Noord-Ierland

Werk in uitvoering! Aan dit artikel wordt de komende uren of dagen nog gewerkt. Belangrijk: Laat dit sjabloon niet langer staan dan nodig is, anders ontmoedig je anderen om het artikel te verbeteren. De maximale houdbaarheid van dit sjabloon is twee weken na de laatste bewerking aan het artikel. Kijk in de geschiedenis of je het artikel kunt bewerken zonder een bewerkingsconflict te veroorzaken.

Dit artikel is nog niet af.

Noord-Ierland Northern Ireland Tuaisceart Éireann Norlin Airlann
Hoofdstad	Belfast
Aantal inwoners	1.893.667 (2019)
Oppervlakte	13.843 km²
Taal	Engels (English)
Regionale talen	Iers (Gaeilge) Ulster-Schots (Scots)
Munteenheid	Pond sterling
Regeringsvorm	Constitutionele monarchie
Motto	Quis separabit (Wie zal ons scheiden)
Volkslied	God Save the King
Portaal Verenigd Koninkrijk

Lokatie in het Verenigd Koninkrijk

Noord-Ierland is één van de vier constituerende landen van het Verenigd Koninkrijk. De andere drie landen zijn Engeland, Schotland en Wales. De vier landen zijn geen onafhankelijke staten, maar onderdeel van één land genaamd het Verenigd Koninkrijk. Noord-Ierland is het enige constituerende land dat op het eiland Ierland ligt. Ook heeft het als enige landstreek een grens met een ander land, namelijk de Republiek Ierland (of gewoon Ierland). De hoofdstad van Noord-Ierland is Belfast.

Sinds 1922 bestaat Noord-Ierland. De Republiek Ierland scheidde zich toen af van het Verenigd Koninkrijk. Sindsdien zijn er conflicten tussen de protestanten en katholieken in Noord-Ierland. Tussen de jaren 60 en 90 was er een periode genaamd The Troubles, waarin veel geweld was tussen de twee groepen. Veel katholieken wilden Noord-Ierland aan het katholieke Ierland toevoegen, terwijl de protestanten bij het Verenigd Koninkrijk wilden horen en de Ierstalige katholieken onderdrukten. In 1998 kwam er een einde van het geweld met het Goedevrijdagakkoord, dat zorgde voor de opening van de grens met Ierland en meer zelfbestuur voor Noord-Ierland. Nog altijd is er een scheiding tussen de protestanten en katholieken, maar deze wordt langzamerhand kleiner.

Noord-Ierland is hierdoor een mix tussen Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Na de Brexit is ook Noord-Ierland geen onderdeel meer van de Europese Unie, maar de EU-wetgeving zal deels blijven gelden in Noord-Ierland om te voorkomen dat de grens dicht moet.

Geschiedenis

Het huidige Noord-Ierland bestaat pas sinds 1922, maar de geschiedenis gaat verder terug. Een groot deel van de geschiedenis tot aan de 19e eeuw valt samen met de geschiedenis van Ierland. Daardoor is de geschiedenis tot aan de 19e eeuw kort samengevat in dit artikel.

Tot en met de 19e eeuw

Noord-Ierland was lange tijd onderdeel van het koninkrijk Ierland, dat geheel Ierland besloeg. Het koninkrijk werd geregeerd door de koning van Engeland, die ook over Wales en later ook over Schotland heerste. Officieel waren de landen alle drie apart, maar Ierland en Wales hadden weinig rechten. Hun wetgeving was vaak gelijk aan die van Engeland.

Ierland verschilde veel met Engeland. In Engeland was de Anglicaanse Kerk de grootste kerk, terwijl in Ierland de katholieke kerk het grootste was. Ook spraken in Ierland nog veel mensen Iers, voornamelijk in landelijke gebieden. Ierland had weinig steden en vooral veel platteland, terwijl Engeland al meer steden had en bovendien een bloeiende cultuur. Tijdens de Glorious Revolution koos Ierland ook de kant van de katholieke koning Jacobus II. De protestantse koning Willem III wist echter Jacobus II in Ierland te verslaan en kon Schotland, Ierland, Wales en Engeland in één land verenigen. Dit leidde tot het koninkrijk Groot-Brittannië, het latere Verenigd Koninkrijk.

In Ierland was er al lang roep om zelfbestuur. In de late 19e eeuw kreeg Ierland een bepaalde mate van zelfbestuur van de Britse overheid. Er werd een Iers parlement gesticht, maar dit was zo problematisch, dat veel Ieren onafhankelijkheid wilden. Het grootste gedeelte van Ierland was katholiek, maar in het noorden rond Belfast leefden voornamelijk protestanten. De protestanten wilden geen onafhankelijkheid en zagen Ierland als onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Belfast was toentertijd het industriële centrum van Ierland door de scheepsbouwindustrie. De Titanic zou later ook in Belfast gebouwd worden. In Ierland leidde de roep voor onafhankelijkheid al tot spanningen.

Ierse verdeling

De roep voor onafhankelijkheid werd na de Paasopstand van 1916 groter. In 1922 brak daarop de Ierse Burgeroorlog uit, waarbij het zuiden onafhankelijkheid werd. Het zuiden staat nu bekend als de Republiek Ierland of gewoon Ierland. Het noorden bleef bij het Verenigd Koninkrijk horen en werd Noord-Ierland genoemd. Noord-Ierland had zowel een grote groep katholieken als protestanten. Voornamelijk in en rond Belfast woonden protestanten, terwijl in de landelijke delen katholieken woonden. Veel katholieken wilden ook Noord-Ierland aansluiten bij Ierland, maar de protestanten waren hierop tegen. De katholieken en protestanten leefden volledig gescheiden van elkaar. Noord-Ierland had toentertijd slechts een beperkte mate van zelfbestuur.

De Britse regering richtten ondertussen de kiesdistricten zo in dat de protestanten altijd de meerderheid hadden. In het Verenigd Koninkrijk werken verkiezingen met kiesdistricten. Het land is in districten verdeeld, die elk een bepaald aantal "kiesmannen" hebben. De grootste partij in een district krijgt alle kiesmannen. Op deze manier gingen alle kiesmannen naar de protestanten in veel districten. Dit is ook de tijd waarin Sinn Féin opkwam onder de katholieken en de Ulster Unionist Party (UUP) onder de protestanten. Onthoud dat er ook katholieken waren die Noord-Ierland bij het Verenigd Koninkrijk wilden houden en protestanten die Noord-Ierland aan Ierland wilden toevoegen. Echter, hierbij gaat het om uitzonderingen.

The Troubles

Vanaf de jaren 60 tot 1998 is er een periode in Noord-Ierland, die bekend staat als The Troubles. Dit waren een serie van spanningen en conflicten tussen katholieken en protestanten in Noord-Ierland, voornamelijk in de hoofdstad Belfast. In Belfast waren er katholieke en protestantse wijken waar tussen vredesmuren gebouwd waren. Deze vredesmuren moesten de bevolkingen van de wijken beschermen, maar ook voorkomen dat inwoners van de ene wijk de andere wijk inkwamen.

Veel katholieken in Ierland voelden zich achtergesteld aan de ene kant. Ook claimde Ierland Noord-Ierland. Een deel van de katholieken wilden hierop dat Noord-Ierland aan Ierland toegevoegd werd, aangezien ze zo meer rechten hadden. Sommigen van hen stichtte de Irisch Republican Army (IRA), een organisatie die met geweld en aanslagen dit probeerde te bereiken. De IRA viel in 1969 uit elkaar in kleine groepen. Er waren zowel vreedzame protesten, zoals de hongerstaking van 1981, als gewelddadige, waaronder de bomaanslag in Brighton in 1984. Aan de andere kant voelden de protestanten zich onveilig en waren bang dat Noord-Ierland Iers werd. De protestanten riepen de hulp in van het Britse leger, dat de katholieken tevens hard aanpakte. Het bekendste vooral is Bloody Sunday in 1972, waarbij het Britse leger 26 katholieke burgers doodde tijdens een vreedzaam protest.

Gedurende de jaren 80 en 90 werd het conflict minder, maar nog steeds was er spanning. Ierland had ondertussen bij claim op Noord-Ierland laten vallen. Het Verenigd Koninkrijk, Ierland en Noord-Ierland besloten daarop aan de tafel te zitten voor een vredesoverleg. Dit leidde tot het Goedevrijdagakkoord van 1998. Hierin staat onder meer dat Noord-Ierland een eigen parlement kreeg met een zekere mate van zelfbestuur, dat de grens tussen Ierland en Noord-Ierland geopend werd en dat de protestanten en katholieken gelijk aan elkaar waren en moesten samenwerken. Het Iers werd hierdoor ook als regionale taal erkend.

Na 1998

De Goedevrijdagakkoord zorgde inderdaad voor vrede in Noord-Ierland. Dit gebeurde niet onmiddellijk, maar leidde daar wel uiteindelijk toe. Bijvoorbeeld in 2005 legde de IRA zijn wapens neer en stelde enkel en alleen nog via een democratische manier zich op de Ierse hereniging te focussen. Volgens het Goedevrijdagakkoord moeten minimaal twee partijen samenwerken in Noord-Ierland. Dit zijn altijd een katholieke en een protestantse partij. De Britse regering kan ingrijpen als dit fout gaat. Al kort na het Goedevrijdagakkoord moest de Britse regering dit doen, maar in 2002 werd het zelfbestuur hersteld. De Britse troepen verlieten Noord-Ierland officieel in 2007.

Gedurende de 21e eeuw groeide de economie van Noord-Ierland door de nieuwe vrede en stabiliteit. Ook daalden de spanningen en werd de scheiding tussen de protestanten en katholieken voorzichtig minder. Vooral de jongere generatie wil van de scheiding af. Langzamerhand worden de vredesmuren afgebroken en beginnen protestanten en katholieken met elkaar om te gaan. Echter, er is nog steeds een grote scheiding tussen de twee. Door de Brexitonderhandlingen tussen 2016 en 2020 nam de spanning toe. Noord-Ierland stemde met meerderheid tegen de Brexit. Het openhouden van de grens met Ierland was een belangrijke reden, aangezien veel mensen bang waren voor een nieuwe periode van The Troubles. De DUP voerde een campagne voor de Brexit, terwijl Sinn Féin een campagne voerde tegen de Brexit en voor een mogelijke aansluiting bij Ierland. De twee partijen werden de grootste tijdens de verkiezingen in 2017 en het lukte de twee niet om een regering te vormen.

Tussen 2017 en 2020 werd Noord-Ierland opnieuw door het Verenigd Koninkrijk bestuurd. Door het Brits parlement werden het homohuwelijk en abortus in 2020 legaal in Noord-Ierland (in de rest van het VK was dit al jaren het geval). In 2020 wisten Sinn Féin en DUP een nieuwe regering te vormen met hulp van onder andere de Alliance Party. Alliance trekt de laatste jaren veel kiezers. Het is een middenpartij en wil de huidige situatie van Noord-Ierland bewaren. Het is voor de Europese Unie, maar ook voor het Verenigd Koninkrijk. Het is voor het eerst dat een middenpartij in Noord-Ierland zoveel stemmen heeft en laat een verandering zien.

Geografie

Landschap

is, naast Engeland, Schotland en Wales, een van de vier landstreken van Groot-Brittannië. Noord-Ierland is het noordelijke deel van het eiland Ierland en bestaat uit de graafschappen Antrim, Armagh, County Down, Fermanagh, Derry en Tyrone. In totaal beslaat Noord-Ierland, een oppervlakte van 14.148 km2 en dat is ongeveer een derde van de oppervlakte van Nederland en een zesde van de oppervlakte van het gehele Ierse eiland. Noord-Ierland grenst in het zuiden en westen aan de Ierland en verder aan de Atlantische Oceaan en aan de Ierse Zee, de Donegalbaai en het Noordkanaal. West-Schotland ligt op het meest nabije punt slecht 21 km van Noord-Ierland. De kustlijn is circa 362 km lang en loopt van Lough (Lake) Foyle in het noordwesten tot de Mourne Mountains in het zuidoosten. Van de vele eilandjes voor de kust van Noord-Ierland zijn er een aantal best bekend,onder andere: Tory Island, Rathlin Island en de Copeland Islands.

Grote steden

10 grootste Noord-Ierse steden
Belfast Derry	Nummer	Stad	Inwoners	Lisburn Greater Craigavon
	1	Belfast	334.420
	2	Derry	84.750
	3	Lisburn	71.403
	4	Greater Craigavon	68.890
	5	Newtownabbey	66.120
	6	Bangor	62.650
	7	Ballymena	30.590
	8	Newtownards	28.860
	9	Newry	28.080
	10	Carrickfergus	27.640

Bevolking

Bevolkingsgroepen

De inwoners van Noord-Ierland heten Noord-Ieren. Ze hebben de Britse nationaliteit en worden ook Britten gezien. De Republiek Ierland geeft overigens ook de Ierse nationaliteit aan Noord-Ieren als je dit wilt. Dit gebeurt niet standaard, maar een Noord-Ier kan in principe zonder inburgeringscursus de Ierse nationaliteit aanvragen.

Rood staat voor het protestantisme en blauw voor het rooms-katholicisme. Hoe donkerder de kleuren hoger het percentage van dit geloof is.

88% van de Noord-Ierse bevolking is geboren in Noord-Ierland zelf. De meeste anderen zijn geboren in een ander deel van het Verenigd Koninkrijk of Ierland. 4,3% is buiten de Britse Eilanden geboren, voornamelijk in Letland, Polen en Litouwen. Daarnaast zijn er nog inwoners uit China en India.

Religie

De twee belangrijkste geloven in Noord-Ierland is het protestantisme en het rooms-katholicisme. 40% van de bevolking is protestant en een andere 40% is katholiek; de groepen zijn ongeveer even groot. Het aantal leden van beide gelovige groepen neemt tegenwoordig af. De twee geloofsgroepen spelen een grote rol in het conflict in Noord-Ierland.

Tegenwoordig is 10% van de bevolking ongelovig of hangen niet een bepaalde religie aan. De overige 10% hangt een ander geloof aan, zoals de islam, het hindoeïsme of de oosters-orthodoxe kerk.

Taal

De enige officiële taal in Noord-Ierland is het Engels. Daarnaast zijn er nog het Ulster-Schots en het Iers als erkende regionale talen. De overheid werkt volledig in het Engels en kinderen leren op school aanvankelijk Engels. De laatste jaren gaan er stemmen op om ook het Iers als officiële taal te erkennen. Sommige scholen leren het Iers wel als vreemde taal en er zijn ook dorpen (voornamelijk aan de grens) waar Iers gesproken wordt als eerste taal. Voornamelijk de oudere generaties leerden hier eerst Iers, maar tegenwoordig leert haast niemand meer Iers als eerste taal (maar vaak als tweede taal). Deze trend zie je ook in Ierland. Het Engels is immers meer gesproken en biedt meer baangaranties en mogelijkheden om te studeren.

Aandacht voor het Iers is echter wel verbeterd door de jaren heen. Er is een stijging in het aantal mensen dat Iers kan verstaan. In 2011 zei 11% van de bevolking kennis te hebben van het Iers. Nog geen 4% is echter in staat om Iers te schrijven, lezen en spreken. Voornamelijk Sinn Féin wil het Iers ook een officiële taal in Noord-Ierland maken, maar hiervoor is steun nodig van zowel de protestanten als de Britse regering. De Britse regering heeft echter bij voorbaat al gezegd dit niet te willen. De laatste jaren worden er wel tweetalige scholen opgezet en een programma om kinderen tweetalig (Engels-Iers) op te voeden.

Politiek

Staatsinrichting

Noord-Ierland heeft een bepaalde mate van zelfbestuur. Het gebied heeft zijn eigen parlement, het Assemblee voor Noord-Ierland, en een eigen regering. Het Assemblee voor Noord-Ierland bestaat uit 90 leden en staat in Belfast. Het parlement is opgericht na The Troubles in 1998 en de zetels worden verdeeld via rechtstreekse verkiezingen. In het parlement zitten de nationalisten en unionisten recht tegenover elkaar, terwijl de middenpartijen tegenover de spreker van het huis zitten.

De regering van Noord-Ierland moet altijd uit minstens twee partijen bestaan! Het probleem is dat dit altijd een nationalistische en unionistische partij zijn. Meestal zijn dit het Iers-nationalistische Sinn Féin en de unionistische Democratic Unionist Party (DUP). Deze partijen zijn letterlijk elkaars tegenpolen en op weinig vlakken kunnen ze het met elkaar vinden. De Britse regering moest daarom vaak ingrijpen in Noord-Ierland, aangezien er geen regering gevormd kon worden. De laatste keer was tussen 2017 en 2019. In dat geval gaat de Britse regering en het Brits Parlement over Noord-Ierland. Overigens zijn er altijd 18 zetels in het Brits parlement voor Noord-Ierse partijen gereserveerd. Arlene Forster is de huidige minister voor Noord-Ierland en Noord-Ierland heeft ook standaard een minister in de Britse regering.

Noord-Ierland kan zelf dingen bepalen op het gebied van onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur, milieu, economie, landbouw en natuur. Voor buitenlands beleid en defensie is men afhankelijk van de Britse regering. Na de Brexit heeft Noord-Ierland ook nog de bevoegdheid voor zaken met Europese Unie gekregen. De Britse premier Boris Johnson wil immers dat Europese wetgeving nog in Noord-Ierland geldt om te voorkomen dat de Ierse grens dicht moet. Hiermee zou Noord-Ierland een soort en met van onderdeel van de EU blijven.

Politieke partijen

De partijen van Noord-Ierland zijn te verdelen in drie groepen:

• De Unionisten: Zij willen dat Noord-Ierland bij het Verenigd Koninkrijk blijft. Vaak zijn ze ook erg traditioneel en protestants. De belangrijkste partijen die hierbij horen zijn de Democratic Unionist Party (DUP) en de Ulster Unionist Party (UUP).
• De Nationalisten: Zij willen dat Noord-Ierland herenigd wordt met de rest van Ierland. Vaak zijn ze progressief en katholiek. De belangrijkste partijen die hierbij horen zijn Sinn Féin en de Social Democratic and Labour Party (SDLP).
• De "cross community"-partijen: Zij zijn meer gematigd. Vaak zijn hebben ze zowel progressieve als traditionele punten. Zo willen ze bij het Verenigd Koninkrijk blijven, maar meer zelfbestuur. Ook zijn ze vaak voor de Europese Unie. De belangrijkste partij die hierbij hoort is de Alliance Party of Northern Ireland.

Bestuurlijke Indeling

Noord-Ierland is verdeeld in 6 graafschappen (counties):

1. Fermanagh
2. Tyrone
3. Derry/Londonderry
4. Antrim
5. Down
6. Armagh

Economie

De Noord-Ierse economie is van de vier landen van het Verenigd Koninkrijk het kleinst. Traditioneel bestaat de economie van Noord-Ierland voornamelijk uit industrie. Het bouwen van schepen, het slaan van touwen en het weven van textiel gebeurde in Noord-Ierland, maar veel zware industrie is vervangen door diensten. De landbouwsector in Noord-Ierland is vrij klein en zorgt voor nog geen 3% van het bnp. Voornamelijk de veeteelt, de melkindustrie en het verbouwen van aardappels, graan en gerst gebeurd in Noord-Ierland.

De industriesector is vervangen door de dienstensector. Vooral de elektronica- en ontwerpsector zijn in Noord-Ierland actief. Bedrijven als Bombardier Aviation, DuPont en Caterpillar Inc. zijn actief in de regio. Zij maken vooral chemicaliën, vliegtuigen en machines. Ook het ontwerpen van bruggen, olieplatforms en schepen gebeurd in Noord-Ierland.

Sinds de eeuwwisseling is het toerisme in Noord-Ierland gestegen, mede door de vrede die er nu heerst. De vele kastelen, natuur en oude stadscentra zijn geliefde toeristische attracties.

Fotogalerij

• 

  Locatie in Europa

• 

  Satelietfoto

• 

  Satelietfoto

• 

  Wapen van Noord Ierland