Armenië

Republiek Armenië Հայաստանի Հանրապետություն
Hoofdstad	Jerevan
Aantal inwoners	2.963.900 (2021)
Oppervlakte	29.743 km²
Regeringsvorm	Republiek
Staatshoofd	Vahagn Khachatryan (sinds 2022)
Regeringsleider	Nikol Pasjinian (sinds 2018)
Godsdienst	Christendom (99,9%) Overig (0,1%)
Taal	Armeens (Հայերեն)
Munteenheid	Armeense dram
Volkslied	Mer Hayrenik
Nationale feestdag	21 september
Landcode	ARM

Armenië is een land in de Kaukasus. Het land ligt officieel in Azië, maar behoort cultureel en historisch gezien tot Europa. Hierdoor wordt Armenië ook wel een transcontinentale staat genoemd, omdat het tot beide continenten kan worden gerekend. De hoofdstad is Yerevan en er wonen meer dan 3 miljoen mensen. Armenië grenst aan Georgië, Azerbeidzjan, Iran en Turkije.

Het land heeft een lange gezien en werd in 301 n.Chr. het eerste land dat het christendom als staatsreligie aannam. De Armeens-Apostolistische Kerk is dan ook het oudste kerkgenootschap ter wereld, dat nog altijd bestaat. Het land werd onderdeel van het Russische Keizerrijk, was tussen 1918 en 1920 kort onafhankelijk en was daarna weer onderdeel van de Sovjet-Unie. In 1991 werd Armenië definitief onafhankelijk.

Armenië is geen lid van de Europese Unie noch van de NAVO, maar het land is wel lid van de Euraziatische Economische Unie (EEU). Ook heeft Armenië een slechte band met Turkije en Azerbeidzjan, door de Armeense genocide (of Armeense kwestie) en de status en oorlog in Nagorno-Karabach.

Geschiedenis

Oudheid

Een tempel in Garni in de 1e eeuw.

In de tijd van de Oude Grieken en het Perzische Rijk was er op de plek waar Armenië nu ligt een koninkrijk genaamd Urartu. Dit koninkrijk omvatte grofweg Armenië, het zuiden van Georgië en een deel van Oost-Turkije. Het Perzische Rijk maakte het land een soort provincie van dat rijk. Uiteindelijk werd dit rijk door Alexander de Grote veroverd. Hij maakte van Armenië weer een provincie van zijn rijk, het Macedonische Rijk. Na de dood van Alexander de Grote viel zijn rijk uiteen. Armenië werd onderdeel van het nieuwe Seleucidische Rijk.

In 190 v.Chr. stichtte Artaxias uiteindelijk het onafhankelijke koninkrijk Armenië. Koning Tigranes II bracht het rijk tot bloei en welvaart. Het koninkrijk was belangrijk in de uitbreiding van het Romeinse Rijk en de Romeinen grepen dan ook vaak in bij de troonopvolging. Tussen 115 en 117 n.Chr. was het koninkrijk kort een provincie van het Romeinse Rijk. Armenië was hierna weer onafhankelijk, maar vanaf 165 werd het koninkrijk een vazalstaat van het Romeinse Rijk. Dit betekende dat Armenië geen onderdeel was van het rijk, maar het Romeinse Rijk wel veel invloed had in Armenië.

Middeleeuwen

Een bergklooster in Tatev.

In 301 n.Chr. erkende Armenië als eerste land ter wereld het christendom als staatsgodsdienst. Het christendom werd door de apostelen, Jesus's volgelingen, Bartolomeüs en Taddeüs naar Armenië gebracht. Zij worden gezien als de stichters van de Armeense Apostolistische Kerk, de eerste (grote) kerkgemeenschap ter wereld. Armenië erkende het christendom eerder als staatsgodsdienst dan het Romeinse Rijk, dat het pas in 381. Overigens, waren het niet de apostelen maar Gregorius de Verlichter die de koning van Armenië bekeerde. Hij wordt samen met de twee apostelen als de drie patroonheiligen in de Armeense kerk beschouwd.

Met verovering door het Perzische Rijk in 428 kwam er een einde van het Armeense koninkrijk. In 451 kwam bijna veel Armenië in opstand tegen het Perzische Rijk, waarmee Armenië weer onafhankelijk was. In de 9e eeuw wist Armenië zich vrij te vechten van de Arabieren. In de 11e eeuw splitste het rijk zich in twee, waarna het later werd verdeeld onder de Perzen en het Ottomaanse Rijk. Sommige Armeniërs vluchtten naar het westen van het huidige Turkije en stichtte daar Cilicisch-Armenië, een kruisvaarderstaat. Met de val dit koninkrijk in 1375 kwam er voorlopig een einde van Armenië.

Onderdeel van Rusland

Deze overledenen van de Armeense genocide werden ontdekt en naar het veilige Jeruzalem gestuurd in april 1918. Vele zouden de genocide echter niet overleven.

In 1828 werd Armenië door het Russische Keizerrijk veroverd na de tweede Russisch-Perzische Oorlog. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vond in het Ottomaanse Rijk de Armeense genocide plaats tussen 1915 en 1923. Tussen de 1,2 en 1,5 miljoen Armeniërs werden vermoord in opdracht van het Ottomaanse Rijk. Nog altijd is de Armeense genocide een heet hangijzer tussen Armenië en Turkije (de opvolger van het Ottomaanse Rijk). Hoewel heel veel landen de Armeense genocide erkennen, doet Turkije dit niet en spreekt van het Armeense kwestie.

De Armeense genocide vond plaats in West-Armenië, terwijl Oost-Armenië (het Armenië als wij dat nu kennen) een onafhankelijk land werd. In de chaos van de Russische Revolutie werden Azerbeidzjan, Georgië en Armenië onafhankelijk. Eerst als gezamenlijke staat, maar later als aparte staten. De Democratische Republiek Armenië zou eerst een mandaatgebied van de Verenigde Staten worden. President Woodrow Wilson probeerde het Amerikaanse parlement hiervan te overtuigen, maar dit mislukte. Het Verdrag van Sèvres zorgde ervoor dat Turkije Armenië moest erkennen, wat o.a. woede wekte bij Mustafa Kemal Atatürk. Hij begon een onafhankelijkheidsoorlog, waarmee het huidige Turkije werd gevormd.

De situatie in Nagona-Karabach

De Sovjet-Unie veroverde Armenië in 1920 en vormde in 1922 de Trans-Kaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek van Georgië, Armenië en Azerbeidzjan. Pas in 1936 werd de aparte Armeense Socialistische Sovjetrepubliek gevormd. Armenië was lang in conflict met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach. Dit gebied behoorde tot Azerbeidzjan, maar werd hoofdzakelijk bewoond door Armeniërs. Al voor de onafhankelijkheid in 1988 begonnen de twee republieken een oorlog over het gebied.

Onafhankelijkheid

Armenië werd in 1991 onafhankelijk als gevolg van de verzwakking van de Sovjet-Unie en uiteindelijke uiteenvallen ervan. Na de onafhankelijk escaleerde de situatie in Nagorno-Karabach. In 1994 kwam het uiteindelijk tot een staakt-het-vuren, dat vandaag de dag nog steeds geld. Nagorno-Karabach heeft in 1991 de onafhankelijkheid uitgeroepen in 1991, maar is vooralsnog niet erkend.

Het land is nog altijd erg arm, maar wordt steeds rijker. In 2001 werd Armenië onderdeel van de Raad van Europa en in 2009 van het Oostelijk Partnerschap met de Europese Unie. Sinds 2015 is Armenië onderdeel van de Euraziatische Economische Unie, een economische unie met Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan en Kirgizië.

Geografie

Algemeen

De woestijnen in Armenië. Hier geldt een koude steppeklimaat.

Armenië is volledig omsloten door land en heeft geen kust. 86% van het land is bergachtig, vooral in het zuiden. In het noorden van het land ligt het Hoogland van Armenië en in het zuiden ligt het Zuidelijke Kaukasus. De hoogste berg is de Aragats, die 4095 meter hoog is. De berg Ararat is heilig voor de Armeniërs en staat ook op het Armeense wapen, maar ligt tegenwoordig net over de grens met Turkije. Vanuit de hoofdstad Jerevan is deze berg wel te zien.

Het grootste meer van het land is het Sevanmeer in het oosten van het land. Het is één van de grootste meren van Azië en speelt een belangrijke rol in de waterhuishouding van het land. Twee andere grote meren zijn het Arpimeer en het Aknameer. De Araks en de Hrazdan zijn de twee belangrijkste rivieren van het land.

Klimaat

Armenië heeft verschillende klimaten. In het grootste gedeelte van het land geldt het een landklimaat met neerslag gedurende het hele jaar en een warme of hete zomer. In gebieden rondom de hoogste gebergten zijn de zomers koud, terwijl in de bergen zelf een hooggebergteklimaat geldt met eeuwige sneeuw. Aan de grenzen met Turkije, Iran en Georgië is er een koud steppeklimaat. Er is hier weinig neerslag, maar het is er erg koud.

Grote steden

10 grootste steden van het land
Jerevan Vanadzor	Nummer	Stad	Inwoners	Gjoemri Etsjmiadzin
	1	Jerevan	1.091.235
	2	Gjoemri	140.318
	3	Vanadzor	93.823
	4	Etsjmiadzin	51.280
	5	Hrazdan	43.926
	6	Abovyan	38.876
	7	Kapan	34.656
	8	Armavir	28.733
	9	Ararat	26.175
	10	Gavar	23.302

Bevolking

Bevolkingsgroepen

Armeense wevers rond 1907

Armenië telt meer dan 3 miljoen mensen. Na de onafhankelijkheid daalde het aantal inwoners van het land en nog steeds is er een lichte daling door de emigratie. Mensen emigreren voornamelijk vanwege de slechte economische situatie en de werkloosheid. 98% van de bevolking bestaat uit Armeniërs. De rest van de bevolking bestaat voornamelijk uit Jezidi's, Koerden, Russen, Arameeërs, Oekraïners, Grieken, Georgiërs en Azeri's.

Er wonen meer Armeniërs buiten Armenië dan in Armenië zelf; experts zeggen zelfs dat er 8 miljoen Armeniërs buiten Armenië zijn. Vooral in de Verenigde Staten, Rusland, Frankrijk, Griekenland, Cyprus en Israël wonen veel Armeniërs. Deze Armeniërs buiten Armenië worden diaspora genoemd.

Religie

Een prossessie met Armeense priesters

93% van de Armeniërs is lid van de Armeens-Apostolistische Kerk, die ook wel de Gregoriaanse Kerk genoemd wordt. Hiermee is deze kerkgemeenschap de grootste religie van het land. 2% van de bevolking hangt een andere vorm van het christendom aan, zoals de evangelische kerk of de katholieke kerk. De Jezidi's hebben een eigen religie, die 1% van de bevolking vormt. Zij geloven dat de wereld is geschapen door Jezdan en door zeven aartsengelen wordt bestuurd. Ze geloven ook dat je enkel als Jezidi geboren kan worden en het dus niet kan worden. Ondanks dat Jezidi's een Koerdische gemeenschap zijn, beschouwen zij zich niet als onderdeel van de islam.

Taal

Een verkeersbord in het Armeens, met daaronder de Latijnse letters.

De enige officiële taal in Armenië is het Armeens. Het Armeens is een Indo-Europese taal en daarmee een verre verwant van veel Europese talen, waaronder het Engels, het Frans, het Grieks en ook het Nederlands. Het Armeens maakt gebruikt van een eigen alfabet, dat sinds 405 n.Chr. gebruikt wordt. Het alfabet bestaat uit 39 letters en de taal wordt van links naar rechts geschreven. Minderheidstalen binnen Armenië zijn o.a. Koerdisch, Assyrisch, Oekraïens en Grieks.

Het Engels en het Russisch zijn de meest gesproken vreemde talen in het land. Doordat Armenië onderdeel was van de Sovjet-Unie spreken veel inwoners Russisch. De laatste jaren komt het Engels echter op als handelstaal door handel met de Verenigde Staten, Canada en Europa. Andere veel gesproken vreemde talen zijn het Frans, het Duits, het Italiaans, het Spaans en het Perzisch.

Politiek

Landelijke politiek

Het Armeens parlement

Armenië is een republiek, wat betekent dat het land een president heeft. De president zelf wordt gekozen in verkiezingen voor een termijn van zeven jaar door het parlement. De presidentsverkiezingen hebben twee rondes, waarbij die de tweede ronde de twee kandidaten met het meest aantal stemmen nog een keer tegen elkaar strijden. Degene die de tweede rond wint wordt dan president. Een president mag geen lid zijn van een politieke partij en kan ook geen tweede termijn dienen. De president heeft slechts een ceremoniële functie, die vergelijkbaar is met de rol van de koning in Nederland of België. De premier wordt gezien als het hoofd van de regering.

Het Nationaal Assemblee is het parlement van Armenië. Het bestaat uit 132 zetels, die zijn verdeeld over slechts drie partijen. In Armenië worden net zo lang verkiezingen gehouden tot dat een partij een absolute meerderheid haalt in het parlement, maar mag niet meer dan twee-derde van de zetels hebben. Als dit laatste toch gebeurd, wordt een gedeelte aan de andere partijen gegeven.

Internationale relaties

De Armeense president Vahagn Chatsjatoerjan met de Russische president Vladimir Poetin.

De relaties met Armenië zijn buurlanden is vaak erg stroef. Met Azerbeidzjan en Turkije zijn de grenzen gesloten, vanwege de Armeense genocide en het de oorlog in Nagorno-Karabach. Ondanks dat Armenië zegt dat Nagorno-Karabach Armeens is, erkent het land Nagorno-Karabach niet als onafhankelijk land. Vanwege het conflict erkent Pakistan, een goede vriend van Azerbeidzjan, Armenië niet als land. Vreemd genoeg erkent Azerbeidzjan Armenië wel als land, net als iedere andere staat. De band met Georgië is over het algemeen goed. Georgië zorgt voor een snelle verbinding met de zee en het internet. De laatste jaren is de band wel minder geworden, vanwege Armenië zijn band met Rusland. Rusland en Armenië steunen elkaar, terwijl Georgië Rusland ziet als bedreiging door onder meer de conflicten in Zuid-Ossetië en Abchazië. Ondanks het verschil in religie heeft Armenië een vrij goede band met Iran en beide landen zijn goede handelspartners van elkaar.

Armenië heeft met de meeste Europese landen, Verenigde Staten en Canada een goede band en veel westerse landen erkennen de Armeense genocide ook. Armenië heeft in 2012 de banden met Hongarije stopgezet als gevolg van een conflict over het Hongaarse beleid tegenover Azerbeidzjan. Griekenland wordt gezien als de beste vriend van Armenië. Griekenland was één van de eerste landen die de Armeense genocide erkende en het eerste land dat Armenië als onafhankelijk erkende. Ook zijn beide landen christelijk, hebben een taal zonder dichte familietalen en hebben beide landen een slechte band met Turkije. Daarnaast heeft Armenië een goede band met Israël.

Bestuurlijke indeling

De provincies van Armenië

Dit zijn de 11 provincies van Armenië:

1. Aragatsotn, met als hoofdstad Asjtarak.
2. Ararat, met als hoofdstad Artasjat.
3. Armavir, met als hoofdstad Armavir.
4. Gecharkoenik, met als hoofdstad Gavar.
5. Kotajk, met als hoofdstad Hrazdan.
6. Lori, met als hoofdstad Vanadzor.
7. Sjirak, met als hoofdstad Gjoemri.
8. Sjoenik, met als hoofdstad Kapan.
9. Tavoesj, met als hoofdstad Idzjevan.
10. Vajots Dzor, met als hoofdstad Jechegnadzor.
11. Jerevan, bestaat enkel uit Jerevan zelf.

Economie

Munten van de Armeense dram

De economie van Armenië is erg afhankelijk van het geld dat Armeense emigranten naar hun thuisland zenden. Armenië ontwikkelde zich na de onafhankelijkheid tot een industrieel land, dat vooral machines, machineonderdelen, textiel en industrieel gemaakte goederen naar andere voormalige Sovjetrepublieken exporteert in ruil voor energie en grondstoffen. Het aandeel dat in de landbouw werkt is sinds de onafhankelijkheid gedaald van 30% naar 20%. In de Armeense mijnen worden een hoop materialen gedolven, zoals koper, zink, goud en lood. De meeste energie dat het land gebruikt komt uit Rusland. De energie die in Armenië zelf wordt gemaakt is gebaseerd op waterkracht.

Armenië is een onderdeel van de Euroaziatische Economische Unie; een soort van Europese Unie voor voormalige Sovjet-landen. Daarnaast is het land nog onderdeel van het Oostelijk Partnerschap met de EU. Dit betekent niet dat Armenië op de korte termijn onderdeel zal worden van de EU. De belangrijkste exportpartners van het land zijn Rusland, Iran, Bulgarije, Irak, Duitsland, Nederland, China, Zwitserland en de Verenigde Arabische Emiraten. Andersom zijn Rusland, Iran, Georgië, China en Duitsland de belangrijkste importpartners. De Armeense dram in de munteenheid van het land.

Bronnen

• Armenië. Nederlandstalige Wikipedia. Gelezen op 20 maart 2020.
• (en) Armenia. Engelstalige Wikipedia. Gelezen op 20 maart 2020.
• (en) Filmpje: Armenia. YouTube-kanaal Geography Now!. Gelezen op 20 maart 2020.

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië