1940-1949

1940-1949, ofwel de jaren '40 of vijfde decennium van de twintigste eeuw wordt vooral gekenmerkt door de Tweede wereldoorlog en de wederopbouw.

Grote gebeurtenissen

In dit overzicht zijn de belangrijkste gebeurtenissen van het eerste decennium opgenomen die per jaar in een uitgebreider overzicht op Wikikids zijn te vinden. Je wordt uitgenodigd dit verder aan te vullen.

1940 - 1941 - 1942 - 1943 - 1944
1945 - 1946 - 1947 - 1948 - 1949

1942

• januari: In Berlijn wordt de Wannseeconferentie gehouden. Deze gaat over de Endlösung.
• januar: Duitse eenheden van het Afrikakorps onder bevel van generaal Erwin Rommel beginnen een tweede offensief in Cyrenaica (huidige Libië).
• maart: Tijdens de Duitse conferentie in Parijs wordt besloten dat alle joden in Nederland, België en Frankrijk voortaan de gele ster moeten dragen.
• maart: De drie gaskamers van het eerste vernietigingskamp Belzec worden in gebruik genomen.
• juni: Anne Frank krijgt haar dagboek. In juli duikt het gezin Frank onder in het Achterhuis.
• juli: Vanuit het doorgangskamp Westerbork in Drenthe vertrekt het eerste transport richting Polen.
• juli: Opening van het vernietigingskamp Treblinka in het bezette Polen.
• augustus: Het eerste transport vertrekt uit de Dossinkazerne bij Mechelen (België) naar Auschwitz.
• augustus: Slag om Stalingrad
• september: Begin aanleg van de Birmaspoorweg
• oktober: Generaal Bernard Montgomery, met zijn 8ste leger, orde op zaken bij El Alamein en wordt Erwin Rommel teruggedrongen.
• oktober: De Duitsers nemen een eerste proef met de V2 (raket).

1943

• januari: Nikola Tesla overlijdt.
• januai: Belegering van Leningrad
• januari: Slag om Stalingrad.
• februari: Guadalcanal, een eiland in de Stille Oceaan, wordt door de Amerikanen op de Japanners veroverd.
• februari: Bij razzia's in bijna alle Nederlandse steden worden ca. 1.200 jongemannen opgepakt en naar concentratiekamp Vught overgebracht.
• maart: Sergej Rachmaninov overlijdt.
• maart: Seyss-Inquart richt de Landstorm Nederland op
• april: Duitsers vinden de slachtoffers van het Bloedbad van Katyn drie jaar eerder.
• april: Isoroku Yamamoto overlijdt.
• april: Begin van de Opstand in het getto van Warschau.
• mei: Via de kranten in Nederland wordt bekendgemaakt dat alle radiotoestellen en -onderdelen geconfisqueerd worden. Ze moeten worden ingeleverd bij politiebureaus of postkantoren, voorzien van naam en adres.
• juli: Operatie Gomorrha, bombardement op Hamburg
• juli: Koning Victor Emanuel III ontslaat premier Mussolini
• oktober: In het vernietigingskamp Sobibór komen de gevangenen in opstand.
• november: Conferentie van Teheran tussen Roosevelt, Churchill en Stalin
• Er komt een nieuw geneesmiddel beschikbaar: penicilline

1944

Zie uitgebreide overzicht van 1944

1945

• januari: Hongerwinter in Nederland
• januari: Slag om de Ardennen
• januari: Duitse SS-troepen beginnen met de evacuatie van concentratiekamp Auschwitz. Ruim 60.000 gevangenen, voornamelijk Joden, worden gedwongen naar het concentratiekamp Groß-Rosen in Silezië (voormalig Pruisen) te marcheren
• januari: Russische eenheden van het 1e Oekraïense Front bevrijden het inmiddels grotendeels verlaten concentratiekamp Auschwitz
• januari: Het Duitse passagiersschip Wilhelm Gustloff met ruim 10.000 gevluchte Duitse burgers (voornamelijk vrouwen en kinderen) en circa 1.500 gewonde soldaten aan boord wordt getorpedeerd.
• februari: Conferentie van Jalta: De geallieerde leiders Winston Churchill, Jozef Stalin en Franklin D. Roosevelt (met militaire en politieke adviseurs) houden een 7-daagse bijeenkomst in Jalta
• maart: Margot en Anne Frank sterven aan de vlektyfus in concentratiekamp Bergen-Belsen
• maart: Amerikaanse eenheden van het 9e Leger bevrijden de steden Roermond en Venlo.
• maart: Koningin Wilhelmina zet bij Eede in Zeeuws-Vlaanderen weer voet op Nederlandse bodem
• april: In de Führerbunker in Berlijn trouwt Adolf Hitler met zijn minnares Eva Braun. Een paar uur daarna plegen zij zelfmoord in de bunker.
• mei: Berlijn geeft zich over. Russische soldaten planten de Russische vlag op het Rijksdaggebouw te Berlijn.
• mei: De Duitse passagiersschepen Cap Arcona, Thielbek en Deutschland IV, met aan boord duizenden gevangenen van het concentratiekamp Neuengamme, worden in de Lübecker Bocht door Britse bommenwerpers tot zinken gebracht.
• mei: Bevrijding van heel Nederland
• juni: In Nederland treedt het "kabinet van herstel en vernieuwing" aan, onder leiding van Wim Schermerhorn en Willem Drees.
• juni: De Grote Vijf ondertekenen het Handvest van de Verenigde Naties. Oprichting van de VN.
• augustus: Amerika werpt een atoombom op de Japanse stad Hiroshima. Een dag later werpt Amerika een tweede atoombom op de Japanse stad Nagasaki.
• augustus: In Nederlands-Indië roepen Soekarno en Hatta de Repoeblik Indonesia uit.

1946

• januari: In de VS wordt de tweede elektronische computer (de ENIAC) vervaardigd.
• januari: In de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties wordt resolutie nummer 1 aangenomen, het betreft de samenstelling van het Generale Staf-Comité.
• februari: Partij van de Arbeid opgericht in Nederland. De SDAP gaat hierin samen met linkse liberalen en christenen.
• maart: Winston Churchill spreekt over een IJzeren Gordijn.
• april: In Nederland komen de eerste zeven Wegenwachters op de weg, "gele rijders" genoemd naar de kleur van hun motoren.
• mei: De NSB-voorman Anton Mussert wordt op de Waalsdorpervlakte terechtgesteld.
• mei: Jordanië wordt onafhankelijk.
• juni: In het kader van hun atoomproeven brengen de Amerikanen een tweede kernbom op Bikini (Marshall eilanden) tot ontploffing.
• juli: De Filipijnen worden onafhankelijk van de Verenigde Staten.
• juli: De zionistische terreurorganisatie Etsel onder leiding van Menachem Begin pleegt een Bomaanslag op het Koning Davidhotel in Jeruzalem.
• september: In het Proces van Neurenberg worden kopstukken van nazi-Duitsland veroordeeld wegens oorlogsmisdaden.

1947

• april: Koning Christiaan X van Denemarken overlijdt. Zijn zoon Frederik IX volgt hem op.
• mei: Simon van het Reve voltooit zijn roman De avonden.
• juni: In een toespraak op de Harvard universiteit openbaart de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Marshall zijn plan om Europa er met Amerikaanse financiële hulp weer bovenop te helpen.
• juni: In Amsterdam verschijnt Het Achterhuis, dagboek van het joodse meisje Anne Frank.
• juli: Het Roswellincident vindt plaats: in Roswell (New Mexico) worden brokstukken gevonden van een onbekend object.
• juli: Begin politionele acties in de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog
• augustus: Het Verenigd Koninkrijk verlaat, gehaast, India en laat het land verdeeld achter.
• september: Oprichting van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), waarin Shell en Exxon elk voor de helft deelnemen.
• oktober: De noodwet Ouderdomsvoorziening wordt ingevoerd door minister Willem Drees.
• oktober: In Nederland neemt prinses Juliana als regent de plaats in van koningin Wilhelmina.
• november: De transistor wordt uitgevonden door John Bardeen, Walter Brattain en William Shockley.
• De Britse kroonprinses Elizabeth trouwt met Philip Mountbatten.

1948

• januari: De douane-overeenkomst van de Benelux treedt in werking.
• januari: (Nederland) - De politieke partij VVD wordt opgericht.
• januari: Moord op Mahatma Gandhi.
• april: Oprichting Wereldgezondheidsorganisatie.
• april: De Zionisten in Palestina bezetten Haifa.
• mei: in een vergadering van de Jewish Agency for Israel wordt de nieuwe staat Israël uitgeroepen door David Ben-Gurion, waarna de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 begon. Tegelijk vindt de Al-Nakba plaats, de grote catastrofe voor de Palestijnse bevolking door de stichting van de staat Israël, waarbij zij werden verdreven of vluchtten en waarna terugkeer onmogelijk werd gemaakt.
• mei: ontstaan van de apartheid in Zuid-Afrika
• juli: In België wordt vrouwenkiesrecht ingevoerd.
• augustus: In het zuidelijke deel van het Koreaans Schiereiland wordt de Republiek Korea (Zuid-Korea) gesticht.
• september: Abdicatie van Koningin Wilhelmina. Inhuldiging van Juliana als Koningin der Nederlanden.
• september: In het noordelijke deel van het Koreaans Schiereiland wordt de Democratische Volksrepubliek Korea (Noord-Korea) uitgeroepen.
• december: Goedkeuring van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties.

1949

• januari: RCA brengt de eerste single op de markt.
• februari: Eerste vergadering van het parlement van Israël, de Knesset.
• februari: Israël tekent wapenstilstand met Egypte.
• april: Israël sluit een wapenstilstand met Jordanië.
• april: De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) wordt opgericht in Washington D.C.
• mei: Met de ondertekening van het Verdrag van Londen richten 10 Europese landen de Raad van Europa op.
• mei: Israël wordt toegelaten tot de Verenigde Naties, en sluit verschillende vredesverdragen met buurlanden.
• mei: Oprichting van de Bondsrepubliek Duitsland in de westelijke geallieerde bezettingszones in Duitsland, waaronder West-Berlijn. Hoofdstad: Bonn.
• augustus: In Den Haag begint de rondetafelconferentie (RTC) betreffende de soevereiniteitsoverdracht aan Indonesië.
• augustus: De Sovjet-Unie test haar eerste atoombom.
• oktober: Uitroeping van de Volksrepubliek China onder 'eerste voorzitter' Mao Tse Tung.
• oktober: De DDR (Duitse Democratische Republiek) wordt officieel opgericht in de Sovjet-bezettingszone in Duitsland.
• november: Overeenstemming tussen Nederland en Indonesië over soevereiniteitsoverdracht.
• december: Koningin Juliana en vicepresident Mohammed Hatta tekenen het onafhankelijksheidsverdrag van Indonesië.

	Navigatie decennium
Twintigste eeuw 1900-1909 ofwel de jaren '00 van de twintigste eeuw - 1910-1919 - 1920-1929 - 1930-1939 - 1940-1949 - 1950-1959 - 1960-1969 - 1970-1979 - 1980-1989 - 1990-1999 Eén-en-twintigste eeuw 2000-2009 ofwel de jaren '00 van de Eén-en-twintigste eeuw - 2010-2019 - 2020-2029