Bakoe

Bakoe (Bakı)
[[Bestand:|100px]]       [[Bestand:|80px]]
Land	Azerbeidzjan
Economische regio	Bakoe
'
Burgemeester	Eldar Azizov
Oppervlakte	2.140 km²
Inwoners	2.344.900 (2024)
Dichtheid	1.096 per km²
Postcode(s)	AZ1000
Netnummer(s)	994 12
Rayons
Portaal Azië

Bakoe of Baku (Azerbeidzjaans: Bakı) is de hoofdstad van Azerbeidzjan. Bakoe is het wetenschappelijk en cultureel centrum van de Kaukasus en de grootste havenstad aan de Kaspische Zee. De stad ligt ook op een schiereiland in de Kaspische Zee is gebouwd in een halve ronde vorm (zoals een Grieks theater). De stad telt meer dan 2,3 miljoen inwoners en is daarmee de grootste stad van het land.

De stad is al gesticht in de oudheid en was een belangrijk centrum aan de Zijderoute. In de stad staan veel oude monumenten, waarvan het paleis van de Shirvanshah en de Maagdentoren het bekendst zijn. Deze monumenten staan ook met anderen om de Werelderfgoedlijst.

Geschiedenis

Oudheid

De geschiedenis van Bakoe gaat helemaal terug naar de Steentijd. Zo zijn er vondsten gedaan uit de Bronstijd. Later ontstond er een stad in de regio. Tegenwoordig zijn hiervan alleen nog ruïnes over. Uit opgravingen blijkt dat Bakoe al sinds 6000 v.Chr. bestaat. Ook zijn rots- en grottekeningen uit die tijd gevonden.

Bakoe was al sinds het ontstaan een belangrijke stad. In de klassieke oudheid was het een cultureel en economisch centrum. De Romeinen kwamen naar de regio in de 1ste eeuw n.Chr. Bakoe lag aan de Zijderoute, een handelsroute tussen China en Europa. Bakoe lag ongeveer in het midden van de Zijderoute en had daardoor een gunstige positie. Ook het klimaat van Bakoe was erg gunstig. In 71 n.Chr. kwam de apostel Bartolomeüs aan in een stad genaamd Albana of Albanapolis. Vaak wordt dat gezien als de oude versie van Bakoe.

Shirvanshahs

Het Paleis van de Shirvanshah

In de 8e eeuw kwam de regio onder de controle van de Shirvanshahs. De naam Bakoe komt uit het Perzisch en het was één van de grenssteden van het Perzische Rijk. Hier lag het gebied Shirvan, waar de Shirvanshahs over regeerden. Oorspronkelijk regeerden zij vanuit Shamkhi. In 1170 werd die stad door een aardbeving verwoest. Hierdoor kozen de Shirvanshahs Bakoe als hun nieuwe hoofdstad. De Shirvanshahs bouwden veel nieuwe gebouwen in de stad zoals de Maagdentoren, het Paleis van de Shirvanshah, de Burcht van Mardakan en de Burcht van Ramana. Ook werd de stad verstevigd met verdedigingswerken. De ommuurde binnenstad van Bakoe is nog altijd zichtbaar.

Bakoe was een redelijk rijke stad. Hierdoor was de stad ook aantrekkelijk voor de grote buurlanden van Shirvan; Rusland en Perzië. De stad lag in de invloedssfeer van Perzië. De Shirvanshahs hadden namelijk de Perzische cultuur overgenomen. In 1501 probeer de sjah Ismail I van Perzië om de stad in te nemen. Hij was succesvol en de Shirvanshahs mochten de regio voor hem besturen. Sjah Tahmasp I maakte een einde aan de dynastie van de Shirvanshahs. Shirvan werd een regio van Perzië. Vanaf toen werd de stad bestuurd door de Safavids.

Ottomaanse en Russische verovering

De kust van Bakoe in 1861

Tussen 1590 en 1607 was Bakoe korte tijd onderdeel van de Ottomaanse Rijk. In 1722 werd de stad vervolgens veroverd door de Russische tsaar Peter de Grote. De Safavids verloren toen ook hun macht. Tegen 1730 verloren de Russen ook hun macht over de regio. Perzië wist de stad toen te veroveren. De Russen gaven vervolgens hun claim over de stad op. Na de dood van de sjah kwamen er verschillende kanaten in de regio aan de macht. Bakoe werd door een van die kanaten bestuurd. De kanaten stonden onder de invloedssfeer van Perzië.

In de late 18e eeuw kregen de Russen opnieuw interesse in de stad. Zij wilden voorkomen dat Perzië en het Ottomaanse Rijk zich in de regio zouden uitbreiden. Tsarina Catharina de Grote gaf in 1796 de opdracht voor een grote campagne. De Russen namen al vrij snel Bakoe in. Catharina de Grote werd echter snel opgevolgd door tsaar Paul I. Hij laste de aanval af, waarna Bakoe één jaar later weer Perzisch grondgebied werd.

In 1813 namen de Russen Bakoe opnieuw in samen met andere gebieden in de Kaukasus. In de jaren 1820 namen de Perzen Bakoe voor een korte tijd terug in. Toch gaven de Perzen in 1828 hun claim over Bakoe op. Hierdoor werd de stad officieel Russisch grondgebied. De Russen ontdekten in 1837 aardolie bij de stad. Bakoe zou in de 19e eeuw uitgroeien tot een belangrijke stad voor de oliesector. De olieboom zorgde ervoor dat de stad een grote groei doormaakte. Tussen 1856 en 1910 groeide Bakoe sneller dan Londen of Parijs. In korte tijd werd een groep bewoners enorm rijk en liet grote panden naar Europees voorbeeld bouwen. Ook werden Europese ideeën in Bakoe overgenomen, zoals republicanisme en de scheiding tussen de kerk en staat.

Eerste Wereldoorlog

Tijdens de Eerste Wereldoorlog was er ook een oorlog tussen de Ottomanen en Armeniërs in Bakoe en vond de Armeense genocide ook in Bakoe plaats.

Bakoe was kort de hoofdstad van het onafhankelijke Azerbeidzjan tussen 1918 en 1920.

Sovjetperiode

Bakoe werd echter door de Sovjet-Unie bezet vanwege de olie. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wilde Hitler de stad veroveren vanwege de olievelden. Bakoe produceerde namelijk de helft van de wereldproductie aardolie. Bakoe speelde ook in het verval van de Sovjet-Unie een rol. Het Sovjetleger probeerde in 1990 de stad invallen, waarbij officieel 130 doden vielen (al wordt geschat dat er tussen de 300-800 doden zijn).

Sinds 1991

Na de onafhankelijk van Azerbeidzjan wordt Bakoe de hoofdstad van het land. Sinds 1991 wordt de stad vernieuwd. De stad kreeg vele wolkenkrabbers, oude monumenten werden gerestaureerd en de stad kreeg een metro.

Bezienswaardigheden

Het oude centrum van Bakoe staat tegenwoordig op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. Het paleis van de Shirvanshah en de Maagdentoren vormen de twee belangrijkste bezienswaardigheden van de stad. De Maagdentoren was de plek waar een jong meisje in een toren werd opgesloten, aangezien ze verliefd was op een arme jongen. Haar vader verbood haar met hem te trouwen, waarop zij zich van de toren afgooide en stierf. De stad heeft een brede boulevard en de grootste vlaggenmast ter wereld. Deze vlaggenmast staat op het Nationale Vlagplein en heeft een hoogte van 162 meter.

Rondom de stad liggen ook enkele bezienswaardigheden, zoals de heuvel Yanar Dag. De heuvel bevat aardgas en er zijn al eeuwen vlammen op de heuvel te vinden. Het Nationaal Park Gobustan met zijn rotstekeningen en moddervulkanen.

Partnersteden

• Amman, Jordanië
• Ankara, Turkije
• Basra, Irak
• Bordeaux, Frankrijk
• Djedda, Saoedi-Arabië
• Dakar, Senegal
• Honolulu, Verenigde Staten
• Houston, Verenigde Staten
• Istanboel, Turkije
• İzmir, Turkije

• Kiev, Oekraïne
• Londen, Verenigd Koninkrijk
• Mainz, Duitsland
• Minsk, Wit-Rusland
• Moskou, Rusland
• Napels, Italië
• Sarajevo, Bosnië en Herzegovina
• Sint-Petersburg, Rusland
• Tabriz, Iran

	Werelderfgoed in Azerbeidzjan
Ommuurde stad Bakoe met Shirvanshahpaleis en Maagdentoren · Cultuurlandschap en rotskunst van Gobustan · Historisch centrum van Şəki met het paleis van de Khan · Hyrcaanse bossen · Cultureel landschap van het Khinalig-volk en de “Köç Yolu”-transhumanceroute