Şəki (stad)


Şəki

Land	Azerbeidzjan
District	Şəki
'
Burgemeester
Oppervlakte
Inwoners	68.400 (2020)
Dichtheid
Postcode(s)	5500
Netnummer(s)
Rayons
Portaal Azië

Şəki is een stad in het noorden van Azerbeidzjan. Het is de hoofdstad van het district Şəki. De stad ligt in de Kaukasus ongeveer 250 kilometer ten westen van Bakoe. De stad had 68.400 inwoners in 2020. Şəki was in het verleden een belangrijke handelsstad op de Zijderoute.

Sinds 2019 staat Şəki samen met het Paleis van de Khan op de werelderfgoedlijst van UNESCO.

Geschiedenis

Klassieke Oudheid

Het gebied waar Şəki nu ligt, wordt al zo'n 2700 jaar bewoond. In het gebied woonden de Saka. Dat waren een Perzisch volk. In de 8e eeuw v.Chr. stichtten zij Şəki. Tegen de 1e eeuw n.Chr. was Şəki een van de grootste steden van de regio. In die tijd namen zij ook de Armeense cultuur over. Ook bekeerden zij zich tot het christendom.

Middeleeuwen

Şəki was een cultureel en economisch centrum in de regio. In 654 n.Chr. werd de stad ingenomen door de Arminiya. Dat was een Arabisch volk. Hoewel Şəki nu onder islamitisch bestuur kwam, bleef een groot deel van de bevolking van de stad Armeens. De Armenen bleven de baas in de stad. In 1117 werd de stad ingenomen door de Georgische koning David IV.

In de 13e en 14e eeuw werd het gebied bestuurd door de Shirvanshahs. Zij waren een Arabisch volk die over de regio Shirvan regeerden. Ook namen zij de Perzische cultuur over. In de 14e eeuw verloren de Shirvanshahs echter hun macht. Şəki kwam vervolgens onder het bestuur van de Sidi Ahmed Orlat en later de Safavid.

16e t/m 19e eeuw

Het Paleis van de Khan, waar vanuit de kan de regio bestuurde.

In de 16e eeuw wisselde de stad verschillende keren handen tussen de Safavid en het Ottomaanse Rijk. Tussen 1743 en 1819 bestond het kanaat Şəki. De stad werd toen bestuurd door een kan. Die kan regeerde over een groot deel van het huidige Azerbeidzjan. In de stad is nog steeds het Paleis van de Khan te bezoeken.

In 1805 tekenden de Russen en het kanaat een verdrag. Şəki werd toen onderdeel van Rusland. De Russen namen het kanaat in 1813 in. In 1819 werd het kanaat opgeheven. Şəki werd vervolgens een provincie in Rusland.

Tijdens de Russische periode begon ook de industriële revolutie in de stad. In 1829 werd de eerste fabriek geopend. De stad was vooral belangrijk voor de productie van zijde.

Moderne tijdperk

In 1917 braken er opstanden in de stad uit tegen het Russische bestuur. Azerbeidzjan zou tussen 1918 en 1920 een korte tijd onafhankelijk zijn. Toch nam de Sovjet-Unie Azerbeidzjan in 1920 terug in. In 1930 braken er opstanden in de stad uit tegen het Sovjetbestuur. De opstandelingen waren het oneens met de economisch beleid. De opstand werd neergeslagen toen het Rode Leger de stad binnenmarcheerde.

De stad gebruikte in die tijd ook de naam Nukha. In 1968 werd besloten om terug te gaan naar de historische naam Şəki.

Ligging en klimaat

Uitzicht over Şəki

De stad ligt in het noorden van Azerbeidzjan in het zuidelijke deel van de Kaukasus. Şəki ligt daardoor in een bergachtig gebied. Vanuit de stad kunnen de besneeuwde toppen van de Kaukasus gezien worden.

De Kaukasus heeft veel invloed op het klimaat van de stad. Şəki heeft een gematigd zeeklimaat met zachte winters en koele zomers. De gemiddelde temperatuur is 12°C. In de zomer kan de temperatuur oplopen tot 25°C. Tijdens die periode heeft de stad ook te maken hittegolven en overstromingen.

Bevolking

Vandaag de dag heeft Şəki een bevolking van 68.400 inwoners. Toch heeft de regio meer inwoners; 174.100 inwoners. Hiervan woont 38% in de stad zelf. De rest woont op het platteland rondom de stad.

De grootste religie van de stad is de islam. In het verleden had Şəki een grote Armeense minderheid. In de jaren 1990 vonden er pogroms plaats. De Armeense minderheid werd toen verdreven.

Kunst en cultuur

Architectuur

De caravanserai

De moskee van Godak

Şəki was in het verleden een van de steden langs de Zijderoute. Dat was een handelsroute door Centraal-Azië. Deze liep van Oost-Europa naar Oost-Azië. Via de Zijderoute kwamen spullen uit onder meer China in Europa terecht. Voorbeelden zijn porselein en zijde. De architectuur in de stad is daarom een mix tussen oosterse en westerse architectuur. Şəki is ook beïnvloed door de architectuur van de Russische regio Dagestan. Daarnaast is er veel communistische architectuur uit de Sovjetperiode te vinden in de stad.

Een bijzondere bouwtechniek in de stad is shebeke. Dat zijn houten latten met stukken gekleurd glas daartussen. Dat glas wordt vastgehouden zonder lijm of spijkers te gebruiken. De kennis om shebeke te maken is in bezit van een paar families. Die kennis wordt overgegeven van generatie op generatie.

Bezienswaardigheden

In de stad zijn er verschillende bezienswaardigheden zoals:

Het Paleis van de Khan
De moskee van de Khan
De caravanserai
De moskee van Godak
De moskee van Juma
De moskee van Omar Efendi
Het Dara-badhuis
De ronde tempel
Het fort van Şəki

Economie

In het verleden was Şəki de plaats waar veel zijde gemaakt werd. Tegenwoordig zijn veel van die fabrieken verdwenen. Desondanks is zijde nog altijd een belangrijk product voor de stad. Andere belangrijke producten uit Şəki zijn tabak, druiven, noten en melk.

Daarnaast is het toerisme een belangrijke bron van inkomsten.

Stedenbanden

	Werelderfgoed in Azerbeidzjan
Ommuurde stad Bakoe met Shirvanshahpaleis en Maagdentoren · Cultuurlandschap en rotskunst van Gobustan · Historisch centrum van Şəki met het paleis van de Khan · Hyrcaanse bossen · Cultureel landschap van het Khinalig-volk en de “Köç Yolu”-transhumanceroute