Neodymium

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Stukje Neodymium
Naam	Neodymium
Latijn
Symbool	Nd
Atoomnummer	60
Soort	Lanthanide
Kleur	Zilverwit
Smeltpunt	1024 ^oC
Kookpunt	3074 ^oC

Neodymium is een chemisch element met het symbool Nd en atoomnummer 60 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit metaal dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht. Het behoort tot de lanthaniden reeks, een groep van 15 op elkaar lijkende elementen tussen lanthaan en lutetium in het periodiek systeem, waarvan lanthaan de eerste en het prototype is. Neodymium wordt traditioneel gerekend tot de zeldzame aardelementen.

Voorkomen

Het is in aanzienlijke hoeveelheden aanwezig in de ertsmineralen monaziet en bastnäsite. Neodymium komt van nature niet voor in metaalachtige vorm of ongemengd met andere lanthaniden, en het wordt meestal geraffineerd (vrij gemaakt) voor algemeen gebruik. Hoewel neodymium wordt gezien als een zeldzaam-aarde-element, is het vrij algemeen, niet zeldzamer dan kobalt, nikkel of koper, en komt het wijd verspreid in de aardkorst voor. Het grootste deel van het voor de handel beschikbare neodymium in de wereld wordt gewonnen in China.

Neodymium in erts of mineraal

Monaziet
Basnaesiet

Geschiedenis

Neodymium werd in 1885 ontdekt door de Oostenrijkse chemicus Carl Auer von Welsbach. Hij scheidde neodymium, evenals het element praseodymium, uit hun mengsel, dat didymium werd genoemd.

De naam neodymium is afgeleid van de Griekse woorden neos (νέος), nieuw en didymos (διδύμος), tweeling. Neodymium is immers het 'tweeling' element van praseodymium, die beide uit didymium komen.

Gebruik

Neodymium verbindingen werden voor het eerst voor de handel gebruikt als glas kleurstoffen in 1927, en ze blijven een populaire toevoeging in glazen. De kleur van neodymiumverbindingen is te danken aan het zogeheten Nd ³⁺ -ion en is vaak roodpaars, maar verandert met het type verlichting, zoals bij een kwik-lamp. Sommige met neodymium bedekte glazen worden gebruikt in lasers die infrarood uitzenden.

Een andere belangrijke toepassing van neodymium als een deel in de legeringen gebruikt om hoge-sterke neodymium magneten of -krachtige permanente magneten te maken. Deze magneten worden veel gebruikt in producten zoals microfoons, professionele luidsprekers, in-ear hoofdtelefoons, hoogwaardige hobby-gelijkstroom-elektromotoren en harde schijven van computers. Grotere neodymiummagneten worden gebruikt in krachtige elektromotoren (bijvoorbeeld in hybride auto's) en generatoren (bijvoorbeeld elektrische generatoren voor vliegtuigen en windturbines).

Net als het gebruik in glazen, worden neodymiumzouten gebruikt als kleurstof voor email.

Biologie

Neodymium-metaalstof is brandbaar en geeft daardoor explosiegevaar. Neodymiumverbindingen hebben, net als alle zeldzame aardmetalen, een lage tot matige giftigheid.

Neodymiumstof en -zouten zijn zeer irriterend voor de ogen en slijmvliezen en matig irriterend voor de huid. Het inademen van het stof kan longembolie veroorzaken en de opgehoopte blootstelling beschadigt de lever.