2005

---

2005 was een jaar in de 21e eeuw.

Gebeurtenissen

• H5N1, een ook voor mensen gevaarlijke variant van vogelgriep, verspreidt zich vanuit China en Zuidoost-Azië over de wereld.

Januari

• 9. Mahmoud Abbas wordt gekozen tot nieuwe president van de Palestijnse Autoriteit
• 31. In Irak worden voor het eerste in decennia verkiezingen gehouden waaraan meer partijen meedoen. Ondanks aanslagen van militante soennieten is de opkomst onverwacht hoog.

Februari

• 5. Na het overlijden van president Étienne Eyadéma van Togo pleegt het leger een staatsgreep en installeert zijn zoon Faure Eyadéma.
• 14. De vroegere premier Rafik Hariri van Libanon komt om bij een zelfmoordaanslag in Beiroet.

Maart

• 25. In het Franse Boulogne-sur-Mer vindt een grote vijfdaagse bijeenkomst plaats van Esperantisten om het honderdjarig jubileum van Universele Esperantocongressen te herdenken.

April

• 2. Paus Johannes Paulus II overlijdt aan de gevolgen van een septische shock en hartstilstand. Op 19 april wordt, na een conclaaf van slechts anderhalve dag, de Duitse kardinaal Joseph Ratzinger verkozen tot de nieuwe paus. Ratzinger neemt de naam Benedictus XVI aan.

Mei

• 13. Nadat demonstranten in de Oezbeekse stad Andijan honderden gevangenen hebben bevrijd, opent het leger het vuur op de menigte. Er zouden ruim 700 doden zijn gevallen. De regering van Oezbekistan spreekt van ongeveer 70.
• 16. Sony onthult de Playstation 3.
• 30. Amerikaanse studente Natalee Holloway verdwijnt spoorloos op Aruba.

• 29 mei en 1 juni - In twee referenda stemmen eerst Frankrijk en daarna ook Nederland tegen het Verdrag tot vaststelling van een Grondwet voor Europa.

Juni

• 13. De ministers van financiën van de G8 verklaren zich bereid de schulden kwijt te schelden van de 18 Heavily Indebted Poor Countries voor de volgende G8 top.

Juli

• 4. Na 13 jaar burgeroorlog worden in Burundi parlementsverkiezingen gehouden.
• 7. Terroristische aanslagen in Londen in het openbaar vervoer; 52 doden en minimaal 700 gewonden.
• 16. Er vallen minstens 90 doden door een zelfmoordaanslag in de buurt van een sjiitische moskee in Moussayeb (Irak).
• 23. In de Litouwse hoofdstad Vilnius wordt een week lang het Universeel Esperantocongres gehouden.

Augustus

• 7. De regering van Israël besluit definitief tot terugtrekking uit de Gazastrook.
• 8. Iran verklaart aan de verrijking van uranium voor vreedzame doeleinden te willen gaan werken. De Iraanse nucleaire plannen brengen het land al het gehele jaar in conflict met de Verenigde Staten van Amerika en andere landen, omdat deze bang zijn dat Iran van plan is de technologie te gebruiken voor het ontwikkelen van kernwapens.
• 15. De Indonesische regering en de GAM-rebellen ondertekenen te Helsinki een vredesovereenkomst die een einde moet maken aan het 29-jarige conflict omtrent Atjeh.
• 29. De orkaan Katrina trekt verwoestend over de stad New Orleans.

September

• 18. Na 30 jaar zijn er weer vrije parlementsverkiezingen in Afghanistan.
• 18. Bij verkiezingen in Duitsland (zie Duitsland - Verkiezingen 2005) halen noch CDU/CSU+FDP, noch SPD+Groenen een meerderheid. Als regering treedt uiteindelijk een grote coalitie van CDU/CSU en SDP aan, geleid door Angela Merkel, de eerste vrouwelijke bondskanselier.
• 24. In de Domkerk te Utrecht vindt de eerste openbare uitvoering plaats van een teruggevonden feestcantate van Johann Sebastian Bach. Alles mit Gott und nichts ohn' Ihn"werd in oktober 1713 ten gehore gebracht bij de verjaardag van de hertog van Saksen-Weimar.

Oktober

• 3. Start van de onderhandelingen over de toetreding van Turkije tot de EU (zie EU en Turkije).
• 5. Orkaan Stan teistert Mexico en Centraal-Amerika.
• 8. Een zware aardbeving treft Pakistan en zijn buurlanden, zie aardbeving Kasjmir 2005.
• 11. Het Generatiepact wordt door de regering-Verhofstadt II aan het Belgische parlement voorgesteld.
• 15. In een referendum wordt de nieuwe Irakese grondwet aanvaard.
• 19. In Irak begint het strafproces tegen de voormalige dictator Saddam Hoessein.
• 27. Elf uitgewezen asielzoekers komen om in een brand in het detentiecentrum op Schiphol-Oost.
• 27. Rellen breken uit onder jongeren van Noord-Afrikaanse afkomst in Clichy-sous-Bois, een voorstad van Parijs, en verspreiden zich later over heel Frankrijk. Pas na de uitroeping van de noodtoestand en het instellen van een avondklok op 8 november wordt het weer rustiger. Zie: Rellen in Frankrijk 2005.

November

• 15. Politiek activist, publicist en journalist Louis Sévèke wordt doodgeschoten in het centrum van Nijmegen.
• 25. Door storm en winterse buien ontstaat de langste avondspits in Nederland ooit: er staat 802 kilometer file om 18.00 uur. Pas om 05.20 uur, de volgende ochtend, zijn alle files opgelost. Honderden reizigers (ook per trein) brengen de nacht door in opvangplaatsen.

December

• 5. Start van het proces tegen de leden van de Hofstadgroep.
• 18. De Indiaanse leider Evo Morales wint de presidentsverkiezingen in Bolivia.

Films

• Star Wars: Episode III - Revenge of the Sith (VS)
• Kameleon 2 (Nederland)
• De Griezelbus (Nederland)
• King Kong (Nieuw-Zeeland/VS)
• Charlie and the Chocolate Factory (VS)
• Buitenspel (België)
• Harry Potter en de Vuurbeker (VS)

Geboren

Maart

• 26. Luana van Nederland, dochter van Prins Johan Friso en Prinses Mabel.

Mei

• 31. Felicia van Nederland, dochter van Prins Maurits en Prinses Marilène.

Juni

• 26. Prinses Alexia, dochter van koningin Máxima en koning Willem-Alexander.

Oktober

• 4. Emmanuel van België, zoon van Prins Filip en Prinses Mathilde
• 15. Prins Christian, zoon van kroonprins Frederik en Prinses Mary

December

• 13. Prins Nicolas en Prins Aymeric, tweeling van Prins Laurent en Prinses Claire.

Overleden

Januari

• 6. Tarquinio Provini (72), Italiaans motorcoureur
• 7. Rosemary Kennedy (86), zuster van voormalig VS-president John F. Kennedy
• 9. Rob Brunia (57), schaker. Bekend geworden door de Stappenmethode.
• 10. Joséphine-Charlotte van België (77), Belgisch groothertogin van Groothertogdom Luxemburg
• 10. José Manuel Pérez (41), Spaans motorcoureur, overleden tijdens de rally van Dakar
• 11. Fabrizio Meoni (47), Italiaans motorcoureur, overleden tijdens de rally van Dakar
• 25. Max Velthuijs (81), Nederlands schrijver en tekenaar van kinderboeken (onder andere de boeken van "Kikker")
• 26. Rudi Falkenhagen (71), Nederlands acteur

Februari

• 7. Paul Wilking (80), Nederlands crimineel, beter bekend onder zijn bijnaam Pistolen Paultje
• 8. Gaston Rahier (58), Belgisch ex-wereldkampioen motorcross en voormalig winnaar van de rally Parijs-Dakar
• 12. Rob Punt (47), Nederlands motorcoureur
• 25. Peter Benenson (83), Brits jurist, oprichter van Amnesty International
• 25. Max Schuchart (84), Nederlands dichter, journalist en vertaler van onder meer In de ban van de ring
• 26. Jef Raskin (61), Amerikaans medeontwerper van de Apple Macintosh, expert op het gebied van interfaces

Maart

• 3. Rinus Michels (77), Nederlands voetballer en voetbaltrainer
• 15. Loe de Jong (90), Nederlands historicus en journalist
• 15. Bert Pronk (54), Nederlands wielrenner

April

• 2. Paus Johannes Paulus II (84), Pools geestelijke, paus sinds 1978 en daarmee leider van de Rooms-Katholieke Kerk
• 5. Saul Bellow (89), joods-Amerikaans schrijver en winnaar Nobelprijs voor literatuur
• 6. Prins Rainier III van Monaco (81), Monegaskisch staatshoofd
• 6. Gerard Peters (84), Nederlands weg- en baanwielrenner
• 9. Anton Heyboer (81), Nederlands excentriek schilder
• 11. John Maas (67), Nederlands Inspecteur-Generaal der Krijgsmacht
• 17. Hans Gruijters (73), Nederlands minister en oprichter D66

Mei

• 2. Theofiel Middelkamp (91), Nederlands wielrenner
• 2. Bob Hunter (63), oprichter en eerste voorzitter van Greenpeace
• 4. Ignace van Swieten (62), Nederlands voetbalscheidsrechter
• 10. Joe Grant (96), tekenaar van Sneeuwwitje

Juli

• 1. Karel Glastra van Loon (42), Nederlands schrijver en journalist
• 24. Joop Ritmeester van de Kamp (84), Nederlands KLM-directeur
• 27. Marten Toonder (93), Nederlands striptekenaar
• 31. Wim Duisenberg (70), Nederlands econoom, politicus en president ECB

Augustus

• 3. Dick Heyward (90), Australisch hoofd van UNICEF
• 30. Henny van Andel-Schipper (115), Nederlandse en oudste mens ter wereld
• 31. Józef Rotblat (96), Brits natuurkundige, Nobelprijswinnaar en vredesactivist

September

• 9. Mil Lenssens (78), Belgisch geestelijk vader van het kinderprogramma Tik Tak
• 18. Michael Park (39), Brits rally-copiloot, navigator van rallycoureur Markko Märtin
• 18. Luciano van den Berg (21), Nederlands voetballer
• 20. Simon Wiesenthal (96), Oostenrijks speurder naar nazi-oorlogsmisdadigers
• 22. Joop Doderer (84), Nederlands acteur, voornamelijk bekend als Swiebertje

Oktober

• 20. André van der Louw (72), Nederlands politicus
• 21. Karin Adelmund (56), Nederlands oud-staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen
• 21. Bernard Schnieders (47), Nederlands motorsporter
• 25. Frans van Dusschoten (72), Nederlands conferencier, imitator en stemartiest

November

• 2. John Mieremet (44), Nederlands crimineel
• 10. George van Kleef (44), Nederlands crimineel
• 14. Jan Beelaerts van Blokland (95), Nederlands militair en verzetsstrijder
• 15. Louis Sévèke (41), Nederlands politiek activist en journalist
• 29. David di Tommaso (26), Frans voetballer

December

• 5. Frits Philips (100), Nederlands vierde bestuursvoorzitter van het elektronicaconcern Philips
• 5. Ben Tijnagel (41), Nederlands ijshockeyer
• 6. Charly Gaul (72), Luxemburgs wielrenner
• 14. Leopold Vermeiren (91), Vlaams jeugdboekenschrijver (De Rode Ridder)