Televisieprogramma
Het werd gepresenteerd door Jeroen Pauw (links) en Paul Witteman (midden).
Een televisie-programma is een programma op televisie. Zie ook Soorten televisieprogramma's
Verschillende soorten genres
Er zijn verschillende soorten televisieprogramma's (ook wel genres genoemd). Binnen deze soorten bestaan nog onderverdelingen, in het (Engelse) televisiejargon formats. Hieronder een opsomming van verschillende genres en formats met tussen haakjes enkele voorbeelden van het desbetreffende format:
Nieuwsprogramma
In een nieuwsrubriek of journaal wordt het belangrijkste nieuws van de dag besproken. Bekende nieuwsprogramma's zijn het NOS Journaal (op NPO 1), het NOS Jeugdjournaal (op NPO Zapp of NPO 3) en het RTL Nieuws.
Actualiteitenrubriek
In een actualiteitenrubriek wordt een aantal onderwerpen besproken die in het nieuws zijn. Het verschil tussen deze rubrieken en journaals is dat het ook meer een duidingsprogramma (een verdere uitleg) is. Vaak schuiven er experts aan om meer uitleg over een onderwerp te geven. Ook worden er vaak politici, schrijvers, kunstenaars, journalisten en bestuurders uitgenodigd.
In een rubriek worden vaak minder onderwerpen behandeld en wordt er meer tijd besteed aan de onderwerpen. Dat betekent dat de redactie daarin keuzes moet maken. De maatschappelijke achtergrond van een zender of omroep speelt dan een rol. In een rechtse actualiteitenrubriek zoals Goedemorgen Nederland van omroep WNL zal er meer aandacht zijn voor de economie en defensie, terwijl een christelijke actualiteitenrubriek zoals Kruispunt van omroep KRO-NCRV meer aandacht besteedt aan religie, spiritualiteit en de kerk.
Sommige actualiteitenrubrieken geven wel duiding, maar hebben geen duidelijke politieke of levensbeschouwelijke kleur. Voorbeelden hiervan zijn EenVandaag van AVROTROS en Hart van Nederland van SBS6. Verder heb je Netwerk, Nieuwsuur en Terzake.
Documentaire
In documentaires worden echte, historische gebeurtenissen of de natuur in beeld gebracht. Vaak zijn dit films, maar soms worden er ook series met meerdere onderwerpen gemaakt.
Het doel van documentaires is om informatie te geven over belangrijke gebeurtenissen of personen. Soms worden documentaires ook gebruikt om onbekende onderwerpen of personen aan de orde te brengen.
Op NPO 2 en NPO 3 bestaan in volgorde van noemen de rubrieken 2Doc en 3Doc. Verschillende publieke omroepen zenden daarin een documentaire uit. Ook worden er soms losse documentaires uitgezonden. In deze rubrieken worden documentaires als films uitgezonden. Soms worden er ook meerdere afleveringen over een onderwerp uitgezonden. Voorbeelden van zulke series zijn:
- Hij, zij, hen van KRO-NCRV
- Viva l'Umanità! van de Evangelische Omroep.
- Andere Tijden van de NTR en de VPRO
- Het verhaal van Nederland van de NTR
- Welkom in ... van de NTR
Natuurdocumentaire
Natuurdocumentaires zijn ook meestal films van natuuronderzoekers die bepaalde groepen dieren in hun habitat in beeld brengen en hun leven volgen. Voorbeelden:
Reisdocumentaire
Een reisdocumentaire is veelal een gefilmd reisverslag. Dit kan naar allerlei gebieden zijn.
Educatief programma
Een educatief programma is een programma waarvan je iets kunt leren. Dat kan een documentaire zijn, voor volwassenen, maar ook als kinderprogramma. Er kunnen allerlei onderwerpen in getoond en besproken worden. Veel educatieve programma's worden gemaakt door de NTR als schooltelevisieprogramma van SchoolTV.
Drama
Drama's zijn vaak kostbare producties. Het zijn een soort speelfilms, maar dan voor TV. Het kunnen zowel fictieve als non-fictie stukken zijn, waarvan sommigen historisch. Vooral dramastukken van de Engelse TV staan bekend om de prachtige kostuums (kostuumstuk).
Thuiswinkelen
- infomercial (vaak gebruikt tijdens een live evenement waarbij het programma gewoon verder uitgezonden wordt, en in een 2e venster (picture in picture) de reclame getoond wordt. (een samentrekking van de Engelse woorden information en commercial)
Kinder- of jongerenprogramma
Een kinderprogramma of jongerenprogramma is speciaal gericht op kinderen of jongeren, vaak uitgezonden op ZAPP of KETNET. Van veel "grote mensenprogramma's" zijn ook kinderversies gemaakt, vaak aangeduid met 'junior'.
Komedie of sitcom
komedie ook wel sitcom genoemd is veelal een serie van toneelachtige producties. Soms opgenomen in een theater, of anders in een studio met vaak huiselijke decors. Vaak worden komedies door omroepen in het buitenland gekocht.
Debat- en discussieprogramma
Een debat- en discussieprogramma lijkt erg op een praatprogramma, maar nodigt alleen mensen uit om met elkaar in debat te gaan. Het zal in deze programma's vooral gaan over de politiek en maatschalpelijke problemen. In deze programma's worden mensen alleen maar uitgenodigd om hun mening te geven. Waar actualiteitenrubrieken en praatprogramma's vaak ook nog aandacht hebben voor het nieuws, is het doel van debat- en discussieprogramma's om verschillende standpunten te laten zien.
Bekende debat- en discussieprogramma's zijn Het Filosofisch Kwintet van omroep HUMAN en Buitenhof op NPO 1, en het RTL Verkiezingsdebat op RTL 4. Dat laatste debat wordt vaak in aanloop naar een verkiezing uitgezonden. Politici van verschillende politieke partijen gaan dan met elkaar in debat. De NOS en AVROTROS (EenVandaag) zenden vaak ook zulke debatten uit.
Praatprogramma
In praatprogramma's wordt het nieuws van de dag besproken, waarbij gasten worden uitgenodigd om hun mening te geven over de onderwerpen. Net zoals bij actualiteitenrubrieken worden er zowel experts als politici of andere belangrijke personen uitgenodigd.
Het verschil is dat in een actualiteitenrubriek vaak maar een klein aantal gasten wordt uitgenodigd. Deze gast spreekt dan vaak alleen. In een praatprogramma zitten vaak vier tot zes mensen tegelijkertijd aan tafel die samen met de presentator het gesprek voeren.
Ook bij praatprogramma's speelt de achtergrond van een zender of omroep een grote rol. Het praatprogramma Beau wordt bijvoorbeeld op RTL 4 uitgezonden. Die zender richt zich vooral op amusement en probeert een zo groot mogelijk publiek aan te spreken. De onderwerpen zijn daarom vaak makkelijker. Ook heeft het programma meer aandacht voor populaire muziek en sport. Ook het vroegere DWDD is zo'n voorbeeld.
Sophie & Jeroen is een ander type praatprogramma. Dat programma wordt gemaakt door omroep BNNVARA, een linkse omroep. Daarom gaat het in dat programma vaker over onderwerpen zoals armoede, klimaatverandering en discriminatie. Daarnaast is het programma minder gericht op grootschalig amusement, waardoor er meer aandacht is voor literatuur en de kleinkunst. Praatprogramma's worden ook wel een Talkshow genoemd. (Pauw & Witteman, Buitenhof en De zevende dag)
Interviewprogramma
In interviewprogramma's wordt vaak één gast geinterviewd over bepaalde onderwerpen. Dit zijn vaak bekende mensen of mensen die een belangrijke baan hebben. In een interview gaat de volle aandacht uit naar de gast, zodat de interviewer goed kan doorvragen, en het leven en werk van de gast uitgebreid in beeld kan brengen.
Zomergasten is het bekendste interviewprogramma op de Nederlandse televisie. In dit programma worden de gasten drie uur lang geïnterviewd. Het wordt elke zomer door de VPRO op NPO 2 uitgezonden.
Religieus of spiritueel programma
In een religieus of spiritueel programma of een levensbeschouwelijk programma is er veel aandacht voor religie, spiritualiteit en andere onderwerpen die met God te maken hebben. Soms worden er ook rechtstreeks kerkdiensten uitgezonden. Zo zendt KRO-NCRV elke zondagochtend op NPO 1 de Eucharistieviering uit.
Andere voorbeelden van deze programma's zijn Petrus in het land van omroep KRO-NCRV en De Verandering van de Evangelische Omroep (beide op NPO 2). The Passion zou je er ook toe kunnen rekenen.
Consumentenprogramma
Een consumentenprogramma laat veelal de problemen zien waarmee consumenten te maken kunnen hebben. Dat kan gaan om slechte producten of diensten. Voorbeeld:
Cultuurprogramma
In een cultuurprogramma wordt er aandacht besteed aan kunst, cultuur, literatuur, live-style, de kleinkunst en muziek. In deze programma's worden schrijvers, kunstenaars en muzikanten uitgenodigd om over hun werk te praten en een stuk eruit op te voeren.
Voorbeelden van cultuurprogramma's zijn VPRO Boeken of Eus' boekenclub en Podium Klassiek op NPO 2, en Podium ZWART (ommroep ZWART) en On Stage (VPRO) op NPO 3.
Kookprogramma's
Hieronder vallen kook- en bakprogramma's zoals Heel Holland bakt
kunstprogramma's
Hieronder vallen kunstprogramma's zoals Tussen Kunst & Kitsch, De nieuwe Rembrandt, en Beeldenstorm
Live-styleprogramma's
Hieronder vallen live-styleprogramma's als Eigen huis en tuin, BinnensteBuiten, Vtwonen: Weer verliefd op je huis
muziekprogramma's
Hieronder vallen zowel een muziekprogramma op radio als Muziekprogramma op televisie
(Reality) series
- miniserie een lang verhaal of een film die in stukken is geknipt, bijvoorbeeld Band of Brothers
- realityserie (waarin echte personen, dus geen personages, gevolgd worden in hun dagelijkse activiteiten. Het kunnen gewone mensen zijn, zoals in Het leven zoals het is, of bekende landgenoten)
- soapserie (Goede tijden, slechte tijden, Familie en Thuis)
Sportprogramma
In sportprogramma's is er – de naam zegt het al – veel aandacht voor sport. In deze programma's worden vaak wedstrijden of delen van wedstrijden uitgezonden. Vaak worden er ook gasten, meestal oud-sporters, uitgenodigd om commentaar te geven op de sport.
Voorbeelden van sportprogramma's zijn NOS Studio Sport, Sportjournaal en NOS Studio Voetbal op NPO 1. Op Veronica wordt het voetbalprogramma Veronica Offside uitgezonden.
Live-uitzendingen
Live-uitzendingen van sportevenementen, huwelijken, Koningsdag of herdenkingen zoals de Elfstedentocht en de Nederlandse Dodenherdenking.
Amusementsprogramma
Het doel van amusementprogramma's is om het publiek te vermaken.
Amusementsprogramma's zijn er in allerlei vormen. Zo zijn er quizzes, talentenjachten en optredens van artiesten. Bekende amusementsprogramma's zijn De Slimste Mens van omroep KRO-NCRV (NPO 1), en Lachen om Home Video's en Ik hou van holland op SBS6. Op RTL 4 werd ook lang The voice of Holland uitgezonden, maar dat programma is gestopt.
Tekenfilm
tekenfilms zoals:
Quiz
Quizen zoals:
Spelprogramma
- Spelprogramma's, waarin mensen spelletjes moeten doen, zoals
- De Alleskunner,
- Wedden dat..?
Talentenjacht
Talentenjacht, programma's waarin wordt gezocht naar talent, zoals bijvoorbeeld zangtalent:
Satirisch programma
Satirische programma's bestaan in allerlei vormen. Vaak nemen komieken grappen over het nieuws en andere gebeurtenissen. Soms gebeurt dit ook door de hoofdrolspelers uit die gebeurtenissen met stemmetjes en kostuums na te doen.
Voorbeelden van satirische programma's zijn Even tot hier (BNNVARA) op NPO 1, en Draadstaal (AVROTROS) en Plakshot (VPRO) op NPO 3.
Opsporingsprogramma
Opsporing Verzocht is een opsporingsprogramma van AVROTROS. Het is een combinatie van een nieuwsprogramma en actualiteitenrubriek. In het programma worden kijkers opgeroepen om de politie te helpen met het oplossen van misdaden. In het programma wordt nieuws gegeven over inbraken, diefstallen en moorden, maar wordt ook de politie uitgenodigd om deze gebeurtenissen te duiden. Sommige misdaden worden nagespeeld door acteurs, zodat de kijker beter begrijpt wat er is gebeurd. Dat heet een reconstructie.
Overig en mengvormen
Niet alle programma's laten zich netjes in een hokje plaatsen. Zo worden er vaak programma's gemaakt die de actualiteit en amusement, of religie en amusement combineren.
In sommige praatprogramma's zijn bijvoorbeeld de meningen van een groep aan vaste gasten belangrijker dan het geven van informatie of het uitnodigen van deskundigen. Vandaag Inside op SBS6 is daar een goed voorbeeld van. Het programma is een combinatie van een amusement- en praatprogramma, en richt zich op rechtse kijkers. Het draait vooral om de meningen van vaste gasten Johan Derksen en René van der Gijp. Aan de bar worden soms wel deskundigen of journalisten uitgenodigd, maar die gaan in dit programma vooral in discussie met de vaste gasten.
De Avondshow met Arjen Lubach (tot 2024 VPRO) is een combinatie van een praatprogramma en een satirisch programma. In het programma maakt presentator Arjen Lubach veel grappen over het nieuws, maar gaan vaste gasten Diederik Smit, Tex de Wit, Jonathan van het Reve en Soumaya Ahouaoui soms met elkaar in discussie. Hierbij geven ze vaak niet hun eigen mening, maar voeren ze op een grappige manier een nepdebat of -discussie. Ook spelen ze soms de rol van verslaggever of worden ze door Lubach geïnterviewd. Naast de vaste gasten nodigt het programma soms ook daadwerkelijk gasten uit voor een interview.
The Passion is een groot evenement van omroep KRO-NCRV. In dat programma worden het verhaal van de kruisiging van Jezus en de gebeurtenissen die daaraan voorafgingen vertolkt in een musicalformaat. Het programma is daarmee een combinatie tussen een religie- en amusementsprogramma.
Links
Beeld en geluid bewaard vele (vooral Nederlandse) programma's en deze kunnen via hun website opgezocht worden in een database: Website Beeld & Geluid