Tweede Kamerverkiezingen 1946: verschil tussen versies
k (Categorie:Verkiezingen verwijderd; Categorie:Tweede Kamerverkiezingen toegevoegd met HotCat) |
k |
||
(37 tussenliggende versies door 7 gebruikers niet weergegeven) | |||
Regel 1: | Regel 1: | ||
+ | {{Infobox parlementsverkiezingen |
||
− | De '''Tweede Kamerverkiezingen''' van 1946 waren de eerste verkiezingen die gehouden werd na de [[Tweede Wereldoorlog]] op 16 mei 1946. Na de [[invasie]] van de Duitse troepen onder leiding van [[Adolf Hitler]] hielden de Duitsers van 1940 tot 1945 Nederland bezet. Na de oorlog was de wederopbouw van het land en de [[democratie]] zeer belangrijk en stelde de toenmalige [[koningin]] van het [[Koninkrijk der Nederlanden]] een nood-kabinet aan. Een kabinet is een samenwerking tussen meerdere partijen als de grootste partij niet de vereiste 76 zetels haalt. Na het nood-kabinet werd er ook een nood-parlement aangesteld. De verkiezingen in 1946 werd democratisch gehouden en de KVP werd hier de grootste partij. |
||
+ | | naam = Tweede Kamerverkiezingen 1946 |
||
+ | | soort = Tweede Kamerverkiezingen |
||
+ | | vorige = 1937 |
||
+ | | volgende = 1948 |
||
+ | | land = {{NL}} |
||
+ | | datum = 17 mei 1946 |
||
+ | | kiesgerechtigd = 5.275.888 |
||
+ | | opgekomen = 4.912.015 |
||
+ | | opkomstA = 93,10% |
||
+ | | opkomstB = 93.10% |
||
+ | | parlement = Tweede Kamer |
||
+ | | mandaten = zetels |
||
+ | | te verdelen = 100 |
||
+ | | partij1 = Katholieke Volkspartij |
||
+ | | artikel1 = Katholieke Volkspartij |
||
+ | | partijkleur1 = black |
||
+ | | logo1 = Katholieke Volkspartij logo (1946).svg |
||
+ | | lijsttrekker1 = Louis Beel |
||
+ | | stemmen1 = 1.466.582 |
||
+ | | percentage1A = 30,81% |
||
+ | | percentage1B = 30.81% |
||
+ | | mandaten1 = 32 |
||
+ | | partij2 = Partij van de Arbeid |
||
+ | | artikel2 = Partij van de Arbeid |
||
+ | | partijkleur2 = #DF111A |
||
+ | | logo2 = PvdA-logo (1946-1950).png |
||
+ | | lijsttrekker2 = Willem Drees |
||
+ | | stemmen2 = 1.347.940 |
||
+ | | percentage2A = 28,31% |
||
+ | | percentage2B = 28.31% |
||
+ | | mandaten2 = 29 |
||
+ | | partij3 = Anti-Revolutionaire Partij |
||
+ | | artikel3 = Anti-Revolutionaire Partij |
||
+ | | partijkleur3 = #4161A5 |
||
+ | | logo3 = Anti-Revolutionaire Partij logo.svg |
||
+ | | lijsttrekker3 = Jan Schouten |
||
+ | | stemmen3 = 614.201 |
||
+ | | percentage3A = 12,90% |
||
+ | | percentage3B = 12.90% |
||
+ | | mandaten3= 13 |
||
+ | | soortafbeelding = Kaart |
||
+ | | afbeeldingsnaam = Tweede Kamerverkiezingen 1946 (verkiezingskaart).png |
||
+ | | sectie = Kabinet |
||
+ | | regering = Kabinet |
||
+ | | naamregering = Beel I |
||
+ | | regeringssamenstelling = [[Katholieke Volkspartij|KVP]] & [[PvdA]] |
||
+ | | regeringsmandaten = 61 |
||
+ | | totalemandaten = 100 |
||
+ | | richting = [[Centrum (politiek)|Centrum]] tot [[Links (politiek)|centrumlinks]] |
||
+ | | signatuur = Rooms-rood<br />([[katholiek]][[sociaaldemocratie|-sociaaldemocratisch]]) |
||
+ | | regeringsleider = premier |
||
+ | | vorigereg = Willem Schermerhorn |
||
+ | | partijvorige = PvdA |
||
+ | | partijkleurvorige = #DF111A |
||
+ | | volgendereg = Louis Beel |
||
+ | | partijvolgende = KVP |
||
+ | | partijkleurvolgende = black |
||
+ | }} |
||
+ | De '''Tweede Kamerverkiezingen''' van '''1946''' waren de eerste democratisch georganiseerde verkiezingen na de [[Tweede Wereldoorlog]] op 16 mei 1946. Na de oorlog was de wederopbouw van het land en de [[democratie]] zeer belangrijk en stelde toenmalig koningin [[Wilhelmina der Nederlanden|Wilhelmina]] in 1945 een noodkabinet van [[Rooms-Katholieke Staatspartij|RKSP]], [[Sociaal-Democratische Arbeiderspartij|SDAP]] en [[Vrijzinnig-Democratische Bond|VDB]] aan. Later werd de RKSP de [[Katholieke Volkspartij|KVP]] en gingen de SDAP, de VDB en de [[Christelijk-Democratische Unie|CDU]] op in de [[PvdA]]. Uiteindelijk werd een jaar later besloten tot het uitschrijven van Tweede Kamerverkiezingen, waarbij er toen nog 100 zetels verdeeld werden; er was sprake van een meerderheid wanneer enkele partijen bij elkaar 51 zetels hadden (of wanneer één partij dat had, maar dat komt eigenlijk niet voor). Deze partijen kunnen dan een (meerderheids)kabinet vormen. |
||
− | Er was een opkomst van 93,1%, wat inhoudt dat 93,1% van de kiesgerechtigden ook kwam stemmen. Het kabinet dat door de verkiezingen aan de macht kwam was [[Kabinet-Beel I|het eerste kabinet van]] [[Louis Beel]]. |
||
+ | In de [[Nederland]]se politiek hadden lang de drie grote confessionele partijen de dienst uitgemaakt: de [[calvijn|gereformeerde]] [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]], de [[katholiek]]e RKSP (nu KVP) en de [[Nederlandse Hervormde Kerk|hervormde]] [[Christelijk-Historische Unie|CHU]]. Toch hoopte de PvdA de grootste te worden, omdat in het [[Verenigd Koninkrijk|VK]] zusterpartij [[Labour Party|Labour]] verrassend won van Churchills [[Conservative Party|Conservatieven]] (terwijl Churchill werd en nog steeds wordt geroemd om zijn leiderschap tijdens WOII). Daarnaast probeerde de nieuwe PvdA openlijk niet alleen arbeiders, maar alle lagen van de samenleving aan te spreken met haar pamfletten en verkiezingsaffiches: de partij vormde zich om tot een [[volkspartij]]. (Tegenwoordig lijkt dat misschien normaal, maar het is belangrijk om hier te bedenken dat Nederland nog sterk [[verzuiling|verzuild]] was.) Hiermee hoopte de partij tussen de 35 en 40 zetels te halen. Uiteindelijk viel het resultaat voor de PvdA tegen: de partij haalde 29 zetels. De Katholieke Volkspartij van [[Louis Beel]] werd de grootste partij. Hiermee werd het [[Kabinet-Beel I]] het eerste democratisch verkozen kabinet na de Tweede Wereldoorlog. |
||
− | == Resultaat van de verkiezingen == |
||
+ | |||
− | {| class="wikitable" style="text-align:left;" |
||
+ | == Deelnemende partijen == |
||
+ | |||
+ | |||
+ | <gallery mode="packed" heights="200px"> |
||
+ | Bestand:1946election Poster PvdA.jpg|Lijst 1: [[Partij van de Arbeid]] |
||
+ | Bestand:Verkiezingsaffiche KVP (1946).png|Lijst 2: [[Katholieke Volkspartij]] |
||
+ | Bestand:Verkiezingsaffiche ARP (1946).png|Lijst 3: [[Anti-Revolutionaire Partij]] |
||
+ | Bestand:PvdV 1946 (4).jpg|Lijst 5: [[Partij van de Vrijheid]] |
||
+ | Bestand:Affiche CPN 1946 meer welvaart.jpg|Lijst 6: [[Communistische Partij van Nederland]] |
||
+ | </gallery> |
||
+ | |||
+ | {| class="wikitable" |
||
|- |
|- |
||
+ | ! colspan="2" | Lijst !! Partij !! Lijsttrekker !! Richting !! Stroming |
||
− | ! Logo !! Partij !! Lijsttrekker !! Zetels verkiezingen<br>1937<br>[[Tweede Kamerverkiezingen 1937|←]] !! '''Zetels verkiezingen'''<br>'''1946'''<br>'''→''' !! Winst/verlies zetels |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:#DF111A" | <div style="color:white">'''1'''</div> || [[Bestand:PvdA-logo (1946-1950).png|50px]] || [[Partij van de Arbeid]]<br />(PvdA) || [[Willem Drees]] || [[Links (politiek)|Centrumlinks]] tot [[Links (politiek)|links]] || <p> [[Sociaaldemocratie]] </p> [[Socialisme|Democratisch socialisme]] |
||
− | | || [[Katholieke Volkspartij]]<br>(KVP) || [[Louis Beel]] || 31 || '''32''' || +1 |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:black" | <div style="color:white">'''2'''</div> || [[Bestand:Katholieke Volkspartij logo (1946).svg|50px]] || [[Katholieke Volkspartij]]<br />(KVP) || [[Louis Beel]] || [[Centrum (politiek)|Centrum]] tot [[Rechts (politiek)|centrumrechts]] || <p> [[Christendemocratie]]<br /><small>([[katholiek]])</small></p>[[Sociaal-conservatisme]] |
||
− | | [[Bestand:PvdA Logo small.svg|40px]] || [[Partij van de Arbeid]]<br>(PvdA) || Onbekend || 31 || '''29''' || +2 |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:#4161A5" | <div style="color:white">'''3'''</div> || [[Bestand:Anti-Revolutionaire Partij logo.svg|50px]] || [[Anti-Revolutionaire Partij]]<br />(ARP) || [[Jan Schouten]] || [[Rechts (politiek)|Centrumrechts]] || <p> [[Christendemocratie]]<br /><small>([[calvijn|gereformeerd]])</small> </p>[[Sociaal-conservatisme]] |
||
− | | || [[Anti-Revulitionaire Partij]]<br>(ARP) || Onbekend || 17 || '''13''' || -4 |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:#182149 " | <div style="color:white">'''4'''</div> || [[Bestand:Christelijk-Historische Unie logo 1950 (rond).svg|50px]] || [[Christelijk-Historische Unie]]<br />(CHU) || [[Hendrik Tilanus]] || [[Rechts (politiek)|Centrumrechts]] || <p> [[Christendemocratie]]<br /><small>([[Nederlandse Hervormde Kerk|hervormd]])</small></p> <p> [[Sociaal-conservatisme]] </p> [[Economisch liberalisme]] |
||
− | | || [[Communistische Partij Nederland]]<br>(CPN) || Onbekend || 3 || '''10''' || +7 |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:#2D4A6A " | <div style="color:white">'''5'''</div> || [[Bestand:Partij van de Vrijheid (1946-1948) logo.svg|50px]] || [[Partij van de Vrijheid]]<br />(PvdV)|| [[Aart Hendrik Willem Hacke]]<br />[[Steven Edzo Broeils Bierema]] || [[Rechts (politiek)|Centrumrechts]] tot [[Rechts (politiek)|rechts]] || <p> [[Conservatief-liberalisme]] </p>[[Economisch liberalisme]] |
||
− | | || [[Christelijk-Historische Unie]]<br>(CHU) || idem || 8 || '''8''' || - |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:red " | <div style="color:white">'''6'''</div> || [[Bestand:CPN emblem used between 1947-1949.png|50px]] || [[Communistische Partij van Nederland]]<br />(CPN) || [[Gerben Wagenaar]] || [[Radicaal-links]] || <p> [[Communisme]] </p> [[Marxisme|Marxisme-leninisme]] |
||
− | | || [[Protestantse Unie]]<br>(PU) || Idem || - || '''0''' || - |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:#E95D0F " | <div style="color:white">'''7'''</div> || [[Bestand:SGP logo (1979–2000).svg|50px]] || [[Staatkundig Gereformeerde Partij]]<br />(SGP) || [[Gerrit Hendrik Kersten]] || [[Rechts (politiek)|Rechts]] || <p>[[Christelijk-rechts]]<br /><small>([[bevindelijk gereformeerd]])</small></p><p>[[Theocratie|Theocratische politiek]]<p>[[Monarchisme]]</p>[[Sociaal-conservatisme]] |
||
− | | || [[Partij van de Vrijheid]]<br>(PvdV)<br><small>(niet verwarren met [[PVV]])</small> || Idem || 4 || '''6''' || +2 |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:blue" | <div style="color:white">'''8'''</div> || [[Bestand:LatinCross.png|50px]] || [[Protestantse Unie]]<br />(PU) || [[Jan Krijger]] || [[Rechts (politiek)|Rechts]] || <p>[[Christelijk-rechts]]<br /><small>([[orthodox-protestantisme|orthodox-protestants]])</small><p>[[Theocratie|Theocratische politiek]]<p>[[Sociaal-conservatisme]]</p>Anti[[katholiek]] |
||
− | | [[Bestand:SGP Logo.svg|50px]] || [[Staatkundig Gereformeerde Partij]]<br>(SGP) || Idem || - || '''2''' || +2 |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:#F37A6F " | <div style="color:white">'''9'''</div> || [[Bestand:Bellamylogo.png|50px]] || [[Nederlandse Bellamypartij]]<br />(NBP) || [[Jan Horsmeijer]] || [[Links (politiek)|Centrumlinks]] || <p>[[Christelijk-links]]</p><p> [[Christensocialisme]] </p> [[Edward Bellamy|Bellamyutopie]] |
||
− | | || [[Bellamy]] || Idem || - || '''0''' || - |
||
|- |
|- |
||
+ | | style="background:white " | <div style="color:black">'''10'''</div> || || [[Lijst-Lopes]] || [[Leonhard Alexander Rodrigues Lopez]] || [[Centrum (politiek)|Centrum]] || [[Economisch liberalisme]] |
||
− | | || [[Lopes]] || Idem || - || '''0''' || +2 |
||
|- |
|- |
||
− | | || Overigen || Overige, idem || 4 || '''0''' || 0 |
||
|} |
|} |
||
+ | == Verkiezingsuitslag == |
||
− | {{Navigatie Tweede Kamerverkiezingen}} |
||
+ | === Landelijk === |
||
+ | {| style="width:100%; text-align:center;" |
||
+ | |+ style="width:50%; text-align:right" | [[Bestand:Black Arrow Down.svg|12px]]<span class="nowrap"> </span> |
||
+ | |- style="color:white;" |
||
+ | | style="background:black; width:32.0%;" | '''32''' |
||
+ | | style="background:#DF111A; width:29.0%;" | '''29''' |
||
+ | | style="background:#4161A5; width:13.0%;" | '''13''' |
||
+ | | style="background:#FF0000; width:10.0%;" | '''10''' |
||
+ | | style="background:#182149; width:8.0;" | '''8''' |
||
+ | | style="background:#2D4A6A; width:6.0%;" | '''6''' |
||
+ | | style="background:#E95D0F; width:2.0%;" | '''2''' |
||
+ | |- |
||
+ | | <span style="color: black;">'''KVP'''</span> |
||
+ | | <span style="color: #DF111A;">'''PvdA'''</span> |
||
+ | | <span style="color: #4161A5;">'''ARP'''</span> |
||
+ | | <span style="color: #FF0000;">'''CPN'''</span> |
||
+ | | <span style="color: #182149;">'''CHU'''</span> |
||
+ | | <span style="color: #2D4A6A;">'''PvdV'''</span> |
||
+ | | <span style="color: #E95D0F;">'''SGP'''</span> |
||
+ | |} |
||
+ | {| style="width:100%; text-align:center;" |
||
+ | |+ style="width:50%; text-align:right" | [[Bestand:Black Arrow Down.svg|12px]]<span class="nowrap"> </span> |
||
+ | |- style="color:white;" |
||
+ | | style="background:#3a5795; width:61.0%;" | '''61''' |
||
+ | | style="background:#dc143c; width:39.0%;" | '''39''' |
||
+ | |- |
||
+ | | <span style="color:#3a5795;">'''coalitie'''<br /><small>(KVP + PvdA)</small></span> |
||
+ | | <span style="color:#dc143c;">'''oppositie'''</span> |
||
+ | |} |
||
+ | [[Bestand:Black Arrow Down.svg|12px]] <small>''= 50% (50/100) van de zetels''</small><br /> |
||
+ | '''%''' <small>''= Percentage van het totaal aantal stemmen''</small><br /> |
||
+ | ◉ <small>''= Aantal zetels''</small> |
||
+ | |||
+ | [[Bestand:Tweede Kamer der Staten-Generaal (1946).png|thumb|right|250px|Zetelverdeling Tweede Kamer na de verkiezingen]] |
||
+ | [[Bestand:Kabinet-Beel I.png|thumb|right|250px|Het [[Kabinet-Beel I]] dat 47 dagen na de verkiezingen gevormd is (3 juli 1946).]] |
||
+ | {| class="wikitable" |
||
+ | |- |
||
+ | ! colspan="3" rowspan="2" | Partij !! rowspan="2" | Lijsttrekker !! colspan="2" style="color:gray" | [[Tweede Kamerverkiezingen 1937|'''1937''']] !! colspan="2" | '''1946''' !! colspan="2" | Verschil |
||
+ | |- |
||
+ | ! % !! <span style="font-weight:normal;">◉</span> !! % !! <span style="font-weight:normal;">◉</span> !! % !! <span style="font-weight:normal;">◉</span> |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:black" | || [[Katholieke Volkspartij]] || KVP || [[Louis Beel]] || style="color:gray" | 28,84% || style="color:gray" | 31 || 30,81% || '''32''' || style="color:green" | +1,97% || style="color:green" | '''+1''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:#DF111A" | || [[Partij van de Arbeid]] || PvdA || [[Willem Drees]] || style="color:gray" | 29,94% || style="color:gray" | 31 || 28,31% || '''29''' || style="color:red" | -1,63% || style="color:red" | '''-2''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:#4161A5" | || [[Anti-Revolutionaire Partij]] || ARP || [[Jan Schouten]] || style="color:gray" | 16,40% || style="color:gray" | 17 || 12,90% || '''13''' || style="color:red" | -3,50% || style="color:red" | '''-4''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:#FF0000" | || [[Communistische Partij van Nederland]] || CPN || [[Gerben Wagenaar]] || style="color:gray" | 3,35% || style="color:gray" | 3 || 10,56% || '''10''' || style="color:green" | +7,21% || style="color:green" | '''+7''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:#182149" | || [[Christelijk-Historische Unie]] || CHU || [[Hendrik Tilanus]] || style="color:gray" | 7,46% || style="color:gray" | 8 || 7,84% || '''8''' || style="color:green" | +0,38% || style="color:gray" | '''0''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:#2D4A6A" | || [[Partij van de Vrijheid]] || PvdV ||[[Aart Hendrik Willem Hacke]]<br />[[Steven Edzo Broeils Bierema]] || style="color:gray" | 3,95% || style="color:gray" | 4 || 6,41% || '''6''' || style="color:green" | +2,46% || style="color:green" | '''+2''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:#E95D0F" | || [[Staatkundig Gereformeerde Partij]] || SGP || [[Gerrit Hendrik Kersten]] || style="color:gray" | 1,94% || style="color:gray" | 2 || 2,14% || '''2''' || style="color:green" | +0,20% || style="color:grey" | '''0''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:brown" | || [[Nationaal-Socialistische Beweging]] || NSB || [[Anton Mussert]]<br /><small>''([[executie|geëxecuteerd]])''</small> || style="color:gray" | 4,22% || style="color:gray" | 4 || - || '''-''' || style="color:red" | -4,22% || style="color:red" | '''-4''' |
||
+ | |- |
||
+ | | style="background:grey" | || colspan="3" style="color:gray" | ''overige partijen'' || style="color:gray" | 3,89% || style="color:gray" | 0 || style="color:gray" | 1,03% || style="color:grey" | '''0''' || style="color:red" | -2,86% || style="color:gray" | '''0''' |
||
+ | |- |
||
+ | ! colspan="4" | ''totaal'' || style="color:gray" | 100,00% || style="color:gray" | 100 || 100,00% || 100 || ± 24,43%<sup>*</sup> || ± 20<sup>*</sup> |
||
+ | |- |
||
+ | |} |
||
+ | <sup>*</sup> ''verschuiving van stem- en zetelverhoudingen t.o.v. 1937'' |
||
+ | |||
+ | === Regionaal === |
||
+ | ==== Provinciaal ==== |
||
+ | {| class="wikitable" |
||
+ | |- |
||
+ | !Provincie !! [[Katholieke Volkspartij|KVP]] !! [[Partij van de Arbeid|PvdA]] !! [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]] !! [[Communistische Partij van Nederland|CPN]] !! [[Christelijk-Historische Unie|CHU]] !! [[Partij van de Vrijheid|PvdV]] !! [[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]] |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Drenthe}}||5,78%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''39,38%'''</div>||19,16%||7,12%||12,05%||15,79%||0,23% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Friesland}}||6,67%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''37,54%'''</div>||23,83%||10,06%||15,63%||4,68%||0,66% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Gelderland}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''31,64%'''</div>||28,27%||11,96%||4,55%||12,96%||6,43%||3,54% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Groningen}}||5,52%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''35,51%'''</div>||22,52%||14,56%||9,31%||11,18%||0,12% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Limburg}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''79,55%'''</div>||12,53%||0,92%||5,64%||0,55%||0,65%||0,16% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Noord-Brabant}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''77,66%'''</div>||12,50%||3,28%||2,24%||2,30%||1,07%||0,64% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Noord-Holland}}||23,17%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''32,57%'''</div>||10,03%||21,12%||4,20%||6,96%||0,49% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Overijssel}}||26,64%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''28,72%'''</div>||13,92%||10,37%||10,86%||5,37%||2,73% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Utrecht}}||25,77%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''29,05%'''</div>||17,26%||7,55%||9,63%||6,19%||3,49% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Zeeland}}||20,89%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''24,60%'''</div>||16,32%||2,76%||17,29%||7,20%||9,80% |
||
+ | |- |
||
+ | |{{Zuid-Holland}}||18,62%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''31,92%'''</div>||16,55%||11,26%||8,21%||8,54%||3,56% |
||
+ | |- |
||
+ | |[[Bestand:Noordoostpolder vlag.svg|border|20px]] [[Noordoostpolder]]||23,38%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''28,78%'''</div>||17,16%||18,27%||7,43%||2,03%||1,59% |
||
+ | |- |
||
+ | | '''{{NL}}''' || style="background:black" |<div style="color:white">'''''30,81%'''''</div>||''28,31%''||''12,90%''||''10,56%''||''7,84%''||''6,41%''||''2,14%'' |
||
+ | |- |
||
+ | |} |
||
+ | |||
+ | ==== Grootstedelijk ==== |
||
+ | [[Bestand:Verkiezingen 1946. Verkiezingscampagne. Affiches (op bruggen) te Amsterdam, Bestanddeelnr 901-7358.jpg|300px|right|thumb|Verkiezingsaffiches in Amsterdam]] |
||
+ | {| class="wikitable" |
||
+ | |- |
||
+ | ! Stad !! Provincie !! [[Katholieke Volkspartij|KVP]] !! [[Partij van de Arbeid|PvdA]] !! [[Anti-Revolutionaire Partij|ARP]] !! [[Communistische Partij van Nederland|CPN]] !! [[Christelijk-Historische Unie|CHU]] !! [[Partij van de Vrijheid|PvdV]] !! [[Staatkundig Gereformeerde Partij|SGP]] |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Amsterdam]] || {{Noord-Holland}}||17,61%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''33,28%'''</div>||8,66%||30,61%||3,06%||6,58%||0,19% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Haarlem]] || {{Noord-Holland}}||28,32%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''37,26%'''</div>||9,13%||15,05%||3,06%||6,88%||0,31% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Den Haag]] || {{Zuid-Holland}}||21,51%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''32,58%'''</div>||13,87%||13,68%||5,81%||11,77%||0,78% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Rotterdam]] || {{Zuid-Holland}}||14,41%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''39,44%'''</div>||13,29%||18,51%||4,79%||7,52%||2,03% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Utrecht (stad)|Utrecht]] || {{Utrecht}}||29,25%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''35,11%'''</div>||12,56%||11,30%||5,22%||5,67%||0,88% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] ||{{Zeeland}}||7,13%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''39,06%'''</div>||22,02%||5,81%||14,58%||6,06%||5,35% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Den Bosch]] ||{{Noord-Brabant}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''70,38%'''</div>||20,33%||1,90%||5,04%||0,91%||1,29%||0,15% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Eindhoven]] ||{{Noord-Brabant}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''61,39%'''</div>||26,61%||3,58%||4,95%||1,34%||1,93%||0,19% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Tilburg]] ||{{Noord-Brabant}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''76,67%'''</div>||14,66%||1,35%||5,82%||0,65%||0,67%||0,18% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Maastricht]] ||{{Limburg}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''62,20%'''</div>||26,57%||0,96%||7,77%||0,41%||1,86%||0,24% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Arnhem]] ||{{Gelderland}}||30,57%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''37,37%'''</div>||7,62%||10,16%||5,67%||8,24%||0,37% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Nijmegen]] ||{{Gelderland}}|| style="background:black" |<div style="color:white">'''60,37%'''</div>||24,46%||2,20%||6,42%||2,80%||3,50%||0,24% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Zwolle]] ||{{Overijssel}}||17,67%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''42,10%'''</div>||15,22%||9,45%||8,00%||6,06%||1,50% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Enschede]] ||{{Overijssel}}||22,04%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''33,96%'''</div>||10,26%||23,34%||4,50%||5,64%||0,26% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Groningen (stad)|Groningen]] ||{{Groningen}}||8,49%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''38,64%'''</div>||17,12%||17,51%||7,85%||10,19%||0,19% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Assen]] ||{{Drenthe}}||3,64%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''49,04%'''</div>||20,00%||8,43%||7,73%||11,06%||0,10% |
||
+ | |- |
||
+ | | [[Noordoostpolder]] || [[Bestand:Noordoostpolder vlag.svg|border|20px]] [[Noordoostpolder]]||23,38%|| style="background:#DF111A" |<div style="color:white">'''28,78%'''</div>||17,16%||18,27%||7,43%||2,03%||1,59% |
||
+ | |- |
||
+ | |} |
||
+ | |||
+ | {{Navigatie Tweede Kamerverkiezingen}} |
||
[[Categorie:Tweede Kamerverkiezingen]] |
[[Categorie:Tweede Kamerverkiezingen]] |
Huidige versie van 2 mrt 2024 om 14:01
Tweede Kamerverkiezingen 1946 | |
---|---|
← 1937 |
1948 → |
Land | Nederland |
Datum | 17 mei 1946 |
Uitslag | |
Kiesgerechtigd | 5.275.888 personen |
Opgekomen | 4.912.015 personen |
Opkomst | 93,10%
|
Parlement | Tweede Kamer |
Te verdelen | 100 zetels |
Katholieke Volkspartij 30,81% | |
Partij van de Arbeid 28,31% | |
Anti-Revolutionaire Partij 12,90% | |
de volledige resultaten staan verder in dit artikel. | |
Kaart | |
Kabinet | |
Kabinet | Beel I |
Samenstelling | KVP & PvdA (61 van de 100 zetels) |
Richting | Centrum tot centrumlinks |
Signatuur | Rooms-rood (katholiek-sociaaldemocratisch) |
Vorige premier |
Volgende premier
|
Portaal Politiek |
De Tweede Kamerverkiezingen van 1946 waren de eerste democratisch georganiseerde verkiezingen na de Tweede Wereldoorlog op 16 mei 1946. Na de oorlog was de wederopbouw van het land en de democratie zeer belangrijk en stelde toenmalig koningin Wilhelmina in 1945 een noodkabinet van RKSP, SDAP en VDB aan. Later werd de RKSP de KVP en gingen de SDAP, de VDB en de CDU op in de PvdA. Uiteindelijk werd een jaar later besloten tot het uitschrijven van Tweede Kamerverkiezingen, waarbij er toen nog 100 zetels verdeeld werden; er was sprake van een meerderheid wanneer enkele partijen bij elkaar 51 zetels hadden (of wanneer één partij dat had, maar dat komt eigenlijk niet voor). Deze partijen kunnen dan een (meerderheids)kabinet vormen.
In de Nederlandse politiek hadden lang de drie grote confessionele partijen de dienst uitgemaakt: de gereformeerde ARP, de katholieke RKSP (nu KVP) en de hervormde CHU. Toch hoopte de PvdA de grootste te worden, omdat in het VK zusterpartij Labour verrassend won van Churchills Conservatieven (terwijl Churchill werd en nog steeds wordt geroemd om zijn leiderschap tijdens WOII). Daarnaast probeerde de nieuwe PvdA openlijk niet alleen arbeiders, maar alle lagen van de samenleving aan te spreken met haar pamfletten en verkiezingsaffiches: de partij vormde zich om tot een volkspartij. (Tegenwoordig lijkt dat misschien normaal, maar het is belangrijk om hier te bedenken dat Nederland nog sterk verzuild was.) Hiermee hoopte de partij tussen de 35 en 40 zetels te halen. Uiteindelijk viel het resultaat voor de PvdA tegen: de partij haalde 29 zetels. De Katholieke Volkspartij van Louis Beel werd de grootste partij. Hiermee werd het Kabinet-Beel I het eerste democratisch verkozen kabinet na de Tweede Wereldoorlog.
Deelnemende partijen
Lijst 1: Partij van de Arbeid
Lijst 2: Katholieke Volkspartij
Lijst 3: Anti-Revolutionaire Partij
Lijst 5: Partij van de Vrijheid
Lijst 6: Communistische Partij van Nederland
Verkiezingsuitslag
Landelijk
32 | 29 | 13 | 10 | 8 | 6 | 2 |
KVP | PvdA | ARP | CPN | CHU | PvdV | SGP |
61 | 39 |
coalitie (KVP + PvdA) |
oppositie |
= 50% (50/100) van de zetels
% = Percentage van het totaal aantal stemmen
◉ = Aantal zetels
Partij | Lijsttrekker | 1937 | 1946 | Verschil | |||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
% | ◉ | % | ◉ | % | ◉ | ||||
Katholieke Volkspartij | KVP | Louis Beel | 28,84% | 31 | 30,81% | 32 | +1,97% | +1 | |
Partij van de Arbeid | PvdA | Willem Drees | 29,94% | 31 | 28,31% | 29 | -1,63% | -2 | |
Anti-Revolutionaire Partij | ARP | Jan Schouten | 16,40% | 17 | 12,90% | 13 | -3,50% | -4 | |
Communistische Partij van Nederland | CPN | Gerben Wagenaar | 3,35% | 3 | 10,56% | 10 | +7,21% | +7 | |
Christelijk-Historische Unie | CHU | Hendrik Tilanus | 7,46% | 8 | 7,84% | 8 | +0,38% | 0 | |
Partij van de Vrijheid | PvdV | Aart Hendrik Willem Hacke Steven Edzo Broeils Bierema |
3,95% | 4 | 6,41% | 6 | +2,46% | +2 | |
Staatkundig Gereformeerde Partij | SGP | Gerrit Hendrik Kersten | 1,94% | 2 | 2,14% | 2 | +0,20% | 0 | |
Nationaal-Socialistische Beweging | NSB | Anton Mussert (geëxecuteerd) |
4,22% | 4 | - | - | -4,22% | -4 | |
overige partijen | 3,89% | 0 | 1,03% | 0 | -2,86% | 0 | |||
totaal | 100,00% | 100 | 100,00% | 100 | ± 24,43%* | ± 20* |
* verschuiving van stem- en zetelverhoudingen t.o.v. 1937
Regionaal
Provinciaal
Provincie | KVP | PvdA | ARP | CPN | CHU | PvdV | SGP |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Drenthe | 5,78% | 39,38% |
19,16% | 7,12% | 12,05% | 15,79% | 0,23% |
Friesland | 6,67% | 37,54% |
23,83% | 10,06% | 15,63% | 4,68% | 0,66% |
Gelderland | 31,64% |
28,27% | 11,96% | 4,55% | 12,96% | 6,43% | 3,54% |
Groningen | 5,52% | 35,51% |
22,52% | 14,56% | 9,31% | 11,18% | 0,12% |
Limburg | 79,55% |
12,53% | 0,92% | 5,64% | 0,55% | 0,65% | 0,16% |
Noord-Brabant | 77,66% |
12,50% | 3,28% | 2,24% | 2,30% | 1,07% | 0,64% |
Noord-Holland | 23,17% | 32,57% |
10,03% | 21,12% | 4,20% | 6,96% | 0,49% |
Overijssel | 26,64% | 28,72% |
13,92% | 10,37% | 10,86% | 5,37% | 2,73% |
Utrecht | 25,77% | 29,05% |
17,26% | 7,55% | 9,63% | 6,19% | 3,49% |
Zeeland | 20,89% | 24,60% |
16,32% | 2,76% | 17,29% | 7,20% | 9,80% |
Zuid-Holland | 18,62% | 31,92% |
16,55% | 11,26% | 8,21% | 8,54% | 3,56% |
Noordoostpolder | 23,38% | 28,78% |
17,16% | 18,27% | 7,43% | 2,03% | 1,59% |
Nederland | 30,81% |
28,31% | 12,90% | 10,56% | 7,84% | 6,41% | 2,14% |
Grootstedelijk
Stad | Provincie | KVP | PvdA | ARP | CPN | CHU | PvdV | SGP |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Amsterdam | Noord-Holland | 17,61% | 33,28% |
8,66% | 30,61% | 3,06% | 6,58% | 0,19% |
Haarlem | Noord-Holland | 28,32% | 37,26% |
9,13% | 15,05% | 3,06% | 6,88% | 0,31% |
Den Haag | Zuid-Holland | 21,51% | 32,58% |
13,87% | 13,68% | 5,81% | 11,77% | 0,78% |
Rotterdam | Zuid-Holland | 14,41% | 39,44% |
13,29% | 18,51% | 4,79% | 7,52% | 2,03% |
Utrecht | Utrecht | 29,25% | 35,11% |
12,56% | 11,30% | 5,22% | 5,67% | 0,88% |
Middelburg | Zeeland | 7,13% | 39,06% |
22,02% | 5,81% | 14,58% | 6,06% | 5,35% |
Den Bosch | Noord-Brabant | 70,38% |
20,33% | 1,90% | 5,04% | 0,91% | 1,29% | 0,15% |
Eindhoven | Noord-Brabant | 61,39% |
26,61% | 3,58% | 4,95% | 1,34% | 1,93% | 0,19% |
Tilburg | Noord-Brabant | 76,67% |
14,66% | 1,35% | 5,82% | 0,65% | 0,67% | 0,18% |
Maastricht | Limburg | 62,20% |
26,57% | 0,96% | 7,77% | 0,41% | 1,86% | 0,24% |
Arnhem | Gelderland | 30,57% | 37,37% |
7,62% | 10,16% | 5,67% | 8,24% | 0,37% |
Nijmegen | Gelderland | 60,37% |
24,46% | 2,20% | 6,42% | 2,80% | 3,50% | 0,24% |
Zwolle | Overijssel | 17,67% | 42,10% |
15,22% | 9,45% | 8,00% | 6,06% | 1,50% |
Enschede | Overijssel | 22,04% | 33,96% |
10,26% | 23,34% | 4,50% | 5,64% | 0,26% |
Groningen | Groningen | 8,49% | 38,64% |
17,12% | 17,51% | 7,85% | 10,19% | 0,19% |
Assen | Drenthe | 3,64% | 49,04% |
20,00% | 8,43% | 7,73% | 11,06% | 0,10% |
Noordoostpolder | Noordoostpolder | 23,38% | 28,78% |
17,16% | 18,27% | 7,43% | 2,03% | 1,59% |
Tweede Kamerverkiezingen | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|