Lutetium: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k
(Lutetium afgerond)
 
(Een tussenliggende versie door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Info Chemisch element
⚫
{{Werk}}'''Lutetium''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Yb''' en [[atoomnummer]] 71 in het [[Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit [[metaal]] dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht. Het behoort tot de [[lanthaniden]] reeks, een groep van 15 op elkaar lijkende elementen tussen [[Lanthanium|lanthaan]] en [[lutetium]] in het periodiek systeem, waarvan lanthaan de eerste en het prototype is. Lutetium wordt traditioneel gerekend tot de zeldzame aardelementen.
  
  +
| afbeelding = Lutetium_sublimed_dendritic_and_1cm3_cube.jpg
  +
| ander formaat =
  +
| bijschrift = Stukjes lutetium met 1 cm³ kubus
  +
| naam = Lutetium
  +
| latijn =
  +
| symbool = Lu
  +
| atoomnummer = 71
  +
| soort = Lanthanide
  +
| kleur = Zilverwit
  +
| smeltpunt = 1652 <!-- Smeltpunt in celsius -->
  +
| kookpunt = 3402 <!-- Kookpunt in celsius -->
  +
}}
  ⚫
'''Lutetium''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Lu''' en [[atoomnummer]] 71 in het [[Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit [[metaal]] dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht. Het behoort tot de [[lanthaniden]] reeks, een groep van 15 op elkaar lijkende elementen tussen [[Lanthanium|lanthaan]] en [[lutetium]] in het periodiek systeem, waarvan lanthaan de eerste en het prototype is. Lutetium wordt traditioneel gerekend tot de zeldzame aardelementen.
   
 
== Voorkomen ==
  
== Voorkomen ==
  +
Hoewel het tot de zeldzame aardelementen wordt gerekend, komt lutetium vaker voor in de [[aardkorst]] dan [[zilver]]. Het heeft echter maar weinig specifieke toepassingen.
  +
  +
Lutetium wordt gevonden met bijna alle andere zeldzame aardmetalen (lanthaniden), maar nooit op zichzelf, en is erg moeilijk te scheiden van andere elementen. Het komt onder andere voor in hele kleine hoeveelheden in het mineraal monaziet.
  +
  +
Zuiver lutetiummetaal is erg moeilijk te maken. Het is een van de zeldzaamste en duurste van de zeldzame aardmetalen met een prijs van ongeveer 10.000 dollar per kilogram, ongeveer een kwart van die van [[goud]].
  +
  +
De belangrijkste mijngebieden zijn [[Volksrepubliek China|China]], de [[Verenigde Staten van Amerika|Verenigde Staten]], [[Brazilië]], [[India]], [[Sri Lanka]] en [[Australië (continent)|Australië]].
  +
  +
== Lutetium in erts of mineraal ==
  +
<gallery>
  +
Bestand:Monazit - Mosambik, O-Afrika.jpg|'''Monaziet'''
  +
</gallery>
   
 
== Geschiedenis ==
  
== Geschiedenis ==
  +
Lutetium werd in 1907 onafhankelijk ontdekt door de Franse wetenschapper [[Georges Urbain]], de Oostenrijkse mineraloog [[Baron Carl Auer von Welsbach]] en de Amerikaanse chemicus [[Charles James]]. Al deze onderzoekers vonden lutetium als een onzuiverheid in het mineraal ''ytterbia'', waarvan eerder werd gedacht dat het volledig uit [[ytterbium]] bestond. De naamgevende eer ging naar Urbain, aangezien hij zijn resultaten eerder had uitgebracht. Hij koos de naam ''lutecium'' voor het nieuwe element, maar in 1949 werd de spelling veranderd in ''lutetium''. Lutetium, afgeleid van het Latijnse ''Lutetia,'' de oude Romeinse naam voor Parijs. Zuiver lutetiummetaal werd voor het eerst gemaakt in 1953.
   
 
== Gebruik ==
  
== Gebruik ==
  +
Ondanks dat lutetium metaal moeilijk te maken is en dus kostbaar is, wordt het gebruikt in de aardolie-industrie als ''katalysator'' (middel om chemische processen op gang te brengen). Het gaat hierbij om zogeheten kraak-processen. Hiermee halen ze bijvoorbeeld LPG-gas uit [[aardolie]].
   
 
=== Biologie ===
  
=== Biologie ===
  +
Net als de andere zeldzame aardmetalen heeft lutetium geen bekende biologische rol, maar het wordt zelfs in mensen aangetroffen, met name in de botten en in mindere mate in de [[lever]] en de [[nieren]].
  +
  +
Net als andere zeldzame aardmetalen, wordt lutetium beschouwd als een lage giftigheid, maar de verbindingen moeten toch voorzichtig worden behandeld: inademing van de verbinding lutetium-[[Fluor (element)|fluoride]] is bijvoorbeeld gevaarlijk en deze verbinding irriteert de huid. Lutetium-[[Stikstof (element)|nitraat]] kan gevaarlijk zijn omdat het kan ontploffen en branden als het eenmaal verwarmd is. Lutetiumoxidepoeder (een [[Zuurstof (element)|zuurstof]] verbinding) is ook giftig bij inademing of inslikken.
  +
  +
Een bepaalde lutetium verbinding wordt gebruikt als medische onderzoek toepassing in een zogeheten PET-scanner.
  +
  +
== Veiligheid ==
  +
<gallery>
  +
Bestand:GHS-pictogram-exclam.svg|Lutetiumverbindingen kunnen licht giftig zijn
  +
Bestand:GHS-pictogram-flamme.svg|Lutetium-nitraat is makkelijk ontbrandbaar en explosief
  +
</gallery>
   
 
== Toepassingen ==
  
== Toepassingen ==
  +
<gallery>
  +
Bestand:ECAT-Exact-HR--PET-Scanner.jpg|PET-scanner in een ziekenhuis.
  +
Bestand:PET-image.jpg|Plaatje van de hersenen gemaakt door de PET-scanner
  +
Bestand:Oil refinery canada.jpg|Olieraffinaderij
  +
</gallery>
   
 
== Plaats in het periodiek systeem ==
  
== Plaats in het periodiek systeem ==

Huidige versie van 3 nov 2021 om 22:41

Chemisch element
Lutetium sublimed dendritic and 1cm3 cube.jpg
Stukjes lutetium met 1 cm³ kubus
Naam Lutetium
Latijn
Symbool Lu
Atoomnummer 71
Soort Lanthanide
Kleur Zilverwit
Smeltpunt 1652 oC
Kookpunt 3402 oC
Portaal Portal.svg Scheikunde

Lutetium is een chemisch element met het symbool Lu en atoomnummer 71 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit metaal dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht. Het behoort tot de lanthaniden reeks, een groep van 15 op elkaar lijkende elementen tussen lanthaan en lutetium in het periodiek systeem, waarvan lanthaan de eerste en het prototype is. Lutetium wordt traditioneel gerekend tot de zeldzame aardelementen.

Voorkomen

Hoewel het tot de zeldzame aardelementen wordt gerekend, komt lutetium vaker voor in de aardkorst dan zilver. Het heeft echter maar weinig specifieke toepassingen.

Lutetium wordt gevonden met bijna alle andere zeldzame aardmetalen (lanthaniden), maar nooit op zichzelf, en is erg moeilijk te scheiden van andere elementen. Het komt onder andere voor in hele kleine hoeveelheden in het mineraal monaziet.

Zuiver lutetiummetaal is erg moeilijk te maken. Het is een van de zeldzaamste en duurste van de zeldzame aardmetalen met een prijs van ongeveer 10.000 dollar per kilogram, ongeveer een kwart van die van goud.

De belangrijkste mijngebieden zijn China, de Verenigde Staten, Brazilië, India, Sri Lanka en Australië.

Lutetium in erts of mineraal

  • Monaziet

Geschiedenis

Lutetium werd in 1907 onafhankelijk ontdekt door de Franse wetenschapper Georges Urbain, de Oostenrijkse mineraloog Baron Carl Auer von Welsbach en de Amerikaanse chemicus Charles James. Al deze onderzoekers vonden lutetium als een onzuiverheid in het mineraal ytterbia, waarvan eerder werd gedacht dat het volledig uit ytterbium bestond. De naamgevende eer ging naar Urbain, aangezien hij zijn resultaten eerder had uitgebracht. Hij koos de naam lutecium voor het nieuwe element, maar in 1949 werd de spelling veranderd in lutetium. Lutetium, afgeleid van het Latijnse Lutetia, de oude Romeinse naam voor Parijs. Zuiver lutetiummetaal werd voor het eerst gemaakt in 1953.

Gebruik

Ondanks dat lutetium metaal moeilijk te maken is en dus kostbaar is, wordt het gebruikt in de aardolie-industrie als katalysator (middel om chemische processen op gang te brengen). Het gaat hierbij om zogeheten kraak-processen. Hiermee halen ze bijvoorbeeld LPG-gas uit aardolie.

Biologie

Net als de andere zeldzame aardmetalen heeft lutetium geen bekende biologische rol, maar het wordt zelfs in mensen aangetroffen, met name in de botten en in mindere mate in de lever en de nieren.

Net als andere zeldzame aardmetalen, wordt lutetium beschouwd als een lage giftigheid, maar de verbindingen moeten toch voorzichtig worden behandeld: inademing van de verbinding lutetium-fluoride is bijvoorbeeld gevaarlijk en deze verbinding irriteert de huid. Lutetium-nitraat kan gevaarlijk zijn omdat het kan ontploffen en branden als het eenmaal verwarmd is. Lutetiumoxidepoeder (een zuurstof verbinding) is ook giftig bij inademing of inslikken.

Een bepaalde lutetium verbinding wordt gebruikt als medische onderzoek toepassing in een zogeheten PET-scanner.

Veiligheid

  • Lutetiumverbindingen kunnen licht giftig zijn

  • Lutetium-nitraat is makkelijk ontbrandbaar en explosief

Toepassingen

  • PET-scanner in een ziekenhuis.

  • Plaatje van de hersenen gemaakt door de PET-scanner

  • Olieraffinaderij

Plaats in het periodiek systeem

Periodiek systeem
H He
Li Be B C N O F Ne
Na Mg Al Si P S Cl Ar
K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As S e Br Kr
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og
↓
* La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu
** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Lutetium&oldid=692050"