Kruistochten

Paus Urbanus die spreekt bij Clermont

De Kruistochten waren gewapende tochten of operaties die door christelijk Europa in de middeleeuwen werden gehouden om het Heilige Land Palestina, en in het bijzonder Jeruzalem, te "bevrijden" van de islamitische Turken, zodat pelgrims weer veilig naar het Beloofde Land konden gaan. Er zijn in totaal 9 kruistochten geweest, maar sommige vinden dat er 6, 7 of 8 zijn geweest.

Waarom werden de Kruistochten gehouden?

In de eeuw na de dood van Mohammed hadden moslims het complete Midden-Oosten, Noord-Afrika en Spanje met Portugal veroverd. Pas in 732 werden ze tegengehouden door Karel Martel, anders hadden ze Europa ook nog veroverd. Toen ze begonnen met het veroveren van het Byzantijnse Rijk (het huidige Griekenland, Turkije en Bulgarije) kreeg de keizer daar het toch een beetje benauwd. Al sinds de dood van Mohammed werd Constantinopel aangevallen. Toen de islamitische Seldjuken (de latere Turken) bij Manzikert in 1071 een groot deel van het Byzantijnse Rijk veroverden, werd het steeds gevaarlijker voor Europa. De Byzantijnse keizer vroeg hulp aan paus Urbanus II om de moslims te verdrijven. De paus wilde wel helpen, en daar had hij drie redenen voor. De eerste was dat hij dan misschien meer macht zou krijgen over de Oosters-orthodoxe Kerk. De Christelijke Kerk was namelijk gesplitst. Je had de Rooms-Katholieke Kerk onder leiding van de paus en je had de Oosters-orthodoxe Kerk onder leiding van de patriarch van Constantinopel (Istanbul).

De tweede reden was dat er spanningen waren in Europa. De paus dacht met het scheppen van een externe vijand dat de Europese leiders elkaar minder te lijf zouden gaan. Ze zouden dan immers hun handen vol hebben met een vijand ver weg.

De derde en belangrijkste reden was dat dan misschien de heilige plaatsen werden bevrijd. De heilige plaatsen waren plaatsen waar Jezus had geleefd zoals Jeruzalem, Bethlehem, Nazareth en het Meer van Galilea. Al sinds het begin van de 11e eeuw werden christelijke pelgrims op reis naar Jeruzalem aangevallen en soms vermoord. Kalief Al-Hakim (996-1021) begon zowel joden als christenen te vervolgen. In 1004 gaf hij het bevel tal van kerken te vernietigen. In 1009 liet hij de Kerk van het heilige Graf in Jeruzalem in brand steken. Hoewel die kerk later weer werd herbouwd, ging er toch een schok door het christelijke Europa. De paus riep het volk in Europa op tot een kruistocht. Hij stelde daar ook iets tegenover: Volgens de paus zou iedereen die meeging op kruistocht naar de hemel gaan als hij dood ging. Dit was voor het volk ook een erg belangrijke reden om op kruistocht te gaan.

Eerste Kruistocht

De verovering van Jeruzalem in 1099

In 1095 hield de paus een toespraak bij Clermont. Hij wilde het volk overtuigen om mee te gaan op kruistocht, om de Byzantijnse keizer te helpen. Dit deed hij met felle, anti-islamitische uitspraken en beloftes aan kruisvaarders: Alle zondes zouden worden kwijtgescholden. Dat betekent dat, iemand die op kruistocht zou gaan vergeven zou worden voor alle misdaden die hij gedaan had. Het volk vond dit zo'n bijzonder toespraak, dat ze wel mee wilden gaan op kruistocht. Vooral de uitspraak van de paus over het kwijtgeschelden van de zonde was voor het volk heel belangrijk. Het duurde een tijd voordat het volk klaar was om zo'n verre tocht te maken en oorlog te gaan voeren. Het duurde ook lang om helemaal naar Palestina te gaan. Het was een enorm zware tocht. 90.000 kruisvaarders gingen op weg, maar door honger, dorst en andere gevaarlijke omstandigheden kwamen er maar 12.000 mensen aan.

Onder hen bevonden zich Godfried, heer van Bouillon en de heersers van Vlaanderen, Boulogne, Normandië, Toulouse en Tarente. Ze trokken de Levant binnen en veroverden verschillende steden. Edessa, Akko, Antiochië, Tripoli en als laatste Jeruzalem. Je zou misschien denken dat de kruisvaarders meteen naar de heilige plaatsen zouden gaan om te bidden, maar zo ging dat niet. Toen ze de stad veroverden heeft er een grote slachting onder de niet gevluchte bevolking plaatsgevonden. Toen later Edessa door de moslims werd heroverd werd ook de hele christelijke bevolking gedood. Over de verovering van Jeruzalem zei een ridder dat hij met z’n ‘’knieën door het bloed waadde’’.

De eerste christelijke heerser over Jeruzalem was Godfried van Bouillon, maar die ging al na een jaar dood.

De Tweede, Derde en Vierde

Een kaart van de Levant

In 1145 bijna vijftig jaar na de Eerste Kruistocht bereikte schokkend nieuws Europa. Edessa was ingenomen en het bij behorende Graafschap Edessa was gevallen. Dit was slecht nieuws want nu konden makkelijk Akko, Tripoli en uiteindelijk zelfs Jeruzalem worden veroverd. Paus Eugenius III riep op tot een tweede kruistocht, maar niemand had er echt zin in. Niemand dacht toen aan Bernard van Clairvaux. Hij was geen koning of paus, geen hertog of bisschop. Hij was gewoon een simpele monnik. Maar praten kon hij. Hij hield op een open veld voor duizenden mensen een preek. Opeens wilde iedereen op kruistocht. Zelfs Lodewijk VII van Frankrijk en Koenraad III van Duitsland gingen mee. De kruisvaarders probeerden eerst Antiochië te veroveren. Dit mislukte omdat ze verslagen werden door de Turken. Vervolgens trokken de overgebleven legers naar Jeruzalem, om daar, samen met de koning van Jeruzalem, te bespreken wat ze gingen doen. Ze besloten Damascus aan te vallen, een belangrijke stad in het rijk van de moslims. Helaas werden ze gemakkelijk verslagen door de moslims bij Damascus. De kruistocht was dus mislukt. Een belangrijke reden was de onderlingen ruzie bij de christenen. De kruistocht had namelijk geen steun van de Byzantijnse keizer, terwijl de kruistocht wel door het Byzantijnse rijk heen wilde marcheren. Dit leidde tot christenen die met elkaar op de vuist gingen, in plaats van tegen de moslims vochten.

Saladin was een moslim-heerser die een groot rijk had. Hij had de moslims die eerst vooral met elkaar vochten met elkaar verbonden. Hij veroverde eerst de omliggende gebieden om Jeruzalem heen. Vervolgens stuurde hij zijn troepen richting Jeruzalem. Daar boekte Saladin grote successen. Hij wist de stad redelijk eenvoudig in te nemen. Saladin was voor die tijd best een eerlijke man: Hij liet de christenen de stad uit als ze daar genoeg geld voor hadden. Echter, in de westerse wereld was dit verschrikkelijk nieuws. De paus riep al snel een nieuwe kruistocht uit. Op deze kruistocht kwamen ook heersers mee. Een belangrijk heerser was Richard Leeuwenhart. Het grootste leger van kruisvaarders trok naar Palestina. De legers probeerde de landen van Saladin te verslaan, en dat lukte een beetje. Helaas ging het voor sommigen niet snel genoeg, en Philip, de koning van Frankrijk, keerde terug naar Europa. Hij begon, tegen de paus in, landen van Richard aan te vallen. Richard moest wel terugkeren. Dit deed hij nadat hij vrede had gesloten met Saladin: Christenen mochten nu wel naar Jeruzalem om de heilige stad te bezoeken.

De Vierde Kruistocht ging al onderweg. In plaats van de moslims vielen de kruisvaarders de christelijke stad Constantinopel in 1204 aan, de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk! Nog nooit had iemand Constantinopel kunnen veroveren maar de kruisvaarders lukte het. Dat was omdat de Byzantijnse leiding verdeeld was. Een van de strijdende leiders liet de Kruisvaarders binnen. Toen die echter de strijd tegen zijn broer verloor, voelden de Kruisridders om over te gaan tot plunderen en verkrachten. De keizer vluchtte. Sommige van de schatten zijn in Venetië nog steeds te bewonderen. Het Byzantijnse Rijk viel uit elkaar en verschillende adellijke kruisvaarders stichtten kruisvaarderstaatjes. Nou, met dat leger hadden ze heel het Midden-Oosten kunnen veroveren. De paus probeerde de verovering te voorkomen maar hij was te laat. De Tweede, Derde en Vierde Kruistocht waren allemaal mislukkingen. Het waren meer pogingen van koningen om buit te verzamelen dan gelovige kruisvaarders die de heilige plaatsen probeerde in te nemen. Er zouden nog 5 kruistochten volgen, maar allemaal zouden ze mislukken. Het begin van de ondergang.

De Vijfde t/m Negende

Nog een kaart van kruisvaarderstaten.

Na het drama van de Vierde Kruistocht verwachtte de mensen niet echt meer een nieuwe kruistocht. Maar toen werd paus Honorius III gekozen. Hij begon meteen plannen te maken voor een nieuwe kruistocht. De koningen van Frankrijk en Engeland hadden er geen zin meer in maar koning Andreas II van Hongarije en hertog Leopold VI van Oostenrijk wilden wél de Levant bevrijden. Ze gingen naar het Heilige Land en vielen de Ajjoebiden aan. Ze trokken naar Damiate en daar veroverden de Friezen en Hollanders de hele stad. Toen de sultan van de Ajjoebiden hoorde dat Damiate was veroverd werd hij ziek en een week later was hij dood. Z’n zoon wilde meteen beginnen met de kruisvaarders uit z’n land te jagen. De kruisvaarders waren al angstaanjagend dicht opgetrokken naar Caïro. Maar toen kwam de redding voor de sultan. De kruisvaarders hadden onvoldoende water meegenomen en ze kregen dorst. De kruisvaarders, verzwakt door de dorst konden makkelijk worden verslagen. Als het ze wel was gelukt lag waarschijnlijk het hele Midden-Oosten voor hen open en hadden ze zelfs Mekka kunnen veroveren.

De Zesde kruistocht werd gehouden en mislukte. In de zesde werd weinig gevochten maar door het diplomatieke talent (hij kon goed praten) van Frederik II van het Heilige Roomse Rijk kregen de kruisvaarders Jeruzalem, Bethlehem en Nazareth. De Zevende en Achtste werden alle twee geleid door Lodewijk IX van Frankrijk die later heilig zou worden verklaard. Hij overleed bij de belegering van Tunis aan de pest. De gebieden van de kruisvaarders waren nu klein geworden en overwinning leek voor de moslims dichtbij. Toen werd als laatste de Negende Kruistocht gehouden. Deze werd geleid door koning Eduard I van Engeland. In 1274 was ook deze kruistocht afgelopen. Een voor een zouden de steden van de kruisvaarders worden veroverd. Als laatste viel Akko in 1291. De Byzantijnen veroverden hun rijk terug maar de moslims veroverden dat ook. In 1453 werd ook hún laatste stad Constantinopel ingenomen.

Kruisvaarderstaten

Toen de kruisvaarders land innamen op de moslims stichtte ze daar koninkrijkjes. Daarna zorgden ze ervoor dat er meer kleine kinderen kwamen zodat die over een paar jaar mee konden vechten in de kruistochten. Na de Eerste Kruistocht waren dit het Koninkrijk Jeruzalem, het Graafschap Tripoli, het Prinsdom Antiochië en het Graafschap Edessa. Deze waren allemaal genoemd naar hun hoofdsteden. De eerste heerser over Jeruzalem, Godfried van Bouillon, weigerde zich koning van Jeruzalem te noemen omdat het zo een heilige plaats was. In plaats daarvan liet hij zich “Beschermer van het Heilige Graf” noemen. Z’n opvolgers noemde zich wel koning van Jeruzalem. Als eerste zou het Graafschap Edessa vallen waarna de Tweede Kruistocht werd uitgeroepen, toen viel het Graafschap Tripoli. Toen viel Antiochië en als laatste zou in 1291 de laatste stad van het Koninkrijk Jeruzalem, Akko vallen. Toen Constantinopel door de kruisvaarders was ingenomen stichtten die het Latijnse Keizerrijk, het Hertogdom Naxos, het Hertogdom Athene, het Vorstendom Achea en het Koninkrijk Thessaloniki en het Koninkrijk Cyprus. Deze zouden veel langer blijven bestaan. Het Latijnse Keizerrijk tot 1261, Thessaloniki tot 1222, Achea tot 1428, Cyprus tot 1489, Athene tot 1458 en Naxos zelfs tot 1579. Deze staatjes waren niet zo bezig met de kruistochten. Het Hertogdom Naxos bijvoorbeeld was even snel veroverd en toen waren de kruisvaarders verder getrokken behalve een paar ridders. Voor de bevolking veranderde er niet zoveel. In vergelijking met de rijken van de moslims waren de kruisvaarderstaatjes mini. Na een kruistocht trokken ook heel veel kruisvaarders gewoon weer terug naar Europa. Er waren ook ridder-monnikenordes die meevochten: De Tempeliers, de Hospitaalridders en de Duitse Orde bijvoorbeeld.

Ridders en kastelen in het Heilige Land

Krak des Chevaliers.

In het Heilige Land waren de Tempeliers, de Hospitaalridders en de Duitse Orde heel machtig. Ze bezaten veel kastelen en ook in Europa bezaten ze veel landgoederen. Het was een soort mengeling van ridders en monniken. Ze leefden als monniken maar woonden vaak in een grote citadel (een soort kasteel dat bij een stad stond een vaak van uit de hele stad te zien was) zoals Krak des Chevaliers. De ordes werden geleid door een grootmeester. De Tempeliers waren samen met de Hospitaalridders de belangrijkste. De Duitse Orde had minder macht in de Levant maar wel heel veel in Duitsland. De Duitse Orde organiseerde ook z’n eigen kruistochten naar Polen en Litouwen waar ook veel niet-christenen woonden. De citadel waar in een Tempelier vaak in verbleef was ook vaak gebouwd door moslims. Het waren grote, massieve kastelen die op een hoge heuvel stonden. Voorbeelden zijn:

• In Jeruzalem: Beaufort, Zefat, Pelgrimsburcht, La Fève en Gaza
• In Syrië: Chastel Blanc en Tortosa
• In Antiochië: Baghras, La Roche de Roussel en La Roche Guillaume

Het was moeilijk om dit soort kastelen te veroveren. Eigenlijk was de enige manier uithongeren. Maar toch vielen ook deze kastelen éen voor éen. Toen de tijd van de kruistochten voorbij was en de Tempeliers en Hospitaalridders verdreven waren vestigden ze zich op Cyprus. Filips IV van Frankrijk, bijgenaamd de Schone, vond dat de Tempeliers veel te veel macht hadden en hij beschuldigden hen van afdwalen van het geloof. Paus Clemens V was het daar niet mee eens maar hij was te zwak om het tegen te houden. Na een reeks bloedige martelingen werden in 1314 de laatste grootmeester en commandeur (ook een functie) verbrand. De Hospitaalridders bleven bestaan en bestaan nu nog alleen dan met een andere naam: De Orde van Malta. De Duitse Orde bestaat ook nog steeds. Nu doen ze vooral liefdadigheidswerk. De Tempeliers zijn later door paus Benedictus XVI onschuldig verklaard.

Vraag & Antwoord

Zijn er nieuwe steden, landen of gebieden ontdekt?

Priester Johannes.

Niet echt ontdekt, wel is er veel meer duidelijkheid gekomen over het Oosten. Het Oosten was voor de meeste mensen in Europa een sprookje waar de mensen zes armen zouden hebben, vreemde bloeddorstige wezens en grijze beesten met een slurf zouden zijn. Half waar, Half legende. Zo was er het verhaal van Priester Johannes. Zo zou volgens de Europeanen de apostel Tomas in Azië duizenden mensen hebben bekeerd en die zouden het rijk van Priester Johannes hebben gesticht. Hij werd Priester Johannes genoemd omdat zelfs de titel keizer niet genoeg voor hem zou zijn dus kreeg hij de simpele titel priester. In werkelijkheid had Tomas maar een kleine groep mensen bekeerd. Deze gemeenschap bestaat vandaag nog. Tijdens de kruistochten zonden vorsten boodschappers naar Johannes die natuurlijk niet gevonden werd. Ook werden er boodschappers naar de Mongolen gestuurd. Dit waren de voorgangers van Marco Polo.

Zijn er wetenschappelijke ontdekkingen gedaan?

Ja, éen daarvan is de windmolen. Deze was door de Chinezen uitgevonden en daarna overgenomen door de moslims. De kruisvaarders namen de windmolen mee naar Europa maar het zou nog honderd jaar duren voordat hij daar op grote schaal werd gebruikt. De gotiek, een nieuwe bouwstijl voor kerken met veel meer licht en ramen had misschien een beetje oosterse invloed. De gotiek begon lang voor de kruistochten. Het werd genoemd naar de Gothen, een volk uit de vroege middeleeuwen. Verder is vooral veel geneeskunde van de moslims vandaan gekomen. Wetenschappers hebben monsters genomen van de poep van zieke kruisvaarders en daaruit bleek dat ze veel groente en fruit kregen als ze ziek waren. Ook veel boeken uit de Oudheid die door Arabieren waren vertaald - zoals van de filosoof Aristoteles - kwamen na de kruistochten Europa binnen. Kruisvaarders die weggingen, gaven hun bezit aan de kerk of verkochten omdat de Kruistochten erg duur waren. De Rooms-Katholieke Kerk ging steeds meer macht inboeten.

Heeft het de islam en het christendom bij elkaar gebracht?

Ook hier was vooral meer duidelijkheid. Voor de kruistochten dachten de christenen vooral dat de islam een afscheiding was van het christendom en dat Mohammed eerst een priester was geweest. Hierna werd duidelijk dat het echt een aparte religie was. Soms als kruisridders gevangen werden genomen zaten ze jaren vast in moslimsteden. De kruisvaarders leerden daardoor de islam goed kennen en sommigen bekeerden zich zelfs! Voor de moslims waren de Kruistochten niet meer dan een speldenprik. De veroveringen van Dzjengis Khan waren veel ingrijpender. Ze hebben hele landen veroverd en vervolgens stelselmatig de levende mannelijke bevolking vermoord. De Kruistochten werden door de moslims vergeten tot aan de Eerste Wereldoorlog. De grote held Saladin had niet een behoorlijk graf. Ze werden in herinnering gebracht door de Europeanen. Na de mislukking van de Kruistochten, zijn de moslims nog diep in Europa doorgedrongen. Ze hebben bijna Wenen veroverd.

Terroristen als Osama bin Laden zeiden dat hun daden ook wraak waren voor de kruistochten en na 9/11 riep de Amerikaanse president Bush op tot een “kruistocht” tegen de terroristen. De Amerikanen noemden de oorlog tegen Hitler ook een Kruistocht. Ten tijde van de kruistochten hebben christenen en moslims wél samengewerkt om bijvoorbeeld de Mongolen tegen te houden.

Waren er bijzondere ontmoetingen?

Tijdens de Vijfde Kruistocht werd de stad Damiate belegerd door de kruisvaarders. Het zag er naar uit dat de stad snel zou worden ingenomen en de wanhopige sultan Al-Kamil bood de kruisvaarders Jeruzalem, Nazareth, Bethlehem en een stuk van het kruis waaraan Jezus was gestorven aan. Maar de kruisvaarders weigerden. Als ze Damiate veroverden zouden ze waarschijnlijk een groot deel van Egypte innemen en daarna het Heilige Land veroveren. Franciscus van Assisi was een wijze man die voor vrede en liefde was. Hij was heel gelovig en leefde veel in de natuur. Hij vond dat er veel te veel werd gevochten tijdens de kruistochten maar hij ging toch mee om moslims te bekeren. Hij voorspelde ook dat de kruisvaarders zouden verliezen. Toen hij hoorde dat het aanbod van de sultan was afgeslagen liep hij dwars door de vijandelijke linies naar de sultan en die hadden een belangrijk gesprek over hun religies en andere dingen. Over dit gesprek zelf is helaas niet zoveel bekend. Wat we wel weten is dat het een vriendschappelijke ontmoeting was. De hofhouding van de sultan was erg onder de indruk van Franciscus. De huidige paus, Paus Franciscus heeft zich vernoemd naar deze man. Uiteindelijk namen de kruisvaarders Damiate in maar toen er geen versterkingen voor de kruisvaarders kwamen werden ze snel verslagen. Ook Richard Leeuwenhart en Saladin hadden veel contact met elkaar maar dan schriftelijk. Ze waardeerden elkaar heel erg en leerden veel van elkaar. Verder is er niks bekend over belangrijke ontmoetingen maar er zijn er vast veel geweest.

Bronnen

• Videoclip over de Kruistochten en hoe die nog steeds voortleven
• De Kruistochten. God wil het!
• De verovering van Jeruzalem
• Dickson, G. (z.d.) The Era Of The Second And Third Crusades. Geraadpleegd op 28 oktober 2020, van https://www.britannica.com/event/Crusades/The-era-of-the-Second-and-Third-Crusades
• Fordham University. (z.d.). The Siege and Capture of Jerusalem:Collected Accounts. Geraadpleegd op 2 november 2020, van https://sourcebooks.fordham.edu/source/cde-jlem.asp
• Historiek. (2020, 21 juli). Kruistochten (1095-1271) – Samenvatting, oorzaken, tijdlijn & gevolgen. Geraadpleegd op 2 november 2020, van https://historiek.net/kruistochten-samenvatting-oorzaken-gevolgen/76432/

Links

• Portaal:Geschiedenis
• Portaal:Middeleeuwen
• Kruistochten: oorzaken - verloop - gevolgen