Actinium

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Actinium monster
Naam	Actinium
Latijn
Symbool	Ac
Atoomnummer	89
Soort
Kleur	Zilverwit
Smeltpunt	1227 ^oC
Kookpunt	3200 ±300 ^oC

Actinium is een chemisch element met het symbool Ac en atoomnummer 89 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit metaal dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht.

Eigenschappen

De actinoïde, ook wel actinide serie omvat de 15 metaalachtige chemische elementen met atoomnummers 89-103, (actinium tot Lawrencium). De actinoïde serie kreeg zijn naam van het eerste element in de serie, actinium. Het (informele) chemische symbool An wordt gebruikt in algemene discussies over actinoïde chemie om te verwijzen naar een actinoïde.

Actinium is een typisch metaal. het heeft een zilverachtige kleur (maar verkleuren in de lucht), een relatief hoge dichtheid en plasticiteit (kneedbaarheid). Het kan worden gesneden met een mes. Net als de andere actiniden is actinium radioactief en zal dus ook radioactief afval geven. Het is pyrofoor, vooral wanneer het fijn verdeeld is, dat wil zeggen dat het spontaan ontbrandt bij reactie met lucht bij kamertemperatuur.

Door zijn sterke radioactiviteit gloeit actinium in het donker met een bleekblauw licht.

Voorkomen

Een ton natuurlijk uranium in erts bevat ongeveer 0,2 milligram van het zogeheten isotoop ²²⁷actinium en een ton thorium erts bevat ongeveer 0,000005 milligram ²²⁸actinium. Dat is dus bijna niks. Het vrijmaken ervan is haast niet te doen. In plaats daarvan wordt het element in milligramhoeveelheden gemaakt door de neutronenbestraling van ²²⁶ Radium in een kernreactor. Vanwege de schaarste (weinig voorkomen), de hoge prijs en de radioactiviteit heeft actinium nauwelijks een industrieel gebruik.

Actinium in erts of mineraal

Uraniniet of pekblende

Geschiedenis

André-Louis Debierne, een Franse chemicus, kondigde de ontdekking van een nieuw element aan in 1899. Hij scheidde het van het pekblende residuen (overblijfsel) die Marie Curie en Pierre Curie hadden achtergelaten nadat ze radium hadden gewonnen. Pekblende is een uranium erts. In 1899 beschreef Debierne de stof als vergelijkbaar met titanium en (in 1900) als vergelijkbaar met thorium. Friedrich Oskar Giesel vond in 1902 een stof vergelijkbaar met lanthaan en noemde het in 1904 "emanium". Waarschijnlijk was dit echter protactinium, dat pas 14 jaar later werd ontdekt en beschreven. Toch ziet men Giesel tegenwoordig als de ontdekker van actinium. De naam actinium is afkomstig van het oude Griekse aktis, aktinos (ακτίς, ακτίνος), wat straal of straal betekent.

Gebruik

Het isotoop ²²⁵ Ac wordt momenteel bestudeerd voor gebruik bij kanker-behandelingen zoals gerichte alfatherapieën.

Het isotoop ²²⁷ Ac is zeer radioactief en werd daarom onderzocht voor gebruik als een actief element van thermo-elektrische radio-isotopengeneratoren, bijvoorbeeld in ruimtevaartuigen. Deze RTG's zijn gebruikt als energiebronnen (soort batterijen) in satellieten en ruimtesondes.