GroenLinks-PvdA: verschil tussen versies
| (47 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 1: | Regel 1: | ||
{{Infobox politieke partij | {{Infobox politieke partij | ||
| − | | naam = Partij van de Arbeid | + | | naam = GroenLinks-Partij van de Arbeid<br/>(GroenLinks-PvdA) |
| afbeelding = [[Bestand:PvdA–GroenLinks logo.svg|200px]] | | afbeelding = [[Bestand:PvdA–GroenLinks logo.svg|200px]] | ||
| oprichting = | | oprichting = | ||
| opheffing = | | opheffing = | ||
| actief in = {{NL}} | | actief in = {{NL}} | ||
| − | | richting = [[Links (politiek)|Centrumlinks]] | + | | richting = [[Links (politiek)|Centrumlinks]] tot [[links (politiek)|links]] |
| − | | stroming = [[Progressivisme]]<br/>[[Sociaaldemocratie]]<br/>[[Groene politiek]] | + | | stroming = [[Progressivisme]]<br/>[[Sociaaldemocratie]]<br/>[[Groene politiek]]<br/>[[Europeanisme]] |
| − | | partijleider = [[ | + | | partijleider = [[Frans Timmermans]] |
| naamkamer1 = [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]] | | naamkamer1 = [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste Kamer]] | ||
| − | | naamkamer2 = [[Provinciale Staten]] ([[ | + | | naamkamer2 = [[Tweede Kamer]] |
| − | | fractieleider1 = [[Paul Rosenmöller]] | + | | naamkamer3 = [[Europees Parlement]] |
| − | | fractieleider2 = [[ | + | | naamkamer4 = [[Provinciale Staten]] (GL + PvdA) |
| + | | naamkamer5 = [[Gemeenteraad|Gemeenteraden]]<br/>(GL + PvdA) | ||
| + | | fractieleider1 = [[Paul Rosenmöller]] | ||
| + | | fractieleider2 = [[Frans Timmermans]] | ||
| + | | fractieleider3 = [[Bas Eickhout]] ([[GroenLinks]])<br/>[[Mohammed Chaim]] ([[Partij van de Arbeid|PvdA]]) | ||
| zetels1 = 14 | | zetels1 = 14 | ||
| − | | zetels2 = | + | | zetels2 = 25 |
| + | | zetels3 = 8 | ||
| + | | zetels4 = 102 | ||
| + | | zetels5 = 1345 | ||
| kamer1 = 75 | | kamer1 = 75 | ||
| − | | kamer2 = | + | | kamer2 = 150 |
| + | | kamer3 = 31 | ||
| + | | kamer4 = 572 | ||
| + | | kamer5 = 8512 | ||
| + | | beneluxpartij = [[Benelux-parlement#Lidmaatschap_partijen|Socialisten, groenen en democraten]] | ||
| europesepartij = [[Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten|S&D]] en [[De Groenen/Europese Vrije Alliantie|Groenen/EVA]] | | europesepartij = [[Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten|S&D]] en [[De Groenen/Europese Vrije Alliantie|Groenen/EVA]] | ||
| internationaal = [[Progressieve Alliantie]] & [[Global Greens]] | | internationaal = [[Progressieve Alliantie]] & [[Global Greens]] | ||
| − | | partijkleur = | + | | partijkleur = DC1F26 |
}} | }} | ||
| − | '''PvdA | + | '''GroenLinks-PvdA''' is de [[samenwerking]] van de [[Nederland]]se [[politieke partij]]en [[GroenLinks]] (GL) en [[Partij van de Arbeid]] (PvdA). De partij heeft 25 zetels in de [[Tweede Kamer]] en is daarmee de tweede grootste partij van Nederland. Sinds 22 augustus 2023 is [[Frans Timmermans]] de partijleider. |
| − | + | GroenLinks-PvdA is een [[sociaaldemocratie|sociaaldemocratische]] partij. Dat betekent dat de partij het [[kapitalisme]] niet volledig afwijst, maar wel vindt dat de [[overheid]] moet ingrijpen in de [[economie]] om de [[welvaart]] eerlijk te verdelen. Daarnaast is GroenLinks-PvdA een [[groene politiek|groene]] partij. Dat wil zeggen dat de partij zich ook bezighoudt met het [[milieu]] en [[klimaatverandering]] door de mens wil tegengaan. | |
== Geschiedenis == | == Geschiedenis == | ||
| Regel 30: | Regel 41: | ||
=== Eerste samenwerkingen === | === Eerste samenwerkingen === | ||
[[Bestand:1974 Samen Links - municipal elections.jpg|thumb|left|250px|Met dit verkiezingsaffiche deden de PvdA, de PPR, D66 en de PSP samen mee aan de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1974|gemeenteraadsverkiezingen van 1974]]]] | [[Bestand:1974 Samen Links - municipal elections.jpg|thumb|left|250px|Met dit verkiezingsaffiche deden de PvdA, de PPR, D66 en de PSP samen mee aan de [[Nederlandse gemeenteraadsverkiezingen 1974|gemeenteraadsverkiezingen van 1974]]]] | ||
| − | De eerste samenwerking tussen linkse politieke partijen vond plaats in 1969. Toen sloten de Partij van de Arbeid, de PPR en de PSP het Progressief Akkoord. Dit leidde er vooral in gemeenten en in de provincie toe dat de partijen altijd probeerden om samen een meerderheid te vormen in [[gemeenteraad|gemeenteraden]] of de [[Provinciale Staten]]. Vaak werden deze colleges ([[coalitie | + | De eerste samenwerking tussen linkse politieke partijen vond plaats in 1969. Toen sloten de Partij van de Arbeid, de PPR en de PSP het Progressief Akkoord. Dit leidde er vooral in gemeenten en in de provincie toe dat de partijen altijd probeerden om samen een meerderheid te vormen in [[gemeenteraad|gemeenteraden]] of de [[Provinciale Staten]]. Vaak werden deze colleges ([[coalitie]]s) aangevuld door D66 of de CPN. De verregaande samenwerking leidde tot onrust in de Partij van de Arbeid, waardoor ontevreden leden de partij [[Democratisch Socialisten '70]] (DS'70) oprichtten. De PSP kon zich steeds minder vinden in het akkoord en stapte eruit. Hierdoor werd het geen succes. |
Voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 1971|Tweede Kamerverkiezingen van 1971]] en [[Tweede Kamerverkiezingen 1972|1972]] ondertekenden de PvdA, de PPR en D66 samen een akkoord. Dit akkoord heette bij de verkiezingen van 1972 'Keerpunt '72'. In dit akkoord schreven de politieke partijen op wat ze zouden gaan doen als ze aan de macht kwamen. [[Joop den Uyl]], de partijleider van de PvdA, had namelijk een goede kans om de verkiezingen te winnen. Ook ontstond er een idee om uiteindelijk samen op te gaan in één partij: de Progressieve Volkspartij (PVP). Dit kwam niet tot stand, omdat de partijen het niet eens waren over welke [[ideologie]] de partij moest krijgen. Uiteindelijk bliezen zowel de PvdA als D66 het idee van een Progressieve Volkspartij af. | Voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 1971|Tweede Kamerverkiezingen van 1971]] en [[Tweede Kamerverkiezingen 1972|1972]] ondertekenden de PvdA, de PPR en D66 samen een akkoord. Dit akkoord heette bij de verkiezingen van 1972 'Keerpunt '72'. In dit akkoord schreven de politieke partijen op wat ze zouden gaan doen als ze aan de macht kwamen. [[Joop den Uyl]], de partijleider van de PvdA, had namelijk een goede kans om de verkiezingen te winnen. Ook ontstond er een idee om uiteindelijk samen op te gaan in één partij: de Progressieve Volkspartij (PVP). Dit kwam niet tot stand, omdat de partijen het niet eens waren over welke [[ideologie]] de partij moest krijgen. Uiteindelijk bliezen zowel de PvdA als D66 het idee van een Progressieve Volkspartij af. | ||
| Regel 44: | Regel 55: | ||
Na het grote verlies van de PvdA bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|Tweede Kamerverkiezingen van 2017]], werden weer meer leden van de PvdA voorstander van een fusie. GroenLinks en D66 wilden dat toen niet, omdat de partijen juist zetels hadden gewonnen bij de verkiezingen. | Na het grote verlies van de PvdA bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2017|Tweede Kamerverkiezingen van 2017]], werden weer meer leden van de PvdA voorstander van een fusie. GroenLinks en D66 wilden dat toen niet, omdat de partijen juist zetels hadden gewonnen bij de verkiezingen. | ||
| − | ==== PvdA | + | ==== GroenLinks-PvdA ==== |
| − | [[Bestand:PvdA congres 2023 (52672454686).jpg|thumb| | + | [[Bestand:PvdA congres 2023 (52672454686).jpg|thumb|325px|left|Van links naar rechts: [[Paul Rosenmöller]] (GroenLinks), [[Attje Kuiken]] (PvdA), [[Mei Li Vos]] (PvdA) en [[Jesse Klaver]] (GroenLinks) op het PvdA-partijcongres van februari 2023.]] |
| − | Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2021|Tweede Kamerverkiezingen van 2021]] kwam niet de PvdA, maar [[GroenLinks]] met het idee van een linkse samenwerking. Volgens partijleider Jesse Klaver bleven linkse partijen, zelfs na het grote verlies van de PvdA, verkiezingen verliezen. GroenLinks zette op zijn verkiezingsposter de namen van partijleiders [[Lilian Marijnissen]] van de SP, [[Lilianne Ploumen]] van de PvdA, [[Sigrid Kaag]] van D66 en Jesse Klaver van GroenLinks. Uiteindelijk zag alleen de Partij van de Arbeid iets in de samenwerking. | + | Bij de [[Tweede Kamerverkiezingen 2021|Tweede Kamerverkiezingen van 2021]] kwam niet de PvdA, maar [[GroenLinks]] met het idee van een linkse samenwerking. Volgens partijleider Jesse Klaver bleven linkse partijen, zelfs na het grote verlies van de PvdA, verkiezingen verliezen. GroenLinks zette op zijn verkiezingsposter de namen van partijleiders [[Lilian Marijnissen]] van de SP, [[Lilianne Ploumen]] van de PvdA, [[Sigrid Kaag]] van D66 en Jesse Klaver van GroenLinks. Uiteindelijk zag alleen de Partij van de Arbeid iets in de samenwerking. |
| − | Tijdens de [[kabinetsformatie van het kabinet-Rutte IV]] hielden de PvdA en GroenLinks elkaar vast in de onderhandelingen. De partijen wilden alleen samen in een kabinet gaan zitten. De VVD en het CDA vonden een kabinet met twee linkse partijen echter te veel. Uiteindelijk ging het [[kabinet-Rutte IV]] bestaan uit de VVD, het CDA, D66 en de [[ChristenUnie]]. | + | Tijdens de [[kabinetsformatie van het kabinet-Rutte IV]] hielden de PvdA en GroenLinks elkaar vast in de onderhandelingen. De partijen wilden alleen samen in een kabinet gaan zitten. De VVD en het CDA vonden een kabinet met twee linkse partijen echter te veel. Uiteindelijk ging het [[kabinet-Rutte IV]] bestaan uit de VVD, het CDA, D66 en de [[ChristenUnie]]. |
| − | + | GroenLinks en de PvdA kondigden in 2023 aan dat ze samen gingen werken voor de [[Provinciale Statenverkiezingen 2023|Provinciale Statenverkiezingen van 2023]]. De partijen hadden (behalve in Zeeland) wel een aparte lijst. Ze zijn in de Eerste Kamer wel samen in één fractie gaan zitten, nadat de leden van de Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer hadden gekozen. Samen hebben ze 14 van de 75 zetels in de Eerste Kamer. | |
| − | + | In de provincie Zeeland en een aantal gemeenten werkten de partijen al eerder samen. | |
| + | Na de val van het kabinet-Rutte IV kondigden partijleiders [[Attje Kuiken]] van de PvdA en Jesse Klaver van GroenLinks aan dat ze verder wilden gaan samenwerken. De leden van de partijen konden hierover stemmen via een [[Ledenreferenda GroenLinks-PvdA 2023|ledenreferendum]]. Een grote meerderheid van de leden was voorstander van de samenwerking, waardoor de partijen met één lijst meededen aan de [[Tweede Kamerverkiezingen 2023|Tweede Kamerverkiezingen van 2023]]. Frans Timmermans werd op 22 augustus 2023 door de leden van GroenLinks en de PvdA gekozen tot partijleider en [[lijsttrekker]] voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Bij die verkiezing kreeg GroenLinks-PvdA 25 zetels. | ||
| + | |||
| + | In de provincie Zeeland, Zuid-Holland en een aantal gemeenten werkten de partijen al eerder samen. | ||
| + | |||
| + | == Standpunten == | ||
| + | [[Bestand:Verkiezingsaffiche GroenLinks-PvdA (2023).png|right|250px|miniatuur|Een verkiezingsaffiche van GroenLinks-PvdA voor de [[Tweede Kamerverkiezingen 2023|Tweede Kamerverkiezingen van 2023]]]] | ||
| + | [[Bestand:Verkiezingsaffiche GroenLinks-PvdA (EP 2024).png|right|250px|miniatuur|Een verkiezingsaffiche van GroenLinks-PvdA voor de [[Europese Parlementsverkiezingen 2024 in Nederland]]]] | ||
| + | GroenLinks-PvdA is een [[sociaaldemocratie|sociaaldemocratische]] en [[groene politiek|groene partij]]. De partij stemt in de [[Tweede Kamer]] het vaakst met de [[Socialistische Partij (Nederland)|SP]], [[Partij voor de Dieren|PvdD]] en [[Volt Nederland|Volt]] mee. De partij staat het verst af van de [[Partij voor de Vrijheid|PVV]], [[Forum voor Democratie|FvD]] en [[JA21]]. | ||
| + | |||
| + | In het [[verkiezingsprogramma]] verdedigt GroenLinks-PvdA de volgende [[standpunt|stand-]] en speerpunten: | ||
| + | *De [[belasting]] op arbeid (dus belasting voor [[werknemer]]s) moet omlaag. Mensen die veel geld hebben (een hoog [[vermogen]]), moeten juist meer [[belasting]] gaan betalen. | ||
| + | *[[Woningcorporatie]]s (verenigingen die woningen bouwen) mogen geen winst meer maken en krijgen van de [[overheid]] goedkope [[lening]]en krijgen om huizen te bouwen. In ruil daarvoor hoeven ze geen belasting meer te betalen. Ook middeninkomens moeten recht krijgen op een sociale huurwoning. | ||
| + | *Provincies en gemeenten moeten meer [[subsidie]] (geld) krijgen om woningen te bouwen, nieuwe wegen aan te leggen en [[openbaar vervoer]] te regelen. Alle inwoners van Nederland moeten voor maximaal 59 euro per maand onbeperkt gebruik kunnen maken van dit openbaar vervoer. | ||
| + | *De hypotheekrenteaftrek (dat mensen met een [[hypotheek]]schuld aan de bank, geen belasting hoeven te betalen over de [[rente]] die ze aan de bank betalen) moet langzamerhand worden afgebouwd, omdat de regeling een prijsopdrijvend effect heeft (als mensen goedkoper kunnen lenen, kunnen ze meer geld uitgeven aan een huis, waardoor de prijs stijgt). Daartegenover staat dat de belasting op arbeid omlaaggaat en dat er meer geld gaat naar de woningbouw. | ||
| + | *Er moet minder marktwerking komen in de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en het openbaar vervoer. | ||
| + | *Investeerders die grond kopen en weer voor een hogere prijs verkopen (grondspeculanten) moeten meer belasting gaan betalen. Dit belastinggeld moet gaan naar de woningbouw. | ||
| + | *Het [[minimumloon]] moet naar 18 euro per uur. De uitkeringen ([[AOW]], [[bijstandsuitkering]] enz.) moeten meestijgen. Vanwege de [[toeslagenaffaire]] moet er een einde komen aan het toeslagenstelsel: in plaats daarvan moet de zorgpremie omlaag en de kinderopvang een [[voorziening]] worden. | ||
| + | *Er moeten minder eisen worden gesteld aan de bijstand. | ||
| + | *De [[bewindvoerder|bewindvoering]] voor mensen met schulden moet door de [[Nederlandse gemeente|gemeente]] worden betaald. Mensen met schulden hoeven dit dan niet meer te betalen vanuit de bijzondere bijstand. | ||
| + | *Het [[eigen risico]] moet omlaag. Er moeten meer zorgbehandelingen vanuit het basispakket worden vergoed. | ||
| + | *Mensen met een laag inkomen moeten meer geld (via een noodfonds en andere tegemoetkomingen) krijgen om over te stappen op [[duurzame energie]] en hun [[woning]]en te [[isoleren]]. In de tussentijd moet de overheid hen helpen om de hoge energierekening te betalen. | ||
| + | *In 2040 mogen bedrijven geen [[koolstofdioxide]] (CO<sub>2</sub>) meer uitstoten. Grote bedrijven moeten tot die tijd belasting gaan betalen over hun CO<sub>2</sub>-uitstoot. [[Subsidie]]s voor [[fossiele brandstoffen]] moeten omlaag. | ||
| + | *Er moeten strengere regels komen voor de [[volksgezondheid]] en het [[milieu]]. Het lozen van [[bestrijdingsmiddel]]en (of landbouwgif), microplastics en PFAS-stoffen moet (verder) worden verboden om water- en natuurvervuiling tegen te gaan. Bestaande regels moeten strenger worden [[handhaven|gehandhaafd]] en bestraft. | ||
| + | *De duur van de [[werkeloosheidsuitkering]] moet twee jaar blijven. De kortdurende WW moet van maximaal drie naar maximaal zes maanden gaan. | ||
| + | *[[Nederland]] moet 3,5 [[procent]] van het [[bruto nationaal product]] (bnp: het totale geld dat in de economie wordt verdiend) aan [[defensie]] uitgeven. Om dit te betalen moet de overheid aandelen kopen in defensiebedrijven (staatsdeelnemingen) om mee te delen in de winst en te voorkomen dat te veel publiek geld gaat naar de wapenindustrie. | ||
| + | * Nederland moet [[Oekraïne]] blijven steunen tegen de [[Russische invasie van Oekraïne sinds 2022]]. | ||
| + | *Leraren moeten minder [[administratie|administratieve]] taken krijgen in het onderwijs. Het [[salaris]] van leraren in het [[speciaal onderwijs]] en in achterstandswijken moet omhoog. | ||
| + | *[[Bibliotheek|Bibliotheken]] moeten gratis worden. Er moet meer geld naar cultuuronderwijs. | ||
| + | *[[Werkgever]]s moeten worden gestimuleerd om mensen in vaste dienst te nemen. Er moet een einde komen aan nuluren- en oproepcontracten. | ||
| + | *Er moet een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komen voor alle [[ZZP'er|zzp'ers]]. | ||
| + | *[[Discriminatie]] van [[minderheid|minderheden]] moet overal worden bestreden. Er moet betere antidiscriminatiewetgeving vanuit de [[Europese Unie]] komen. | ||
| + | *[[Racisme]] bij de overheid moet worden bestreden. De overheid moet stoppen met het gebruik van [[algoritme]]s die onderscheid maken op basis van afkomst. | ||
| + | *Er moet meer [[geld]] komen voor een langer [[zwangerschapsverlof]], ziekteverlof, [[rouwverwerking|rouwverlof]] en [[mantelzorg]]verlof. | ||
| + | *Nederland moet erop sturen om de bevolking met maximaal 50 à 70 duizend [[migranten]] te laten groeien. Asielzoekers moeten worden verdeeld over Nederland om de druk op steden en dorpen die veel asielzoekers opvangen, te verlagen. Uitbuiting van arbeidsmigranten moet worden tegengegaan en asielprocedures moeten sneller gaan. | ||
| + | *Nederland moet de [[Staat Palestina]] erkennen. Het samenwerkingsakkoord tussen de [[Europese Unie]] en [[Israël]], en de wapenhandel tussen Israël en Nederland moeten worden stopgezet. Er moeten geen producten worden gekocht uit de door Israël bezette [[Westelijke Jordaanoever]] en er moeten sancties komen tegen Israëlische ministers en militairen die [[oorlogsmisdadiger|oorlogsmisdaden]] plegen. | ||
| + | |||
| + | == Organisatie == | ||
| + | === In het Europees Parlement === | ||
| + | Bij de [[Europese Parlementsverkiezingen 2024 in Nederland|Europese Parlementsverkiezingen van 2024]] stonden GroenLinks en de PvdA samen op één lijst. Gezamenlijk behaalden ze acht zetels. In het Parlement zelf zitten de partijen wel apart: GroenLinks zit met vier mensen in de Europese fractie [[De Groenen/Vrije Europese Alliantie]]. De PvdA zit met vier mensen in de fractie van de [[Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten]] (S&D). | ||
| + | |||
| + | GroenLinks-PvdA is een pro-Europese partij. De partij wil [[belastingontwijking]] aanpakken en een Europese aanpak voor de grote [[bonus]]sen die bankiers krijgen. Ook wil ze een Europees [[minimumloon]] dat geld voor alle werknemers in de Europese Unie. De GroenLinks-PvdA vindt tegengaan van [[klimaatverandering]] belangrijk. De partij zet zich ook in voor het milieu, werkgelegenheid en gelijke rechten. | ||
| + | |||
| + | Verder wil GroenLinks-PvdA dat alle lidstaten meedoen aan het opvangen van vluchtelingen. De partij is voor toekomstige uitbreiding van de Europese Unie, mits de landen aan de voorwaarden voldoen. Ook wil het de [[democratie]] en [[mensenrechten]] beschermen. De EU moet ingrijpen als deze overtreden worden. | ||
| + | |||
| + | GroenLinks-PvdA wil ten slotte de stemleeftijd verlagen naar 16 jaar, zodat in elke lidstaat dezelfde leeftijd geldt. In sommige lidstaten, zoals Zweden, is dit al zo, terwijl in andere lidstaten de stemleeftijd op 18 jaar ligt. | ||
| + | |||
| + | === Leden en cijfers === | ||
| + | In de [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Eerste]] en [[Eerste Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]] zitten de partijen samen in één [[fractie]]. [[Paul Rosenmöller]] (GroenLinks) is de [[fractievoorzitter]] in de Eerste Kamer. De partijen hebben daar gezamenlijk veertien zetels. [[Frans Timmermans]] (PvdA) is de fractievoorzitter in de Tweede Kamer. De partijen hebben daar gezamenlijk 25 zetels. | ||
| + | |||
| + | GroenLinks en de PvdA hebben gezamenlijk 110.000 leden. Als de partijen niet alleen politiek maar ook bestuurlijk met elkaar samen zouden gaan, zou GroenLinks-PvdA de grootste ledenpartij zijn. Op dit moment zijn de partijen bestuurlijk nog wel apart twee partijen. | ||
| + | |||
| + | GroenLinks-PvdA is vooral populair in de grote steden. In onder andere [[Amsterdam]], [[Haarlem]], [[Nijmegen]], [[Utrecht (stad)|Utrecht]], [[Groningen (stad)|Groningen]], [[Eindhoven]] en [[Leiden]] is GroenLinks-PvdA de grootste in de gemeenteraad. Ook stemmen veel mensen in het noorden van Nederland ([[Friesland]], [[Groningen (provincie)|Groningen]] en [[Drenthe]]) op de partij. De partij heeft buiten de grote steden en studentensteden (behalve in het noorden van Nederland) minder kiezers. | ||
| + | |||
| + | Verder stemmen veel [[hoger onderwijs|hoogopgeleid]]e en [[Middelbaar beroepsonderwijs|middelbaar opgeleide]] mensen op GroenLinks-PvdA. Kijkend naar de bevolkingsgroepen is GroenLinks-PvdA vooral populair onder jongeren tot 35 jaar (met name studenten en jonge hoogopgeleiden) en kiezers boven de 65 jaar (met name gepensioneerden). Binnen GroenLinks-PvdA zijn ook na [[Democraten 66]] en [[Volt Nederland|Volt]] de meeste jongeren actief. Ten slotte stemmen veel [[Persoon met een migratieachtergrond|personen met een migratieachtergrond]] en [[lhbt]]'ers op de partij. | ||
| + | {{Navigatie GroenLinks-PvdA}} | ||
| + | {{Navigatie Groenlinks}} | ||
{{Navigatie politieke partijen Nederland}} | {{Navigatie politieke partijen Nederland}} | ||
[[Categorie:Nederlandse politieke partij]] | [[Categorie:Nederlandse politieke partij]] | ||
Huidige versie van 29 aug 2025 om 19:21
| GroenLinks-Partij van de Arbeid (GroenLinks-PvdA) | |
|
| |
|---|---|
| Actief in |  Nederland
|
| Richting | Centrumlinks tot links |
| Stroming | Progressivisme Sociaaldemocratie Groene politiek Europeanisme |
| Partijleider | Frans Timmermans |
| Fractievoorzitters | |
| - Eerste Kamer | Paul Rosenmöller |
| - Tweede Kamer | Frans Timmermans |
| - Europees Parlement | Bas Eickhout (GroenLinks) Mohammed Chaim (PvdA) |
| Zetels | |
| - Eerste Kamer | 14 van de 75 |
| - Tweede Kamer | 25 van de 150 |
| - Europees Parlement | 8 van de 31 |
| - Provinciale Staten (GL + PvdA) | 102 van de 572 |
| - Gemeenteraden (GL + PvdA) |
1345 van de 8512 |
| Overig | |
| Fractie in het Benelux-parlement | Socialisten, groenen en democraten |
| Europese fractie | S&D en Groenen/EVA |
| Internationale organisatie | Progressieve Alliantie & Global Greens |
Portaal  Politiek
| |
GroenLinks-PvdA is de samenwerking van de Nederlandse politieke partijen GroenLinks (GL) en Partij van de Arbeid (PvdA). De partij heeft 25 zetels in de Tweede Kamer en is daarmee de tweede grootste partij van Nederland. Sinds 22 augustus 2023 is Frans Timmermans de partijleider.
GroenLinks-PvdA is een sociaaldemocratische partij. Dat betekent dat de partij het kapitalisme niet volledig afwijst, maar wel vindt dat de overheid moet ingrijpen in de economie om de welvaart eerlijk te verdelen. Daarnaast is GroenLinks-PvdA een groene partij. Dat wil zeggen dat de partij zich ook bezighoudt met het milieu en klimaatverandering door de mens wil tegengaan.
Geschiedenis
Vanaf de jaren 1970 werd steeds vaker voorgesteld dat linkse politieke partijen meer moesten samenwerken. Dit was vooral te horen als linkse politieke partijen het minder goed deden bij verkiezingen. Daarnaast waren rechtse politieke partijen minder verdeeld: de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) en het Christen-Democratisch Appèl (CDA) waren twee grote partijen op rechts, terwijl op links alleen de Partij van de Arbeid (PvdA) groot was. De rest van de linkse stemmen werden verdeeld over Democraten 66 (D66), de Politieke Partij Radikalen (PPR), de Pacifistisch-Socialistische Partij (PSP), de Communistische Partij van Nederland (CPN) en de Evangelische Volksparij (EVP).
Eerste samenwerkingen
De eerste samenwerking tussen linkse politieke partijen vond plaats in 1969. Toen sloten de Partij van de Arbeid, de PPR en de PSP het Progressief Akkoord. Dit leidde er vooral in gemeenten en in de provincie toe dat de partijen altijd probeerden om samen een meerderheid te vormen in gemeenteraden of de Provinciale Staten. Vaak werden deze colleges (coalities) aangevuld door D66 of de CPN. De verregaande samenwerking leidde tot onrust in de Partij van de Arbeid, waardoor ontevreden leden de partij Democratisch Socialisten '70 (DS'70) oprichtten. De PSP kon zich steeds minder vinden in het akkoord en stapte eruit. Hierdoor werd het geen succes.
Voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1971 en 1972 ondertekenden de PvdA, de PPR en D66 samen een akkoord. Dit akkoord heette bij de verkiezingen van 1972 'Keerpunt '72'. In dit akkoord schreven de politieke partijen op wat ze zouden gaan doen als ze aan de macht kwamen. Joop den Uyl, de partijleider van de PvdA, had namelijk een goede kans om de verkiezingen te winnen. Ook ontstond er een idee om uiteindelijk samen op te gaan in één partij: de Progressieve Volkspartij (PVP). Dit kwam niet tot stand, omdat de partijen het niet eens waren over welke ideologie de partij moest krijgen. Uiteindelijk bliezen zowel de PvdA als D66 het idee van een Progressieve Volkspartij af.
De Tweede Kamerverkiezingen van 1972 werden gewonnen door de Partij van de Arbeid. De partijen van Keerpunt '72 vormden samen met de rechtsere Katholieke Volkspartij (KVP) en Anti-Revolutionaire Partij (ARP) een kabinet. Door de verschillen tussen de linkse en rechtse partijen verliep de samenwerking echter niet goed. Ook konden premier Joop den Uyl en Dries van Agt, de leider van de KVP, het niet goed met elkaar vinden. Het kabinet viel hierdoor uiteindelijk twee maanden voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1977.
Groot verlies
De Tweede Kamerverkiezingen van 1977 verliepen niet goed voor de kleinere partijen van Keerpunt '72. Veel kiezers van de PPR hadden namelijk op de Partij van de Arbeid gestemd, omdat Joop den Uyl erg populair was. Ook verloren andere kleine linkse partijen zoals de CPN en de PSP veel kiezers aan de PvdA. De Partij van de Arbeid was de grootste partij, maar kon alleen een regering vormen met het Christen-Democratisch Appèl (afgekort: CDA; een fusie van de KVP, de ARP en de CHU). Hier had de PPR geen zin in, waardoor er een einde kwam aan het Keerpunt. Uiteindelijk vormde het CDA een regering met de VVD, waardoor de PvdA als grootste partij buitenspel werd gezet.
Tegenwoordig
In de jaren 1990 werd de Partij van de Arbeid onder leiding van Wim Kok minder uitgesproken over haar ideeën, waardoor het idee van een linkse samenwerking minder werd afgewezen. Na het grote verlies van de PvdA bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2002, zagen steeds meer PvdA-leden iets in een fusie van de PvdA met D66, GroenLinks en de SP tot één Progressieve Volkspartij. (GroenLinks ontstond in 1990 uit een fusie van de PPR, PSP, CPN en EVP.) Andere partijen dan de PvdA zagen dat toen niet zitten. Het idee van een fusie werd ook minder populair binnen de PvdA, toen de partij onder Wouter Bos bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2003 veel zetels terugwon.
Na het grote verlies van de PvdA bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, werden weer meer leden van de PvdA voorstander van een fusie. GroenLinks en D66 wilden dat toen niet, omdat de partijen juist zetels hadden gewonnen bij de verkiezingen.
GroenLinks-PvdA
.jpg)
Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 kwam niet de PvdA, maar GroenLinks met het idee van een linkse samenwerking. Volgens partijleider Jesse Klaver bleven linkse partijen, zelfs na het grote verlies van de PvdA, verkiezingen verliezen. GroenLinks zette op zijn verkiezingsposter de namen van partijleiders Lilian Marijnissen van de SP, Lilianne Ploumen van de PvdA, Sigrid Kaag van D66 en Jesse Klaver van GroenLinks. Uiteindelijk zag alleen de Partij van de Arbeid iets in de samenwerking.
Tijdens de kabinetsformatie van het kabinet-Rutte IV hielden de PvdA en GroenLinks elkaar vast in de onderhandelingen. De partijen wilden alleen samen in een kabinet gaan zitten. De VVD en het CDA vonden een kabinet met twee linkse partijen echter te veel. Uiteindelijk ging het kabinet-Rutte IV bestaan uit de VVD, het CDA, D66 en de ChristenUnie.
GroenLinks en de PvdA kondigden in 2023 aan dat ze samen gingen werken voor de Provinciale Statenverkiezingen van 2023. De partijen hadden (behalve in Zeeland) wel een aparte lijst. Ze zijn in de Eerste Kamer wel samen in één fractie gaan zitten, nadat de leden van de Provinciale Staten de leden van de Eerste Kamer hadden gekozen. Samen hebben ze 14 van de 75 zetels in de Eerste Kamer.
In de provincie Zeeland en een aantal gemeenten werkten de partijen al eerder samen.
Na de val van het kabinet-Rutte IV kondigden partijleiders Attje Kuiken van de PvdA en Jesse Klaver van GroenLinks aan dat ze verder wilden gaan samenwerken. De leden van de partijen konden hierover stemmen via een ledenreferendum. Een grote meerderheid van de leden was voorstander van de samenwerking, waardoor de partijen met één lijst meededen aan de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Frans Timmermans werd op 22 augustus 2023 door de leden van GroenLinks en de PvdA gekozen tot partijleider en lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Bij die verkiezing kreeg GroenLinks-PvdA 25 zetels.
In de provincie Zeeland, Zuid-Holland en een aantal gemeenten werkten de partijen al eerder samen.
Standpunten
.png)
.png)
GroenLinks-PvdA is een sociaaldemocratische en groene partij. De partij stemt in de Tweede Kamer het vaakst met de SP, PvdD en Volt mee. De partij staat het verst af van de PVV, FvD en JA21.
In het verkiezingsprogramma verdedigt GroenLinks-PvdA de volgende stand- en speerpunten:
- De belasting op arbeid (dus belasting voor werknemers) moet omlaag. Mensen die veel geld hebben (een hoog vermogen), moeten juist meer belasting gaan betalen.
- Woningcorporaties (verenigingen die woningen bouwen) mogen geen winst meer maken en krijgen van de overheid goedkope leningen krijgen om huizen te bouwen. In ruil daarvoor hoeven ze geen belasting meer te betalen. Ook middeninkomens moeten recht krijgen op een sociale huurwoning.
- Provincies en gemeenten moeten meer subsidie (geld) krijgen om woningen te bouwen, nieuwe wegen aan te leggen en openbaar vervoer te regelen. Alle inwoners van Nederland moeten voor maximaal 59 euro per maand onbeperkt gebruik kunnen maken van dit openbaar vervoer.
- De hypotheekrenteaftrek (dat mensen met een hypotheekschuld aan de bank, geen belasting hoeven te betalen over de rente die ze aan de bank betalen) moet langzamerhand worden afgebouwd, omdat de regeling een prijsopdrijvend effect heeft (als mensen goedkoper kunnen lenen, kunnen ze meer geld uitgeven aan een huis, waardoor de prijs stijgt). Daartegenover staat dat de belasting op arbeid omlaaggaat en dat er meer geld gaat naar de woningbouw.
- Er moet minder marktwerking komen in de zorg, het onderwijs, de kinderopvang en het openbaar vervoer.
- Investeerders die grond kopen en weer voor een hogere prijs verkopen (grondspeculanten) moeten meer belasting gaan betalen. Dit belastinggeld moet gaan naar de woningbouw.
- Het minimumloon moet naar 18 euro per uur. De uitkeringen (AOW, bijstandsuitkering enz.) moeten meestijgen. Vanwege de toeslagenaffaire moet er een einde komen aan het toeslagenstelsel: in plaats daarvan moet de zorgpremie omlaag en de kinderopvang een voorziening worden.
- Er moeten minder eisen worden gesteld aan de bijstand.
- De bewindvoering voor mensen met schulden moet door de gemeente worden betaald. Mensen met schulden hoeven dit dan niet meer te betalen vanuit de bijzondere bijstand.
- Het eigen risico moet omlaag. Er moeten meer zorgbehandelingen vanuit het basispakket worden vergoed.
- Mensen met een laag inkomen moeten meer geld (via een noodfonds en andere tegemoetkomingen) krijgen om over te stappen op duurzame energie en hun woningen te isoleren. In de tussentijd moet de overheid hen helpen om de hoge energierekening te betalen.
- In 2040 mogen bedrijven geen koolstofdioxide (CO2) meer uitstoten. Grote bedrijven moeten tot die tijd belasting gaan betalen over hun CO2-uitstoot. Subsidies voor fossiele brandstoffen moeten omlaag.
- Er moeten strengere regels komen voor de volksgezondheid en het milieu. Het lozen van bestrijdingsmiddelen (of landbouwgif), microplastics en PFAS-stoffen moet (verder) worden verboden om water- en natuurvervuiling tegen te gaan. Bestaande regels moeten strenger worden gehandhaafd en bestraft.
- De duur van de werkeloosheidsuitkering moet twee jaar blijven. De kortdurende WW moet van maximaal drie naar maximaal zes maanden gaan.
- Nederland moet 3,5 procent van het bruto nationaal product (bnp: het totale geld dat in de economie wordt verdiend) aan defensie uitgeven. Om dit te betalen moet de overheid aandelen kopen in defensiebedrijven (staatsdeelnemingen) om mee te delen in de winst en te voorkomen dat te veel publiek geld gaat naar de wapenindustrie.
- Nederland moet Oekraïne blijven steunen tegen de Russische invasie van Oekraïne sinds 2022.
- Leraren moeten minder administratieve taken krijgen in het onderwijs. Het salaris van leraren in het speciaal onderwijs en in achterstandswijken moet omhoog.
- Bibliotheken moeten gratis worden. Er moet meer geld naar cultuuronderwijs.
- Werkgevers moeten worden gestimuleerd om mensen in vaste dienst te nemen. Er moet een einde komen aan nuluren- en oproepcontracten.
- Er moet een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering komen voor alle zzp'ers.
- Discriminatie van minderheden moet overal worden bestreden. Er moet betere antidiscriminatiewetgeving vanuit de Europese Unie komen.
- Racisme bij de overheid moet worden bestreden. De overheid moet stoppen met het gebruik van algoritmes die onderscheid maken op basis van afkomst.
- Er moet meer geld komen voor een langer zwangerschapsverlof, ziekteverlof, rouwverlof en mantelzorgverlof.
- Nederland moet erop sturen om de bevolking met maximaal 50 à 70 duizend migranten te laten groeien. Asielzoekers moeten worden verdeeld over Nederland om de druk op steden en dorpen die veel asielzoekers opvangen, te verlagen. Uitbuiting van arbeidsmigranten moet worden tegengegaan en asielprocedures moeten sneller gaan.
- Nederland moet de Staat Palestina erkennen. Het samenwerkingsakkoord tussen de Europese Unie en Israël, en de wapenhandel tussen Israël en Nederland moeten worden stopgezet. Er moeten geen producten worden gekocht uit de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever en er moeten sancties komen tegen Israëlische ministers en militairen die oorlogsmisdaden plegen.
Organisatie
In het Europees Parlement
Bij de Europese Parlementsverkiezingen van 2024 stonden GroenLinks en de PvdA samen op één lijst. Gezamenlijk behaalden ze acht zetels. In het Parlement zelf zitten de partijen wel apart: GroenLinks zit met vier mensen in de Europese fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie. De PvdA zit met vier mensen in de fractie van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D).
GroenLinks-PvdA is een pro-Europese partij. De partij wil belastingontwijking aanpakken en een Europese aanpak voor de grote bonussen die bankiers krijgen. Ook wil ze een Europees minimumloon dat geld voor alle werknemers in de Europese Unie. De GroenLinks-PvdA vindt tegengaan van klimaatverandering belangrijk. De partij zet zich ook in voor het milieu, werkgelegenheid en gelijke rechten.
Verder wil GroenLinks-PvdA dat alle lidstaten meedoen aan het opvangen van vluchtelingen. De partij is voor toekomstige uitbreiding van de Europese Unie, mits de landen aan de voorwaarden voldoen. Ook wil het de democratie en mensenrechten beschermen. De EU moet ingrijpen als deze overtreden worden.
GroenLinks-PvdA wil ten slotte de stemleeftijd verlagen naar 16 jaar, zodat in elke lidstaat dezelfde leeftijd geldt. In sommige lidstaten, zoals Zweden, is dit al zo, terwijl in andere lidstaten de stemleeftijd op 18 jaar ligt.
Leden en cijfers
In de Eerste en Tweede Kamer zitten de partijen samen in één fractie. Paul Rosenmöller (GroenLinks) is de fractievoorzitter in de Eerste Kamer. De partijen hebben daar gezamenlijk veertien zetels. Frans Timmermans (PvdA) is de fractievoorzitter in de Tweede Kamer. De partijen hebben daar gezamenlijk 25 zetels.
GroenLinks en de PvdA hebben gezamenlijk 110.000 leden. Als de partijen niet alleen politiek maar ook bestuurlijk met elkaar samen zouden gaan, zou GroenLinks-PvdA de grootste ledenpartij zijn. Op dit moment zijn de partijen bestuurlijk nog wel apart twee partijen.
GroenLinks-PvdA is vooral populair in de grote steden. In onder andere Amsterdam, Haarlem, Nijmegen, Utrecht, Groningen, Eindhoven en Leiden is GroenLinks-PvdA de grootste in de gemeenteraad. Ook stemmen veel mensen in het noorden van Nederland (Friesland, Groningen en Drenthe) op de partij. De partij heeft buiten de grote steden en studentensteden (behalve in het noorden van Nederland) minder kiezers.
Verder stemmen veel hoogopgeleide en middelbaar opgeleide mensen op GroenLinks-PvdA. Kijkend naar de bevolkingsgroepen is GroenLinks-PvdA vooral populair onder jongeren tot 35 jaar (met name studenten en jonge hoogopgeleiden) en kiezers boven de 65 jaar (met name gepensioneerden). Binnen GroenLinks-PvdA zijn ook na Democraten 66 en Volt de meeste jongeren actief. Ten slotte stemmen veel personen met een migratieachtergrond en lhbt'ers op de partij.
|
GroenLinks-PvdA | 
| |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||
|
|
GroenLinks | .svg){kind=logo}
| |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
|||||||||||||||||