Oeganda

Republiek Oeganda Republic of Uganda Jamhuri ya Uganda
Hoofdstad	Kampala
Aantal inwoners	42.885.900 (2021)
Oppervlakte	241.550 km²
Regeringsvorm	Presidentiële republiek
President	Yoweri Museveni (sinds 1986)
Premier	Robinah Nabbanja (sinds 2021)
Godsdienst	Christendom (84,4%) Islam (13,7%) Overig/geen (1,9%)
Taal	Engels (English) Swahili (Kiswahili)
Munteenheid	Oegandese shilling
Volkslied	Oh Uganda, Land of Beauty
Nationale feestdag	9 oktober
Landcode	UGA

Oeganda is een land in Afrika. Het is gelegen in het oostelijk deel van Centraal-Afrika. Het land bezit geen zeekust(en) en wordt in het noorden begrensd door Soedan, in het oosten door Kenia, in het zuiden door Tanzania en Rwanda en in het westen door Zaïre. Het land heeft nog steeds een plattelandssamenleving; meer dan 80% van de beroepsbevolking is nog steeds werkzaam in de landbouw. Het land heeft in de jaren ’70 onder het regime van generaal Idi Amin Dada veel te maken gehad met ontwrichte samenleving en verslechterde economie. Onder de regering-Obote is het land erin geslaagd de verminkte banden met andere landen als Tanzania te verbeteren. Tanzania was direct verantwoordelijk voor de van Amin.

Geologie

Landschap

Oeganda bestaat voor het grootste gedeelte uit een hoogvlakte die gemiddeld gezien zo’n 1250 meter hoog is en die naar het noorden toe geleidelijk afloopt. Ten westen van deze hoogvlakte loopt een stuk van de Oost-Afrikaanse Slent of Rift Valley, waarin onder andere het Albert- en Edwardmeer liggen. Tussen deze meren is weer het Ruwenzori-gebergte met als top de Margherita Peak die 5109 hoog is. Zuidelijk van het Edwardmeer liggen de Virunga Mountains, die hoogten bereiken van tot boven de 4 kilometer. Door Oeganda loopt ook de langste rivier ter wereld: de Nijl.

Klimaat

Door zijn ligging langs de evenaar heet Oeganda vanzelfsprekend een tropisch klimaat, waar het minimum rond de 17⁰C en de gemiddelde temperatuur is 30⁰C. Rond de 2 km hoog is deze 7⁰C lager. De gemiddelde neerslag is redelijk veel voor een Afrikaans land; tussen de 400 mm in het noordoosten to 2000 mm in de bergen. Het klimaat is precies andersom i.v.m. Nederland; januari is de warmste maand en juli de koudste. In Oeganda ligt ook het grootste meer van Afrika; het Victoriameer.

Flora en fauna

De tropische wouden die oorspronkelijk het grootste deel van Oeganda bedekten, hebben op de meeste plekken plaats moeten maken voor cultuurgrond. Alleen in de moerasgebieden en eilanden vindt men nog de oorspronkelijke begroeiing. Rond Lake Kwania en Lake Kyoga komen uitgestekte papyrusmoerassen voor. Het droge noordoosten staat bekend om zijn steppelandschap en hier komen vrijwel geen bomen voor. Typerend voor het landschap zijn giraffen, olifanten, neushoorns, leeuwen, zebra’s, antilopen, gorilla’s en chimpansees. Ongeveer 3% van het oppervlak wordt ingenomen door nationale wildparken waar vaak ongerepte natuur te vinden is.

Cultuurlandschap

Oeganda’s gemiddelde bevolkingsdichtheid bedroeg in 1985 66 inwoners per km². Dit is bijzonder, omdat dit redelijk veel is voor een Afrikaans land. Het noord-oosten met zijn droge savannen en steppen is het minst bevolkte gedeelte van Oeganda. De dichtstbevolkte gebieden zijn rond het Victoriameer; hier zitten ook de hoofdstad onder andere, Kampala, en grote steden als Jinja en Entebbe. Ongeveer 10% van de bevolking woont in de steden, waarvan de helft weer in Kampala, die Kampala daarbij een grote stad maakt met zo’n 800.000 inwoners. De godsdienst is zo verdeeld

1. . Rooms-katholicisme (49,6%)
2. . Protestantisme (26,2%)
3. . Traditionele godsdiensten (12,6%)
4. . Islam (6,6%)
5. . Overige godsdiensten (5%)

Geschiedenis

Voor de 20e eeuw

Rond de 12e eeuw kwamen vanuit het westen Bantoe-talige volkeren binnen die het zuidwestelijke deel van Oeganda bezetten. In de `4e eeuw werden deze verenigd in een aantal koninkrijken onder heerschappij van de Chwezi. In de zuidelijke koninklijken werd de macht overgenomen door de Hima, volkeren uit Ethiopië. Dit gebeurde omstreeks 1500. Onder hun heerschappij werd onder andere het koninkrijk Ankole gesticht. De noordelijke koninkrijken werden veroverd door de Nilotisch-talige Luo, waartoe de Acholi behoorden. De Luo stamden af van het zuiden van Soedan. Hun vorsten van de Bito-clan heersten over het koninkrijk Bunyoro ten oosten van het Albertmeer en over het kleinere Boeganda ten zuidoosten van het meer. In de 16e en 17e eeuw was Bunyoro het machtigste rijk in Zuid-Oeganda. Omstreeks het begin van de 18e eeuw werd het voorbijgestreefd door Boeganda dat op dat moment steeds machtiger werd. Als eerste Europeaan bezocht de Engelse ontdekkingsreiziger John Hanning Speke Oeganda, in 1862. Ik 1877 kwamen de eerste anglicaanse zendelingen, in 1879 de missionarissen uit Frankrijk. In 1885 werd in Berlijn besloten dat Oeganda geheel binnen de Britse sfeer zou vallen. In de loop der tijd werden Bunyoro, Toro en Ankole ook Brits protectoraat. Onder dit Britse bestuur kreeg Oeganda een koloniale economie.

De 20e eeuw

Oeganda kreeg in 1921 een wetgevende raad, maar het zou tot 1945 duren voordat de eerste zwarte Afrikaan mocht plaatsvinden in de raad en tot het midden van de jaren ’50 tot Afrikanen een groot aantal zetels kregen toegewezen. Boeganda streefde ondertussen naar onafhankelijkheid en op 1 januari 1961 riep het formeel haar onafhankelijk uit, maar dit werd niet aanvaard door de Britten. Uiteindelijk kwam men toch op een overeenkomst en werd Oeganda op 9 oktober 1962 onafhankelijk. Oeganda kende toentertijd twee grote partijen: het Uganda People’s Congress (UPC) en de Democratic Party (DP). De protestanten steunden de eerste en de rooms-katholieken de tweede, maar hoewel er meer rooms-katholieken waren won de UPC in samenwerking met de KYP (Kabaka Yekka Party) toch de verkiezingen. Hierdoor werd Milton Obote premier, die het land in 1964 een republiek maakte. Kabaka (koning) Mutesa II werd hierbij president. Na 2 jaar kwam er toch een breuk. Mutesa II ging in ballingschap naar Groot-Brittannië, waar hij in ’69 stierf. In 1967 kreeg Oeganda een nieuwe grondwet en het land werd een eenheid. Toen Obote in ’71 bij een conferentie in Singapore was werd hij afgezet door Generaal Amin. Amin was erg populair op dat moment, vooral onder mensen die ontevreden waren over het socialistische beleid van Obote. De wreedheid van het regime van Amin werd echter al snel duidelijk; de Oboto-aanhangers werden slachtoffer van zijn moordlustige beleid. Obote kreeg ondertussen asiel in Tanzania, waardoor de banden met Tanzania veel slechter werden omdat hun Obote een geschiktere leider vonden. Onder Amin begon de economie van het land veel meer te wankelen. In ’72 werden veel Aziatische en Britse inwoners van het land het land uitgezet en werden hun bezittingen gegeven aan militairen en aanhangers van Amin waardoor de Britten haar hulp aan Oeganda verbrak. Na de moord op een Engelse staatsburgen in ’76 verbraken de Britten ook hun diplomatieke banden. Deze was een van de gijzelaars in een Israëlisch gekaapt vliegtuig. Door een geslaagde actie van de Israëlische commando’s werden de overige gijzelaars bevrijd. Het buurland, Kenia, werd beschuldigd van betrokkenheid aan het Israëlische optreden waardoor de betrekkingen lange tijd erg gespannen waren. In ’76 benoemde Amin zich tot president van het leven, maar in korte tijd werd hij verslagen. Aanhangers van Amin bleven nog lang actief; in ’80 pleegden ze een mislukte invasie in het noordwesten van Oeganda. In december 1980 werd Obote weer president, maar hij was ook erg streng over het vervolgen van Amin’s aanhangers en zijn bewind was nauwelijks minder onderdrukkend dan die van Amin; onder zijn beleid werden 100.000 mensen vermoord en dat hadden ze niet verwacht van de menslievende Obote. Eind juli ’85 vond er een militaire staatsgreep onder Tito Okello plaats en in januari veroverden zij de hoofdstad Kampala waardoor Obote naar Kenia moest vluchten. Okello vluchtte ook naar Soedan. Yoweri Musevini volgde hem op.

Onderwijs

Een school in Oeganda.

In Oeganda gaan kinderen tussen de 4 en 6 jaar naar de kleuterschool (preparatory school). Vanaf hun zesde gaan ze naar de basisschool toe. De klassen lopen naar van P1 tot en met P7. Aan het einde van klas P7 leggen de kinderen een examen af (te vergelijken met de eindtoets in Nederland).

Na de basisschool volgt ook in Oeganda de middelbare school. De middelbare school heeft vier klassen: S1 tot en met S4. Na de middelbare school gaan de kinderen in Oeganda naar een hogere middelbare school (senior secondary school). Deze hogere middelbare school is te vergelijken met de bovenbouw van de middelbare school. In de hogere middelbare school volgen de kinderen de leerjaren SS5 en SS6.

In Oeganda zitten wel honderd kinderen in een klas.

Bekostiging

Het basisonderwijs is op papier gratis in Oeganda, maar ouders moeten wel een verplichte eigen bijdage (geld) betalen. Dit geld wordt besteed aan een schooluniform, lunch, examengeld, boeken, schriften, een deel van het salaris van juffen en meesters en de huur van het schoolgebouw. Sommige ouders in Oeganda raken hierdoor in de problemen.

Niet alle gezinnen in Oeganda zijn arm. Er zijn ook een aantal rijke families. Zij kunnen hun kinderen goed onderwijs aanbieden. Zij zoeken dan ook de school uit waar de beste leraren werken die veel tijd hebben voor hun klas. Deze scholen kosten ook het meeste geld. De arme families kunnen de minder goede leraren en minder goede scholen betalen. Dit zijn scholen waar vaak geen boeken zijn. Er zitten vaak honderd kinderen in één klas. Niet ieder kind heeft een tafel of stoel en sommige lokalen hebben zelfs geen dak. Door de verplichte eigen bijdragen kunnen in armere gezinnen niet alle kinderen naar school gaan. Vaak kunnen er dus maar één of twee kinderen per gezin naar school. Vaak is dit de jongen, omdat in Oeganda er nog geen vrouwenemancipatie heeft plaatsgevonden. Volgens de Oegandese grondwet hebben mannen en vrouwen wel dezelfde rechten, maar het is nog steeds gebruikelijk in Oeganda dat de mannen werken en dat de vrouwen thuis blijven voor huishoudelijk werk en de kinderen. Hierdoor kunnen er niet veel vrouwen lezen en schrijven. Zij trouwen met een man die een goede opleiding heeft gehad. Tegenwoordig begint dit wel te veranderen; steeds meer mensen vinden het belangrijk dat hun kinderen, ook de meisjes, goed onderwijs krijgen.

Leraren

De juffen en meesters van de armere scholen hebben vaak meerdere baantjes. Vaak hebben de juffen of meesters een eigen boerderij of vishandel en daarnaast geven ze dan privéles aan de rijke kinderen. De tijd die overblijft, besteden leraren aan de scholen waar de armere kinderen op zitten. Hierdoor kunnen ze de lessen vaak lastig goed voorbereiden en hebben ze weinig tijd om werk na te kijken.

Schooluniform

Elke school in Oeganda heeft zijn eigen schooluniform met daarop het logo van de school. Deze uniformen moeten de kinderen elke dag aan. Dus niet alleen tijdens een schoolreisje of met de avondvierdaagse zoals in Nederland en België. Het uniform bestaat voor de meisjes uit een rok, een blouse en een jasje. In de winter mogen de meisjes een broek dragen. De jongens dragen een korte broek, een blouse en een jasje. In de winter mogen zij ook een lange broek dragen. Jongens en meisjes dragen allebei nette schoenen met hoge sokken. Kinderen zijn vaak erg trots op hun schooluniform.

Organisatie

Kinderen in Oeganda zitten van 8 uur 's ochtends tot vijf uur 's middag op school. Halverwege hebben ze een pauze van een uur. Het cijfersystem in Oeganda gaat van een 9 tot een 1. Een 9 is een zware onvoldoende en een 1 is een zeer goed cijfer.

Schoolvakken

Een techniekles in Oeganda. Kinderen mengen beton.

Op de basisschool worden in Oeganda de volgende vakken gegeven:

• Moedertaal of streektaal
• Swahili
• Engelse taal en literatuur
• Rekenen en wiskunde
• Geïntegreerde wetenschap (onderwijs over eenvoudige wetenschap, gezondheid, milieu, bevolking en familieleven)
• Wereldoriëntatie (maatschappijleer, politiek, aardrijkskunde, geschiedenis)
• Kunst en techniek
• Muziek, dans en drama
• Ondernemerschap (onderwijs over zaken doen en ondernemen)
• Sport
• Landbouw

	Landen in Afrika
Algerije · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Centraal-Afrikaanse Republiek · Comoren · Congo-Brazzaville · Congo-Kinshasa · Djibouti · Egypte · Equatoriaal-Guinea · Eritrea · Eswatini · Ethiopië · Gabon · Gambia · Ghana · Guinee · Guinee-Bissau · Ivoorkust · Kaapverdië · Kameroen · Kenia · Lesotho · Liberia · Libië · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauritanië · Mauritius · Marokko · Mozambique · Namibië · Niger · Nigeria · Oeganda · Rwanda · Sao Tomé en Principe · Senegal · Seychellen · Sierra Leone · Somalië · Soedan · Tanzania · Tsjaad · Togo · Tunesië · Zambia · Zimbabwe · Zuid-Afrika · Zuid-Soedan Afhankelijke gebieden: Mayotte · Réunion · Sint-Helena, Ascension en Tristan da Cunha Overige gebieden: Westelijke Sahara