Natrium: verschil tussen versies
k (→Toepassingen) |
k (→Biologie) |
||
Regel 37: | Regel 37: | ||
=== Biologie === |
=== Biologie === |
||
− | Natrium is een belangrijk element voor alle dieren en sommige planten. Natriumionen zijn belangrijk in de ''extracellulaire vloeistof'' (ECF), dit is de lichaamsvloeistof of het lichaamswater buiten de lichaamscellen. Natriumionen leveren de belangrijkste bijdrage aan het evenwicht van de zogeheten ''osmotische'' druk en het volume van de cel. Verlies van water uit het lichaamsvocht verhoogt de natriumconcentratie, een aandoening die ''hypernatriëmie'' wordt genoemd. Je krijgt dan dus een te hoge concentratie natrium in het bloed. Dit kan verschillende symptomen geven, zoals sufheid en spierzwakte en in ernstige gevallen zelfs ''insulten'' (epileptische aanvallen) of zelfs coma (ernstige bewusteloosheid). Bij ernstig bloedverlies (door bijvoorbeeld een ongeluk) kan een laag ''circulerend'' (rond gaand) bloedvolume ontstaan, dat wil zeggen vermindering van het vocht dat zich in de bloedvaten bevindt (intravasculair vocht). Dit heeft als gevolg dat de balans van natrumionen verstoord is. Hierdoor kan orgaanfalen ontstaan. Het is een ernsitge vorm van uitdroging wat ook misselijkheid en duizeligheid (flauwte) veroorzaakt. Dit moet (indien mogelijk) met een [[infuus]] hersteld worden. Bij te weinig drinken en veel [[transpireren]] kan ook uitdroging ontstaan. Dan is iets zouts eten en extra water drinken vaak al voldoende. De soort behandeling hangt sterk af van de situatie. Daarom zit er in |
+ | Natrium is een belangrijk element voor alle dieren en sommige planten. Natriumionen zijn belangrijk in de ''extracellulaire vloeistof'' (ECF), dit is de lichaamsvloeistof of het lichaamswater buiten de lichaamscellen. Natriumionen leveren de belangrijkste bijdrage aan het evenwicht van de zogeheten ''osmotische'' druk en het volume van de cel. Verlies van water uit het lichaamsvocht verhoogt de natriumconcentratie, een aandoening die ''hypernatriëmie'' wordt genoemd. Je krijgt dan dus een te hoge concentratie natrium in het bloed. Dit kan verschillende symptomen geven, zoals sufheid en spierzwakte en in ernstige gevallen zelfs ''insulten'' (epileptische aanvallen) of zelfs coma (ernstige bewusteloosheid). Bij ernstig bloedverlies (door bijvoorbeeld een ongeluk) kan een laag ''circulerend'' (rond gaand) bloedvolume ontstaan, dat wil zeggen vermindering van het vocht dat zich in de bloedvaten bevindt (intravasculair vocht). Dit heeft als gevolg dat de balans van natrumionen verstoord is. Hierdoor kan orgaanfalen ontstaan. Het is een ernsitge vorm van uitdroging wat ook misselijkheid en duizeligheid (flauwte) veroorzaakt. Dit moet (indien mogelijk) met een [[infuus]] hersteld worden. Bij te weinig drinken en veel [[transpireren]] kan ook uitdroging ontstaan. Dan is iets zouts eten en extra water drinken vaak al voldoende. De soort behandeling hangt sterk af van de situatie. Daarom zit er in bepaalde sportdranken (niet te verwarren met een [[energiedrank]]) naast water en suiker ook wat zout. |
Zouttekort bij schapen kan leiden tot minder wolproductie, vruchtbaarheidsproblemen en verlies aan eetlust. |
Zouttekort bij schapen kan leiden tot minder wolproductie, vruchtbaarheidsproblemen en verlies aan eetlust. |
||
Regel 50: | Regel 50: | ||
Bestand:Schneepflug Strasse hinten.jpg|natriumchloride in strooizout |
Bestand:Schneepflug Strasse hinten.jpg|natriumchloride in strooizout |
||
Bestand:SaltBlock.jpg|Natriumchloride in liksteen voor vee |
Bestand:SaltBlock.jpg|Natriumchloride in liksteen voor vee |
||
+ | Bestand:HK Soft drink pre-packed plastic bottles Watsons Water Gatorade July 2017 IX1.jpg|Bepaalde sportdranken bevatten ook zout |
||
</gallery>{{periodiek systeem}} |
</gallery>{{periodiek systeem}} |
||
[[Categorie:Scheikunde]] |
[[Categorie:Scheikunde]] |
Versie van 30 aug 2021 13:03
Chemisch element | |
Een stukje natrium | |
Naam | Natrium, komt van het Egyptische natron (netjerj) |
Symbool | Na |
Atoomnummer | 11 |
Soort | Alkalimetaal |
Kleur | Zilverwit |
Smeltpunt | 97,79 oC |
Kookpunt | 882,8 oC |
Portaal Scheikunde |
---|
Natrium is een chemisch element met als symbool de letter Na en heeft als atoomnummer het getal 11. Het is zilverkleurig. In het Engels en in de Romaanse talen heet het element sodium/sodio.
Het komt in de natuur als vrij metaal niet voor en moet uit verbindingen worden gemaakt. Natrium is het zesde meest voorkomende element dat in de aardkorst voorkomt en komt voor in tal van mineralen zoals veldspaat, sodaliet en steenzout (NaCl). Veel zouten van natrium zijn zeer goed oplosbaar in water: natrium en chloor zijn de meest voorkomende opgeloste elementen in de oceanen.
In een vlam brand natrium met een gele kleur. Natrium moet bewaard worden in een soort olie. Natriummetaal kan gemakkelijk worden gesneden met een mes en is een goede geleider van elektriciteit en warmte. Wanneer natrium in water terecht komt, krijg je een heftige (gevaarlijke) reactie met een vlam, waarbij veel warmte vrij komt (exotherme reactie).
Ontdekking
Natrium werd voor het eerst geïsoleerd door Humphry Davy in 1807 door de elektrolyse (scheidingsmethode met electriciteit) van natriumhydroxide. Natrium is al heel lang bekend in allerlei chemische verbindingen. Het werd in de vorm van natron (zie hieronder) door de oude Egyptenaren gebruikt om hun doden te mummificeren. Het is een licht ontsmettend middel. In bijvoorbeeld de Middeleeuwen werden natriumverbindingen gebruikt tegen bijvoorbeeld hoofdpijn of als pijnstiller, een soort paracetamol, dus.
Natrium in mineralen
Natrium wordt gevonden in veel mineralen, waarvan sommige zeer makkelijk oplosbaar zijn, zoals haliet en natron. Andere zijn veel minder oplosbaar, zoals amfibool en zeoliet. Verder heb je natriummineralen zoals kryoliet, sodaliet en veldspaat. Voor meer natrium houdende mineralen zie Wikipedia.
Gebruik
Naast vele andere bruikbare natriumverbindingen, wordt natriumhydroxide (loog) gebruikt bij de productie van zeep en shampoo. In de keuken vind je het als een natriumchloride (eetbaar zout, keukenzout) en is dus een belangrijke voedingsstof voor dieren en mensen. Het is ook een ontdooimiddel (strooizout).
Biologie
Natrium is een belangrijk element voor alle dieren en sommige planten. Natriumionen zijn belangrijk in de extracellulaire vloeistof (ECF), dit is de lichaamsvloeistof of het lichaamswater buiten de lichaamscellen. Natriumionen leveren de belangrijkste bijdrage aan het evenwicht van de zogeheten osmotische druk en het volume van de cel. Verlies van water uit het lichaamsvocht verhoogt de natriumconcentratie, een aandoening die hypernatriëmie wordt genoemd. Je krijgt dan dus een te hoge concentratie natrium in het bloed. Dit kan verschillende symptomen geven, zoals sufheid en spierzwakte en in ernstige gevallen zelfs insulten (epileptische aanvallen) of zelfs coma (ernstige bewusteloosheid). Bij ernstig bloedverlies (door bijvoorbeeld een ongeluk) kan een laag circulerend (rond gaand) bloedvolume ontstaan, dat wil zeggen vermindering van het vocht dat zich in de bloedvaten bevindt (intravasculair vocht). Dit heeft als gevolg dat de balans van natrumionen verstoord is. Hierdoor kan orgaanfalen ontstaan. Het is een ernsitge vorm van uitdroging wat ook misselijkheid en duizeligheid (flauwte) veroorzaakt. Dit moet (indien mogelijk) met een infuus hersteld worden. Bij te weinig drinken en veel transpireren kan ook uitdroging ontstaan. Dan is iets zouts eten en extra water drinken vaak al voldoende. De soort behandeling hangt sterk af van de situatie. Daarom zit er in bepaalde sportdranken (niet te verwarren met een energiedrank) naast water en suiker ook wat zout.
Zouttekort bij schapen kan leiden tot minder wolproductie, vruchtbaarheidsproblemen en verlies aan eetlust.
Natrium is ook belangrijk voor de elektrische overdracht van zenuwimpulsen in ons zenuwstelsel. Natriumchloride (keukenzout) is de belangrijkste bron van natrium in de voeding en wordt gebruikt als smaakmaker en conserveermiddel.
Toepassingen
In legeringen wordt het gebruikt als versteviging, als je het mixt met bijvoorbeeld vet of olie krijg je zeep. Je kunt er ook gesmolten metalen mee schoon maken.
Periodiek systeem | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|