Radium

Chemisch element
Stukje Radium
Naam	Radium
Latijn
Symbool	Ra
Atoomnummer	88
Soort	Aardalkalimetaal
Kleur	Zilverwit metaalachtig
Smeltpunt	700 oC
Kookpunt	1737 oC
Portaal Scheikunde

Radium is een chemisch element met het symbool Ra en atoomnummer 88 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Zuiver radium is zilverwit, maar reageert gemakkelijk met stikstof (in plaats van zuurstof) bij blootstelling aan lucht, waarbij een zwarte oppervlaktelaag van radiumnitride (Ra₃N₂) wordt gevormd. Alle zogeheten isotopen van radium zijn zeer radioactief.

Voorkomen

In de natuur wordt radium gevonden in uranium- en (in mindere mate) thorium-ertsen in zeer kleine hoeveelheden van slechts 0,15 gram per ton uraninite, ook bekend als pekblende.

Er zijn een aantal radium verbindingen die meestal wit van kleur zijn en als een soort van 'glow in the dark' licht en radioactiviteit uitzenden. Radiumchloride (RaCl ₂ ) is zo'n kleurloze, lichtgevende verbinding.

Radium in erts of mineraal

• 

  Uranium erts Uraninite of pekblende

Geschiedenis

De Curies bij hun proefnemingen met radium

Radium, in de vorm van radiumchloride, werd in 1898 ontdekt door Marie Curie en Pierre Curie uit erts dat werd gewonnen in Jáchymov, tegenwoordig in de Tsjechische Republiek. Ze haalden de radiumverbinding uit uraninite en beschreven de ontdekking vijf dagen later in een schrijven aan de Franse Academie van Wetenschappen.

Terwijl ze het mineraal pekblende eerder bestudeerden, verwijderden de Curies er uranium uit en ontdekten dat het resterende materiaal nog steeds radioactief was. In juli 1898, terwijl ze pekblende verder bestudeerden, haalden ze er een element uit dat vergelijkbaar was met bismut, dat polonium bleek te zijn. Vervolgens isoleerden ze een radioactief mengsel dat voornamelijk uit twee onderdelen bestond: verbindingen van barium, die een schitterende groene vlamkleur gaven, en onbekende radioactieve verbindingen die karmijn spectraallijnen gaven in de vlamspectograaf die nog nooit eerder waren beschreven. De Curies ontdekten dat de radioactieve verbindingen erg op de bariumverbindingen leken, behalve dat ze minder oplosbaar waren. Dit maakte het voor de Curies mogelijk om de radioactieve verbindingen eruit te halen en er een nieuw element in te ontdekken.  De naamgeving van radium in 1899 komt van het Franse woord radium, vertaald in Modern Latijn als radius (straal): dit was naar aanleiding van het vermogen van radium om energie in de vorm van stralen uit te zenden.

Radium werd in 1911 door Marie Curie en André-Louis Debierne in zijn metaal toestand apart gemaakt door de elektrolyse van radiumchloride.

Gebruik

Vroeger werd radium verwerkt in lichtgevende verf, bijvoorbeeld op wijzerplaten van klokken. Rond 1920 werden de dames die met deze verf moesten werken ernstig ziek en zij spanden een rechtszaak aan tegen het bedrijf waarvoor ze werkten, mede omdat hun was gezegd dat de verf ongevaarlijk was en ze de penselen met hun lippen in model moesten brengen voor ze het in de verf doopten. De verf die ze hadden binnen gekregen had bij een aantal geleid tot botkanker, met de dood als gevolg. De rechtszaak duurde jaren, maar uiteindelijk werden de vrouwen in het gelijk gesteld. Nog altijd wordt de term 'Radium Girls' aangehaald als werknemers vergelijkbaar onrecht wordt aangedaan.

Momenteel heeft radium geen toepassingen voor in de handel. Het wordt wel gebruikt in de nucleaire geneeskunde waarbij radioactieve stoffen als radium worden toegepast bij de diagnose (onderzoek) en behandeling van ziekten als kanker.

Biologie

Radium is niet nodig voor levende organismen en nadelige gezondheidseffecten bij inname of inademing zijn zeer aannemelijk. Dat komt door de radioactiviteit en chemische reactiviteit van radium.

Veiligheid

• 

  Radium is zeer radioactief

• 

  Radium is kankerverwekkend

Toepassingen

• 

  Puntje lichtgevende verf met radium

Plaats in periodiek systeem

Periodiek systeem
H He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As S e Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba * Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra ** Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og ↓ * La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu ** Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr