Armenië: verschil tussen versies

Versie van 15 mrt 2020 14:18

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Republiek Armenië Հայաստանի Հանրապետություն
Hoofdstad	Jerevan
Aantal inwoners	2.963.900 (2021)
Oppervlakte	29.743 km²
Regeringsvorm	Republiek
Staatshoofd	Vahagn Khachatryan (sinds 2022)
Regeringsleider	Nikol Pasjinian (sinds 2018)
Godsdienst	Christendom (99,9%) Overig (0,1%)
Taal	Armeens (Հայերեն)
Munteenheid	Armeense dram
Volkslied	Mer Hayrenik
Nationale feestdag	21 september
Landcode	ARM

Armenië is een land in de Kaukasus. Het land ligt officieel in Azië, maar behoort cultureel en historisch gezien tot Europa. Hierdoor wordt Armenië ook wel een transcontinentale staat genoemd, omdat het tot beide continenten kan worden gerekend. De hoofdstad is Yerevan en er wonen meer dan 3 miljoen mensen. Armenië grenst aan Georgië, Azerbeidzjan, Iran en Turkije.

Het land heeft een lange gezien en werd in 301 n.Chr. het eerste land dat het christendom als staatsreligie aannam. De Armeens-Apostolistische Kerk is dan ook het oudste kerkgenootschap ter wereld, dat nog altijd bestaat. Het land werd onderdeel van het Russische Keizerrijk, was tussen 1918 en 1920 kort onafhankelijk en was daarna weer onderdeel van de Sovjet-Unie. In 1991 werd Armenië definitief onafhankelijk.

Armenië is geen lid van de Europese Unie noch van de NAVO, maar het land is wel lid van de Euraziatische Economische Unie (EEU). Ook heeft Armenië een slechte band met Turkije en Azerbeidzjan, door de Armeense genocide (of Armeense kwestie) en de status en oorlog in Nagorno-Karabach.

Geschiedenis

Oudheid

In de tijd van de Oude Grieken en het Perzische Rijk was er op de plek waar Armenië nu ligt een koninkrijk genaamd Urartu. Dit koninkrijk omvatte grofweg Armenië, het zuiden van Georgië en een deel van Oost-Turkije. Het Perzische Rijk maakte het land een soort provincie van dat rijk. Uiteindelijk werd dit rijk door Alexander de Grote veroverd. Hij maakte van Armenië weer een provincie van zijn rijk, het Macedonische Rijk. Na de dood van Alexander de Grote viel zijn rijk uiteen. Armenië werd onderdeel van het nieuwe Seleucidische Rijk.

In 190 v.Chr. stichtte Artaxias uiteindelijk het onafhankelijke koninkrijk Armenië. Koning Tigranes II bracht het rijk tot bloei en welvaart. Het koninkrijk was belangrijk in de uitbreiding van het Romeinse Rijk en de Romeinen grepen dan ook vaak in bij de troonopvolging. Tussen 115 en 117 n.Chr. was het koninkrijk kort een provincie van het Romeinse Rijk. Armenië was hierna weer onafhankelijk, maar vanaf 165 werd het koninkrijk een vazalstaat van het Romeinse Rijk. Dit betekende dat Armenië geen onderdeel was van het rijk, maar het Romeinse Rijk wel veel invloed had in Armenië.

Middeleeuwen

In 301 n.Chr. erkende Armenië als eerste land ter wereld het christendom als staatsgodsdienst. Het christendom werd door de apostelen, Jesus's volgelingen, Bartolomeüs en Taddeüs naar Armenië gebracht. Zij worden gezien als de stichters van de Armeense Apostolistische Kerk, de eerste (grote) kerkgemeenschap ter wereld. Armenië erkende het christendom eerder als staatsgodsdienst dan het Romeinse Rijk, dat het pas in 381. Overigens, waren het niet de apostelen maar Gregorius de Verlichter die de koning van Armenië bekeerde. Hij wordt samen met de twee apostelen als de drie patroonheiligen in de Armeense kerk beschouwd.

Met verovering door het Perzische Rijk in 428 kwam er een einde van het Armeense koninkrijk. In 451 kwam bijna veel Armenië in opstand tegen het Perzische Rijk, waarmee Armenië weer onafhankelijk was. In de 9e eeuw wist Armenië zich vrij te vechten van de Arabieren. In de 11e eeuw splitste het rijk zich in twee, waarna het later werd verdeeld onder de Perzen en het Ottomaanse Rijk. Sommige Armeniërs vluchtten naar het westen van het huidige Turkije en stichtte daar Cilicisch-Armenië, een kruisvaarderstaat. Met de val dit koninkrijk in 1375 kwam er voorlopig een einde van Armenië.

Onderdeel van Rusland

In 1828 werd Armenië door het Russische Keizerrijk veroverd na de tweede Russisch-Perzische Oorlog. Tijdens de Eerste Wereldoorlog vond in het Ottomaanse Rijk de Armeense genocide plaats tussen 1915 en 1923. Tussen de 1,2 en 1,5 miljoen Armeniërs werden vermoord in opdracht van het Ottomaanse Rijk. Nog altijd is de Armeense genocide een heet hangijzer tussen Armenië en Turkije (de opvolger van het Ottomaanse Rijk). Hoewel heel veel landen de Armeense genocide erkennen, doet Turkije dit niet en spreekt van het Armeense kwestie.

De Armeense genocide vond plaats in West-Armenië, terwijl Oost-Armenië (het Armenië als wij dat nu kennen) een onafhankelijk land werd. In de chaos van de Russische Revolutie werden Azerbeidzjan, Georgië en Armenië onafhankelijk. Eerst als gezamenlijke staat, maar later als aparte staten. De Democratische Republiek Armenië zou eerst een mandaatgebied van de Verenigde Staten worden. President Woodrow Wilson probeerde het Amerikaanse parlement hiervan te overtuigen, maar dit mislukte. Het Verdrag van Sèvres zorgde ervoor dat Turkije Armenië moest erkennen, wat o.a. woede wekte bij Mustafa Kemal Atatürk. Hij begon een onafhankelijkheidsoorlog, waarmee het huidige Turkije werd gevormd.

De Sovjet-Unie veroverde Armenië in 1920 en vormde in 1922 de Trans-Kaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek van Georgië, Armenië en Azerbeidzjan. Pas in 1936 werd de aparte Armeense Socialistische Sovjetrepubliek gevormd. Armenië was lang in conflict met Azerbeidzjan over Nagorno-Karabach. Dit gebied behoorde tot Azerbeidzjan, maar werd hoofdzakelijk bewoond door Armeniërs. Al voor de onafhankelijkheid in 1988 begonnen de twee republieken een oorlog over het gebied.

Onafhankelijkheid

Armenië werd in 1991 onafhankelijk als gevolg van de verzwakking van de Sovjet-Unie en uiteindelijke uiteenvallen ervan. Na de onafhankelijk escaleerde de situatie in Nagorno-Karabach. In 1994 kwam het uiteindelijk tot een staakt-het-vuren, dat vandaag de dag nog steeds geld. Nagorno-Karabach heeft in 1991 de onafhankelijkheid uitgeroepen in 1991, maar is vooralsnog niet erkend.

Het land is nog altijd erg arm, maar wordt steeds rijker. In 2001 werd Armenië onderdeel van de Raad van Europa en in 2009 van het Oostelijk Partnerschap met de Europese Unie. Sinds 2015 is Armenië onderdeel van de Euraziatische Economische Unie, een economische unie met Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan en Kirgizië.

Geografie

Algemeen

Klimaat

Grote steden

Dit zijn de grote steden van Armenië volgens telling in 2001:

Plaats	Armeens	Inwoners
Jerevan	Երևան	1.091.235
Gjoemri (Gjoemri)	Գյումրի	140.318
Vanadzor	Վանաձոր	93.823
Etsjmiadzin	Էջմիածին	51.280
Hrazdan	Հրազդան	43.926
Abovyan	Աբովյան	38.876
Kapan	Կապան	34.656
Armavir	Արմավիր	28.733
Ararat	Արարատ	26.175
Gavar	Գավառ	23.302

Bevolking

Bevolkingsgroepen

Religie

Taal

Kunst en cultuur

Bezienswaardigheden

Culinair

Sport

Politiek

Landelijke politiek

Internationale relaties

Bestuurlijke indeling

De provincies van Armenië

Dit zijn de 11 provincies van Armenië:

Aragatsotn, met als hoofdstad Asjtarak.
Ararat, met als hoofdstad Artasjat.
Armavir, met als hoofdstad Armavir.
Gecharkoenik, met als hoofdstad Gavar.
Kotajk, met als hoofdstad Hrazdan.
Lori, met als hoofdstad Vanadzor.
Sjirak, met als hoofdstad Gjoemri.
Sjoenik, met als hoofdstad Kapan.
Tavoesj, met als hoofdstad Idzjevan.
Vajots Dzor, met als hoofdstad Jechegnadzor.
Jerevan, bestaat enkel uit Jerevan zelf.

Economie

Bronnen

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Azië
Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Palestina · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Thailand · Turkije · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea Afhankelijke gebieden: Hongkong · Macau Niet-erkende staten: Abchazië · Taiwan · Turkse Republiek Noord-Cyprus · Zuid-Ossetië

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

@@ Regel 9: / Regel 9: @@
 ==Geschiedenis==
 ===Oudheid===
+In de tijd van de Oude Grieken en het Perzische Rijk was er op de plek waar Armenië nu ligt een koninkrijk genaamd [[Urartu]]. Dit koninkrijk omvatte grofweg Armenië, het zuiden van Georgië en een deel van Oost-Turkije. Het Perzische Rijk maakte het land een soort provincie van dat rijk. Uiteindelijk werd dit rijk door [[Alexander de Grote]] veroverd. Hij maakte van Armenië weer een provincie van zijn rijk, het Macedonische Rijk. Na de dood van Alexander de Grote viel zijn rijk uiteen. Armenië werd onderdeel van het nieuwe [[Seleucidische Rijk]].
+In 190 v.Chr. stichtte [[Artaxias]] uiteindelijk het onafhankelijke [[koninkrijk Armenië]]. Koning [[Tigranes II]] bracht het rijk tot bloei en welvaart. Het koninkrijk was belangrijk in de uitbreiding van het [[Romeinse Rijk]] en de Romeinen grepen dan ook vaak in bij de troonopvolging. Tussen 115 en 117 n.Chr. was het koninkrijk kort een provincie van het Romeinse Rijk. Armenië was hierna weer onafhankelijk, maar vanaf 165 werd het koninkrijk een [[vazalstaat]] van het Romeinse Rijk. Dit betekende dat Armenië geen onderdeel was van het rijk, maar het Romeinse Rijk wel veel invloed had in Armenië.
 ===Middeleeuwen===
+In 301 n.Chr. erkende Armenië als eerste land ter wereld het christendom als staatsgodsdienst. Het christendom werd door de apostelen, Jesus's volgelingen, [[Bartolomeüs (apostel)|Bartolomeüs]] en [[Judas Taddeüs|Taddeüs]] naar Armenië gebracht. Zij worden gezien als de stichters van de [[Armeense Apostolistische Kerk]], de eerste (grote) kerkgemeenschap ter wereld. Armenië erkende het christendom eerder als staatsgodsdienst dan het Romeinse Rijk, dat het pas in 381. Overigens, waren het niet de apostelen maar [[Gregorius de Verlichter]] die de koning van Armenië bekeerde. Hij wordt samen met de twee apostelen als de drie patroonheiligen in de Armeense kerk beschouwd.
+Met verovering door het [[Perzische Rijk]] in 428 kwam er een einde van het Armeense koninkrijk. In 451 kwam bijna veel Armenië in opstand tegen het Perzische Rijk, waarmee Armenië weer onafhankelijk was. In de 9e eeuw wist Armenië zich vrij te vechten van de Arabieren. In de 11e eeuw splitste het rijk zich in twee, waarna het later werd verdeeld onder de Perzen en het [[Ottomaanse Rijk]]. Sommige Armeniërs vluchtten naar het westen van het huidige Turkije en stichtte daar [[Cilicisch-Armenië]], een kruisvaarderstaat. Met de val dit koninkrijk in 1375 kwam er voorlopig een einde van Armenië.
 ===Onderdeel van Rusland===
+In 1828 werd Armenië door het Russische Keizerrijk veroverd na de [[Russisch-Perzische Oorlog (1826-1828)|tweede Russisch-Perzische Oorlog]]. Tijdens de [[Eerste Wereldoorlog]] vond in het [[Ottomaanse Rijk]] de [[Armeense genocide]] plaats tussen 1915 en 1923. Tussen de 1,2 en 1,5 miljoen Armeniërs werden vermoord in opdracht van het Ottomaanse Rijk. Nog altijd is de Armeense genocide een heet hangijzer tussen Armenië en Turkije (de opvolger van het Ottomaanse Rijk). Hoewel heel veel landen de Armeense genocide erkennen, doet Turkije dit niet en spreekt van het Armeense kwestie.
+De Armeense genocide vond plaats in West-Armenië, terwijl Oost-Armenië (het Armenië als wij dat nu kennen) een onafhankelijk land werd. In de chaos van de [[Russische Revolutie]] werden Azerbeidzjan, Georgië en Armenië onafhankelijk. Eerst als gezamenlijke staat, maar later als aparte staten. De [[Republiek Armenië (1918-1920)|Democratische Republiek Armenië]] zou eerst een [[mandaatgebied]] van de [[Verenigde Staten]] worden. President [[Woodrow Wilson]] probeerde het Amerikaanse parlement hiervan te overtuigen, maar dit mislukte. Het [[Verdrag van Sèvres]] zorgde ervoor dat Turkije Armenië moest erkennen, wat o.a. woede wekte bij [[Mustafa Kemal Atatürk]]. Hij begon een onafhankelijkheidsoorlog, waarmee het huidige Turkije werd gevormd.
+De Sovjet-Unie veroverde Armenië in 1920 en vormde in 1922 de [[Trans-Kaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] van Georgië, Armenië en Azerbeidzjan. Pas in 1936 werd de aparte [[Armeense Socialistische Sovjetrepubliek]] gevormd. Armenië was lang in conflict met Azerbeidzjan over [[Nagorno-Karabach]]. Dit gebied behoorde tot Azerbeidzjan, maar werd hoofdzakelijk bewoond door Armeniërs. Al voor de onafhankelijkheid in 1988 begonnen de twee republieken een oorlog over het gebied.
 ===Onafhankelijkheid===
+Armenië werd in 1991 onafhankelijk als gevolg van de verzwakking van de Sovjet-Unie en uiteindelijke uiteenvallen ervan. Na de onafhankelijk escaleerde de situatie in Nagorno-Karabach. In 1994 kwam het uiteindelijk tot een staakt-het-vuren, dat vandaag de dag nog steeds geld. Nagorno-Karabach heeft in 1991 de onafhankelijkheid uitgeroepen in 1991, maar is vooralsnog niet erkend.
+Het land is nog altijd erg arm, maar wordt steeds rijker. In 2001 werd Armenië onderdeel van de [[Raad van Europa]] en in 2009 van het [[Oostelijk Partnerschap]] met de Europese Unie. Sinds 2015 is Armenië onderdeel van de [[Euraziatische Economische Unie]], een economische unie met Rusland, Wit-Rusland, Kazachstan en Kirgizië.
 ==Geografie==