Radon (element)

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Symbool van Radon
Naam	Radon
Latijn
Symbool	Rn
Atoomnummer	86
Soort	edelgas
Kleur	Kleurloos
Smeltpunt	−71 ^oC
Kookpunt	−61,7 ^oC

Radon is een chemisch element met het symbool Rn en atoomnummer 86 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een radioactief, kleurloos, geurloos, smaakloos edelgas. Het komt van nature voor in kleine hoeveelheden als tussenstap in de normale zogeheten radioactieve vervalketens waardoor thorium en uranium langzaam vervallen (soort van afbreken waarbij radioactieve straling en energie vrijkomt) tot lood en verschillende andere kortlevende radioactieve elementen. Radon zelf is het onmiddellijke vervalproduct van radium.

Voorkomen

Een veel voorkomende bron van Radon zijn uranium-houdende mineralen in de grond, en daarom hoopt het zich op in ondergrondse gebieden zoals kelders. Radon kan ook voorkomen in grondwater zoals bronwater en warmwaterbronnen. Het is een van de dichtste gassen bij kamertemperatuur en is de dichtste van de edelgassen.

De radonactiviteit van de hele atmosfeer van de aarde is afkomstig van slechts enkele tientallen grammen radon, die telkens worden vervangen door het verval van grotere hoeveelheden radium, thorium en uranium. In de bovengrond zit radium wat telkens een beetje vervalt tot radon, dat zo vrijkomt in de atmosfeer. De radon hoeveelheden kunnen van plaats tot plaats sterk verschillen. In grotten of slecht geventileerde mijnen, of slecht geventileerde huizen, stijgt de hoeveelheid radon.

Het element komt van nature uit de grond en sommige bouwmaterialen, overal ter wereld, overal waar sporen van uranium of thorium worden gevonden, en met name in gebieden met bodems die graniet of schalie bevatten, die een hogere concentratie (hoeveelheid) uranium bevatten.

De radonconcentratie varieert sterk met het seizoen en de atmosferische omstandigheden. Het is bijvoorbeeld aangetoond dat het zich in de lucht ophoopt als er weinig wind staat.

Radon wordt gevonden in sommige aardolie velden.

Vanwege de kosten en radioactiviteit wordt experimenteel chemisch onderzoek zelden uitgevoerd met radon, en als gevolg daarvan zijn er zeer weinig beschreven en bekende verbindingen van radon.

Radon in erts of mineraal

Radon houdende grond geeft het radongas af in huizen

Geschiedenis

Radon was het vijfde radioactieve element dat in 1899 werd ontdekt door Ernest Rutherford en Robert B. Owens aan de McGill University in Montreal, na uranium, thorium, radium en polonium.

In 1900 ontdekte ook de Duitse fysicus Friedrich Ernst Dorn radon. Hij noemde het radiumemanatie of emanatie (symbool Em). In 1908 werd radon voor het eerst geïsoleerd (apart gemaakt) door William Ramsay en Robert Whytlaw-Gray, waarbij ze het niton noemden

De eerste gesynthetiseerde (kunstmatig gemaakte) verbinding van radon, radonfluoride, werd verkregen in 1962.

Dat radon gevaarlijk is weet men eigenlijk al heel lang. Alleen wist men niet hoe de veroorzaker van de slopende ziekte heette. In 1530 beschreef Paracelsus een slopende ziekte van mijnwerkers, de mala metallorum, en Georg Agricola adviseerde ventilatie in mijnen om deze bergziekte te voorkomen (Bergsucht). In 1879 werd deze aandoening door Harting en Hesse geïdentificeerd als longkanker in hun onderzoek naar mijnwerkers uit Schneeberg, Duitsland. Vooral bij uraniumwinning komt de slopende ziekte voor.

Gebruik

Er bestaan eigenlijk geen toepassingen van radon.

Biologie

Radon is onder standaardomstandigheden gasvormig en gemakkelijk in te ademen, en daarom een gevaar voor de gezondheid. Radon is een verontreiniging die wereldwijd de luchtkwaliteit binnenshuis beïnvloedt.

Volgens de United States Environmental Protection Agency (EPA) is radon de tweede meest voorkomende oorzaak van longkanker, na het roken van sigaretten, en veroorzaakt het 21.000 longkankersterfgevallen per jaar, alleen al in de Verenigde Staten. Ongeveer 2.900 van deze sterfgevallen vinden plaats onder mensen die nooit hebben gerookt.

Radon komt (in zeer kleine hoeveelheden) voor in het bronwater in de kuuroorden Bad Kreuznach (Duitsland), Bad Gastein (Oostenrijk, waar prinses Elisabeth ofwel Sissi, regelmatig kwam) en Jáchymov (Tsjechië). In die lage concentratie wordt aan radonhoudend water een genezende werking toegeschreven als het er in baden (zwemmen) maar gedoseerd wordt gedaan.