IJsland: verschil tussen versies

Versie van 23 jan 2014 20:22

Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt.
Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren.
De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel.
Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Werk in uitvoering
Aan dit artikel wordt nog hard gewerkt.

Republiek IJsland Lýðveldið Ísland
Hoofdstad	Reykjavik
Aantal inwoners	376.000 (2021)
Oppervlakte	102.775 km²
Regeringsvorm	Parlementaire republiek
President	Guðni Thorlacius Jóhannesson (sinds 2016)
Premier	Katrín Jakobsdóttir (sinds 2017)
Godsdienst	Christendom (75,1%) Geen religie (21,5%) Overig (3,4%)
Taal	IJslands (íslenska)
Munteenheid	IJslandse kroon
Volkslied	Lofsöngur
Nationale feestdag	17 juni
Landcode	ISL

IJsland (IJslands: Ísland) is een eiland én land in Europa. Het land ligt in het uiterste noorden van de Atlantische Oceaan, op de grens met de Noordelijke IJszee. De hoofdstad is Reykjavik, de noordelijkste hoofdstad van de wereld.

IJsland is, zoals de naam al zegt, een koud land met veel sneeuw. Toch staat het land ook bekend om zijn warmwaterbronnen.

Geschiedenis

Bevolking

99% van de bevolking is IJslander. De IJslanders zijn nakomelingen van de Vikingen. De meeste buitenlanders komen uit Denemarken.

Ongeveer de helft van de IJslandse bevolking woont in Reykjavik en omgeving.

Aan het einde van de 19e eeuw begon de bevolking van IJsland opeens heel snel te groeien. Waar in 1850 nog zo'n 50.000 mensen op het eiland woonden, waren dat er rond 1900 al 75.000! Inmiddels heeft IJsland 315.281 inwoners, iets minder dan de stad Utrecht.

De IJslanders hebben geen achternamen. Als je voornaam Oláf is, en je vader heet Karl, dan is je volledige naam Oláf Karlsson; Olaf Karelszoon dus. Als meisje eindigt je naam op dóttir, bijvoorbeeld Oláfsdóttir; in het Nederlands dus Olafsdochter. Deze 'achternamen' noem je patroniemen. Ook in de Lage Landen werden die vroeger gebruikt. De patroniemen zijn niet heel belangrijk in IJsland. Telefoonboeken staan bijvoorbeeld gesorteerd op voornaam, in plaats van op patroniem.

Godsdienst

Zo'n 85% van de IJslanders hoort bij de Evangelisch-Lutherse Kerk van IJsland, de staatskerk. Het overige deel van de bevolking is ook grotendeels christelijk. Zo is 5% van de bevolking katholiek. Hoewel veel IJslanders gelovig zijn, gaan er maar weinig naar de kerk.

Taal

Bijna iedereen op IJsland spreekt het IJslands als moedertaal. Het IJslands is een Germaanse taal, om precies te zijn, een eiland-Scandinavische taal, net als het Faeröers. Het IJslands stamt af van het Oudnoors, wat de Viking-kolonisten in de 9e eeuw meebrachten naar IJsland. Omdat IJsland in de eeuwen daarna weinig contact had met de rest van Europa, is de taal amper veranderd. Het IJslands kent bijvoorbeeld heel weinig leenwoorden. Er is zelfs een instituut dat er op let dat er niet te veel leenwoorden de taal insluipen. In plaats van leenwoorden te 'lenen', combineert het IJslands gewoon bestaande woorden of gebruiken ze oude woorden die niet meer worden gebruikt.

Het IJslandse alfabet bestaat uit 32 letters:

Hoofdletters
A	Á	B	D	Ð	E	É	F	G	H	I	Í	J	K	L	M	N	O	Ó	P	R	S	T	U	Ú	V	X	Y	Ý	Þ	Æ	Ö
Kleine letters
a	á	b	d	ð	e	é	f	g	h	i	í	j	k	l	m	n	o	ó	p	r	s	t	u	ú	v	x	y	ý	þ	æ	ö

Je ziet dat er wat extra letters zijn, zoals de eth (ð, spreek uit als een d met je tong tussen je tanden, zoals in het Engelse this) en de thorn (þ, spreek uit als een t met je tong tussen je tanden, zoals in het Engelse thin). Maar er missen ook letters, zoals de C en de Z.

Geografie

Bestuurlijke indeling

Bestand:Regio's van IJsland.png

De acht regio's van IJsland

IJsland bestaat uit acht regio's. Deze acht regio's zijn verdeeld in 79 gemeenten.

Steden

Natuur

Economie

Transport

Media

De publieke omroep van IJsland is RÚV, tot 2011 bekend als Sjónvarpið, wat IJslands is voor 'de televisie'. Deze bestaat sinds 1966. Andere, commerciële, zenders zijn Stöð 2, SkjárEinn en ÍNN. Er zijn natuurlijk ook lokale televisiezenders. De belangrijskte kranten zijn Morgunblaðið en Fréttablaðið.

Onderwijs

Het IJslandse onderwijs is anders ingedeeld dan het Nederlandse en Belgische. Her eerste niveau is de leikskóli: de speelschool. Deze is voor kinderen van één tot en met zes jaar en is niet verplicht. Het is een soort peuterspeelzaal en ouders moeten voor hun kind betalen om naar school te gaan. Na de leikskóli gaan de kinderen naar de grunnskóli, letterlijk vertaald basisschool. De grunnskóli is voor kinderen van zes tot en met zestien jaar en is voor iedereen verplicht. Het is dus de basis- en middelbare school in een. Na de grunnskóli kunnen de leerlingen naar de framhaldsskóli (letterlijk vertaald: voortgezette school), maar dat is niet verplicht. Daarna kunnen ze naar de universiteit.

De belangrijkste universiteit is de Universiteit van IJsland in Reykjavik. Andere universiteiten zijn de Reykjavík Universiteit, de Universiteit van Akureyri, de Agriculturele Universiteit van IJsland (landbouwuniversiteit) en de Bifröst Universiteit.

Volkslied

Fout in widget Youtube: unable to write file /usr/share/mediawiki/extensions/Widgets/compiled_templates/wrt68c8285db4a545_94785758

Al sinds de onafhankelijkheid van het land in 1944 is het Lofsöngur het IJslandse volkslied. Het is geschreven in 1874 om de stichting van de hoofdstad Reykjavik door de Vikingen duizend jaar eerder te herdenken. Hier is de tekst:

Originele tekst		Nederlandse vertaling
Ó, guð vors lands! Ó, lands vors guð! Vér lofum þitt heilaga, heilaga nafn! Úr sólkerfum himnanna hnýta þér krans þínir herskarar, tímanna safn. Fyrir þér er einn dagur sem þúsund ár og þúsund ár dagur, ei meir: eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár, sem tilbiður guð sinn og deyr. Íslands þúsund ár, Íslands þúsund ár, eitt eilífðar smáblóm með titrandi tár, sem tilbiður guð sinn og deyr.		Oh, god van ons land! Oh, van ons land de god! We vereren uw heilige, heilige naam! uit zonnestelsels vlechten uw legioenen u een krans in alle eeuwigheid (eigenlijk: de verzameling van alle tijd) Voor u is een dag als duizend jaar en duizend jaar als een dag, meer niet: een eeuwige bloem met trillende tranen dat zijn god vereert en dan sterft. IJslands duizend jaar IJslands duizend jaar een eeuwige bloem met trillende tranen dat zijn god vereert en dan sterft.

Fotogalerij

IJsland lokatie.png

Lokatie in Europa
IJsland sateliet.png

Satelietfoto
IJsland sat.jpg

Satelietfoto in winter
Vlag van IJsland
IJsland wapen.gif

Wapen van IJsland

Externe link

CIA worldfactbook

Europese Unie

Lidstaten:	België · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Griekenland · Hongarije · Ierland · Italië · Kroatië · Letland · Litouwen · Luxemburg · Malta · Nederland · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Zweden
Ultraperifere gebieden:	Frankrijk: Frans-Guyana · Guadeloupe · Martinique · Mayotte · Réunion · Saint-Martin Portugal: Azoren · Madeira Spanje: Canarische Eilanden
Kandidaat-lidstaten:	Albanië · Bosnië en Herzegovina · Moldavië · Montenegro · Noord-Macedonië · Oekraïne · Servië · Turkije

	Landen, afhankelijke gebieden en niet-erkende staten in Europa
Albanië · Andorra · Armenië · Azerbeidzjan · België · Bosnië en Herzegovina · Bulgarije · Cyprus · Denemarken · Duitsland · Estland · Finland · Frankrijk · Georgië · Griekenland · Hongarije · IJsland · Ierland · Italië · Kazachstan · Kroatië · Letland · Liechtenstein · Litouwen · Luxemburg · Malta · Moldavië · Monaco · Montenegro · Nederland · Noord-Macedonië · Noorwegen · Oekraïne · Oostenrijk · Polen · Portugal · Roemenië · Rusland · San Marino · Servië · Slovenië · Slowakije · Spanje · Tsjechië · Turkije · Vaticaanstad · Verenigd Koninkrijk · Wit-Rusland · Zweden · Zwitserland Alle schuine landen liggen ook in een ander werelddeel. Afhankelijke gebieden: Ålandseilanden · Faeröer · Gibraltar · Guernsey · Jan Mayen · Jersey · Man · Spitsbergen Niet-erkende staten: Donetsk · Kosovo · Loegansk · Transnistrië · Tsjetsjenië

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{werk}}
 {{IJsland}}
-'''IJsland''' ([[IJslands]]: ''Ísland'') is een [[eiland]] in [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Het land ligt in het uiterste noorden van de [[Atlantische Oceaan]] op de grens met de [[Noordelijke IJszee]]. De [[hoofdstad]] is [[Reykjavik]]. IJsland heeft ook veel ''eeuwige sneeuw''. In IJsland betaald men met de [[IJslandse kroon]]. Het is een erg koud en dunbevolkt land met een enorme grote oppervlakte. Er komen in sommige afgelegen dorpen soms zelf [[IJsberen]] op straat lopen.
+'''IJsland''' ([[IJslands]]: ''Ísland'') is een [[eiland]] én land in [[Europa (werelddeel)|Europa]]. Het land ligt in het uiterste noorden van de [[Atlantische Oceaan]], op de grens met de [[Noordelijke IJszee]]. De [[hoofdstad]] is [[Reykjavik]], de noordelijkste hoofdstad van de wereld.
+IJsland is, zoals de naam al zegt, een koud land met veel sneeuw. Toch staat het land ook bekend om zijn warmwaterbronnen.
 ==Geschiedenis ==
@@ Regel 8: / Regel 10: @@
 == Bevolking ==
+% van de bevolking is IJslander. De IJslanders zijn nakomelingen van de [[Vikingen]]. De meeste buitenlanders komen uit [[Denemarken]].
+Ongeveer de helft van de IJslandse bevolking woont in Reykjavik en omgeving.
+Aan het einde van de 19e eeuw begon de bevolking van IJsland opeens heel snel te groeien. Waar in [[1850]] nog zo'n 50.000 mensen op het eiland woonden, waren dat er rond [[1900]] al 75.000! Inmiddels heeft IJsland 315.281 inwoners, iets minder dan de stad [[Utrecht (stad)|Utrecht]].
+De IJslanders hebben geen achternamen. Als je voornaam Oláf is, en je vader heet Karl, dan is je volledige naam Oláf Karlsson; Olaf Karelszoon dus. Als meisje eindigt je naam op dóttir, bijvoorbeeld Oláfsdóttir; in het Nederlands dus Olafsdochter. Deze 'achternamen' noem je patroniemen. Ook in de [[Lage Landen]] werden die vroeger gebruikt. De patroniemen zijn niet heel belangrijk in IJsland. Telefoonboeken staan bijvoorbeeld gesorteerd op voornaam, in plaats van op patroniem.
 === Godsdienst ===
+Zo'n 85% van de IJslanders hoort bij de [[Evangelisch-Lutherse Kerk van IJsland]], de staatskerk. Het overige deel van de bevolking is ook grotendeels [[Christendom|christelijk]]. Zo is 5% van de bevolking [[Rooms-Katholieke Kerk|katholiek]]. Hoewel veel IJslanders gelovig zijn, gaan er maar weinig naar de [[kerk]].
 === Taal ===
+Bijna iedereen op IJsland spreekt het [[IJslands]] als [[moedertaal]]. Het IJslands is een [[Germaanse taal]], om precies te zijn, een eiland-Scandinavische taal, net als het [[Faeröers]]. Het IJslands stamt af van het Oudnoors, wat de Viking-kolonisten in de 9e eeuw meebrachten naar IJsland. Omdat IJsland in de eeuwen daarna weinig contact had met de rest van Europa, is de taal amper veranderd. Het IJslands kent bijvoorbeeld heel weinig leenwoorden. Er is zelfs een instituut dat er op let dat er niet te veel leenwoorden de taal insluipen. In plaats van leenwoorden te 'lenen', combineert het IJslands gewoon bestaande woorden of gebruiken ze oude woorden die niet meer worden gebruikt.
+Het IJslandse alfabet bestaat uit 32 letters:
+{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse;"
+|-
+|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="33" | '''Hoofdletters'''
+|-
+|width=3% align="center"|[[A]]||width=3% align="center"|[[Á]]||width=3% align="center"|[[B]]||width=3% align="center"|[[D]]||width=3% align="center"|[[Eth|Ð]]||width=3% align="center"|[[E]]||width=3% align="center"|[[É]]||width=3% align="center"|[[F]]||width=3% align="center"|[[G]]||width=3% align="center"|[[H]]||width=3% align="center"|[[I]]||width=3% align="center"|[[Í]]||width=3% align="center"|[[J]]||width=3% align="center"|[[K]]||width=3% align="center"|[[L]]||width=3% align="center"|[[M]]||width=3% align="center"|[[N]]||width=3% align="center"|[[O]]||width=3% align="center"|[[Ó]]||width=3% align="center"|[[P]]||width=3% align="center"|[[R]]||width=3% align="center"|[[S]]||width=3% align="center"|[[T]]||width=3% align="center"|[[U]]||width=3% align="center"|[[Ú]]||width=3% align="center"|[[V]]||width=3% align="center"|[[X]]||width=3% align="center"|[[Y]]||width=3% align="center"|[[Ý]]||width=3% align="center"|[[Thorn (letter)|Þ]]||width=3% align="center"|[[Æ]]||width=3% align="center"|[[Ö]]
+|-
+|align="center" colspan="33" | '''Kleine letters'''
+|-
+|align="center"|a||align="center"|á||align="center"|b||align="center"|d||align="center"|ð||align="center"|e||align="center"|é||align="center"|f||align="center"|g||align="center"|h||align="center"|i||align="center"|í||align="center"|j||align="center"|k||align="center"|l||align="center"|m||align="center"|n||align="center"|o||align="center"|ó||align="center"|p||align="center"|r||align="center"|s||align="center"|t||align="center"|u||align="center"|ú||align="center"|v||align="center"|x||align="center"|y||align="center"|ý||align="center"|þ||align="center"|æ||align="center"|ö
+|}
+Je ziet dat er wat extra letters zijn, zoals de eth (ð, spreek uit als een d met je tong tussen je tanden, zoals in het Engelse ''this'') en de thorn (þ, spreek uit als een t met je tong tussen je tanden, zoals in het Engelse ''thin''). Maar er missen ook letters, zoals de [[C]] en de [[Z]].
 == Geografie ==
@@ Regel 62: / Regel 82: @@
 == Media ==
+De [[publieke omroep]] van IJsland is RÚV, tot 2011 bekend als Sjónvarpið, wat IJslands is voor 'de televisie'. Deze bestaat sinds [[1966]]. Andere, commerciële, zenders zijn Stöð 2, SkjárEinn en ÍNN. Er zijn natuurlijk ook lokale televisiezenders. De belangrijskte kranten zijn Morgunblaðið en Fréttablaðið.
 == Onderwijs ==
 Het IJslandse [[onderwijs]] is anders ingedeeld dan het [[Nederland]]se en [[België|Belgische]]. Her eerste niveau is de ''leikskóli'': de speelschool. Deze is voor kinderen van één tot en met zes jaar en is niet verplicht. Het is een soort [[peuterspeelzaal]] en ouders moeten voor hun kind betalen om naar school te gaan. Na de leikskóli gaan de kinderen naar de ''grunnskóli'', letterlijk vertaald [[basisschool]]. De grunnskóli is voor kinderen van zes tot en met zestien jaar en is voor iedereen verplicht. Het is dus de basis- en middelbare school in een. Na de grunnskóli kunnen de leerlingen naar de ''framhaldsskóli'' (letterlijk vertaald: voortgezette school), maar dat is niet verplicht. Daarna kunnen ze naar de [[universiteit]].
-De belangrijkste universiteit is de University of Iceland in Reykjavik. Andere universiteiten zijn de Reykjavík Universiteit, de Universiteit van Akureyri, de Agriculturele Universiteit van IJsland (landbouwuniversiteit) en de Bifröst Universiteit.
+De belangrijkste universiteit is de Universiteit van IJsland in Reykjavik. Andere universiteiten zijn de Reykjavík Universiteit, de Universiteit van Akureyri, de Agriculturele Universiteit van IJsland (landbouwuniversiteit) en de Bifröst Universiteit.
 == Volkslied ==


Nummer op kaartje	Naam	Vertaling	Hoofdplaats	Inwoners	Oppervlakte
1.	Höfuðborgarsvæðið	Hoofdstedelijke regio	Reykjavik	191.612	1042 km²
2.	Suðurnes	Zuidelijk schiereiland	Keflavík	18.880	818 km²
3.	Vesturland	Westland	Borgarnes	15.025	9522 km²
4.	Vestfirðir	Westfjorden	Ísafjörður	7470	9409 km²
5.	Norðurland vestra	Noordland west	Sauðárkrókur	7452	12.592 km²
6.	Norðurland eystra	Noordland oost	Akureyri	28.555	22.695 km²
7.	Austurland	Oostland	Egilsstaðir	15.350	21.986 km²
8.	Suðurland	Zuidland	Selfoss	22.917	24.690 km²