New York (staat)

Werk in uitvoering!
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

New York The Empire State
Hoofdstad	Albany
Aantal inwoners	20.215.751 (2020)
Oppervlakte	141.205 km²
Gouverneur	Kathy Hochul (D)
Lid van de VS sinds	1788
Portaal Verenigde Staten

Een kaart van New York

New York is een van de vijftig staten van de Verenigde Staten. New York ligt in het noordoosten van het land en grenst aan de staten Connecticut, Massachusetts, Vermont, New Jersey en Pennsylvania. Ook grenst het aan buurland Canada. De bijnaam van New York is The Empire State en de afkorting is NY. In het Engels word de staat vaak New York State genoemd om het niet te verwarren met New York City, wat de grootste stad van de staat (en het gehele land) is. Hoewel de stad en de staat dezelfde naam hebben is New York City niet de hoofdstad van New York, dat is namelijk Albany.

De staat New York heeft een lange geschiedenis. Het gebied werd lange tijd bewoond door verschillende inheemse stammen. De Fransen bezochten het gebied als eerste Europeanen, maar het waren de Nederlanders die hier in 1609 hun kolonie Nieuw-Nederland stichtten. Deze kolonie werd overgegeven aan de Engelsen tussen 1664 en 1674, die het New York noemde. De staat is vernoemd naar de hertog van York, de broer van de Engelse koning Karel II. New York was een van de rijkste en meest bevolkte kolonies in Noord-Amerika. Tijdens de Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog vocht tegen de Britse overheersing. Hierna werd het een van de eerste dertien staten van de VS. Vanaf de 19e eeuw begon New York zich verder te ontwikkelen, mede door het Eriekanaal, wat de handel met Canada makkelijker maakte.

New York is nog altijd een van de grootste staten qua inwonersaantal. Enkel Californië, Texas en Florida hebben meer inwoners. Het grootste gedeelte van deze inwoners woont in de stad New York City. De staat bestaat eigenlijk uit drie delen; Long Island, New York City en Upper State New York. Naast de vele bezienswaardigheden in New York City liggen ook de beroemde Niagarawatervallen in de staat. New York is een blauwe staat, wat betekent dat het overwegend stemt op de Democratische Partij.

Geschiedenis

Inheemse geschiedenis

Nieuw-Nederland

New York was vroeger een Nederlandse kolonie. De staat heette toen nog Nieuw-Nederland. Veel steden hadden een andere naam. Albany heette toen Beverwijck en New York City heette toen Nieuw-Amsterdam.

Britse koloniale periode

19e eeuw

20e eeuw

Sinds 2000

Geografie

Landschap

Flora en fauna

Grote steden

In New York liggen veel steden. Hier staan de tien grootste. Veel steden zoals Buffalo hebben ook nog een agglomeratie. Bij Bufallo heeft de agglomeratie meer dan een miljoen inwoners. Ook is de agglomeratie van New York City erg groot.

Klimaat

Besneeuwde straten in New York City

New York heeft grotendeels een vochtig landklimaat. Dit landklimaat heerst vooral in het noorden en westen van de staat (Upper State New York). Deze gebieden hebben te maken met koude winters en warme zomers. Ook valt er regen gedurende het hele jaar door, doordat de wind hoofdzakelijk vanaf de Grote Meren komt. De winters zijn er lang en er valt vaak sneeuw. Tijdens de zomers is het erg droog, maar het kan flink regenen. New York City en Long Island hebben te maken met een vochtig subtropisch klimaat. Dit betekent dat deze regio te maken heeft met warme zomers en zachte winters. De winters zijn een stuk minder koud en lang dan in de rest van New York. Dat komt door de wind, die vanaf zee komt. Toch kan er in de winter wel veel sneeuw vallen als de wind uit het oosten komt. Hierdoor kunnen de straten van New York City onder een dikke laag sneeuw komen te liggen, wat vrijwel iedere winter voor enkele weken gebeurd. Ook deze regio heeft te maken met neerslag gedurende het hele jaar.

Tijdens de zomer kan de staat te maken krijgen met zogeheten hittegolven. Deze gebeuren gemiddeld twee keer per zomer en duren drie tot vijf dagen. Daarnaast komt er in de laatste jaren veel droogte in de zomers. Door klimaatverandering gaat dit waarschijnlijk nog erger worden. De staat maakt per jaar gemiddeld tien tornado's mee, die vooral in Upper State New York voorkomen. Deze meeste van deze tornado's zijn klein en vrijwel onschadelijk. Slechts één keer in de vijf jaar maakt een tornado schade. De staat heeft in de laatste jaren steeds meer te maken gekregen met overstromingen. Long Island en New Yor City kunnen te maken krijgen met orkanen en tropische stormen. Per jaar komen er 85 van deze stormen voor, maar meestal zijn we onschadelijk. De schadelijkste orkaan in de staat New York was een orkaan uit 1938, waarbij 60 mensen om het leven kwamen. De meeste orkanen komen in september aan land. Slechts de kustgebieden hebben last van de orkanen, aangezien orkanen aan kracht verliezen als ze het land opgaan.

Bevolking

Chinatown in Manhattan

Algemeen

In de staat New York wonen iets meer dan 20 miljoen mensen. Hiervan wonen 8,8 miljoen in de stad New York City. New York daardoor qua inwonersaantal de vierde meest bevolkte staat van de Verenigde Staten. Het aantal inwoners van de staat is nog altijd aan het stijgen. Voornamelijk de grote steden krijgen veel inwoners, maar andere steden krijgen steeds minder inwoners. New York krijgt vooral nieuwe inwoners door immigratie. Na de staten in het zuiden heeft New York de hoogste immigratiecijfers. Anders dan deze staten is New York voorstander van immigratie. In de staat wonen zo'n 4,2 miljoen immigranten. New York heeft de status van multiculturele staat. 52% van de bevolking is blank, 19% Latino, 14% Afro-Amerikaans en 9% Aziatisch Amerikaans. De overige inwoners zijn de nakomelingen van meerdere groepen. De grootste afkomsten zijn Italiaans, Iers, Duits en Engels.

New York heeft de grootste gemeenschap Joden buiten Israël. Veel van deze Joden zijn voor, tijdens of na de Tweede Wereldoorlog naar de Verenigde Staten gegaan. Andere grote groepen zijn Puerto Ricanen, Chinezen, Koreanen en Indiërs. New York heeft de grootste groep Italiaanse Amerikanen van de Verenigde Staten. In het noorden leven ook veel Amerikanen van Franse afkomst. Zij voornamelijk afkomstig uit de Canadese provincie Québec.

Taal

Een kerk in Albany

Volgens de grondwet heeft New York geen officiële taal. Toch kan men het Engels als de officiële taal zien, aangezien alle wetten in het Engels geschreven zijn. Daarnaast is het Engels die in het onderwijs, de politiek en de rechtspraak gesproken wordt. Ook wordt het Engels door de meeste mensen in het dagelijks gesproken. 69,5% van de New Yorkers spreekt Engels thuis, terwijl het overige gedeelte een andere taal dan het Engels als moedertaal heeft. Van de anderstaligen spreekt een groot gedeelte ook Engels als tweede taal. Het dialect dat in New York gesproken wordt, werd gebruikt als de standaardtaal van het Amerikaans-Engels. Hoewel er kleine verschillen zijn, is het New Yorkse dialect van grote invloed geweest.

14% van de inwoners van New York hebben het Spaans als moedertaal, 2,6% spreekt Chinees, 1,2% spreekt Russisch en 1,1% spreekt Italiaans. Andere veel gesproken talen zijn Frans, Jiddisch, Koreaans en Pools. De meeste van deze talen worden door immigranten in New York City gesproken. In deze stad worden zelfs meer dan 800 talen gesproken, waardoor New York City de stad met de meeste talen ter wereld is.

Religie

Een van de gebouwen van de Columbia-universiteit

Een meerderheid van de inwoners van New York is christelijk. Zo'n 60% van de bevolking hangt een christelijke stroming aan. Hiervan hangt 31% de Rooms-Katholieke Kerk aan, terwijl 26% het protestantisme aanhangt. De overige 3% hangt een andere christelijke stroming aan, zoals de Oosters-Orthodoxe Kerk. New York was lange tijd een streng-christelijke staat. 27% van de bevolking zegt geen religie aan te hangen of gelooft in niets.

De andere geloven vormen samen 12% van de bevolking. 7% van de bevolking is aanhanger van het jodendom. Andere grote religies zijn islam, boeddhisme en hindoeïsme.

Onderwijs

New York heeft verschillende belangrijke universiteiten, waaronder:

Politiek

Statelijke politiek

Het parlementsgebouw van New York

Het dagelijks bestuur van New York wordt geleid door de gouverneur van de staat. De huidige gouverneur van de staat is Kathy Hochul van de Democratische Partij. De gouverneur wordt geholpen door de luitenant-gouveneur en een aantal ministers. De luitenant-gouverneur is de plaatsvervanger van de gouverneur. Beide worden om de vier jaar gekozen door middel van directe verkiezingen. Naast de regering is er een parlement. Het parlement heet de New York State Legislature en bestaat uit twee kamers:

Het Huis van Afgevaardigden, bestaande uit 150 leden.
De Senaat, bestaande uit 63 leden.

Beide kamers worden iedere twee jaar gekozen. In beide kamers heeft de Democratische Partij een meerderheid.

Doordat New York City grote invloed op de politiek van de staat New York heeft, zijn er verschillende voorstellen geweest om New York op te delen in twee of meerdere staten. Er zijn voorstellen geweest om een aparte Upper State New York te maken. Ook wilde men een aparte staat van Long Island maken. Ook de staat Niagara was een voorstel geweest. Het is erg onwaarschijnlijk dat New York ooit opgedeeld zou worden, aangezien het Amerikaans Congres hierover gaat.

Bestuurlijke indeling

New York is verdeeld in 62 county's. Dit zijn:

Een kaart van alle county's van New York.

In de lijst hiernaast staat bij vijf county's een sterretje (*). Deze vijf county's maken de stad New York City uit. Aangezien New York City zo groot is, hebben de county's een hun macht overgedragen aan de stad New York City. Deze vijf county's worden daarom boroughs genoemd. Zij spelen alleen nog een rol in de administratie en rechtspraak. Dit zijn:

The Bronx (Bronx County)
Brooklyn (Kings County)
Manhattan (New York County)
Queens (Queens County)
Staten Island (Richmond County)

Federale politiek

Kirsten Gillibrand en Chuck Schumer

New York is een zogeheten blauwe staat. Tijdens presidentverkiezingen en andere federale verkiezingen stemt de staat meestal voor de Democratische Partij. New York is daardoor een veilige staat voor de Democraten. Rond de 60% van de inwoners stemt tijdens presidentsverkiezingen op de Democratische kandidaat. De laatste keer dat een Republikein de staat won was Ronald Reagan in 1984. De helft van de inwoners van de staat is ook ingeschreven als Democraat, terwijl slechts een kwart ingeschreven staat als Republikein. De reden dat New York een veilige Democratische staat is heeft ermee te maken dat New York City binnen de grenzen van de staat valt. New York is daarnaast een progressieve staat, bijvoorbeeld op het gebied van sociale zekerheid en lhbt-rechten. Het noorden van de staat is een stuk Republikeinser het zuiden.

In het Amerikaans Congres wordt New York vertegenwoordigt door twee senatoren en maar liefst 27 afgevaardigden. De twee senatoren namens New York zijn de Democraten Chuck Schumer en Kirsten Gillibrand. Schumer is daarnaast ook de leider van de Democraten in de Senaat. Van de 27 afvaardigden zijn er 19 Democraten en 8 Republikeinen. Tot deze afgevaardigden behoort ook de bekende Amerikaanse politica Alexandria Ocasio-Cortez, die afgevaardigde is namens het 25e kiesdistrict.

In de Amerikaanse geschiedenis kwamen er vijf presidenten uit New York. Dit waren Martin Van Buren, Millard Fillmore, Theodore Roosevelt, Franklin D. Roosevelt en Donald Trump. Ook veel bekende Amerikaanse politici, zoals Alexander Hamilton en Hillary Clinton, kwamen uit New York of hebben lange tijd in New York gewoond. New York speelt ook in de internationale politiek een grote rol. In de stad zit namelijk het hoofdkantoor van de Verenigde Naties gevestigd. In dit hoofdkwartier zit onder andere de Veiligheidsraad, een van de belangrijkste onderdelen van de Verenigde Naties.

Verkeer en vervoer

Economie

Het logo I love New York staat op veel souvernirs voor toeristen.

New York draagt na de staat Californië het meeste bij aan de Amerikaanse economie. Zou New York een zelfstandig land zijn geweest, zou het de 11e economie ter wereld zijn geweest. New York City speelt een grote rol in de economie van New York, aangezien de stad een van de economische centra in de wereld is. In de stad zitten verschillende grote bedrijven en banken gevestigd. Ook de aandelenbeurs van Wall Street zit in deze stad gevestigd. In de staat New York is er veel werk op het gebied van digitale media en technologie. Naast New York City zitten deze bedrijven ook in de zogeheten Silicon Ally en de Tech Valley. Hier wordt onderzoek gedaan naar nieuwe producten, sociale media, gamedesign en nanotechnologie. Veel televisieseries en films worden in de staat opgenomen. Vooral televisiezenders, zoals Fox News Channel en MSNBC, zenden uit vanuit New York. Voor films is New York een geliefde filmlocatie. Ook veel kranten en tijdschriften hebben hun kantoor in deze staat, zoals The New York Times en het mediabedrijf Bloomberg.

Toerisme speelt een belangrijke rol in de staat. De meest toeristen komen voor de stad New York zelf en zijn vele bezienswaardigheden, zoals het Vrijheidsbeeld en het Central Park. Toch zijn er ook andere bezienswaardigheden in de staat, zoals de Niagarawatervallen bij de Canadese grens. Het noorden van de staat is vooral populair onder New Yorkers die van de natuur willen genieten of de drukke stad willen ontvluchten. New York heeft nog steeds veel industrie. O.a. spoorweg- en auto-onderdelen worden veel in de staat gemaakt. Op het gebied van landbouw zijn voornamelijk esdoornsiroop, appels, kersen, melkproducten, uien en aardappels belangrijk. Aan de kusten wordt daarnaast veel vis, kreeft en mosselen gevangen.

	Bestuurlijke indeling van de Verenigde Staten van Amerika (lijst)
Alabama - Alaska - Arizona - Arkansas - Californië - Colorado - Connecticut - Delaware - Florida - Georgia - Hawaï - Idaho - Illinois - Indiana - Iowa - Kansas - Kentucky - Louisiana - Maine - Maryland - Massachusetts - Michigan - Minnesota - Mississippi - Missouri - Montana - Nebraska - Nevada - New Hampshire - New Jersey - New Mexico - New York - North Carolina - North Dakota - Ohio - Oklahoma - Oregon - Pennsylvania - Rhode Island - South Carolina - South Dakota - Tennessee - Texas - Utah - Vermont - Virginia - Washington - West Virginia - Wisconsin - Wyoming Niet-onafhankelijke gebieden en federaal district van de Verenigde Staten Amerikaans-Samoa - Guam - Noordelijke Marianen - Puerto Rico - Amerikaanse Maagdeneilanden - Washington D.C. - Kleine afgelegen eilanden van de Verenigde Staten

Grootste steden van New York
New York City Rochester		Naam	Inwoners	County	Buffalo Yonkers
	1.	New York City	8.804.190	Verschillende
	2.	Buffalo	278.349	Erie County
	3.	Yonkers	211.569	Westchester County
	4.	Rochester	211.328	Monroe County
	5.	Syracuse	148.620	Onondaga County
	6.	Albany	99.224	Albany County
	7.	New Rochelle	79.726	Westchester County
	8.	Mount Vernon	73.893	Westchester County
	9.	Schenectady	67.047	Schenectady County
	10.	Utica	65.283	Oneida County