Xınalıq
| Xınalıq | |
| |
|---|---|
| Land |  Azerbeidzjan
|
| District | Quba |
| Inwoners | 2.075 |
Portaal  Azië
| |
Xınalıq is een plaatsje in het noorden van Azerbeidzjan. Het dorpje ligt in het district Quba aan de rand van de Kaukasus. Het bijzondere aan het dorp is dat de mensen nog op traditionele wijze leven als honderden jaren geleden. De inwoners van het dorp zijn semi-nomade. Dat betekent dat zij in de wintermaanden in een ander gedeelte wonen dan de zomermaanden. Die twee verblijfplaatsen liggen zo'n 200 kilometer uit elkaar en worden verbonden door de Köç Yolu (een migratieroute).
Sinds 2023 staat het plaatsje op de werelderfgoedlijst van UNESCO.
Geschiedenis
Het is onduidelijk wanneer Xınalıq precies ontstaan is. Toch weten we dat het dorp ontstaan is in de tijd van Kaukasisch Albanië. Dat was de periode 1e tot 9e eeuw n.Chr. De Griekse historicus Strabo noemt de bewoners zelfs als een van de volkeren in de regio. Er is weinig bekend over de geschiedenis van het dorp. Dat komt omdat de bewoners van Xınalıq nog altijd op traditionele wijze leven. Hierdoor is over de loop van de jaren weinig veranderd.
In 2006 maakte de Azerbeidzjaanse president Ilham Alijev bekend dat hij het dorp wilde moderniseren. Zo kreeg het dorp nieuwe scholen, infrastructuur en andere openbare ruimtes. In 2007 zorgde de president ervoor dat Xınalıq officieel beschermd werd.
De moderniseringen worden soms als een bedreiging voor het dorp gezien. Zo plaatste het World Monuments Fund het dorp in 2008 op een bedreigde lijst. Volgens de organisatie werd het dorp bedreigd door de plannen voor een snelweg naar Quba. Sinds 2011 is de Azerbeidzjaanse overheid bezig om het dorp beter te beschermen. Zo werden honderden daken vervangen en werd de moskee van het dorp gerestaureerd.
Geografie
Xınalıq ligt in een vlakte in de Kaukasus. Dat dal scheidt de Noordelijke Kaukasus van de Zuidelijke Kaukasus. De dichtstbijzijnde stad is Quba.
In het gebied geldt een landklimaat. Zomers liggen de temperaturen rond de 18°C, terwijl het er 's winter -20°C kan worden. Deze grote temperatuurverschillen zijn ook de reden waarom de bewoners in de winter in een ander gedeelte wonen dan de zomer.
Kunst en cultuur
Taal
De meeste personen in Xınalıq spreken Azeri, de officiële taal van Azerbeidzjan. Toch heeft het dorp ook een eigen taal. Die taal wordt ook Xınalıq genoemd en heeft ongeveer 3.000 sprekers. Het bijzondere aan Xınalıq is dat het geen verwantschap heeft met andere talen in de regio. Het Xınalıq is een zogeheten isolaat. Sommige wetenschappers denken dat het Xınalıq verwant is aan het Lezgisch, maar hier is niet iedereen het over eens.
Vandaag de dag geldt het Xınalıq als een bedreigde taal. De Azerbeidzjaanse overheid heeft stappen ondernomen om de taal beter te beschermen.
Tradities
De inwoners van Xınalıq leven nog steeds zo als zij duizenden jaren geleden leefden. Hoewel veel bewoners inmiddels wel moderne technologieën gebruiken, zijn de tradities grotendeels hetzelfde gebleven. Vooral huwelijken en andere ceremonies worden op de traditionele manier uitgevoerd. De meeste bewoners werken als schapenherder of wever. In het dorp wordt veel wol gemaakt. Ook worden wollen producten, zoals sjaals en sokken, veel gemaakt. Een van die producten is de chubka. Dat is een wollen sjaal die vroeger door rijke mensen gedragen werd.
In Xınalıq worden huizen verwarmd een biobrandstof. Die brandstof wordt gemaakt van de uitwerpsels van het vee. In Azerbeidzjan was dat vroeger heel gewoon. Xınalıq heeft die traditie behouden. Het uitwerpselen worden gemengd met stro. Vervolgens maakt men hier een soort van stenen van. Die worden in de zon gelegd om te drogen. Hierna kunnen de stenen gebruikt worden voor het aansteken van de openhaard.
Veel mensen in Xınalıq dragen ook nog traditionele kleding en hebben traditionele haardracht. De haardracht is geïnspireerd door de haarstijlen van Turkse krijgers en de Hunnen. Veel van die stijlen lijken erg op haar- en kledingstijlen uit Siberië en Mongolië.
Religie
Tegenwoordig hangen de inwoners van Xınalıq de islam aan. In het dorp zijn maar liefst 12 moskeeën te vinden.
Voor de komst van de islam hingen zij het zoroastrianisme aan. In het dorp is dan ook nog steeds een zoroastrianistische tempel te vinden. Dat is de Atashgah, waarin een eeuwige vlam brandt. Die vlam is door een natuurlijke oorzaak ontstaan. Vermoedelijk ontsnapt er gas uit de bodem dat ontvlamd is.
De sneeuwman
In Xınalıq gaat het verhaal van de sneeuwman rond. In 1988 zou een jager uit de dorp een groot, harig monster hebben gezien. Dat monster leek een beetje op een mens. Vandaar dat zij het de sneeuwman noemden. Volgens de jager bewaakte de sneeuwman de ingang van een grot. Toen de sneeuwman naar de jager keek, werd de jager bang en vertrok hij.
Galerij
.jpg)
|
Werelderfgoed in Azerbeidzjan |
| |
|---|---|---|---|
| Ommuurde stad Bakoe met Shirvanshahpaleis en Maagdentoren · Cultuurlandschap en rotskunst van Gobustan · Historisch centrum van Şəki met het paleis van de Khan · Hyrcaanse bossen · Cultureel landschap van het Khinalig-volk en de “Köç Yolu”-transhumanceroute | |||