Malta
 |
Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken. |
|
Dit artikel is nog niet af. |
Dit artikel gaat over het land Malta. Voor het eiland Malta, klik hier.| Republiek Malta Repubblika ta' Malta Republic of Malta
| |
|---|---|
| Hoofdstad | Valletta |
| Aantal inwoners | 514.564 (2019) |
| Oppervlakte | 316 km² |
| Regeringsvorm | Parlementaire republiek |
| President | George Vella (sinds 2019) |
| Premier | Robert Abela (sinds 2020) |
| Godsdienst | Christendom (90%) Geen religie (5%) Overig (5%) |
| Taal | Maltees (Malti) Engels (English) |
| Munteenheid | Euro |
| Volkslied | L-Innu Malti |
| Nationale feestdag | 21 september |
| Landcode | MLT |
De Republiek Malta (Maltees: Repubblika ta' Malta, Engels: Republic of Malta) is een land en eilandengroep. Het ligt in de Middellandse Zee, tussen Italië en Libië. Malta ligt in Europa en is lid van de Europese Unie.
Malta heeft 411.277 inwoners. De twee officiële talen zijn Maltees en Engels.
Geschiedenis
Prehistorie
Malta werd waarschijnlijk voor het eerst bewoond rond 5200 v.Chr. Toen kwamen kolonisten uit Sicilië hier aan wal. Zij namen niet alleen vee, zoals geiten en schapen, maar ook gewassen, zoals tarwe en linzen mee. Er zijn spulletjes, zoals potten en gereedschap, gevonden in grotten. Daarom denken historici (mensen die geschiedenis hebben gestudeerd) dat ze in grotten leefden, maar dat weten ze niet zeker. Er zijn namelijk nog veel mysteries over Malta's eerste bewoners.
Vanaf ongeveer 4500 v.Chr. begonnen de Maltezers hun grotten te verlaten. Ze bouwden nu ovale hutten van (klei)steen om in te wonen. Er zijn in deze hutjes ook simpele beeldjes gevonden. De vroege Maltezers hadden dus een of ander geloof of bepaalde rituelen, maar ook daarvan is verder niks bekend.
Na 4100 v.Chr. brak de kopertijd aan. Het grappige is dat ze helemaal geen koper gebruikten! De belangrijkste materialen van de vroege Maltezers waren nog steeds steen en obsidiaan. Uit deze tijd hebben archeologen ook rotsgraven gevonden. Daarin werden hele families begraven. Uit deze rotsgraven zijn de Megalithische tempels van Malta ontstaan. Deze tempels, gebouwd tussen 3600 en 2500 v.Chr, zijn UNESCO Werelderfgoed. Ook over de tempels zijn veel onzekerheden. Misschien dienden ze om voorouders te vereren? Ze waren tenslotte ontstaan uit familiegraven. De tempels waren gedecoreerd met figuren. Ook zijn er beeldjes van naakte vrouwen, gewassen en vee teruggevonden. Ze hoopten dus op een gezonde kinderen, goede oogst en goede dieren, vruchtbaarheid dus.
Oudheid
Middeleeuwen
Engelse kolonie
Onafhankelijkheid
Bevolking
De inwoners van Malta worden Maltezen genoemd (man: Maltees, vrouw: Maltese). Vooral vroeger hoorde je vaak Maltezers (man: Maltezer).
Malta heeft 411.277 inwoners. Het is één van de dichtbevolkste landen ter wereld, nog dichter bevolkt dan Nederland en België.
Taal
Malta heeft twee officiële talen: Het Maltees (Malti) en het Engels (English). De meeste mensen hebben het Maltees als moedertaal, maar bijna iedereen spreekt ook goed Engels. Dat het Engels ook officieel is, komt doordat Malta vroeger een Engels kolonie was. Het Engels en het Maltees zijn beide officiële werktalen van de Europese Unie.
Het Maltees is een Semitische taal, net als het Arabisch en het Hebreeuws, maar kent ook veel leenwoorden uit het Engels en het Italiaans. Het wordt geschreven in het Latijnse alfabet, maar dan met een paar extra tekens:
| Hoofdletters | |||||||||||||||||||||||||||||
| A | B | Ċ | D | E | F | Ġ | G | Għ | H | Ħ | I | IE | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Ż | Z |
| Kleine letters | |||||||||||||||||||||||||||||
| a | b | ċ | d | e | f | ġ | g | għ | h | ħ | i | ie | j | k | l | m | n | o | p | q | r | s | t | u | v | w | x | ż | z |
De combinaties għ en ie worden als aparte letters beschouwt, net zoals de ij in het Nederlands.
Godsdienst
Maar liefst 97% van de Maltezen is Rooms-Katholiek. Hiermee is Malta één van de katholiekste landen ter wereld. 48% van de Maltezen bezoekt één van de 376 kerken van het land. Nergens in de Europese Unie is het kerkbezoek zo hoog, maar net zoals in de andere Europese landen neemt het kerkbezoek af: zo'n 1% per jaar.
Bestuur
Malta is een parlementaire republiek. De twee belangrijkste politieke partijen zijn de Partit Nazzjonalista (Nationalistische Partij) en de Malta Labour Party (Maltese Arbeiderspartij). De Arbeiderspartij is momenteel de grootste en heeft 39 van de 65 zetels in het parlement. De overige 30 zijn voor de Nationalistische Partij. De huidige minister-president is Joseph Muscat van de Arbeiderspartij. De president is sinds 2009 partijgenoot George Abela.
Sinds 1 mei 2004 is Malta lid van de Europese Unie. Vier jaar later, in 2008, verving de euro de Maltese lire als munteenheid.
Nadat Malta toetrad tot de Europese Unie, ontstond al snel een groot probleem. Mensen uit Afrika varen met gammele bootjes de Middellandse Zee over naar Europa om daar hun geluk te beproeven. Ze komen dan aan als asielzoeker of illegale immigrant op Malta of het Italiaanse eiland Lampedusa, als ze tenminste niet zijn omgekomen tijdens deze gevaarlijke tocht over zee. Mensensmokkelaars verdienen veel geld met de overtochten, terwijl de immigranten bijna nooit Europa in komen.
Districten
Malta is verdeeld in 68 districten, waarvan 54 op Malta en 14 op Gozo. De Maltese districten zijn vergelijkbaar met de gemeenten in Nederland en België.
Geografie
Het land Malta bestaat uit drie eilanden:
- Malta - Het hoofdeiland
- Gozo (Għawdex) - Kleiner dan Malta, maar lijkt er erg op
- Comino (Kemmuna) - De kleinste, ligt tussen Malta en Gozo in en heeft maar 5 inwoners.
Verder is er nog het kleinere Manoel Island en kleine onbewoonde eilanden, zoals Cominotto, Filfla, Fungus Rock en de Saint Paul's Islands.
Natuur
Steden
Er zien 11 plaatsen op Malta die historisch als stad (città) gezien worden: Birgu (Città Vittoriosa), Bormla (Città Cospicua), Mdina (Città Notabile), Qormi (Città Pinto), Rabat (Gozo) (Città Vittoria of Victoria), Senglea (Città Invicta of Isla), Siġġiewi (Città Ferdinand), Valletta (Città Umilissima), Żabbar (Città Hompesch), Żebbuġ (Malta) (Città Rohan) en Żejtun (Cittá Beland). Dit zijn echter niet de grootste plaatsen van het land.
Malta is een verstedelijkt land. Dat betekent dat er veel steden zijn en minder natuur. De meeste mensen wonen rond de hoofdstad Valetta. Om Valetta heen zijn veel andere steden gegroeid, zoals Sliema of San Ġiljan, wat onder de naam St. Julian's bekend is bij veel jongeren. Zij gaan namelijk daar naartoe om te feesten. Deze stad heeft dan ook veel barretjes en clubs.
Klimaat
Malta heeft een mediterraan klimaat. Dat betekent dat Malta lange, droge zomers en zachte winters heeft. 's Zomers is het er gemiddeld zo'n 26°C. Ook wil de [sirocco]] Dan nog wel eens waaien. Dat is een wind die vanuit het zuiden komt. Vanuit de Sahara waait hij dan over de Middellandse Zee naar Malta. Hij brengt (woestijn)stof en tempraturen van wel 40°C met zich mee, maar veroorzaakt ook stormen.
Ook 's winters is het op Malta niet koud. Het is dan gemiddeld zo'n 12°C. Dit is ook de periode waarin het regent. Gemiddeld valt er jaarlijks zo'n 500 mm neerslag op Malta. Ter vergelijking: In Nederland is dat zo'n 832,5 mm.
Economie
Malta heeft een goede economie. Belangrijk voor het land is de industrie, de scheepsbouw en het toerisme. Hoewel Malta een eilandnatie is, is de visserij niet belangrijk. Het land telt maar zo'n duizend vissers. Er is wel een grote haven, de Malta Freeport, maar die is vooral bedoeld voor containers. Het is de op negen na grootste haven van Europa. Ook de landbouw is maar beperkt. Malta produceert maar 20% van zijn voedsel zelf, dus moet veel voedsel importeren.
Malta is een geliefde vestigingsplaats voor (internet-)gokbedrijven en callcenters. Dit zorgt voor veel banen. Voor callcenters is Malta ideaal. De Maltezen zijn goedkoper (hoeven minder salaris) dan de Engelsen, maar spreken toch perfect Engels.
De munteenheid van Malta is de euro. Deze verving op 1 januari 2008 de Maltese lira.
Transport
Hoewel Malta een klein land is, zijn er ontzettend veel auto's. In tegenstelling tot Nederland en België, rijdt men in Malta aan de linkerkant van de weg, net zoals in het Verenigd Koninkrijk. In totaal telt Malta 2254 km aan wegen, waarvan 87,5% verhard is. De overige 12,5% bestaat uit zandweggetjes.
De belangrijkste vorm van openbaar vervoer is veerweg de bus (xarabank of karozza tal-linja in het Maltees). Er zijn veel buslijnen, waarvan twee stadsbussen voor de hoofdstad Valetta en omgeving. Je kan de bus niet alleen overdag, maar ook 's nachts gebruiken.
Malta kent vijf havens, waarvan drie natuurlijke havens zijn. De grootste is de Malta Freeport (zie kopje economie). Andere havens zijn de Grand Harbour en de Marsamxett Harbour bij Valetta, de Ċirkewwa Harbour en de Mġarr Harbour. Tussen die laatste twee vaart een ferry, die het eiland Malta met het eiland Gozo verbindt.
De internationale luchthaven van Malta is Malta International Airport (Ajruport Internazzjonali ta' Malta). Dit is ook meteen het enige vliegveld. Het is de thuisbasis van de nationale luchtvaartmaatschappij Air Malta, maar ook basis voor Ryanair. Vanuit de Malta wordt er gevlogen naar veel Europese bestemmingen, waaronder Amsterdam, Eindhoven en Brussel.
Onderwijs
Sinds 1947 is op Malta de basisschool verplicht voor alle kinderen. In 1971 is de leerplicht verhoogd tot 16 jaar. De scholen op Malta zijn gratis en zijn of van de staat of van de kerk. Op zowel de basisschool als op de middelbare school is het onderwijs tweetalig Maltees-Engels. Op de universiteit worden de meeste colleges in het Engels gegeven. Malta heeft één universiteit: The University of Malta (L-Università ta' Malta).
Volkslied
Het volkslied van Malta is het L-Innu Malti. De tekst van het lied werd geschreven door Dun Karm Psaila. Het was oorspronkelijk bedoeld als een schoolliedje, maar werd officieel aangenomen als het volkslied van Malta in 1945.
| Originele tekst | Nederlandse vertaling | |
Lil din l-art ħelwa, l-Omm li tatna isimha,
|
Bewaak haar oh heer, zoals u altijd heeft bewaakt.
|
Fotogalerij
- Malta lokatie.png
Locatie in Europa
- Flag of Malta.png
Vlag van Malta
- Malta wapen.gif
Wapen van Malta
Externe link
|
Europese Unie | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||
| Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa | 
| ||
|---|---|---|---|
| Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen |
|||