Republikeinse Partij: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
k
 
(43 tussenliggende versies door 12 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Infobox politieke partij
−
[[File:Logo-GOP.png|thumb|300px|Logo van de Republikeinse partij]]
  
  +
| naam = Republikeinse Partij<br /><small>Grand Old Party</small>
−
[[Bestand:ElectoralCollege2016.svg|thumb|400px|In de rode staten kreeg de Republikeinse kandidaat de meeste stemmen in de [[Amerikaanse presidentsverkiezingen 2016]]. Deze werden gewonnen door president-elect [[Donald J. Trump]]]]
  
  +
| afbeelding = [[Bestand:GOP logo.svg|250px]]
−
De '''Republikeinse Partij''' ([[Engels]]: ''Republican Party''; afkorting: '''GOP''', ''Grand Old Party'') is één van de twee grote [[politieke partij]]en van de [[Verenigde Staten]]. Hun grote concurrent is de [[Democratische Partij]].
  
  +
| oprichting = 20 maart 1854
  +
| actief in = {{VS}}
  +
| richting = [[Rechts (politiek)|Rechts]] tot [[radicaal-rechts]]
  +
| stroming = '''Partijlijn:<br />'''[[Conservatisme]]<br />'''Minderheid:'''<br />[[Centrum (politiek)|Centrisme]]<br />[[Christelijk-rechts]]<br />[[Libertarisme]]<br/>[[Rechts-populisme]]
  +
| president =
  +
| vicepresident =
  +
| partijleider = [[Donald Trump]] <small>([[Florida|FL]])</small>
  +
| partijvoorzitter = Michael Whatley <small>([[North Carolina|NC]])</small>
  +
| naamkamer1 = [[Senaat (Verenigde Staten)|Senaat (federaal)]]
  +
| naamkamer2 = [[Huis van Afgevaardigden (Verenigde Staten)|Huis van Afgevaardigden (federaal)]]
  +
| naamkamer3 = [[Senaat (Verenigde Staten)|Senaat (staten)]]
  +
| naamkamer4 = [[Huis van Afgevaardigden (Verenigde Staten)|Huis van Afgevaardigden (staten)]]
  +
| naamkamer5 = [[Hogerhuis|Hogerhuis (territoria)]]
  +
| naamkamer6 = [[Lagerhuis|Lagerhuis (territoria)]]
  +
| naamkamer7 = [[Gouverneur]]s
  +
| fractieleider1 = [[Mitch McConnell]] <small>([[Kentucky|KY]])</small>
  +
| fractieleider2 = [[Steve Scalise]] <small>([[Louisiana|LA]])</small>
  +
| zetels1 = 49
  +
| zetels2 = 222
  +
| zetels3 = 1091
  +
| zetels4 = 2918
  +
| zetels5 = 12
  +
| zetels6 = 9
  +
| zetels7 = 29
  +
| kamer1 = 100
  +
| kamer2 = 435
  +
| kamer3 = 1972
  +
| kamer4 = 5411
  +
| kamer5 = 97
  +
| kamer6 = 91
  +
| kamer7 = 55
  +
| jongerenorganisatie = [[Jonge Republikeinen]]<br />[[Tiener-Republikeinen]]
  +
| studentenorganisatie = [[Universitaire Republikeinen van Amerika]]
  +
| vrouwenbeweging = [[Nationale Federatie van Republikeinse Vrouwen]]
  +
| lhbt-vleugel = [[Blokhut-Republikeinen]]
  +
| europesepartij = [[Europese Conservatieven en Hervormers]]<small><br />(samenwerking)</small>
  +
| internationaal = [[Internationale Democratische Unie]]
  +
| partijkleur = E81B23
  +
| fusie = [[Whig Party (Verenigde Staten)|Whig Party]]<br />[[Free Soil Party]]
  +
}}
   
  +
De '''Republikeinse Partij''' ([[Engels]]: ''Republican Party''), ook wel de '''GOP''' (voluit ''Grand Old Party''), is een van de twee grote [[politieke partij]]en van de [[Verenigde Staten]]. Op dit moment is zij de grootste [[oppositie]]partij. Haar grote concurrent, op dit moment de [[regering]]spartij, is de [[Democratische Partij]]. De partij werd in 1854 opgericht als een fusie van de [[Whigpartij (Verenigde Staten)|Whigpartij]] en de [[Vrijegrondspartij]]. De Republikeinen voeren de kleur rood en hun partijlogo gebruiken zij een [[olifant]] als symbool. Tijdens de presidentsverkiezingen van 2020 verloor toenmalig Republikeins president Donald Trump van zijn tegenstander Joe Biden.
−
De kleur van de Republikeinse Partij is rood. De partij wordt ook vaak voorgesteld als een [[olifant]]. Deze is dan ook te vinden in het logo.
  
   
  +
==Geschiedenis==
−
De Republikeinse Partij is [[conservatisme|rechts-conservatief]]. De Democratische Partij is [[liberalisme|liberaal]]/[[socialisme|sociaal]]. De Republikeinse Partij is onder andere voor lage belastingen, een kleine overheid en vrij wapenbezit. Ze zijn meestal fel tegen [[abortus]], het [[homohuwelijk]], [[drugs]] en de [[verzorgingsstaat]]. De meeste Republikeinen zijn (streng-)[[Christendom|christelijk]]. Ze krijgen vooral veel stemmen in het zuiden van de Verenigde Staten, in staten als [[Texas]] en [[Alabama]]. In de grote steden krijgen ze veel minder stemmen dan op het platteland. Het overgrote deel van de Republikeinse stemmers is blank.
  
  +
===Voorgeschiedenis===
  +
Om de geschiedenis van de Republikeinse Partij te begrijpen, moet je een stukje voorgeschiedenis weten. Deze voorgeschiedenis hangt samen met die van de [[Democratische Partij]]. De Democratische Partij werd in 1828 opgericht door [[Andrew Jackson]]. Jackson zou later president worden en trok veel macht naar zich toe. De tegenstanders van Jackson besloten hun eigen partij op te richten, de [[Whig Party (Verenigde Staten)|Whig Party]] in 1833. Tijdens de jaren 1840 en 1850 waren de Democraten en Whigs tegenstanders van elkaar.
   
  +
Gelijktijdig werd de [[slavernij]] een steeds groter onderwerp in de Amerikaanse politiek. De Noordelijke Staten hadden de slavernij afgeschaft, terwijl de Zuidelijke Staten nog steeds slavernij hadden. Deze kwestie speelde vooral een rol bij de uitbreiding van de Verenigde Staten. Het land had toentertijd veel minder staten, maar nog steeds grote gebieden. Deze gebieden werden als territoria bestuurd en zouden in de toekomst staten worden. Bij het toelaten van nieuwe staten speelde vraag of deze staten de slavernij mochten toestaan of niet. De Zuidelijke Staten waren bang dat de vrije staten de overhand zouden nemen, terwijl de Noordelijke Staten bang waren dat de slavenstaten de overhand zouden overnemen.
−
De meest recente Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn gewonnen door de Republikeinen. Tegen alle verwachtingen in versloeg nieuwkomer Donald Trump (Republikein) de Democratische kandidaat Hillary Clinton. Hij won vele staten waarvan niemand had verwacht dat deze ooit Republikeins zouden stemmen: [[Michigan]], [[Wisconsin]] en [[Pennsylvania]]. Dit, in combinatie met het winnen van cruciale ''swing states'' [[Florida (staat) |Florida]], [[Ohio (staat)|Ohio]], [[Iowa]] en [[North Carolina]] zorgde voor de grootste Republikeinse zege in tientallen jaren.
 
   
  +
In de [[Kansas-Nebraska Act]] uit 1854 werd besloten dat de nieuwe staten zelf mochten beslissen (via een [[referendum]]) of ze een vrij staat of slavenstaat zouden worden. Dit leidde tot grote gevechten tussen voor- en tegenstanders van de slavernij in [[Kansas]] (''[[Bleeding Kansas]]''). Ook vonden veel [[abolitionisme|abolitionisten]] dat de slavernij verboden moest worden. Als reactie op de Kansas-Nebraska Act kwamen zij enkele maanden later samen voor de oprichting van de Republikeinse Partij in [[Ripon (Wisconsin)|Ripon]] in de staat [[Wisconsin]].
−
==Republikeinse presidenten==
  
  +
−
Er zijn 18 Republikeinse presidenten geweest sinds de oprichting van de partij in 1854:
  
  +
===Beginjaren===
  +
De nieuwe Republikeinse Partij ontstond uit de Whig Party en de [[Free Soil Party]]. Deze laatste partij bestond uit Democraten die tegen de slavernij waren. De Democratische Partij was namelijk uitgesproken voorstander van de slavernij en had veel aanhang in slavenstaten. Toch waren veel noordelijke Democraten (waaronder voormalig president [[Martin Van Buren]]) tegenstander van de slavernij. De Republikeinen wilden de slavernij niet meteen verbieden. Ze wilden juist de uitbreiding van de slavernij stoppen. De Republikeinen geloofden namelijk dat de slavernij vanzelf zou uitsterven. De partij kreeg veel aanhang rondom de [[Grote Meren]] en in landelijke regio's van [[New England]]. Dit waren vooral regio's die tegen de slavernij waren.
  +
  +
In 1856 leverde de Republikeinse Partij voor het eerst een presidentskandidaat ([[John C. Frémont]]). Hij verloor de verkiezingen en de Democraat [[James Buchanan]] werd president. Tijdens de gespannen verkiezingen van 1860 hadden de Republikeinen wel succes. De Zuidelijke en Noordelijke Democraten waren verdeeld over kandidaten, waardoor [[Abraham Lincoln]] als eerste Republikein president van het land werd.
  +
  +
===Amerikaanse Burgeroorlog en Reconstructie===
  +
{{Zie ook|Zie voor meer informatie over deze periodes: [[Amerikaanse Burgeroorlog]] en [[Reconstructie (Verenigde Staten)|Reconstructie]]!}}
  +
Lincoln was eerst geen voorstander van de directe afschaffing van de slavernij. Toch waren veel Zuidelijke Staten bang dat hij dit wel zou doen. De Zuidelijke Staten splitsten zich in 1860 en 1861 af van de Verenigde Staten en richtten de [[Geconfedereerde Staten van Amerika]] (de Confederatie) op. De Noordelijke Staten en enkele slavenstaten in de grensregio bleven de Verenigde Staten (de Unie) trouw. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog vochten de Confederatie en Unie met elkaar. Tijdens oorlog veranderde Lincoln van mening en gaf het bevel om slaven te bevrijden (de ''[[Emancipation Proclamation]]''). Hierdoor werd de Republikeinse Partij een nog groter tegenstander van de slavernij.
  +
  +
Tijdens de verkiezingen van 1864 besloot Lincoln samen te werken met gematigde Democraten. Als onderdeel van de [[Nationale Uniepartij]] (National Union Party) probeerde hij het land te verenigen. Hij nam zelfs de Democraat [[Andrew Johnson]] als zijn ''[[running mate]]''. Lincoln wist succesvol herkozen te worden. Ook hadden de Republikeinen een absolute meerderheid in het [[Amerikaans Congres]], aangezien de Zuidelijke Staten (die massaal op de Democraten stemden) zich hadden afgescheiden. Vooral radicalere Republikeinen kregen meer invloed, waardoor zij hun agenda konden doorvoeren.
  +
  +
Lincoln werd in 1865 vermoord, waardoor zijn Democratische vicepresident Andrew Johnson president werd. Johnson kreeg vaak ruzie met de radicalere Republikeinen die het Amerikaans Congres in handen hadden. Tijdens de [[Reconstructie (Verenigde Staten)|Reconstructie]] werden de Zuidelijke Staten weer opgebouwd. Ook was het Amerikaans leger in deze staten actief om de laatste slaven te bevrijden en zwarte Amerikanen te beschermen. De Democraten hadden het einde van de slavernij grotendeels geaccepteerd, maar wilden aan de aanwezigheid van militairen af. De ruzie tussen Johnson en de Republikeinen leidde zelfs tot een [[afzettingsprocedure (Verenigde Staten)|afzettingsprocedure]], maar hij kwam één stem te kort.
  +
  +
In 1868 werd de Republikein en generaal [[Ulysses S. Grant]] verkozen tot president. Onder Grant zou de Reconstructie zijn hoogtepunt bereiken. Het 14e amendement werd aan de grondwet toegevoegd, waardoor zwarte Amerikanen dezelfde rechten kregen als witte Amerikanen (waaronder het [[stemrecht]]). Grant zou twee termijnen als president dienen. Hoewel hij geliefd was, was hij ook [[corrupt]] en ontstond een economische crisis. De Democraten wonnen hierdoor steeds meer zetels in het Amerikaans Congres. Het leek erop dat de Democraten ook het presidentschap zouden winnen, maar tijdens de verkiezingen van 1876 werd [[Rutherford B. Hayes]] als president verkozen met het verschil van slechts één stem. Als [[compromis]] werd de Reconstructie in 1877 beëindigd.
  +
  +
===Late 19e eeuw===
  +
In de Republikeinse Partij ontstond een splitsing tijdens de jaren 1870. De Republikeinse Partij was toentertijd een stuk progressiever dan de Democratische Partij. Hierdoor stemden veel zwarte Amerikanen op de Republikeinen of waren lid van de partij (zoals [[Frederick Douglass]]). Deze groep stond ook wel bekend als de "Black and Tan Republican Party". Toch ontstond er ook een anti-zwarte groep binnen de partij; "de Lily White Republican Party". Deze groep bestond uit witte Amerikanen die zich keerden tegen zwarte Amerikanen. Vooral in de Zuidelijke Staten (waar de [[rassensegregatie in de Verenigde Staten|rassensegregatie]] ontstond) was deze laatste groep actief.
  +
  +
De Republikeinen hadden tijdens de late 19e eeuw vrijwel altijd het presidentschap in handen. Na Hayes werd [[James A. Garfield]] verkozen tot president. Garfield wilde de Reconstructie verder zetten, maar werd negen maanden na zijn beëdiging vermoord. Hierdoor kwamen zijn plannen stil te liggen en werd [[Chester A. Arthur]] president. Tussen 1885 en 1889 en tussen 1893 en 1897 was de Democraat [[Grover Cleveland]] aan de macht. Zijn presidentschap werd onderbroken door de Republikein [[Benjamin Harrison]]. In 1897 kwam de Republikein [[William McKinley]] aan de macht.
  +
  +
Tijdens de late 19e eeuw werd de Republikeinse Partij de partij van grote bedrijven. Zo steunde de partij de [[goudstandaard]] en hoge [[importheffing]]en. De Republikeinen verschilden in deze tijd vooral op cultureel vlak van de Democraten. De Republikeinen hadden vooral steun van protestanten die voorstander van de [[drooglegging (Verenigde Staten)|drooglegging]] (verbod op alcohol) waren. De Democraten hadden daarentegen de steun van protestantse tegenstanders van de drooglegging en katholieken.
  +
  +
===Vroege 20e eeuw===
  +
Tussen 1897 en 1933 hadden de Republikeinen een machtspositie. Het presidentschap was in deze tijd steeds in Republikeinse handen, behalve tussen 1913 en 1921 toen de Democraat [[Woodrow Wilson]] aan de macht was. Na de moord op McKinley kwam president [[Theodore Roosevelt]] aan de macht. Onder Roosevelt werden enkele wetten op het gebied van voedselkwaliteit doorgevoerd. Ook werden grote bedrijven (zoals [[Standard Oil]]) opgebroken. De Republikeinen waren in deze tijd voorstander van de vrijemarkt, maar vonden wel dat er (zo nodig) ingegrepen moest worden. Ook steunden zij [[protectionisme]] (oftewel hoge importheffingen). Roosevelts opvolger ([[William Howard Taft]]) zette dit beleid min of meer voort.
  +
  +
In 1912 vond een splitsing in de Republikeinse Partij plaats, waardoor Roosevelt met de partij brak. Hij richtte zijn eigen partij op (de [[Progressive Party (Verenigde Staten)|Progressive Party]]) en deed mee aan de verkiezingen van 1912. Doordat de Republikeinen verdeeld waren over Roosevelt en Taft werd de Democraat Wilson verkozen. Na de [[Eerste Wereldoorlog]] kregen de Republikeinen opnieuw de macht in handen. Tijdens de jaren 1920 waren [[Warren G. Harding]] en later [[Calvin Coolidge]] president. Harding was betrokken bij een groot corruptieschandaal, maar stierf voordat hij berecht kon worden.
  +
  +
De Republikeinen verloren hun machtspositie tijdens het presidentschap van [[Herbert Hoover]]. Kort na zijn beëdiging vond de [[beurskrach van 1929]] plaats, waardoor de [[Grote Depressie]] (een grote wereldwijde economische crisis) ontstond. Tijdens de verkiezingen van 1932 won de Democraat [[Franklin D. Roosevelt]] hierdoor met grote meerderheid. Roosevelt wilde dat de Amerikaanse overheid meer zou ingrijpen in de economie en dat er een [[verzorgingsstaat]] zou ontstaan. Tijdens de jaren 1930 en 1940 verzetten de Republikeinen zich hiertegen, hoewel zij het met sommige dingen wel eens waren.
  +
  +
== Partijplatform ==
  +
[[Bestand:ElectoralCollege2016.svg|thumb|250px|left|In de rode staten kreeg de Republikeinse kandidaat de meeste stemmen in de [[Amerikaanse presidentsverkiezingen 2016]]. |alt=]]
  +
=== Standpunten ===
  +
De Republikeinen zijn [[Rechts (politiek)|rechts]] en hebben onder [[Donald Trump]] een [[conservatisme|conservatief]] en [[protectionisme|economisch nationalistisch]] beleid gevoerd. De partij is voorstander van lage [[belasting]]en en beperkte overheidsinvloed in de [[economie]] en [[samenleving]]. Wel heeft de partij het over het algemeen belangrijk gevonden dat de overheid veel investeert in het [[Krijgsmacht|leger]]. Daarnaast vinden de Republikeinen het in stand houden van [[christendom|christelijke]] waarden en normen belangrijk: ze zijn tegen [[abortus]] en het [[homohuwelijk]]. De Republikeinse Partij komt ook op voor de belangen van mensen met een vuurwapen. De partij spreekt zich dan ook fel uit tegen strengere [[wapenwet]]geving. Waar de Democraten meer nadruk leggen op de [[rehabilitatie]] van criminelen, zijn de Republikeinen voorstander van een streng politiebeleid en een streng rechtssysteem (een zogeheten ''law-and-orderbeleid''); de Republikeinse Partij is voorstander van het in stand houden van de [[doodstraf]].
  +
  +
In de Republikeinse partij heb je verschillende stromingen, dat zijn groepen mensen die qua standpunten bij elkaar horen. Het grootste deel van de partij is 'rechts' qua standpunten. Die standpunten staan in de eerste alinea van dit hoofdstuk beschreven. Maar je hebt ook gematigde Republikeinen, die gematigden liggen dichterbij de Democratische Partij dan de rechtse Republikeinen. Ze willen bijvoorbeeld meer vrijheden voor homoseksuelen. Omdat deze Republikeinen soms net zo goed bij de Democraten zouden kunnen zijn noemen we ze ook wel een RINO's (Republican In Name Only) in het Nederlands betekent dat: Republikein In Naam Alleen.
  +
  +
In de partij zitten ook [[Liberalisme|liberale]] politici zoals oud-[[gouverneur]] [[Bill Weld]] <small>([[Massachusetts|MA]])</small> en gouverneur Phil Scott <small>([[Vermont|VT]])</small>. Zij waren het oneens met voormalig president Trump. Deze liberale Republikeinen (bijnaam ''Rockefeller-Republikeinen'', naar oud-gouverneur Nelson Rockefeller <small>([[New York (staat)|NY]])</small>) hebben niet zoveel met de [[Conservatisme|conservatieve]] standpunten van de partij en zouden graag zien dat ze zich meer zou richten op de [[economie]]. Weld en Scott willen een terugkeer naar het economische liberalisme dat vóór Trump dominant was in de partij. Bill Weld deed in 2020 in een aantal staten mee aan de [[Amerikaanse voorverkiezingen 2020|voorverkiezingen]] voor het presidentschap, maar verloor in groten getale van voormalig president Trump.
  +
  +
In de partij zitten ook een aantal [[rechts-libertarisme|rechtse libertariërs]], zoals senator [[Rand Paul]] <small>([[Kentucky|KT]])</small>. Senator Paul is op sommige punten progressiever dan de partijlijn: hij is voorstander van het legaliseren van medicinale [[wiet]] en vindt dat het gebruik van wiet niet strafbaar zou moeten zijn. Als een van de weinigen in de partij onderschrijft hij dat niet-blanke Amerikanen onterecht behandeld worden door het rechtssysteem. Op andere punten is Paul minder progressief (hoewel nog steeds progressiever dan de Republikeinse partijlijn): hij vindt dat de federale overheid zich niet zou moeten bemoeien met zaken zoals [[abortus]] en [[homohuwelijk]], maar dat staten individueel zouden moeten kunnen beslissen of ze abortus en het homohuwelijk willen legaliseren. Als het om overheidsuitgaven gaat, zit Paul wel dichter bij de partijlijn (Democraten willen juist meer overheidsinvloed en dat is iets waar Paul fervent tegen is), maar dat neemt niet weg dat hij kritiek heeft op zijn partij. Zo vindt hij dat de overheid minder geld zou moeten uitgeven aan het leger en zich minder zou moeten bemoeien met internationale conflicten. Op dat punt zit Paul juist dichter bij de Democratische Partij.
  +
  +
=== Aanhang ===
  +
De Republikeinse Partij krijgt vooral veel stemmen in het zuiden van de Verenigde Staten (denk aan staten zoals [[Texas]] en [[Alabama]]), op het uitgestrekte Amerikaanse platteland (bijvoorbeeld [[North Dakota]], [[South Dakota]] en [[Montana]]) en onder [[rechtzinnigheid|rechtzinnige]] christenen. In de grote steden krijgt ze veel minder stemmen dan op het platteland. Het overgrote deel van de Republikeinse stemmers is blank en (streng-)[[christendom|christelijk]]. De partij heeft in het bijzonder een grote aanhang onder [[evangelisch christendom|evangelische christenen]] en andersom hebben zij op hun beurt weer invloed op de partij: [[Mike Pence]], [[vicepresident]] onder Trump, is een aanhanger van het evangelische christendom.
  +
  +
==Presidenten==
  +
Er zijn 19 Republikeinse presidenten geweest sinds de oprichting van de partij in 1854:
 
# [[Abraham Lincoln]] (1861–1865)
  
# [[Abraham Lincoln]] (1861–1865)
 
# [[Ulysses S. Grant]] (1869–1877)
  
# [[Ulysses S. Grant]] (1869–1877)
 
# [[Rutherford B. Hayes|Rutherford Hayes]] (1877–1881)
  
# [[Rutherford B. Hayes|Rutherford Hayes]] (1877–1881)
−
# [[James Garfield]] (1881)
 +
# [[James A. Garfield]] (1881)
 
# [[Chester Arthur]] (1881–1885)
  
# [[Chester Arthur]] (1881–1885)
 
# [[Benjamin Harrison]] (1889–1893)
  
# [[Benjamin Harrison]] (1889–1893)
Regel 20: Regel 107:
 
# [[Theodore Roosevelt]] (1901–1909)
  
# [[Theodore Roosevelt]] (1901–1909)
 
# [[William Howard Taft]] (1909–1913)
  
# [[William Howard Taft]] (1909–1913)
−
# [[Warren Harding]] (1921–1923)
 +
# [[Warren G. Harding]] (1921–1923)
 
# [[Calvin Coolidge]] (1923–1929)
  
# [[Calvin Coolidge]] (1923–1929)
 
# [[Herbert Hoover]] (1929–1933)
  
# [[Herbert Hoover]] (1929–1933)
Regel 29: Regel 116:
 
# [[George H.W. Bush]] (1989–1993)
  
# [[George H.W. Bush]] (1989–1993)
 
# [[George W. Bush]] (2001–2009)
  
# [[George W. Bush]] (2001–2009)
−
# [[Donald Trump|Donald J. Trump]] (2017-nu)
 +
# [[Donald Trump|Donald J. Trump]] (2017-2021)
  +
  +
[[Categorie:Amerikaanse politieke partij]]
   
  +
[[en:Republican Party (United States)]]
−
[[Categorie:Politiek in de Verenigde Staten]]
  
  +
[[fr:Parti républicain (États-Unis)]]
−
[[Categorie:Politieke partij]]
  

Huidige versie van 27 okt 2024 om 11:14

Republikeinse Partij
Grand Old Party

GOP logo.svg

Oprichting 20 maart 1854
Opheffing
Actief in Vlag van de Verenigde Staten Verenigde Staten
Richting Rechts tot radicaal-rechts
Stroming Partijlijn:
Conservatisme
Minderheid:
Centrisme
Christelijk-rechts
Libertarisme
Rechts-populisme
Presidentskandidaat
President
Vicepresidentskandidaat
Vicepresident
Oprichter(s)
Partijleider Donald Trump (FL)
Partijvoorzitter Michael Whatley (NC)
Secretaris-generaal
Fractievoorzitters
- Senaat (federaal) Mitch McConnell (KY)
- Huis van Afgevaardigden (federaal) Steve Scalise (LA)
- Senaat (staten)
- Huis van Afgevaardigden (staten)
- Hogerhuis (territoria)
- Lagerhuis (territoria)
- Gouverneurs
Zetels
- Senaat (federaal)
49 van de 100
- Huis van Afgevaardigden (federaal)
222 van de 435
- Senaat (staten)
1091 van de 1972
- Huis van Afgevaardigden (staten)
2918 van de 5411
- Hogerhuis (territoria)
12 van de 97
- Lagerhuis (territoria)
9 van de 91
- Gouverneurs
29 van de 55
Overig
Wetenschappelijk bureau
Partijblad
Partijlied
Jongerenorganisatie Jonge Republikeinen
Tiener-Republikeinen
Studentenorganisatie Universitaire Republikeinen van Amerika
Vrouwenbeweging Nationale Federatie van Republikeinse Vrouwen
Lhbt-vleugel Blokhut-Republikeinen
Zusterpartij(en)
Fractie in het Benelux-parlement
Europese fractie Europese Conservatieven en Hervormers
(samenwerking)
Internationale organisatie Internationale Democratische Unie
Voorgaande partij(en)
Opvolgende partij(en)
Fusie van Whig Party
Free Soil Party
Opgegaan in
Afsplitsing van
Afsplitsing(en)
Voortzetting van
Portaal Portal.svg Politiek

De Republikeinse Partij (Engels: Republican Party), ook wel de GOP (voluit Grand Old Party), is een van de twee grote politieke partijen van de Verenigde Staten. Op dit moment is zij de grootste oppositiepartij. Haar grote concurrent, op dit moment de regeringspartij, is de Democratische Partij. De partij werd in 1854 opgericht als een fusie van de Whigpartij en de Vrijegrondspartij. De Republikeinen voeren de kleur rood en hun partijlogo gebruiken zij een olifant als symbool. Tijdens de presidentsverkiezingen van 2020 verloor toenmalig Republikeins president Donald Trump van zijn tegenstander Joe Biden.

Geschiedenis

Voorgeschiedenis

Om de geschiedenis van de Republikeinse Partij te begrijpen, moet je een stukje voorgeschiedenis weten. Deze voorgeschiedenis hangt samen met die van de Democratische Partij. De Democratische Partij werd in 1828 opgericht door Andrew Jackson. Jackson zou later president worden en trok veel macht naar zich toe. De tegenstanders van Jackson besloten hun eigen partij op te richten, de Whig Party in 1833. Tijdens de jaren 1840 en 1850 waren de Democraten en Whigs tegenstanders van elkaar.

Gelijktijdig werd de slavernij een steeds groter onderwerp in de Amerikaanse politiek. De Noordelijke Staten hadden de slavernij afgeschaft, terwijl de Zuidelijke Staten nog steeds slavernij hadden. Deze kwestie speelde vooral een rol bij de uitbreiding van de Verenigde Staten. Het land had toentertijd veel minder staten, maar nog steeds grote gebieden. Deze gebieden werden als territoria bestuurd en zouden in de toekomst staten worden. Bij het toelaten van nieuwe staten speelde vraag of deze staten de slavernij mochten toestaan of niet. De Zuidelijke Staten waren bang dat de vrije staten de overhand zouden nemen, terwijl de Noordelijke Staten bang waren dat de slavenstaten de overhand zouden overnemen.

In de Kansas-Nebraska Act uit 1854 werd besloten dat de nieuwe staten zelf mochten beslissen (via een referendum) of ze een vrij staat of slavenstaat zouden worden. Dit leidde tot grote gevechten tussen voor- en tegenstanders van de slavernij in Kansas (Bleeding Kansas). Ook vonden veel abolitionisten dat de slavernij verboden moest worden. Als reactie op de Kansas-Nebraska Act kwamen zij enkele maanden later samen voor de oprichting van de Republikeinse Partij in Ripon in de staat Wisconsin.

Beginjaren

De nieuwe Republikeinse Partij ontstond uit de Whig Party en de Free Soil Party. Deze laatste partij bestond uit Democraten die tegen de slavernij waren. De Democratische Partij was namelijk uitgesproken voorstander van de slavernij en had veel aanhang in slavenstaten. Toch waren veel noordelijke Democraten (waaronder voormalig president Martin Van Buren) tegenstander van de slavernij. De Republikeinen wilden de slavernij niet meteen verbieden. Ze wilden juist de uitbreiding van de slavernij stoppen. De Republikeinen geloofden namelijk dat de slavernij vanzelf zou uitsterven. De partij kreeg veel aanhang rondom de Grote Meren en in landelijke regio's van New England. Dit waren vooral regio's die tegen de slavernij waren.

In 1856 leverde de Republikeinse Partij voor het eerst een presidentskandidaat (John C. Frémont). Hij verloor de verkiezingen en de Democraat James Buchanan werd president. Tijdens de gespannen verkiezingen van 1860 hadden de Republikeinen wel succes. De Zuidelijke en Noordelijke Democraten waren verdeeld over kandidaten, waardoor Abraham Lincoln als eerste Republikein president van het land werd.

Amerikaanse Burgeroorlog en Reconstructie

Zie voor meer informatie over deze periodes: Amerikaanse Burgeroorlog en Reconstructie!

Lincoln was eerst geen voorstander van de directe afschaffing van de slavernij. Toch waren veel Zuidelijke Staten bang dat hij dit wel zou doen. De Zuidelijke Staten splitsten zich in 1860 en 1861 af van de Verenigde Staten en richtten de Geconfedereerde Staten van Amerika (de Confederatie) op. De Noordelijke Staten en enkele slavenstaten in de grensregio bleven de Verenigde Staten (de Unie) trouw. Tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog vochten de Confederatie en Unie met elkaar. Tijdens oorlog veranderde Lincoln van mening en gaf het bevel om slaven te bevrijden (de Emancipation Proclamation). Hierdoor werd de Republikeinse Partij een nog groter tegenstander van de slavernij.

Tijdens de verkiezingen van 1864 besloot Lincoln samen te werken met gematigde Democraten. Als onderdeel van de Nationale Uniepartij (National Union Party) probeerde hij het land te verenigen. Hij nam zelfs de Democraat Andrew Johnson als zijn running mate. Lincoln wist succesvol herkozen te worden. Ook hadden de Republikeinen een absolute meerderheid in het Amerikaans Congres, aangezien de Zuidelijke Staten (die massaal op de Democraten stemden) zich hadden afgescheiden. Vooral radicalere Republikeinen kregen meer invloed, waardoor zij hun agenda konden doorvoeren.

Lincoln werd in 1865 vermoord, waardoor zijn Democratische vicepresident Andrew Johnson president werd. Johnson kreeg vaak ruzie met de radicalere Republikeinen die het Amerikaans Congres in handen hadden. Tijdens de Reconstructie werden de Zuidelijke Staten weer opgebouwd. Ook was het Amerikaans leger in deze staten actief om de laatste slaven te bevrijden en zwarte Amerikanen te beschermen. De Democraten hadden het einde van de slavernij grotendeels geaccepteerd, maar wilden aan de aanwezigheid van militairen af. De ruzie tussen Johnson en de Republikeinen leidde zelfs tot een afzettingsprocedure, maar hij kwam één stem te kort.

In 1868 werd de Republikein en generaal Ulysses S. Grant verkozen tot president. Onder Grant zou de Reconstructie zijn hoogtepunt bereiken. Het 14e amendement werd aan de grondwet toegevoegd, waardoor zwarte Amerikanen dezelfde rechten kregen als witte Amerikanen (waaronder het stemrecht). Grant zou twee termijnen als president dienen. Hoewel hij geliefd was, was hij ook corrupt en ontstond een economische crisis. De Democraten wonnen hierdoor steeds meer zetels in het Amerikaans Congres. Het leek erop dat de Democraten ook het presidentschap zouden winnen, maar tijdens de verkiezingen van 1876 werd Rutherford B. Hayes als president verkozen met het verschil van slechts één stem. Als compromis werd de Reconstructie in 1877 beëindigd.

Late 19e eeuw

In de Republikeinse Partij ontstond een splitsing tijdens de jaren 1870. De Republikeinse Partij was toentertijd een stuk progressiever dan de Democratische Partij. Hierdoor stemden veel zwarte Amerikanen op de Republikeinen of waren lid van de partij (zoals Frederick Douglass). Deze groep stond ook wel bekend als de "Black and Tan Republican Party". Toch ontstond er ook een anti-zwarte groep binnen de partij; "de Lily White Republican Party". Deze groep bestond uit witte Amerikanen die zich keerden tegen zwarte Amerikanen. Vooral in de Zuidelijke Staten (waar de rassensegregatie ontstond) was deze laatste groep actief.

De Republikeinen hadden tijdens de late 19e eeuw vrijwel altijd het presidentschap in handen. Na Hayes werd James A. Garfield verkozen tot president. Garfield wilde de Reconstructie verder zetten, maar werd negen maanden na zijn beëdiging vermoord. Hierdoor kwamen zijn plannen stil te liggen en werd Chester A. Arthur president. Tussen 1885 en 1889 en tussen 1893 en 1897 was de Democraat Grover Cleveland aan de macht. Zijn presidentschap werd onderbroken door de Republikein Benjamin Harrison. In 1897 kwam de Republikein William McKinley aan de macht.

Tijdens de late 19e eeuw werd de Republikeinse Partij de partij van grote bedrijven. Zo steunde de partij de goudstandaard en hoge importheffingen. De Republikeinen verschilden in deze tijd vooral op cultureel vlak van de Democraten. De Republikeinen hadden vooral steun van protestanten die voorstander van de drooglegging (verbod op alcohol) waren. De Democraten hadden daarentegen de steun van protestantse tegenstanders van de drooglegging en katholieken.

Vroege 20e eeuw

Tussen 1897 en 1933 hadden de Republikeinen een machtspositie. Het presidentschap was in deze tijd steeds in Republikeinse handen, behalve tussen 1913 en 1921 toen de Democraat Woodrow Wilson aan de macht was. Na de moord op McKinley kwam president Theodore Roosevelt aan de macht. Onder Roosevelt werden enkele wetten op het gebied van voedselkwaliteit doorgevoerd. Ook werden grote bedrijven (zoals Standard Oil) opgebroken. De Republikeinen waren in deze tijd voorstander van de vrijemarkt, maar vonden wel dat er (zo nodig) ingegrepen moest worden. Ook steunden zij protectionisme (oftewel hoge importheffingen). Roosevelts opvolger (William Howard Taft) zette dit beleid min of meer voort.

In 1912 vond een splitsing in de Republikeinse Partij plaats, waardoor Roosevelt met de partij brak. Hij richtte zijn eigen partij op (de Progressive Party) en deed mee aan de verkiezingen van 1912. Doordat de Republikeinen verdeeld waren over Roosevelt en Taft werd de Democraat Wilson verkozen. Na de Eerste Wereldoorlog kregen de Republikeinen opnieuw de macht in handen. Tijdens de jaren 1920 waren Warren G. Harding en later Calvin Coolidge president. Harding was betrokken bij een groot corruptieschandaal, maar stierf voordat hij berecht kon worden.

De Republikeinen verloren hun machtspositie tijdens het presidentschap van Herbert Hoover. Kort na zijn beëdiging vond de beurskrach van 1929 plaats, waardoor de Grote Depressie (een grote wereldwijde economische crisis) ontstond. Tijdens de verkiezingen van 1932 won de Democraat Franklin D. Roosevelt hierdoor met grote meerderheid. Roosevelt wilde dat de Amerikaanse overheid meer zou ingrijpen in de economie en dat er een verzorgingsstaat zou ontstaan. Tijdens de jaren 1930 en 1940 verzetten de Republikeinen zich hiertegen, hoewel zij het met sommige dingen wel eens waren.

Partijplatform

In de rode staten kreeg de Republikeinse kandidaat de meeste stemmen in de Amerikaanse presidentsverkiezingen 2016.

Standpunten

De Republikeinen zijn rechts en hebben onder Donald Trump een conservatief en economisch nationalistisch beleid gevoerd. De partij is voorstander van lage belastingen en beperkte overheidsinvloed in de economie en samenleving. Wel heeft de partij het over het algemeen belangrijk gevonden dat de overheid veel investeert in het leger. Daarnaast vinden de Republikeinen het in stand houden van christelijke waarden en normen belangrijk: ze zijn tegen abortus en het homohuwelijk. De Republikeinse Partij komt ook op voor de belangen van mensen met een vuurwapen. De partij spreekt zich dan ook fel uit tegen strengere wapenwetgeving. Waar de Democraten meer nadruk leggen op de rehabilitatie van criminelen, zijn de Republikeinen voorstander van een streng politiebeleid en een streng rechtssysteem (een zogeheten law-and-orderbeleid); de Republikeinse Partij is voorstander van het in stand houden van de doodstraf.

In de Republikeinse partij heb je verschillende stromingen, dat zijn groepen mensen die qua standpunten bij elkaar horen. Het grootste deel van de partij is 'rechts' qua standpunten. Die standpunten staan in de eerste alinea van dit hoofdstuk beschreven. Maar je hebt ook gematigde Republikeinen, die gematigden liggen dichterbij de Democratische Partij dan de rechtse Republikeinen. Ze willen bijvoorbeeld meer vrijheden voor homoseksuelen. Omdat deze Republikeinen soms net zo goed bij de Democraten zouden kunnen zijn noemen we ze ook wel een RINO's (Republican In Name Only) in het Nederlands betekent dat: Republikein In Naam Alleen.

In de partij zitten ook liberale politici zoals oud-gouverneur Bill Weld (MA) en gouverneur Phil Scott (VT). Zij waren het oneens met voormalig president Trump. Deze liberale Republikeinen (bijnaam Rockefeller-Republikeinen, naar oud-gouverneur Nelson Rockefeller (NY)) hebben niet zoveel met de conservatieve standpunten van de partij en zouden graag zien dat ze zich meer zou richten op de economie. Weld en Scott willen een terugkeer naar het economische liberalisme dat vóór Trump dominant was in de partij. Bill Weld deed in 2020 in een aantal staten mee aan de voorverkiezingen voor het presidentschap, maar verloor in groten getale van voormalig president Trump.

In de partij zitten ook een aantal rechtse libertariërs, zoals senator Rand Paul (KT). Senator Paul is op sommige punten progressiever dan de partijlijn: hij is voorstander van het legaliseren van medicinale wiet en vindt dat het gebruik van wiet niet strafbaar zou moeten zijn. Als een van de weinigen in de partij onderschrijft hij dat niet-blanke Amerikanen onterecht behandeld worden door het rechtssysteem. Op andere punten is Paul minder progressief (hoewel nog steeds progressiever dan de Republikeinse partijlijn): hij vindt dat de federale overheid zich niet zou moeten bemoeien met zaken zoals abortus en homohuwelijk, maar dat staten individueel zouden moeten kunnen beslissen of ze abortus en het homohuwelijk willen legaliseren. Als het om overheidsuitgaven gaat, zit Paul wel dichter bij de partijlijn (Democraten willen juist meer overheidsinvloed en dat is iets waar Paul fervent tegen is), maar dat neemt niet weg dat hij kritiek heeft op zijn partij. Zo vindt hij dat de overheid minder geld zou moeten uitgeven aan het leger en zich minder zou moeten bemoeien met internationale conflicten. Op dat punt zit Paul juist dichter bij de Democratische Partij.

Aanhang

De Republikeinse Partij krijgt vooral veel stemmen in het zuiden van de Verenigde Staten (denk aan staten zoals Texas en Alabama), op het uitgestrekte Amerikaanse platteland (bijvoorbeeld North Dakota, South Dakota en Montana) en onder rechtzinnige christenen. In de grote steden krijgt ze veel minder stemmen dan op het platteland. Het overgrote deel van de Republikeinse stemmers is blank en (streng-)christelijk. De partij heeft in het bijzonder een grote aanhang onder evangelische christenen en andersom hebben zij op hun beurt weer invloed op de partij: Mike Pence, vicepresident onder Trump, is een aanhanger van het evangelische christendom.

Presidenten

Er zijn 19 Republikeinse presidenten geweest sinds de oprichting van de partij in 1854:

  1. Abraham Lincoln (1861–1865)
  2. Ulysses S. Grant (1869–1877)
  3. Rutherford Hayes (1877–1881)
  4. James A. Garfield (1881)
  5. Chester Arthur (1881–1885)
  6. Benjamin Harrison (1889–1893)
  7. William McKinley (1897–1901)
  8. Theodore Roosevelt (1901–1909)
  9. William Howard Taft (1909–1913)
  10. Warren G. Harding (1921–1923)
  11. Calvin Coolidge (1923–1929)
  12. Herbert Hoover (1929–1933)
  13. Dwight D. Eisenhower (1953–1961)
  14. Richard Nixon (1969–1974)
  15. Gerald Ford (1974–1977)
  16. Ronald Reagan (1981–1989)
  17. George H.W. Bush (1989–1993)
  18. George W. Bush (2001–2009)
  19. Donald J. Trump (2017-2021)
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Republikeinse_Partij&oldid=892573"