Antimoon: verschil tussen versies

Versie van 14 okt 2021 17:59

Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Portaal Scheikunde
Chemisch element

Stukje Antimoon
Naam	Antimoon, Stibium (Latijn)
Latijn
Symbool	Sb
Atoomnummer	51
Soort	metalloïde
Kleur	Glanzend grijs
Smeltpunt	630,63 ^oC
Kookpunt	1635 ^oC

Antimoon of Antimonium is een chemisch element met het symbool Sb (van het Latijn : stibium) en atoomnummer 51 in het Periodiek Systeem van de scheikunde. Het is een glanzend grijs metalloïde, het wordt in de natuur voornamelijk aangetroffen als het sulfidemineraal stibniet of antimoniet (Sb₂S₃).

Voorkomen

Antimoon in erts of mineraal

Stibniet of antimoniet
Aurostibiet, goud met antimoon mineraal ( AuSb₂)
Boulangeriet, een lood-antimoon-sulfide met de chemische formule Pb₅Sb₄S₁₁.
Jordaniet, een lood-arseen-antimoon-sulfide met de chemische formule Pb₁₄As₄Sb₂S₂₃.

Geschiedenis

Antimoonverbindingen zijn al sinds de oudheid bekend en werden in poedervorm gebruikt als medicijn en cosmetica (middelen om je op te maken), vaak bekend onder de Arabische naam kohl. Egyptenaren noemden het al in hun hiërogliefen. Latere Grieken gebruikten ook στἰβι stibi, net als Celsus en Plinius, die in de eerste eeuw na Christus in het Latijn beschreven. Latere Latijnse auteurs pasten het woord aan het Latijn aan als stibium.

In Telloh , Chaldea (een deel van het huidige Irak ) is een voorwerp gevonden, waarvan wordt gezegd dat het deel uitmaakt van een vaas, gemaakt van antimoon daterend uit ongeveer 3000 v.Chr. gevonden in Egypte. Muntkenner en chemicus William Chandler Roberts-Austen merkte tijdens een lezing van Herbert Gladstone in 1892 op dat "we tegenwoordig alleen antimoon kennen als een zeer broos en kristallijn metaal, dat nauwelijks in een bruikbare vaas kan worden verwerkt, en daarom is deze opmerkelijke 'vondst ' opmerkelijk. Het moet de verloren kunst vertegenwoordigen om antimoon kneedbaar te maken."

De Romeinse geleerde Plinius de Oudere beschreef in zijn verhandeling Natural History verschillende manieren om antimoonsulfide voor medische doeleinden te bereiden.

Metaalantimoon was ook bekend, maar het werd ten onrechte gezien als lood bij zijn ontdekking. De vroegst bekende beschrijving van het metaal in het Westen werd in 1540 geschreven door Vannoccio Biringuccio.

Het metaalantimoon was in 1615 bekend bij de Duitse chemicus Andreas Libavius, die het maakte door ijzer toe te voegen aan een gesmolten mengsel van antimoonsulfide, zout en kaliumtartraat.

De eerste ontdekking van natuurlijk voorkomend zuiver antimoon in de aardkorst werd beschreven door de Zweedse wetenschapper en plaatselijke mijndistrictsingenieur Anton von Swab in 1783; het typemonster werd verzameld in de Sala-zilvermijn in het mijndistrict Bergslagen in Sala, Västmanland, Zweden.

Het standaard chemische symbool voor antimoon (Sb) zou zijn bedacht door Jöns Jakob Berzelius (1779-1848), die het element stibium noemde.

Gebruik

China is de grootste producent van antimoon en zijn verbindingen, waarbij de meeste productie afkomstig is van de Xikuangshan-mijn in Hunan. De industriële methoden voor het zuiver maken van antimoon zijn roosteren en reduceren met koolstof of direct reduceren van stibniet met ijzer.

De grootste toepassingen voor metallisch antimoon zijn een legering met lood en tin en de lood-antimoonplaten in loodzuurbatterijen (accu's). Legeringen van lood en tin met antimoon hebben verbeterde eigenschappen voor soldeer, kogellagers en glijlagers. Antimoonverbindingen zijn belangrijke toevoegingen voor chloor- en broom-houdende brandvertragers die in veel handels- en huishoudelijke producten worden aangetroffen. Een opkomende toepassing is het gebruik van antimoon in micro-elektronica.

Biologie

Veiligheid

Toepassingen

Plaats in het periodiek systeem

Periodiek systeem

18e

H

He

2 →

Li

Be

B

C

N

O

F

Ne

3 →

Na

Mg

Al

Si

P

S

Cl

Ar

4 →

K

Ca

Sc

Ti

V

Cr

Mn

Fe

Co

Ni

Cu

Zn

Ga

Ge

As

S

e

Br

Kr

5 →

Rb

Sr

Y

Zr

Nb

Mo

Tc

Ru

Rh

Pd

Ag

Cd

In

Sn

Sb

Te

I

Xe

6 →

Cs

Ba

*

Hf

Ta

W

Re

Os

Ir

Pt

Au

Hg

Tl

Pb

Bi

Po

At

Rn

7 →

Fr

Ra

**

Rf

Db

Sg

Bh

Hs

Mt

Ds

Rg

Cn

Nh

Fl

Mc

Lv

Ts

Og

↓

*

La

Ce

Pr

Nd

Pm

Sm

Eu

Gd

Tb

Dy

Ho

Er

Tm

Yb

Lu

**

Ac

Th

Pa

U

Np

Pu

Am

Cm

Bk

Cf

Es

Fm

Md

No

Lr

@@ Regel 13: / Regel 13: @@
 | kookpunt = 1635 <!-- Kookpunt in celsius -->
 }}
-'''Antimoon''' of '''Antimonium''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Sb''' (van het Latijn : ''stibium'') en [[atoomnummer]]  51 in het [[Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Het is een glanzend grijs metalloïde, het wordt in de natuur voornamelijk aangetroffen als het sulfidemineraal ''stibniet'' (Sb<sub>2</sub>S<sub>3</sub>).
+'''Antimoon''' of '''Antimonium''' is een [[Chemisch element|chemisch element]] met het symbool '''Sb''' (van het Latijn : ''stibium'') en [[atoomnummer]]  51 in het [[Periodiek Systeem]] van de [[scheikunde]]. Het is een glanzend grijs metalloïde, het wordt in de natuur voornamelijk aangetroffen als het sulfidemineraal ''stibniet'' of ''antimoniet'' (Sb<sub>2</sub>S<sub>3</sub>).
-De grootste toepassingen voor metallisch antimoon zijn een legering met lood en tin en de lood-antimoonplaten in loodzuurbatterijen . Legeringen van lood en tin met antimoon hebben verbeterde eigenschappen voor soldeer , kogels en glijlagers . Antimoonverbindingen zijn prominente additieven voor chloor- en broomhoudende brandvertragers die in veel commerciële en huishoudelijke producten worden aangetroffen. Een opkomende toepassing is het gebruik van antimoon in micro-elektronica .
 == Voorkomen ==
 == Antimoon in erts of mineraal ==
+<gallery>
+Bestand:Stibnite-176754.jpg|'''Stibniet''' of '''antimoniet'''
+Bestand:Aurostibite.jpg|'''Aurostibiet''', goud met antimoon mineraal ( AuSb<sub>2</sub>)
+Bestand:Boulangerit 1.jpg|'''Boulangeriet''', een [[Lood (element)|lood]]-antimoon-[[Zwavel|sulfide]] met de chemische formule Pb<sub>5</sub>Sb<sub>4</sub>S<sub>11</sub>.
+Bestand:Jordanite-Sphalerite-236597.jpg|'''Jordaniet''', een [[Lood (element)|lood]]-[[arseen]]-antimoon-[[Zwavel|sulfide]] met de chemische formule Pb<sub>14</sub>As<sub>4</sub>Sb<sub>2</sub>S<sub>23</sub>.
+</gallery>
 == Geschiedenis ==
-Antimoonverbindingen zijn al sinds de [[oudheid]] bekend en werden in poedervorm gebruikt als [[medicijn]] en ''cosmetica'' (middelen om je op te maken), vaak bekend onder de [[Arabisch|Arabische]] naam ''kohl''.  Metaalantimoon was ook bekend, maar het werd ten onrechte gezien als [[Lood (element)|lood]] bij zijn ontdekking. De vroegst bekende beschrijving van het metaal in het Westen werd in 1540 geschreven door [[Vannoccio Biringuccio]].
+Antimoonverbindingen zijn al sinds de [[oudheid]] bekend en werden in poedervorm gebruikt als [[medicijn]] en ''cosmetica'' (middelen om je op te maken), vaak bekend onder de [[Arabisch|Arabische]] naam ''kohl''. Egyptenaren noemden het al in hun [[Hiëroglief|hiërogliefen]]. Latere Grieken gebruikten ook στἰβι ''stibi'', net als [[Celsus]] en [[Plinius]], die in de eerste eeuw na Christus in het [[Latijn]] beschreven. Latere Latijnse auteurs pasten het woord aan het Latijn aan als ''stibium''.
+In Telloh , Chaldea (een deel van het huidige [[Irak]] ) is een voorwerp gevonden, waarvan wordt gezegd dat het deel uitmaakt van een vaas, gemaakt van antimoon daterend uit ongeveer 3000 v.Chr. gevonden in Egypte. Muntkenner en chemicus [[William Chandler Roberts-Austen]] merkte tijdens een lezing van [[Herbert Gladstone]] in 1892 op dat "we tegenwoordig alleen antimoon kennen als een zeer broos en kristallijn metaal, dat nauwelijks in een bruikbare vaas kan worden verwerkt, en daarom is deze opmerkelijke 'vondst ' opmerkelijk. Het moet de verloren kunst vertegenwoordigen om antimoon kneedbaar te maken."
+De Romeinse geleerde [[Plinius de Oudere]] beschreef in zijn verhandeling ''Natural History'' verschillende manieren om antimoonsulfide voor medische doeleinden te bereiden.
+Metaalantimoon was ook bekend, maar het werd ten onrechte gezien als [[Lood (element)|lood]] bij zijn ontdekking. De vroegst bekende beschrijving van het metaal in het Westen werd in 1540 geschreven door [[Vannoccio Biringuccio]].
+Het metaalantimoon was in 1615 bekend bij de Duitse chemicus [[Andreas Libavius]], die het maakte door [[IJzer (element)|ijzer]] toe te voegen aan een gesmolten mengsel van ''antimoonsulfide'', zout en ''kaliumtartraat''.
+De eerste ontdekking van natuurlijk voorkomend zuiver antimoon in de [[aardkorst]] werd beschreven door de Zweedse wetenschapper en plaatselijke mijndistrictsingenieur Anton von Swab in 1783; het typemonster werd verzameld in de Sala-zilvermijn in het mijndistrict Bergslagen in Sala, Västmanland, [[Zweden]].
+Het standaard chemische symbool voor antimoon (Sb) zou zijn bedacht door [[Jöns Jakob Berzelius]] (1779-1848), die het element ''stibium'' noemde.
 == Gebruik ==
-[[Volksrepubliek China|China]] is de grootste producent van antimoon en zijn verbindingen, waarbij de meeste productie afkomstig is van de Xikuangshan-mijn in Hunan . De industriële methoden voor het raffineren van antimoon zijn roosteren en reduceren met koolstof of directe reductie van stibniet met ijzer.
+[[Volksrepubliek China|China]] is de grootste producent van antimoon en zijn verbindingen, waarbij de meeste productie afkomstig is van de Xikuangshan-mijn in Hunan. De industriële methoden voor het zuiver maken van antimoon zijn ''roosteren'' en ''reduceren'' met koolstof of direct ''reduceren'' van ''stibniet'' met [[IJzer (element)|ijzer]].
+De grootste toepassingen voor metallisch antimoon zijn een [[legering]] met [[Lood (element)|lood]] en [[Tin (element)|tin]] en de lood-antimoonplaten in loodzuurbatterijen (accu's). Legeringen van lood en tin met antimoon hebben verbeterde eigenschappen voor soldeer, kogellagers en glijlagers. Antimoonverbindingen zijn belangrijke toevoegingen voor [[chloor]]- en [[Broom (element)|broom]]-houdende brandvertragers die in veel handels- en huishoudelijke producten worden aangetroffen. Een opkomende toepassing is het gebruik van antimoon in micro-elektronica.
 === Biologie ===