Dubnium

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Symbool van Dubnium
Naam	Dubnium
Latijn
Symbool	Db
Atoomnummer	105
Soort	Theoretisch een overgangsmetaal
Kleur	Waarschijnlijk zilvergrijs
Smeltpunt	? ^oC
Kookpunt	? ^oC

Dubnium is een kunstmatig gemaakt chemisch element met het symbool Db en atoomnummer 105 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Dubnium is zeer radioactief: De meest stabiele bekende zogeheten isotoop, dubnium-268, heeft een halfwaardetijd van ongeveer 28 uur. Dit beperkt het uitgebreid onderzoek naar dubnium behoorlijk omdat het maar zo kort bestaat en vervalt, waarbij de radioactiviteit en energie vrijkomt.

Voorkomen en eigenschappen

Dubnium komt van nature niet voor op aarde.

Theoretisch onderzoek stelt dubnium vast als lid van groep 5 in de 6d-reeks van overgangsmetalen en plaatst het onder vanadium, niobium en tantaal. Theoretisch zou Dubnium de meeste eigenschappen moeten delen met deze drie elementen. Een beperkt onderzoek van de dubnium chemie heeft dit bevestigd. Proeven hebben aangetoond dat dubnium zich vaak meer als niobium dan als tantaal gedraagt.

Geschiedenis

Het Joint Institute for Nuclear Research (JINR) in de Sovjet Unie claimde de eerste ontdekking van het element in 1968, gevolgd door het Amerikaanse Lawrence Berkeley Laboratory, Californië in 1970. Beide teams stelden hun namen voor het nieuwe element voor en gebruikten ze zonder formele goedkeuring. Het al lang bestaande geschil werd in 1993 opgelost door een officieel onderzoek naar de ontdekkingsclaims door de Transfermium Working Group, gevormd door de International Union of Pure and Applied Chemistry en de International Union of Pure and Applied Physics, wat resulteerde in de eer voor de ontdekking dat officieel gedeeld tussen beide teams. Het element heette formeel dubnium in 1997 na de stad Dubna (of Doebna), een stad op 115 kilometer ten noorden van Moskou, waar het Joint Institute for Nuclear Research (JINR) zich bevind.

Het eerste rapport van de ontdekking van element 105 kwam van het Joint Institute for Nuclear Research (JINR) in april 1968. De wetenschappers bombardeerden (beschoten) het isotoop Americium-243 met een straal van Neon-22 - ionen. Dit deden ze in een cyclotron of deeltjesversneller. Het nieuwe element liet een spontane kernsplijting zien. In april 1970 beweerde een team van het Lawrence Berkeley Laboratory (LBL) element 105 te hebben gesynthetiseerd (kunstmatig gemaakt) door californium-249 te bombarderen (beschieten) met stikstof-15- ionen. Ook zij zagen een spontane kernsplijting.

JINR stelde geen naam voor na hun eerste rapport waarin ze synthese van element 105 claimden, wat de gebruikelijke weg zou zijn geweest. Dit bracht LBL ertoe te geloven dat JINR niet genoeg proefgegevens had om hun bewering hard te maken. Na het verzamelen van meer gegevens, stelde JINR de naam nielsbohrium (Ns) voor ter ere van de Deense kernfysicus Niels Bohr, een grondlegger van de theorieën over atomaire structuur en kwantumtheorie. Toen LBL voor het eerst hun synthese van element 105 aankondigde, stelden ze voor het nieuwe element hahnium (Ha) te noemen naar de Duitse chemicus Otto Hahn, de "vader van de nucleaire chemie", waardoor een controverse (meningsverschil) over de naamgeving van elementen ontstond.

In 1985 vormden de International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) en de International Union of Pure and Applied Physics (IUPAP) een overleggroep: Transfermium Working Group (TWG) om ontdekkingen te beoordelen en een definitieve namen voor het element vast te stellen. De partij hield ontmoetingen met afgevaardigden van de drie concurrerende instituten; in 1990 stelden ze criteria vast voor de erkenning van een element, en in 1991 voltooiden ze het werk om ontdekkingen te beoordelen. Deze resultaten werden in 1993 gepubliceerd. Volgens het rapport was het eerste absoluut succesvolle experiment het LBL-experiment van april 1970, op de voet gevolgd door het JINR-experiment van juni 1970, dus de eer voor de ontdekking van het element moet tussen de twee teams worden gedeeld en de naam werd Dubnium (ook omdat LBL al vier andere erkende elementnamen toegewezen had gekregen: berkelium, californium en americium, en de namen rutherfordium en seaborgium voor elementen 104 en 106).