het water voor het station, het Open Havenfront, zal groter worden gemaakt. De kassahuisjes van de rondvaartboten worden vernieuwd. Ook zal het hele Stationsplein worden vernieuwd en krijgt nieuwe bestrating. Op het Stationseiland zullen in de toekomst geen auto's meer mogen rijden, alleen nog trams, fietsers en voetgangers (en natuurlijk treinen) mogen het eiland nog op.

De Cuypershal is vernoemd naar de architect van het station

De bussen stonden vroeger in de buurt van het station op vijf verschillende plekken. Deze bussen krijgen nu één plaats met overkapping. Deze plaats is al voor een gedeelte van de bussen beschikbaar en is al af. Alleen de omgeving ervan wordt nog opgeknapt, willen alle bussen er in de toekomst rijden. Ook op het gebied van de metro wordt er druk gewerkt. Zo wordt er hard gewerkt aan de Noord/Zuidlijn. Deze metrolijn moet Amsterdam-Noord met de Zuidas gaan verbinden. Gepland wordt dat deze lijn in 2017 af is.

In het station wordt tevens ook druk gewerkt. Er komen twee passages met winkels, de Oostpassage en Westpassage. Deze passages worden gevuld met winkels. De drie bestaande tunnels worden gevuld met winkels en restaurants voor een snelle boodschap of een snelle snack. Deze tunnels worden dus gebruikt voor reizigers die weinig tijd hebben en de passages zijn er voor reizigers met meer tijd. Ook zijn de passages een verbinding tussen het IJ en het Centrum.

Het ontwerp

De Koninklijke wachtkamer in Station Amsterdam Centraal.

Als je goed van het Centraal Station kijkt, lijkt het veel op het Rijksmuseum Amsterdam. Cuypers heeft ook een beetje zijn ontwerp hierop aangepast. Van Gendt heeft alle station langs de spoorlijn Den Helder - Amsterdam ontworpen en vele andere Amsterdamse gebouwen, zoals de Hollandsche Manege en het Concertgebouw. Station Amsterdam Centraal is het eerste station dat door een bekend architect ontworpen is. Door het station te bouwen op drie eilanden in het IJ, werd voorkomen dat er spoorlijnen door de oude binnenstad zouden lopen. Hiervoor zouden toen huizen moeten worden afgebroken. Het Open Havenfront zorgde ervoor dat de kunstige eilanden ook van het vaste landen waren gescheiden. In het station werd zelfs rekening gehouden met het Koninklijk Huis. In het station is er een kamer voor het Huis, namelijk de Koninklijke Wachtkamer, en ook is er een parkeerplek voor de Gouden Koets (tegenwoordig een auto).

Vervoer

Het Station Amsterdam Centraal tussen 1890 en 1905.

De drie stationskappen

Een schilderij van Willem Laurens Bouwmeester uit 1910. Hierop zie je twee treinen het Centraal Station verlaten.

Trein

Op Station Amsterdam Centraal stoppen veel treinen. Daarom hebben we hieronder een overzichtje gemaakt. De nummers van de treinen, en soms de naam van de trein (alleen bij internationale treinen), staan weergegeven. Daarachter staat de route die de treinen daarna rijden.

Internationale treinen, die op Amsterdam Centraal stoppen, zijn:

• 100 (ICE): (Amsterdam Centraal - Utrecht Centraal - Arnhem Centraal - Oberhausen - Duisburg - Düsseldorf)/(Hannover - Minden - Herford - Bielefield - Gütersloh - Hamm - Hagen - Wuppertal) - Köln - Frankfurt - Mannheim - Karlsruhe - Offenburg - Freiburg - Basel Bad - Basel SBB
• 140/240 (ICE): Amsterdam Centraal - Amersfoort - Deventer - Hengelo - Bad Bentheim - Rheine - Osnabrück - Hannover - Berlin - Berlin Ostbahnhof)
• 9100 (Eurostar): Amsterdam Centraal - Rotterdam Centraal - Brussel-Zuid - Lille-Europe - London St Pancras International
• 9200 (NS International): Amsterdam Centraal - Schiphol Airport - Den Haag HS - Rotterdam Centraal - Roosendaal - Antwerpen-Centraal - Mechelen - Brussel-Centraal - Brussel-Zuid
• 9300 (Thalys): Amsterdam Centraal - Schiphol Airport - Rotterdam Centraal - Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid - Paris Nord
• 9900 (Thalys): Amsterdam Centraal - Schiphol Airport - Rotterdam Centraal - Antwerpen-Centraal - Brussel-Zuid (- Lille-Europe)/(- Chambéry-Challes-les-Eaux – Albertville – Moutiers-Salins-Brides-les-Bains – Aime-La Plagne – Landry – Bourg-Saint-Maurice)

De volgende nationale treinen stoppen op het station.

• 800 (Intercity): Maastricht - Sittard - Roermond - Eindhoven - 's-Hertogenbosch - Utrecht Centraal - Amsterdam Centraal - Alkmaar (- Schagen - Den Helder)
• 900 (Intercity direct): Amsterdam Centraal - Schiphol Airport - Rotterdam Centraal - Breda
• 1000 (Intercity direct): Amsterdam Centraal - Schiphol Airport - Rotterdam Centraal
• 1400 (Intercity): Utrecht Centraal - Amsterdam Centraal - Schiphol Airport - Den Haag HS - Rotterdam Centraal
• 1500 (Intercity): Amsterdam Centraal - Hilversum - Amersfoort (- Deventer)
• 2100 (Intercity): Amsterdam Centraal - Haarlem - Leiden Centraal - Den Haag Centraal
• 2200 (Intercity): Amsterdam Centraal - Haarlem - Leiden Centraal - Den Haag HS - Rotterdam Centraal - Dordrecht - Roosendaal - Vlissingen
• 2600 (Intercity): Almere Centrum - Amsterdam Centraal
• 12600 (Intercity): Groningen - Assen - Zwolle - Lelystad Centrum - Almere Centrum - Amsterdam Centraal
• 2900 (Intercity): Enkhuizen - Hoorn - Amsterdam Centraal - Utrecht Centraal - 's-Hertogenbosch - Eindhoven - Roermond - Maastricht
• 3000 (Intercity): Nijmegen - Arnhem Centraal - Ede-Wageningen - Utrecht Centraal - Amsterdam Centraal - Alkmaar - Den Helder
• 3900 (Intercity): Enkhuizen - Hoorn - Amsterdam Centraal - Utrecht Centraal - 's-Hertogenbosch - Eindhoven - Heerlen
• 4000 (Sprinter): Uitgeest - Zaandam - Amsterdam Centraal - Breukelen - Woerden - Gouda - Rotterdam Centraal
• 4500 (Intercity): Amsterdam Centraal - Hoorn - Enkhuizen
• 4600 (Sprinter): Den Haag Centraal - Leiden Centraal - Schiphol Airport - Amsterdam Sloterdijk - Amsterdam Centraal
• 14600 (Sprinter): Amsterdam Centraal - Weesp - Almere Centrum - Lelystad Centrum - Zwolle
• 4800 (Sprinter): Amsterdam Centraal - Haarlem - Alkmaar - Hoorn
• 5400 (Sprinter): Amsterdam Centraal - Haarlem - Zandvoort aan Zee
• 5800 (Sprinter): Hoofddorp - Schiphol Airport - Amsterdam Sloterdijk - Amsterdam Centraal
• 15800 (Sprinter): Amersfoort Vathorst - Amersfoort - Hilversum - Weesp - Amsterdam Centraal
• 7400 (Sprinter): Uitgeest - Zaandam - Amsterdam Centraal - Breukelen - Utrecht Centraal - Driebergen-Zeist - Rhenen
• 22200 (Intercity): Amsterdam Centraal - Amsterdam Sloterdijk - Haarlem

Tram

Het Centraal Station 's avonds

Al sinds de 20e eeuw wordt het Centraal Station gebruikt als halte voor trams. Tien tramlijnen hebben Amsterdam Centraal als station vandaag de dag. Voor trams zijn er twee haltes. Eén ligt aan het westen van het Stationsplein en één ligt aan het oosten. Alle trams vanaf de Nieuwezijds Voorburgwal stoppen aan de westkant en verlaten het station op weg naar het Leidseplein of de Rozengracht. Alle trams vanaf IJburg of het trams die naar het Damrak gaan stoppen aan de oostkant.

Metro

Sinds 1980 stopt de Amsterdamse metro op het station. Metrolijnen 51, 53 en 54 stoppen al op het station. De hoofdtoegang van de metro bevindt zich aan de kant van het Centraal Station. Ook zal in de toekomst de Noord/Zuidlijn eindigen op dit station. Onder het Stationsplein en het Open Havenfront liggen de metrostations. Ook is er een expositieruimte, met de naam De Kathedraal. Deze ruimte wordt samen met de Noord/Zuidlijn geopend in 2017.