Canada

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!

Canada Canada
Hoofdstad	Ottawa
Aantal inwoners	38.436.447 (2021)
Oppervlakte	9.984.670 km²
Regeringsvorm	Federale constitutionele monarchie
Koning	Charles III (sinds 2022)
Gouverneur-generaal	Mary Simon (sinds 2021)
Minister-president	Justin Trudeau (sinds 2015)
Religie	Christendom (67,2%) Geen religie (23,9%) Overig (8,8%)
Taal	Engels (English) Frans (français)
Munteenheid	Canadese dollar
Volkslied	O Canada (nationaal) God Save the King (koninklijk)
Nationale feestdag	1 juli
Landcode	CAN
Portaal Canada

Een kaart van Canada

Canada is een land in Noord-Amerika. Canada is na Rusland het grootste land ter wereld, maar ondanks de enorme grootte wonen er slechts iets meer dan 38 miljoen mensen. Het land grenst in het zuiden aan de Verenigde Staten, in het westen aan de Amerikaanse staat Alaska en in het westen van land liggen het Deense overzeese gebied Groenland en het Franse overzeese gemeenschap Saint-Pierre en Miquelon. Canada grenst ook aan de Grote Oceaan, de Atlantische Oceaan en de Noordelijke IJszee. In het land wordt zowel Frans als Engels gesproken. De hoofdstad van Canada is Ottawa, maar andere grote steden zijn Toronto, Montreal en Vancouver.

Het gebied waar Canada nu ligt werd bewoond door allerlei inheemse volkeren. De Viking Leif Erikson was de eerste Europeaan die Canada kwam rond het jaar 1000. In de 16e eeuw werd Canada zowel gekoloniseerd door zowel de Fransen als de Britten. Na de Zevenjarige Oorlog gaven de Fransen hun bezittingen over aan de Britten. De Britten breidden Canada uit tot aan de Grote Oceaan. In 1867 werden alle koloniën in Canada verenigd tot één kolonie, de Canadese Confederatie. Canada kreeg een eigen regering, parlement en verkiezingen. Ook mocht het meer dingen zelf beslissen, al bleef Canada officieel onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Met het Statuut van Westminster van 1931 werd Canada technisch gezien onafhankelijk, maar dit werd pas officieel in 1982 toen Canada een grondwet aannam. Hoewel Canada een onafhankelijk land is, is de Britse koning(in) nog steeds het staatshoofd van het land. Hij/zij wordt vervangen door een gouverneur-generaal, maar het dagelijks bestuur wordt gedaan door de premier. De huidige premier van Canada is Justin Trudeau.

Canada staat bekend om zijn uitgestrekte bossen en meren, esdoornsiroop, bevers, mounties en poutine. Het symbool van het land is het esdoornblad, dat ook op de vlag staat. Canada staat bekend als een van de meest democratische en welvarende landen ter wereld. Het is lid van de NAVO, de Verenigde Naties, de G7 en de Gemenebest van Naties.

Geschiedenis

Inheemse geschiedenis

Eeuwenlang werd Canada bevolkt door indianen en Inuit’s. Ze stamden af van de eerste volkeren die zich daar vestigden tijdens de ijstijd. Ze ontwikkelden een cultuur, meestal van jacht en visvangst.

Europese kolonisatie

In 1497 bezochten de eerste Europeanen het land en in de 17de eeuw vestigden ze er kolonies. In de 18e eeuw streden Franse en Britse legers om de controle over het hele land. De Britten wonnen, maar in Quebec bleef, nu nog altijd, een grote Franse gemeenschap. Frankrijk heeft nog een kolonie in het oosten, die heet Saint-Pierre en Miquelon.

Bevolking

Bevolkingsgroepen

De meeste Canadezen hebben Europese voorouders die vanuit Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland, Scandinavië en Italië naar Canada verhuisden.

Talen

De talen van Canada:
     Engels
     Frans
     Inheemse talen

Canada heeft twee officiële talen; namelijk Engels en Frans. Het land stelt zich voor als tweetalig, maar in feite zijn er weinig Canadezen die zowel vloeiend Frans als vloeiend Engels spreken. Het Engels in Canada is een combinatie van het Britse en het Amerikaanse Engels. Hoewel de spreektaal dichterbij het Amerikaans-Engels ligt, gebruikt men de Britse spelling. Er zijn typische Canadees-Engelse woorden, zoals bachelor (woonstudio), gas bar (tankstation) en parkade (grote parkeergarage). Ook spreken Canadezen het woord about anders uit, namelijk als aboet. Op is het typisch Canadees om een zin te eindigen met eh?, wat iets als toch? betekent. Van de 36 miljoen Canadezen spreken 28,5 miljoen Engels als eerste taal.

Zo'n 7,1 miljoen Canadezen spreken Frans. Zij leven voornamelijk in de provincie Québec, de enige provincie waar het Frans officieel is. In andere provincies en alle territoria is Engels officieel (met de uitzondering van New Brunswick waar zowel Engels als Frans officieel is). Buiten Québec leven er nog kleine minderheden Franstaligen in New Brunswick en Ontario. Het Frans in Canada verschilt van het Frans uit Frankrijk. In Canada spreekt men namelijk het Quebecs-Frans. De meeste verschillen zitten in de woordenschat en de uitspraak. Ook zijn enige verschillen in de grammatica. Ongeveer de helft van de Franstaligen in Canada kan ook Engels. Dit komt stijgt doordat steeds meer inwoners ervoor kiezen hun kinderen tweetalig op te voeden. Van de Engelstalige Canadezen spreken weinig inwoners vloeiend Frans.

Daarnaast worden er natuurlijk ook andere talen in Canada gesproken, waaronder vele inheemse talen. Canada telt zo'n 65 inheemse talen, die voornamelijk in de landelijke gebieden in het noorden worden gesproken. De Northwest Territories en Nunavut erkennen beide inheemse talen in hun regio. De inheemse talen met meer dan 1.000 sprekers zijn Cree, Inuktitut, Ojibwe, Innu, Dene Suline, Anishinini, Mi'kmaq, Dakota, Atikamekw, Blackfoot en Dogrib. Hoewel veel van deze talen bedreigd zijn, groeit het aantal sprekers. De Canadese overheid is ook projecten gestart om de talen te beschermen en diensten in deze talen aan te bieden.

Belangrijke immigrantentalen zijn het Mandarijn-Chinees, Kantonees, Punjabi, Spaans, Tagalog, Arabisch, Duits, Italiaans en Hindi.

Geografie

Een meer in de bergen van Alberta.

Canada is met een oppervlakte van 9.984.670 km² het op één na grootste land ter wereld. Van oost naar west is het wel 6500 kilometer en van noord naar zuid 4600 km! Canada eist ook nog eens een groot deel van het poolgebied, maar dit wordt door andere landen niet erkend. De noordelijkst gelegen nederzetting ter wereld ligt in Canada: Alert. Dit kleine plaatsje had in 2001 75 inwoners. In heel Canada wonen 34.568.211 mensen. De bevolkingsdichtheid (het gemiddeld aantal personen per km²) is 3,5/km².

Landschap

De Cypress Hills.

In Canada heb je veel verschillende soorten landschappen. In het zuidoosten vind je de Appalachen, een grote bergketen die zich uitstrekt van het zuiden van de Verenigde Staten tot aan het Canadese schiereiland Gaspésie. In het zuiden, in de provincies Ontario en Quebec, heb je de Grote Meren en het laagland van St.Lawrence. In dit gebied liggen de beroemde Niagarawatervallen. Het gebied is zo'n 600 km lang. Het laagland heeft vruchtbare grond. Het Canadese Schild is het grootste landschap en grenst aan de Hudsonbaai. Hier zie je grote rotsformaties, heuvels, rivieren, kleine bergketens, moerassen en taiga's. In het binnenland van Canada, met name in Alberta en Saskatchewan, zie je grote vlaktes of prairies. Hier zie je veel landbouw. De rest van deze provincies bestaan uit met bos of gras bedekte heuvels en je ziet er grote rotsformaties. In het westen van het land zie je een deel van de Noord-Amerikaanse Cordillera. Hier liggen bergketens, waaronder de Coast Mountains en een deel van de Rocky Mountains. Daarnaast stromen er grote rivieren en er zijn zelfs gematigde regenwouden. Op de grens met Alaska ligt het St. Elias-gebergte. Hier vind je de hoogste berg van Canada: de Mount Logan met 5956 meter. In het St. Elias-gebergte heb je meer hoge bergen. Je vind er ook vele vulkanen als onderdeel van de Ring van Vuur. Als laatste heb je het Canadese Noordpoolgebied. Dit varieert van toendra's tot ijsgebieden.

Wateren en eilanden

De rivier de Mackenzie.

Het motto van Canada luidt: "A Mari usque ad Mare", wat Latijn is voor "Van zee tot zee". In het westen ligt de Grote Oceaan en de Atlantische Oceaan in het oosten. In het zuiden van Ontario heb je de Grote Meren en het Canadees Schild ligt aan de Hudsonbaai. Verder bestaat Canada uit wel 8,62% water (891.163 km² water) van de totale landmassa. Het is daarom ook niet zo gek dat Canada de langste kustlijn ter wereld heeft, namelijk 202.080 km! Het Great Bear Lake in Northwest Territories is het grootste meer dat volledig in Canada ligt. Het is bijna even groot als heel België! Naast deze heb je nog veel meer grote meren, zoals het Great Slave Lake, het Winnipegmeer en de meren in het zuiden van Ontario (Grote Meren). De Mackenzie is met 1738 km de langste van Canada en als je de zijrivieren meetelt kom je op 4240 km!

Flora en fauna

Canada heeft een hele rijke fauna. Dat betekent dat er veel verschillende soorten dieren leven. In de vele wateren in en rond Canada leven veel vissoorten, maar de bekendste en meest voorkomende is de zalm. Als je meer naar het noorden gaat, kun je ook orka's en walvissen tegenkomen. Ook ijsberen, zwarte beren en grizzlyberen komen veel voor. Andere veelvoorkomende landdieren zijn de eland, poolvos, sneeuwhaas, muskusos, lemming, grijze wolf, eekhoorn en de lynx.

Grote steden

Grootste steden van Canada
Toronto Calgary Edmonton		Naam	Inwoners	Provincie	Montreal Ottawa Mississauga
	1.	Toronto	2.731.579	Ontario
	2.	Montreal	1.704.694	Québec
	3.	Calgary	1.239.220	Alberta
	4.	Ottawa	934.243	Ontario
	5.	Edmonton	932.546	Alberta
	6.	Mississauga	721.599	Ontario
	7.	Winnipeg	705.224	Manitoba
	8.	Vancouver	631.486	Brits-Columbia
	9.	Brampton	593.638	Ontario
	10.	Hamilton	536.917	Ontario
	11.	Québec	531.902	Québec
	12.	Surrey	517.887	Brits-Columbia
	13.	Laval	422.993	Québec
	14.	Halifax	403.131	Nova Scotia
	15.	London	383.822	Ontario
	16.	Markham	328.966	Ontario
	17.	Vaughan	306.233	Ontario
	18.	Gatineau	276.245	Québec
	19.	Saskatoon	246.376	Saskatchewan
	20.	Longueuil	239.700	Québec

Klimaat

Het westen van Canada heeft een warm en vochtig klimaat. Van vocht verzadigde wolken worden door het gebergte omhoog gedwongen en laten hun lading regen op de westelijke hellingen vallen, waardoor het er heel vochtig is. In het zuidwesten waar het het warmst is, is het klimaat ideaal voor gematigde regenwouden. De provincies in het oosten hebben ook relatief warme zomers.

Het subarctisch klimaat en het poolklimaat heerst voor een groot deel over Canada en zorgt voor korte zomers en lange, donkere winters. De temperatuur is er maar een tot vier maanden boven nul en dan ontdooit alleen maar het dunne bovenste laagje van de grond. In het noorden komt de zon 's winters maar net boven de horizon uit, en in de zomer gaan hij nooit helemaal onder. Door dit strenge klimaat is een groot deel van Canada ongeschikt voor permanente bewoning, hoewel er een volk is, de Eskimo's, dat er al eeuwenlang woont en goed bestand is tegen de winterse kou.

Kunst en cultuur

Eten en drinken

De Canadese keuken is beïnvloed door de Britse, Franse en Amerikaanse keuken. De meeste gerechten zijn overgenomen uit deze keukens met enkele verschillen. Toch zijn er enkele gerechten die typisch Canadees zijn. Het bekendste Canadese gerecht is poutine. Dit zijn Franse frieten met stukjes kaas, die met jus overgoten worden. Dit gerecht is ontstaan in Québec en is uitgeroepen tot "het nationale gerecht van Canada". Een ander Canadees gerecht is de bagel, een donutvormig broodje. Hoewel er in de Verenigde Staten ook bagels zijn, zijn Canadese bagels kleiner en zoeter. Bekende Canadese snacks zijn gedroogde, gerookte zalm (Salmon jerky) en chips met ketchupsmaak. Volgens veel Canadezen is de California roll in Vancouver ontstaan, hoewel Amerikanen claimen dat deze in Los Angelos gedacht is. Ook esdoornsiroop wordt vaak in verband gebracht met Canada. Dit wordt afgetapt van esdoornbomen en vaak met pannekoeken of andere zoete gerechten gegeten. Andere typisch Canadese gerechten zijn beavertails, buttertards en flipper pie. De pizza Hawaï is overigens ook in Canada bedacht.

De maaltijden in Canada verschillen weinig van die in Nederland en België. Een dag bestaat vaak uit drie maaltijden; ontbijt, lunch en diner.

• 

  Poutine

• 

  Montreal-style bagels

• 

  California rolls

• 

  Esdoornsiroop

• 

  Pizza Hawaï

Politiek

Staatsinrichting

Canada is een parlementaire democratie. Het is ook één van de commonwealth realms. Dit betekent dat de Britse koning(in) het staatshoofd van Canada is (wat ik ook in bijv. Australië het geval is). Net als in het VK zelf heeft de koning(in) geen invloed op de politiek. Zij wordt vertegenwoordigd door een secretaris-generaal. Deze heeft ook geen politieke macht en is namens de koning(in) aanwezig bij evenementen en herdenkingen.

Sinds 1931 heeft Canada zelfbestuur, maar het land heeft pas sinds 1982 een grondwet. Dit betekende dat elke wet die goed was gekeurd door het Canadese parlement ook nog eens door het Britse parlement goedgekeurd moest worden. De reden dat het maken van de grondwet zo lang duurde was dat ze mensen het niet eens waren over hoeveel provincies er nodig waren voor een meerderheid voor het veranderen van de grondwet. Bij de grondwet van 1982 zijn ook nog eens alle wetten van tussen 1931 en 1982 toegevoegd; waardoor het één van de langste grondwetten ter wereld is.

De macht in Canada is verdeeld onder de regering, de rechters en het parlement. De regering wordt geleid door een premier, tegenwoordig Justin Trudeau. Het parlement bestaat uit twee kamers. Dit is het Lagerhuis en de Senaat. Aangezien in Canada een districtenstelsel heeft, heeft iedere provincie een vast aantal zetels. De politieke partij die de meeste stemmen in een provincie haalt, krijgt alle zetels voor die provincie.

Politieke partijen

Net als in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zijn hier door eigenlijk twee grote partijen; de centrum-rechtse Conservative Party en de centrum-linkse Liberal Party. Daarnaast zijn er nog twee kleinere partijen, namelijk de linkse New Democratic Party en de Bloc Québécois. Bloc Québécois komt op voor de rechten van de Franstaligen in Québec en wil Québec van Canada afscheiden.

Bestuurlijke indeling

Canada is verdeeld in 10 provincies en 3 territoria. De tien provincies liggen in het zuiden van Canada, terwijl de drie territoria in het noorden liggen. Er is een groot verschil tussen een provincie en een territorium. Een provincie mag meer dingen zelf beslissen, terwijl de territoria veel minder dingen zelf mogen beslissen. Tegenwoordig mogen de territoria meer dingen zelf beslissen. Iedere provincie en ieder territorium heeft een eigen regering, een eigen premier en eigen parlement.

Bestuurlijke indeling van Canada.

Naam	Hoofdstad	Inwonersaantal (2021)	Oppervlakte (in km²)
Provincies
Brits-Columbia	Victoria	5.249.635	944.735
Alberta	Edmonton	4.464.170	661.848
Saskatchewan	Regina	1.180.867	651.036
Manitoba	Winnipeg	1.386.333	647.797
Ontario	Toronto	14.915.270	1.076.395
Québec	Québec	8.631.147	1.542.056
New Brunswick	Fredericton	794.300	72.908
Nova Scotia	Halifax	998.832	55.284
Prins Edwardeiland	Charlottetown	165,936	5.660
Newfoundland en Labrador	St. John's	521.758	405.212
Territoria
Yukon Territorium	Whitehorse	43.095	482.443
Northwest Territories	Yellowknife	45.515	1.346.106
Nunavut Territorium	Iqaluit	39.589	2.093.190

Economie

Land- en mijnbouw

Mineralen hebben een grote rol gespeeld in de groei van de Canadese economie. Canada is de grootste producent ter wereld van zinkerts en uranium, en de op één na grootste van nikkel en asbest.

De overvloed aan bossen heeft van Canada het tweede grootste exportland gemaakt van houtpulp en zachthout. Tien procent van de Canadese actieve bevolking (= volwassenen, zonder bejaarden) werkt in de houtverwerkende industrie. Brits-Columbia, Québec en Ontario zijn de belangrijkste houtproducerende provincies.

Industrie en dienstensector

Om naar Canada te mogen reizen is een eTA of een visum benodigd voor mensen uit Nederland en België. Een eTA is een electronic Travel Authorization, een reistoestemming om Canada te mogen inreizen. Een eTA Canada kan online worden aangevraagd terwijl een visum middels een afspraak bij de ambassade dient te worden aangevraagd. Als je geen visum of eTA hebt voordat je naar Canada reist, mag je ook het vliegtuig niet in doordat deze aan het paspoort worden gekoppeld. Een eTA Canada is na afgifte 5 jaar geldig waarbij je bij elk verblijf in Canada 6 maanden mag verblijven.

Het centrum van de Canadese industrie bevindt zich op de westelijke oever van Lake Ontario, een gebied dat bekendstaat als het Gouden Hoefijzer. Canadese bedrijven verwerken voedsel, auto's, staal, chemische producten en papier. De dienstensector kent een grote bloei.

Vlag en volkslied

Vlag en wapen

Zie voor meer informatie vlag van Canada en wapen van Canada

De vlag van Canada

De huidige vlag van Canada komt uit 1965 en bestaat uit drie horizontale banen. De twee buitenste banen zijn rood en de binnenste baan is wit. In het midden is een esdoornblad afgebeeld, dat het nationale symbool van het land is. In het Engels wordt de vlag hierdoor ook de Maple Leaf Flag (Esdoornbladvlag) genoemd. Het esdoornblad wordt daarnaast ook op veel producten en souvenirs uit Canada afgebeeld. Sinds de Britse koning(in) het staatshoofd van Canada is, is de Britse vlag ook officieel bij ceremonies waar de koning(in) aanwezig is. Vaak worden de Britse en Canadese vlag naast elkaar getoond. De Britse vlag heeft dus een officiële status in Canada. Ook hebben is de Britse vlag te zien op verschillende provincievlaggen.

Het Canadese wapen lijkt erg op het wapen van het Verenigd Koninkrijk met enige Canadese elementen. Het bestaat uit een wapenschild met hierop de wapens van Engeland, Schotland en Ierland (toentertijd de drie landen van het Verenigd Koninkrijk), met het Franse wapen (symboliseert de Franstalige Canadezen) en drie esdoornbladeren. Dit wapenschild word vastgehouden door een leeuw en een eenhoorn; de symbolen van Engeland en Schotland. Zij houden ook de Britse en Franse koninklijke vlag vast; die de Engelstalige en Franstalige Canadezen voorstellen. Bovenop staat een leeuw die een esdoornblad vasthoudt en een kroon. Dit stellen Canada en de monarchie voor. Op het wapen zijn twee spreuken te lezen: A mari usque ad mare (Van zee tot zee) en Desiderantes meliorem patriam (Strevend naar een beter vaderland).

Volkslied

Zie O Canada voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het officiële volkslied van Canada is O Canada, dat zowel een Engelse als Franse versie heeft. Het volkslied werd geschreven in 1880 en datzelfde werd het officieel. Bij officiële ceremonies worden de Franse en Engelse tekst samengevoegd waardoor één tekst ontstaat. Hoewel het volkslied een Franse en Engelse versie heeft, zijn de de twee versies erg verschillend. Het volkslied was eerst in het Engels geschreven en pas later kwam er een Franse versie. De Franse versie is echter geen vertaling van de Engelse versie.

Engelse versie

O Canada!

Our home and native land!

True patriot love in all of us command.

With glowing hearts we see thee rise,

The True North strong and free!

From far and wide, O Canada,

We stand on guard for thee.

God keep our land glorious and free!

O Canada, we stand on guard for thee.

O Canada, we stand on guard for thee.

Franse versie

Ô Canada!

Terre de nos aïeux,

Ton front est ceint de fleurons glorieux!

Car ton bras sait porter l'épée,

Il sait porter la croix!

Ton histoire est une épopée

Des plus brillants exploits.

Et ta valeur, de foi trempée,

Protégera nos foyers et nos droits.

Protégera nos foyers et nos droits.

Daarnaast is het Britse volkslied God Save the Queen nog officieel als koninklijk volkslied. Dit wordt enkel gebruikt bij gebeurtenissen waarbij de koning(in) aanwezig is of leden van het koninklijk huis aanwezig zijn.

Bronnen

	Landen en afhankelijk gebieden in Noord-Amerika
Antigua en Barbuda · Bahama's · Barbados · Belize · Canada · Costa Rica · Cuba · Dominica · Dominicaanse Republiek · El Salvador · Grenada · Guatemala · Haïti · Honduras · Jamaica · Mexico · Nicaragua · Panama · Saint Kitts en Nevis · Saint Lucia · Saint Vincent en de Grenadines · Trinidad en Tobago · Verenigde Staten Afhankelijke gebieden: Amerikaanse Maagdeneilanden · Anguilla · Aruba · Bermuda · Bonaire · Britse Maagdeneilanden · Clipperton · Curaçao · Groenland · Guadeloupe · Kaaimaneilanden · Martinique · Montserrat · Puerto Rico · Saba · Saint-Barthélemy · Saint-Martin (FR) · Saint-Pierre en Miquelon · Sint Eustatius · Sint Maarten (NL) · Turks- en Caicoseilanden