Bestorming van het Amerikaanse Capitool in 2021
Op 6 januari 2021 werd het Amerikaanse Capitool, het parlementsgebouw van de Verenigde Staten, bestormd door een menigte van Trumpaanhangers. De bestorming van het Capitool was bijzonder, omdat dit voor het laatst in 1814 gebeurde in oorlogstijd; de bestorming van 6 januari was de tweede bestorming van het Capitool in de Amerikaanse geschiedenis. Hoewel de gebeurtenis dus erg bijzonder is, staat zij niet op zichzelf: de bestorming van het Capitool is onderdeel van een reeks protesten die zich zowel tijdens als na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 voltrokken. President Trump verloor deze verkiezingen aan Joe Biden, maar heeft lang de uitslag niet willen erkennen, omdat volgens hem de verkiezingen 'gestolen' waren. Uiteindelijk maakte Trump in een videoboodschap op 7 januari bekend dat hij de uitslag accepteert en zal zorgen voor een soepele machtsoverdracht. Wel plaatste hij kanttekeningen bij het democratische proces in Amerika.
Achtergrond
Plaats
Deze gebeurtenis vond plaats in, voor en rondom het Capitool. Het Capitool is het parlementsgebouw van de Verenigde Staten en bevindt zich in de Washington D.C. (de hoofdstad). In het Capitool komt het Amerikaans Congres (vergelijkbaar met de Staten-Generaal) bijeen om te vergaderen. Het Congres bestaat uit twee kamers: het Huis van Afgevaardigden (vergelijkbaar met de Tweede Kamer of de Kamer) en de Senaat (vergelijkbaar met de Eerste Kamer en de Belgische Senaat). De reden dat juist op 6 januari 2021 besloten werd door Trumpaanhangers om het Capitool te bestormen, was omdat op dat moment het Amerikaanse Congres bezig was met het bekrachtigen van de verkiezingsuitslag (de uitslag van het Kiescollege, waarin Biden van Trump won). De Trumpaanhang gelooft dat deze uitslag niet klopt, omdat president Trump meerdere malen beweerd heeft dat de uitslag frauduleus was en dat eigenlijk hijzelf gewonnen had. De bekrachtiging van de stemmen van het Kiescollege is een ceremonie en heeft geen politieke betekenis; de uitslag was al door de 50 staten in december 2020 vastgesteld. Op dezelfde dag van de bestorming werd de uitslag van de herverkiezing voor de twee Senaatszetels in de staat Georgia bekend. Deze twee zetels gingen naar de Democraten, waardoor de Democraten een meerderheid in de Senaat zouden hebben. Hoewel Trump niets heeft gezegd over de uitslag van deze Senaatsverkiezing, heeft hij voordat de verkiezing gehouden werd op Twitter de suggestie gewekt dat er geen sprake zou zijn van eerlijke verkiezingen. Ook hierdoor was de Trumpaanhang extra woedend.
Oorzaak
De oorzaak, de achterliggende reden van deze gebeurtenis, waren de pogingen van president Donald Trump om de uitslag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen 2020 ongeldig te verklaren. Trump beweerde dat zijn tegenstanders tegen hem samengezworen hebben en dat zij geknoeid hadden met tabelleermachines (tijdens verkiezingen worden in Amerika deze machines gebruikt om uitgebrachte stemmen te controleren en te rangschikken nadat ze eerst met de hand geteld zijn), waardoor de uitslag frauduleus zou zijn en eigenlijk hijzelf had moeten winnen. Toen Trump in veel staten probeerde om de uitslag bij de rechter aan te vechten door meer dan zestig rechtszaken aan te spannen, hebben de rechters in deze staten in bijna alle gevallen de beschuldigingen verworpen, omdat er geen overtuigend bewijs was. Daarnaast hebben meerdere ambtenaren, functionarissen en de ministeries van Justitie en Binnenlandse Veiligheid de beschuldigingen van de president veroordeeld, aangezien Trump dingen beweerde die niet bewezen konden worden. Hoewel Trump bijna alle rechtszaken verloren had en er geen bewijs was voor wat hij zei, bleef hij volhouden dat verkozen president Joe Biden valsgespeeld had. In verschillende berichten op Twitter heeft Trump laten weten dat hem de overwinning onthouden werd en dat er voor de ogen van iedereen een staatsgreep gepleegd zou worden. Verschillende van zijn Republikeinse partijgenoten steunden hem hierin. Ze kondigden aan dat bij de bekrachtiging van de stemmen van het Kiescollege (waaruit kwam dat Biden won omdat hij de meeste kiesmannen achter zich had gekregen) in het Congres) protest zouden aantekenen. Bij al deze gebeurtenissen is het belangrijk om te bedenken dat een groot deel van de Trumpaanhang de president bleef steunen, omdat die meeging in Trumps bewering dat zijn tegenstanders samenzwoeren met rechters, ambtenaren en functionarissen om hem de overwinning te ontnemen: Trumps aanhangers geloofden de rechters niet en waren enorm boos, omdat zij echt geloofden dat iedereen Trump wilde benadelen. Het is deze woede die tot uitbarsting kwam bij de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021. De directe aanleiding – de druppel die de emmer deed overlopen – was een oproep van Trump tijdens een bijeenkomst op diezelfde 6 januari. De bijeenkomst had Trump al op 19 december 2020 via Twitter aangekondigd:
|
Grote demonstratie in D.C. op 6 januari. Wees erbij, zal woest worden! — Donald Trump, 45e president van de Verenigde Staten op Twitter (19 december 2020)
|
|
Aanleiding
Als iets een aanleiding is, dan betekent het dat datgene er direct voor gezorgd heeft dat iets gebeurd. Het verschil tussen een oorzaak en een aanleiding is dat een oorzaak wat zegt over de achterliggende reden dat iets gebeurd: de hele reeks aan gebeurtenissen vormen samen de oorzaak die weer geleid heeft tot de aanleiding. De aanleiding zelf is het moment waarop de bom barst, de druppel die de emmer doet overlopen: de directe beweegreden. De oorzaak was de reeks van beschuldigingen van Donald Trump na Bidens verkiezingsoverwinning op 3 november 2020, de aanleiding was hier de laatste bijeenkomst vóór de bestorming. Tijdens die bijeenkomst op 6 januari 2021 spraken Trump en een aantal van zijn partijgenoten de menigte toe. Trumps advocaat en mede-Republikein Rudy Giuliani herhaalde samenzweringstheorieën. Mo Brooks en Madison Cawthorn, Republikeinse vertegenwoordigers uit het Huis van Afgevaardigden, jutten de menigte verder op. De belangrijkste spreker van die avond, president Trump, leek te willen beweren dat sommige kiesmannen niet legaal benoemd waren en zei het volgende tegen zijn aanhangers. Daarnaast wekte president Trump op diezelfde bijeenkomst de indruk dat vicepresident Mike Pence de macht zou hebben om de bekrachtiging in het Congres tegen te houden:
|
|
We zullen ernaartoe lopen. Iedereen die wil, maar ik denk dat we vanaf hier naar het Capitool zullen lopen. En we gaan onze dappere Congresleden aanmoedigen en we zullen sommigen van hen waarschijnlijk minder hard toejuichen. Immers, jullie zullen met zwakte ons land nooit heroveren. Jullie moeten jullie kracht tonen en jullie moeten sterk blijven. Wij zijn bijeengekomen om van het Congres te eisen dat het het juiste doet en alleen maar de kiesmannen laat meetellen wier aanstaande verschijning rechtmatig is. Ik weet dat eenieder van jullie binnenkort zal marcheren naar het Capitoolgebouw om als een patriot op vreedzame wijze je stem te laten horen. (...) Vecht. Wij vechten als een bezetene. En als jullie niet vechten als een bezetene, zal er geen land meer voor jullie overblijven. (...) Wij gaan naar het Capitool toe en we gaan proberen om Republikeinen het soort trots en durf te geven dat zij nodig hebben om ons land te heroveren. (...) Ik hoop dat Mike Pence voor ons doet wat er van hem verwacht wordt, moet ik jullie zeggen. (...) Ik hoop dat onze geweldige vicepresident, onze geweldige vicepresident voor ons doet wat er van hem verwacht wordt – hij is een prachtige vent – want als hij niet doet wat er van hem verwacht wordt, ga ik hem niet meer zo aardig vinden. — Donald Trump, 45e president van de Verenigde Staten tijdens een bijeenkomst (6 januari 2021)
|
|
Trump hier lijkt te beweren dat Pence de stemmen van de kiesmannen zou kunnen laten verklaren, maar er staat nergens in de Grondwet van de Verenigde Staten dat de vicepresident dit kan doen met de uitslag van het Kiescollege. Volgens de grondwet moet de vicepresident als voorzitter van de Senaat alleen maar de uitslag van het Kiescollege aan de Senaat mededelen; Mike Pence kon de bekrachtiging van de verkiezingsuitslag helemaal niet blokkeren.
Bestorming
Na het einde van Trumps toespraak (1 uur ’s middags, lokale tijd), trok de menigte van Trumpaanhangers naar het Capitool, waarna het niet meer lang zou duren voordat de bestorming begon. Eerst stonden de aanhangers op het veld voor het Capitool, maar al gauw stonden ze op de trappen van het parlementsgebouw. De politie bij het Capitool kon de menigte niet meer onder controle houden en niet veel later lukte het de menigte van aanhangers om het Capitool te bestormen en binnen te dringen. Later bleek uit videobeelden dat onder de bestormers ook zes Republikeinse wetgevers waren; met het bestormen van het Capitool zijn zij in overtreding met sectie 3 van het Vierde Amendement op de Amerikaanse grondwet.
Tijdens de vergadering in de Senaat liep Pence ineens weg, wat voor verontwaardiging zorgde. Het duurde niet meer lang voordat om kwart over 2 's middags (lokale tijd) het Capitool op slot ging. Hierdoor werden zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden afgesloten.
.jpg)
Vanuit de centrale koepel van het Capitool stormden de aanhangers door de National Statuary Hall naar de kamer van de Senaat. Niet iedereen probeerde via de voorkant binnen te komen: verschillende ramen en kozijnen werden ingeslagen. Sommige Trumpaanhangers probeerden via een constructielift het raam van het kantoor van de Republikeinse senator Mitch McConnell van Kentucky te bereiken. Andere aanhangers ramen op deuren van kantoren (waaronder een aantal van Senatoren) en gingen de werkkamers binnen, waarbij sommigen de ruimtes vernielden en papierwerk overhoop haalden. Op een foto was te zien hoe een demonstrant zat op de stoel van Nancy Pelosi (Democratische voorzitster van het Huis van Afgevaardigden) en met zijn voet op haar bureau zat. De 60-jarige man, Richard Gravette, besloot op de televisie herkenbaar een interview te geven, waarbij hij ook zijn naam gaf. Hierdoor was hij makkelijk te identificeren en werd hij op 8 januari gearresteerd. Ook werd QAnon-sjamaan Jacob Anthony Chansley, beter bekend als Jake Angeli, gearresteerd. De man was goed herkenbaar vanwege zijn bizonhoorns. Verder werd de 36-jarige Adam Johnson gearresteerd, nadat er er een foto vrijkwam waarin te zien was dat hij de lessenaar van Nancy Pelosi had gestolen en die door het Capitool sjouwde.
Achteraf bleek dat sommige demonstranten ook leden van het Huis en de Senaat wilden gevangennemen en gijzelen, anderen waren zelf uit op de moord van politici, maar zij konden dit niet doen omdat alle leden van het Congres in veiligheid gebracht waren in de afgesloten geheime ruimtes onder het Capitool. Medewerkers van het Capitool konden niet allemaal in veiligheid gebracht werden en sommigen van hen raakten ook betrokken in de verschillende opstootjes tussen de politie en de aanhangers in onder meer de crypte, de centrale koepel en de terrassen. Bij een van die opstootjes werd een van de Trumpaanhangers in haar hals geschoten door een politieagent, waarna zij overleed. Daarnaast overleed ook politieagent Brian Sicknick, nadat een Trumpaanhanger een brandblusser naar hem gegooid had. Verder overleden nog 3 anderen later aan hun verwondingen.
De aanhangers wisten ook door de deuren van de Senaat heen te breken, maar toen ze eenmaal binnen waren konden ze geen Senatoren vinden (die waren al allemaal geëvacueerd). Wel waren er nog journalisten op de tribune aanwezig, die bukten om te voorkomen dat zij lastiggevallen willen. Een van de demonstranten ging op de stoel van vicepresident en Senaatsvoorzitter Mike Pence zitten, anderen haalden papierwerk overhoop. Sommige demonstranten waren op zoek naar documenten met de Kiescollege-uitslag, maar die documenten waren al in veiligheid gebracht door medewerkers van het Senaat.
Joe Biden, die die dag over zijn plannen zou spreken, sprak zich op live-televisie uit tegen de protesten:
|
|
Op dit moment ligt onze democratie ongekend onder vuur. Dit is een aanval op het Capitool zelf. Een aanval op de vertegenwoordigers van het volk, op de politieagenten die benoemd zijn om hen te beschermen en de rijksambtenaren die in het hart van onze republiek werken. Een aanval op de rechtsstaat. Een aanval op een van de meest heilige ondernemingen: in dienst staan van het volk (...) Dit is geen meningsverschil. Dit is wanorde. Dit is chaos. Dit grenst aan opruiing. En dit moet stoppen, nu. Ik roep deze meute op om zich terug te trekken en de voortzetting van het werk van de democratie mogelijk te maken. U heeft mij dit in verschillende contexten horen zeggen: de woorden van een president doen ertoe, ongeacht hoe goed of slecht die president is. In het beste geval kunnen de woorden van een president inspireren, in het slechtste geval kunnen ze opstoken. Daarom roep ik president Trump op om zich nu te vertonen op nationale televisie, zodat hij zijn plicht vervult en de grondwet verdedigt en het einde van deze bezetting opeist. Het bestormen van het Capitool, het inslaan van ruiten, het bezetten van werkkamers en het bedreigen van de veiligheid van naar behoren verkozen functionarissen maken geen onderdeel uit van een demonstratie. Dit is muiterij. — Verkozen president Joe Biden tijdens een toespraak op nationale televisie (6 januari 2021)
|
|
Trump nam hierna videoboodschap op waarin hij zijn aanhangers opriep weer naar huis te gaan:
|
|
Ik ken jullie pijn, ik weet dat jullie gepijnigd zijn: we hebben een verkiezing gehad die van ons is gestolen is. Het was een verpletterende overwinning en iedereen weet het, maar jullie moeten nu naar huis gaan, omdat we vrede nodig hebben. We moeten rechtsorde hebben en we moeten onze geweldige mensen in de rechtsorde respecteren. We willen niet dat er iemand gewond raakt. Het is een lastige periode: er is nog nog nooit een moment zoals dit geweest waarop zoiets gebeurd is; waarop ze ons alles hebben kunnen ontnemen. Mij, jullie, ons land. Dit was een frauduleuze verkiezing, maar we kunnen deze mensen niet in de kaart spelen. We hebben vrede nodig, dus keer terug naar huis. We hebben jullie lief; jullie zijn heel bijzonder. Jullie hebben gezien wat er gebeurt, jullie hebben de manier gezien waarop anderen behandeld worden die zo slecht en kwaadaardig zijn. Ik begrijp hoe jullie je voelen, maar ga naar huis en ga in vrede. — Donald Trump, 45e president van de Verenigde Staten, in een videoboodschap aan zijn aanhang (6 januari 2021)
|
|
Om 17:00 (lokale tijd) riep Muriel Bowser, de Democratische burgemeester van hoofdstad Washington D.C, de noodtoestand uit en stelde ze een avondklok in die zou gaan gelden van 6 uur ’s avonds tot en met 6 uur ’s ochtends (lokale tijd). De staat Virginia zond troepen naar de stad en de minister van Defensie de Nationale Garde. Daarnaast waren er ook SWAT-teams van de FBI. Tegen 17:40 uur (lokale tijd) waren de demonstranten uit het Capitool gehaald. Hierna werden nog explosieven gevonden bij onder andere het Capitool en de hoofdkantoren van de Democratische en Republikeinse Partij.
In de dagen na de bestorming zijn meer dan 70 Trumpaanhangers gearresteerd en de kans is groot dat velen nog zullen volgen. Daarnaast gaan er ook stemmen op om Trumps macht te ontnemen via sectie 4 van het Vijfentwintigste Amendement op de Amerikaanse grondwet; hiervoor moeten een meerderheid van Trumps kabinet en vicepresident Pence dit in werking zetten, waarna Pence tijdelijk president wordt. Ook hebben Democraten, zoals Nancy Pelosi en Alexandria Ocasio-Cortez, opgeroepen tot het starten van een afzettingsprocddure (impeachment). Als deze door het Congres voltrokken wordt, kan Trump nooit meer een publieke functie vervullen en dus geen president meer worden.
Gevolgen
Verenigde Staten
Al voor de bestorming wilde een groep van 18 Republikeinse senatoren tegen de verkiezingsuitslag stemmen, waaronder senator Ted Cruz (namens Texas). Door de bestorming trokken vele senatoren zich hiervan terug, waarna slechts 6 tegenstemden. De burgemeester van Washington D.C. maakte later die avond bekend de avondklok te verlengen tot 23 januari 2021, drie dagen na de inauguratie van Joe Biden. Deze inauguratie zou oorspronkelijk buiten plaatsvinden, maar vanwege veiligheidsredenen is het nog onbekend of dit gewijzigd gaat worden.
Zowel Nancy Pelosi (Huis van Afgevaardigden) als Chuck Schumer (Senaat) riepen vicepresident Mike Pence op om het 25e amendement in gang te laten gaan. Hiermee zou Pence waarnemend president worden tot aan 20 januari 2021, de dag van de inauguratie van Biden. Trump zou hierdoor geen politieke macht meer hebben. Pence weigert dit vooralsnog te doen, terwijl verschillende prominent Republikeinen, waaronder Romney en McConnel, hun support ervoor uitspraken. De Amerikaanse regering kwam bijeen om het idee te bespreken. Dit leidde ook tot het besluit van de minister van transport, Elaine Chao, om op te stappen. Ook minister van Onderwijs, Betsy DeVos, de gezant voor Noord-Ierland, de stafchef van de First Lady en de plaatsvervangend veiligheidsadviseur stapten op. Pelosi stelde dat als Pence het 25e amendement niet in liet gaan, het congres overging tot de afzettingsprocedure.
Een ander punt waar Pelosi en Chumer kritiek op hadden was de bescherming van het Capitool. De politiemacht was veel te klein om het gebouw te beschermen tegen de hoeveelheid supporters. Op TikTok doken echter videos op waarop het lijkt dat politieagenten selfies nemen met Trumpaanhangers. Pelosi en Chumer eiste dat de gehele top van de politiemacht van het Capitool zou opstappen en er een onderzoek werd ingesteld. De dag na de bestorming werd het vandalisme van de bestorming verwijderd. Gebroken ruiten werden afgetimmerd en beschadigingen worden later door het architectenbureau van het Capitool hersteld.
Uiteindelijk plaatste Trump op 7 januari 2021 een videoboodschap op Twitter, waarin hij de verkiezingsuitslag accepteerde en beloofde ervoor te zorgen dat de machtsoverdracht soepel zou verlopen:
|
|
Ik zou graag willen beginnen met het aan de orde stellen van de afschuwelijke aanval op het Capitool van de Verenigde Staten. Net zoals alle Amerikanen, ben ik verontwaardigd door het geweld, de wetteloosheid en de wanorde. Ik heb onmiddellijk de Nationale Garde en de federale politie ingezet om het gebouw veilig te stellen en de binnendringers te verdrijven. Amerika is en moet altijd een natie van rechtsorde zijn. De demonstranten die tersluiks het Capitool binnengedrongen zijn, hebben de zetel van de Amerikaanse democratie verontheiligd. Aan degenen die deel gehad hebben in de daden van geweld en vernietiging: jullie vertegenwoordigen ons land niet. En aan diegenen die de wet overtreden hebben: jullie zullen boeten. We hebben net een heftige verkiezing moeten doorstaan en de gemoederen zijn verhit, maar nu moet men zich bedaren en moet de rust hersteld worden. We moeten het werk dat te doen is in Amerika weer hervatten. Mijn campagne heeft uitvoerig van iedere legale mogelijkheid gebruik gemaakt om de verkiezingsuitslag te betwisten; ik had alleen het verzekeren van de betrouwbaarheid van de stemmen ten doel. Zodoende heb ik gestreden om de Amerikaanse democratie te beschermen. Ik blijf er ten zeerste van overtuigd dat we onze verkiezingswetten moeten hervormen om de identiteit en kiesgerechtigdheid van alle stemmers te kunnen controleren, zodat het geloof en het vertrouwen gewaarborgd zijn ten aanzien van alle toekomstige verkiezingen. Thans heeft het Congres de resultaten bekrachtigd. Er zal op 20 januari een nieuwe regering aantreden. Mijn focus verlegt zich nu naar het verzekeren van een soepele, ordentelijke en naadloze machtsoverdracht. Dit moment vraagt om herstel en verzoening. (...) En aan al mijn schitterende aanhangers: ik weet dat jullie teleurgesteld zijn, maar ik wil ook dat jullie weten dat onze ongelofelijke reis pas net begonnen is. Dank jullie wel, God zegene jullie en God zegene Amerika.— Donald J. Trump, 45e president van de Verenigde Staten van Amerika (7 januari 2021)
|
|
Buiten de VS
In veel andere landen ontstonden er vragen over de veiligheid van hun parlementen. Angela Merkel liet daarop de beveiliging van de Bondsdag opschalen. Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib liet een onderzoek instellen over hoe het Nederlands parlement beter beveiligd kon worden.
Reacties
De bestorming wekte veel reacties op; zowel in binnen als buitenland:
- De leider van de Republikeinse Senaatfractie, Mitch McConnel, riep de demonstranten op de uitslag te erkennen. Hij werd hierbij gesteund door prominente republikeinen, zoals Mitt Romney en Susan Collins.
- De leider van de Democratische Senaatsfractie, Chuck Schumer, veroordeelde de demonstranten en noemde hen "binnenlandse terroristen".
- Nancy Pelosi, Democratisch leider van het Huis van Afgevaardigden, maakte bekend dat de verkiezingsuitslag nog die avond erkent zou worden. Diverse Democraten, waaronder Ilhan Omar en Alexandria Ocasio-Cortez, riepen op om de president af te zetten. Verkozen vicepresident Kamala Harris riep op het protest te staken. ,
- Vicepresident Mike Pence sprak zijn zorgen uit en zei bovenop de situatie te zitten. Hij maakte ook bekend dat hij de National Guard naar het Capitool stuurde.
- Voormalige president George W. Bush noemde het een actie van een bananenrepubliek. Voormalig president Bill Clinton noemde het "een aanval op de grondwet en de democratie" en voormalig president Jimmy Carter "iets wat hij alleen tegenkwam in landen waar hij vrede onderhandelde". Voormalig president Barack Obama gaf Trump de schuld en riep Republikeinen op om de actie te veroordelen. Voormalig presidentskandidaat Hillary Clinton sprak van "binnenlands terrorisme".
- De Nederlandse premier Mark Rutte riep Trump op om Joe Biden als zijn opvolger te herkennen, nog diezelfde avond.
- De Belgische premier Alexander De Croo sprak zijn ongeloof uit.
- De Britse premier Boris Johnson noemde de bestorming een "schande".
- NAVO-secretaris Jens Stoltenberg noemde de bestorming "shockerend".
- De Canadese premier Justin Trudeau sprak zijn zorgen over de situatie uit.
- EU-leiders Charles Michel en Ursula von der Leyen spraken zich uit voor een vreedzame overdracht van het presidentschap.
Daarnaast kwamen er nog reacties uit onder meer Denemarken, Zweden, Finland, Oostenrijk, Italië, Spanje, Noorwegen, Costa Rica, Mexico, Rusland, Turkije, China, Australië, Nieuw-Zeeland, Japan en Frankrijk.
Zie ook
- Bestormingen op het Plein van de Drie Machten, bestormingen die erg lijken op de bestorming van het Capitool.