Terbium

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Stukje terbium
Naam	Terbium
Latijn
Symbool	Tb
Atoomnummer	65
Soort	Lanthanide
Kleur	Zilverwit
Smeltpunt	1356 ^oC
Kookpunt	3123 ^oC

Terbium is een chemisch element met het symbool Tb en atoomnummer 65 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een zacht, kneedbaar, zilverwit metaal dat langzaam verkleurt bij blootstelling aan lucht. Het behoort tot de lanthaniden reeks, een groep van 15 op elkaar lijkende elementen tussen lanthaan en lutetium in het periodiek systeem, waarvan lanthaan de eerste en het prototype is. Terbium wordt traditioneel gerekend tot de zeldzame aardelementen.

Voorkomen

Terbium komt in de natuur nooit als een vrij metaalachtig element voor, maar het zit in veel mineralen, waaronder ceriet, gadoliniet, monaziet, xenotim en euxeniet. Momenteel zijn de rijkste bronnen van terbium voor de handel in de bepaalde kleisoorten van Zuid-China. Er zijn 33 radioactieve terbiumisotopen bekend, waarvan alleen het ¹⁵⁹Tb isotoop stabiel is. De andere vervallen (breken af) en geven daarbij energie en radioactiviteit af.

Terbium in erts of mineraal

Xenotim
Euxeniet
Monaziet
Bastnasiet
Monaziet
Gadoliniet

Geschiedenis

De Zweedse scheikundige Carl Gustaf Mosander ontdekte terbium in 1843. Hij ontdekte het als een onzuiverheid in yttriumoxide, Y₂O₃. Yttrium is vernoemd naar het dorp Ytterby in Zweden. Terbium kon eerst niet in zuivere vorm worden vrij gemaakt. Pas met de komst van zogeheten ionen uitwisselingstechnieken werd dat mogelijk (rond 1900).

Gebruik

Het grootste deel van 's werelds terbiumvoorraad wordt gebruikt in groene fosforen (groen oplichtende pixels). Terbium oxide in fluorescentielampen en de inmiddels wat verouderde televisie-monitor kathodestraalbuizen (CRT's). Terbium groene fosforen worden gecombineerd met tweewaardige europium blauwe fosforen en driewaardige europium rode fosforen om driekleurige kleurmenging in verlichtingstechnologie te bieden, een zeer goed wit licht dat wordt gebruikt voor standaardverlichting in binnenverlichting. Verder in fluorescerende lampen, spaarlampen en glas. Het is ook geschikt als slijpmiddel voor glas om het te polijsten (glad maken). Ook wordt het gebruikt in katalysoren (op gang brengers van chemische processen).

Sommige verbindingen met Terbium lichten op onder ultra violet licht (blacklight).

Biologie

Terbium is vooral gevaarlijk voor de mensen die er mee moeten werken, omdat de gassen en dampen met de lucht ingeademd kunnen worden. Dit kan longembolie veroorzaken. Wanneer terbium in het menselijk lichaam 'opstapelt', kan het een gevaar voor de lever zijn. Oude TV-toestellen die worden weggegooid of verkeerd worden gerecycled, daarvan kan de terbium in het milieu terecht komen en voor vervuiling zorgen. komt het dan via water in dieren terecht komt, kan het 't zenuwstelsel kan aantasten.