Russische invasie van Oekraïne sinds 2022

In het nieuwsDit artikel bevat onderwerpen die in het nieuws zijn. De informatie in dit artikel kan dus al snel verouderd zijn! Je wordt uitgenodigd op bewerk te klikken om dit artikel aan te vullen.

Russische invasie van Oekraïne
De huidige situatie van de Russische invasie binnen Oekraïne (2/11/2024)
Datum	24 februari 2022 -
Locatie	Oekraïne
Overwinning voor
Resultaat
Strijdende partijen
Pro-Russische partij	Pro-Oekraïense partij
Rusland Wit-Rusland Donetsk Loegansk	Oekraïne
Leiders
Vladimir Poetin Aleksandr Loekasjenko Denis Poesjilin Leonid Pasetsjnik	Volodymyr Zelensky
Troepensterkte
3.488.000 soldaten	1.211.000 soldaten
Verliezen
2800 doden 4+ gevangengenomen 80 tanks vernietigd 516 pantserwagens vernietigd 10 vliegtuigen neergeschoten 7 helikopters neergeschoten	198 doden 115 gewonden 4 vliegtuigen neergeschoten 1 heliktoper neergeschoten 4 drones neergeschoten Militaire basissen en luchtafweersystemen geneutraliseerd
Portaal Geschiedenis

De Russische inval in Oekraïne vond plaats op 24 februari 2022. De inval maakt deel uit van een groter conflict tussen Oekraïne en Rusland, dat al sinds 2014 aan de gang is.

Kort voor de inval begon, had de Russische president Vladimir Poetin de volksrepubliek Donetsk en de volksrepubliek Loegansk erkend als eigen landen. Donetsk en Loegansk zijn officieel onderdeel van Oekraïne, maar Oekraïne heeft er niet echt macht. In de vroege ochtend van 24 februari 2022 zei Poetin op de Russische staatstelevisie dat hij Oekraïne ging binnenvallen. Rusland viel daarna niet alleen Donetsk en Loegansk binnen, maar ook andere delen van Oekraïne. Vooral dit laatste had eigenlijk niemand van tevoren verwacht.

Het conflict tussen Rusland en Oekraïne heeft verschillende oorzaken. In november 2013 vond in Oekraïne een pro-westerse revolutie plaats, de Euromaidan. Oekraïne wilde nauwere banden met de Verenigde Staten en de Europese Unie. De pro-Russische regering van Oekraïne moest hierdoor aftreden en werd vervangen door een pro-westerse. Rusland was het hier niet mee eens en was bang voor een uitbreiding van de NAVO. Om die reden viel Rusland begin 2014 de Krim binnen. Dit is een regio in Oekraïne waar veel Russen wonen. Na de Krimcrisis nam Rusland de Krim in, maar internationaal wordt de Krim nog steeds gezien als onderdeel van Oekraïne. Ook verklaarden de Oekraïense regio's Donetsk en Loegansk zich onafhankelijk. Ook in deze regio's wonen veel Russen.

Volgens president Poetin zou er door Oekraïne geweld worden gepleegd tegen Russen in Donetsk en Loegansk. Dat gebruikte hij als reden om die twee gebieden ten slotte als volksrepublieken te erkennen. Oekraïne zelf en andere landen zeiden dat dit niet klopte en dat het juist de Russen waren die begonnen met vechten.

Voorgeschiedenis

De annexatie van de Krim in 2014

Na de wekenlange protesten van de pro-Europese Euromaidanbeweging en de toenemende onvrede in het westen van Oekraïne, ondertekenden de pro-Russische Oekraïense president Viktor Janoekovytsj en de pro-Europese oppositie op 21 februari 2014 een overeenkomst. In die overeenkomst stond dat er zo spoedig mogelijk nieuwe verkiezingen zouden worden gehouden. Nadat het Oekraïense parlement hierop Janoekovytsj ontsloeg als president, vluchtte hij naar Rusland. De gouverneurs van de oblasten (een soort provincies) Donetsk en Loehansk waren het hier niet mee eens. In deze gebieden was president Janoekovytsj juist populair onder de Russisch sprekende bevolking. De pro-Russische gouverneurs zagen de machtswisseling dan ook als een staatsgreep.

Ook Rusland zelf zag de machtswisseling als een staatsgreep; op 24 februari 2014 zei Rusland dat het de nieuwe Oekraïense regering niet meer erkende. Volgens de (toen nog) Russische premier Dmitri Medvedev was de Russische bevolking niet meer veilig onder de nieuwe regering, hoewel er geen sprake was van aanvallen op de burgerbevolking. Op 27 februari 2014 besloot Rusland de Krim te annexeren. In april 2014 scheidden de oblasten Donetsk en Loehansk zich onder hun de pro-Russische leiders af van Oekraïne. Door ondersteuning vanuit Rusland waren zij in staat om de Volksrepublieken Donetsk en Loegansk uit te roepen.

Aanleiding

Op 14 september 2020 maakte de Oekraïense president Volodymyr Zelensky bekend dat Oekraïne meer wilde gaan samenwerken met de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (de NAVO) en dat het land graag lid zou willen worden van de NAVO. Zelensky bevestigde deze wil op 8 oktober 2020, toen hij zich op bezoek bij de Britse premier Boris Johnson uitsprak voor een actieplan om dit te laten gebeuren. In december van 2020 herhaalde de Oekraïense minister van Defensie, Andrej Taran, dit voornemen. Nadat de Oekraïense premier Denis Sjmiegal op 9 februari wederom bevestigde dat Oekraïne meer toenadering tot de NAVO zocht, gaf Jens Stoltenberg, de secretaris-generaal van de NAVO, aan dat Oekraïne vanaf dan gezien werd als een kandidaat voor toetreding tot de NAVO. Ten slotte vaardigde president Zelensky in maart van 2021 een decreet af, waarin stond dat Oekraïne de Krim weer onderdeel wilde gaan laten uitmaken van Oekraïne.

Oekraïne kroop dus steeds dichter naar het Westen toe. Hierdoor ging Rusland zich weer vijandiger opstellen tegenover Oekraïne. Volgens president Vladimir Poetin van Rusland schond Oekraïne de hele tijd het staakt-het-vuren tussen Oekraïne en de rebellen dat in de Minskakkoorden was afgesproken. Oekraïne weersprak dit en zei dat het juist de rebellen in Donetsk en Loehansk waren die voortdurend bleven aanvallen. In de herfst van 2021 liep de spanning hierdoor verder op. Tussen oktober 2021 en februari 2022 begonnen steeds meer Russische soldaten zich te verzamelen langs de grenzen van Oekraïne. Volgens Rusland ging het alleen maar om een militaire oefening, maar president Joe Biden van de Verenigde Staten zei dat Rusland erop uit was om Oekraïne binnen te vallen. Biden gaf aan dat Rusland dit zou doen door te doen alsof Oekraïne het land had aangevallen, om zo een oorlog te kunnen rechtvaardigen.

Toen er zich op een gegeven moment meer dan honderdduizend Russische soldaten hadden verzameld langs de grens met Oekraïne, gaf ook Oekraïne aan dat het ervan uitging dat Rusland van plan was om het land binnen te vallen. President Zelensky gaf echter ook aan dat hij vond dat de Verenigde Staten te snel uitgingen van een oorlog en zich meer zouden moeten richten op diplomatie. Dit alles bleek tevergeefs: op 22 februari 2022 trok Rusland met zijn leger de regio's Donetsk en Loehansk binnen. Volgens Rusland zou er namelijk een Oekraïense artilleriegranaat gevonden zijn in Rostov. Ook beweerde Rusland dat Oekraïense bombardementen geleid zouden hebben tot een vernietiging van grensvoorzieningen van de Federalnaja sloezjba bezopasnosti (FSB), de Russische geheime dienst. Oekraïne ontkende een aanval te hebben geopend en president Biden gaf aan dat Rusland – ter rechtvaardiging van een inval in Oekraïne – inderdaad deed alsof het werd aangevallen.

Begin

Start van de invasie: 24 februari

Poetin is de toespraak waarin hij de oorlog verklaart aan Oekraïne

In de vroege ochtend van 24 februari maakte president Poetin van Rusland in een videoboodschap bekend dat hij de oorlog aan Oekraïne verklaart. Niet kort na de verklaring waren er meldingen van raketaanvallen en explosies in meerdere steden in Oekraïne, waaronder Kiev en Charkov. Na eerder al de noodtoestand te hebben uitgeroepen, kondigde Oekraïne een staat van beleg af. Ten gevolge van de invasie sloegen honderdduizenden Oekraïners op de vlucht of schuilden ze in schuilkelders of metrostations. De president Volodimir Zelenski van Oekraïne maakt later bekend dat alle burgers die willen vechten tegen de Russen een wapen krijgen. Hiermee worden straffen wegens wapenbezit kwijtgescholden.

In de steden Marioepol en Odessa waren Russische troepen niet veel later aan land gegaan en vanuit Rusland, Wit-Rusland en vanaf de Krim rijden Russische militaire colonnes de grens over. Een strategisch gelegen militair vliegveld Hostomel is veroverd door de Russen en militaire doelen worden in heel Oekraïne aangevallen door kruisraketten. In heel het land, ook in Lviv gelegen in het uiterste westen van Oekraïne, klinken sirenes van de luchtalarmen. Rusland heeft na de eerste dag veel terrein veroverd in het noorden in Oblast Tsjernihiv en heeft ook Tsjernobyl in handen. De eerste zijn 137 Oekraïnse burgers omgekomen door aanvallen.

Als gevolg van de Russische inval hebben buurlanden Moldavië en Litouwen ook de noodtoestand uitgeroepen. Moldavië en Wit-Rusland sluiten daarnaast ook hun luchtruim voor burgerluchtvaart.

In de avond van diezelfde dag maakte de Zelenski ook bekend dat alle mannen tussen 18 en 60 jaar niet uit Oekraïne mogen en ze verplicht moeten meevechten tegen Rusland.

Tweede dag: 25 februari

De tweede dag waren er vooral gevechten rondom de hoofdstad Kiev. In de hoofdstad Kiev was er een Russisch vliegtuig neergestort die vervolgens in een flatgebouw neerstortte. Russische voertuigen hebben een buitenwijk van Kiev; Obolon, al bereikt. Die wijk ligt slechts 9 km verwijderd van het parlementsgebouw van Oekraïne en ook in het district van het parlementsgebouw zijn er voor het eerst schoten gehoord. Daarnaast is de westkant van Kiev ook geblokkeerd door Russische troepen. Naast 211 militaire doelen zijn er ook veel burgerdoelen geraakt door Rusland. Zo is een ziekenhuis in Melitopol beschoten en reed een militair voertuig over een burgerauto meerdere keren heen.

Volgens de Verenigde Staten en Oekraïne is het belangrijkste doel van Rusland om de regering van Oekraïne omver te werpen en dat Zelenski en zijn familie de belangrijkste doelwitten zijn.

Buiten de politiek reageren ook veel andere organisaties op de invasie in Rusland. Zo gaat in Formule 1 de Grand Prix van Rusland niet door dit jaar, wordt de Champions Leauge finale van dit jaar in de plaats van Sint-Petersburg (Rusland) gespeeld in Parijs (Frankrijk) en mag Rusland niet meedoen aan het Eurovisiesongfestival 2022. Veel grote bedrijven hebben ook samenwerkingen gestopt met Russische bedrijven. De Verenigde Staten heeft sancties direct naar de Russische president Poetin en de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov ingesteld, met daarin onder andere een inreisverbod. Het Verenigd Koninkrijk heeft ten slotte zijn luchtruim gesloten voor Russische vliegtuigen.

Derde dag: 26 februari

Een flatgebouw in Kiev geraakt door een raket (26 februari)

In de vroege ochtend vond een Russisch offensief plaats rondom de hoofdstad Kiev bij onder andere een legerbasis. Dit offensief werd grotendeels afgewend door het Oekraïnse leger. In de stad Vasylkiv, nabij Kiev, waren er zware gevechten. Parachutisten van Rusland waren zelfs geland op het militaire vliegveld Vasylkik. In de buurt van het centrum van Kiev waren er vuurgevechten en artillerie-inslagen. Er is veel schade in Kiev, zo werd een flatgebouw geraakt door een raket. In het zuiden van Oekraïne claimt Rusland de stad Melitopol te hebben ingenomen na een hevige strijd. Ook elders in het zuiden rond de Zwarte Zee bij de steden Odessa, Mykolaiv en Cherson vonden zwaren gevechten plaats.

In het westen van Oekraïne, waar ook de grote stad Lviv ligt, zijn er in de late ochtend Russische troepen geland. Meerdere landen, waaronder Nederland, verplaatsen in verband met veiligheid van de stad Lviv naar buurland Polen.

Steeds meer landen sluiten hun luchtruim voor Russische vliegtuigen. De Baltische staten Estland, Letland, Litouwen maar ook Tsjechië, Roemenië en Slovenië sluiten nu ook hun luchtruim voor Russische vliegtuigen. Rusland sluit op zijn beurt weer het luchtruim voor de landen die dat ook doen voor Rusland.

Op het einde van de dag waren de Russische militairen 30 kilometer verwijderd van Kiev. De opmars is vertraagd door onder andere problemen met de aanvoer van goederen en brandstof, maar ook omdat de Oekraïense militairen zich hevig verzetten.

In de late avond hebben de Europese Unie, Canada, de VS en het Verenigd Koninkrijk besloten een aantal Russische banken te laten afsluiten van Swift. Dat is een internationaal betaalsysteem die gebruikt wordt door banken. Door deze sancties wordt de Russische economie en financiële markt verder afgesloten van de buitenwereld. Hiermee zou het voor Rusland moeilijker worden om de oorlog te financieren.

Meerdere Europese landen hebben besloten wapens te leveren aan Oekraïne als steun. Nederland levert zo 200 luchtdoelraketten, 50 antitankwapens en 400 bijbehorende raketten aan Oekraïne. Duitsland levert 1000 antitankwapens en 500 luchtdoelraketten.

Vierde dag: 27 februari

Schuilen in de metro

Veel Oekraïneers slaan op de vlucht naar de buurlanden. Mannen van 18-60 jaar moeten in het land blijven. De VN praten over 677.000 vluchtelingen. Het is Europa's grootste vluchtelingenstroom in de 21e eeuw. Er wordt in de straten van in het oosten liggende Charkov gevochten waar de Russen zijn binnen getrokken. De metro in Kiev rijdt niet meer en de metrostations worden als schuilkelder gebruikt. Een olieopslagplaats en gasleidingen zijn geraakt.

Vijfde dag: 28 februari

De opmars van de Russen lijkt te zijn afgeremd. De Oekraïeneers bieden flinke weerstand en de steden houden voorlopig stand. De bevolking biedt zich aan als vrijwilliger om te vechten en ze maken molotovcocktails (zelfgemaakte brandbommen). Ondertussen worden er niet alleen militaire, maar ook burgerdoelen als scholen en woontorens beschoten en geraakt door raketten.

Zesde dag: 1 maart

De Russen zetten verder door en rukken van verschillende kanten op. Men is bang dat de hoofdstad Kiev binnen drie dagen omsingeld zal zijn. In de richting van Kiev staat een militaire colonne van 60 km lengte met zowel pantservoertuigen als bevoorrading trucks.

Zevende dag: 2 maart

De strijd in Charkov laait verder op. De Russen beweren de havenstad Cherson in het zuiden in te hebben genomen. In de stad Tsjernihiv zijn burgerdoelen geraakt. Gevreesd wordt er voor tientallen doden.

Achtste dag: 3 maart

Er is een aanval gepleegd door de Russen op de Kerncentrale Zaporizja. Daarbij brak brand uit. De kernreactor zelf is niet beschadigd. In de stad Tsjernihiv is het aantal doden onder de burgerbevolking opgelopen naar 47. In de havenstad Marioepol aan de Zwarte Zee dreigt een humanitaire ramp doordat de bevolking is afgesloten van gas, water en elektriciteit. En dat bij winterse omstandigheden. De Russen perken de media in hun land enorm in. Op het verspreiden van nieuws over de oorlog (Wat de regering 'nepnieuws' noemt) komt een gevangenisstraf van 15 jaar te staan. Ook kunnen er enorme boetes worden uitgedeeld. Het Oekraïense parlement komt in een geheime zitting bijeen. Ze vragen het Westen te doen wat nodig is.

Negende dag: 4 maart

Westerse correspondenten verlaten Rusland vanwege nieuwe mediawet die het verspreiden van nieuws over de oorlog in Rusland verbiedt. Pro-westerse media kunnen nog maar moeilijk in Rusland ontvangen worden. Ook online worden sites als Facebook geblokkeerd. De oppositie in Rusland wordt de mond gesnoerd. De havenstad Marioepol aan de Zwarte Zee wordt zwaar belegerd en staat op omvallen. 400.000 inwoners zitten als het ware in de val. Ze zitten in de kou, zonder water en verwarming. De uittocht van Oekraïeners (vooral vrouwen en kinderen) gaat onverminderd door. Ook in Nederland wordt gekeken voor opvang van de vluchtelingen. Oekraïense mannen die in het buitenland zaten keren terug om mee te vechten.

Tiende dag: 5 maart

Er is een vrije doortocht beloofd aan de bevolking van Marioepol. Rusland komt deze belofte niet na en de bewoners kunnen niet weg. Er is een lange lijst aan bedrijven die hun banden met Rusland verbreken. Zaken als IKEA sluiten hun deuren daar. Ook bierbrouwer Heineken exporteert geen bier meer naar Rusland. Experts vragen zich af of dergelijke acties zin hebben. In veel Europese steden zijn er protesten tegen de inval van de Russen. Ook in Nederland. Sommige Russen die hier wonen protesteren mee. Behalve Marioepol zijn ook Charkov, Tsjernihiv en Soemy omsingeld. Russische diplomaten worden uit de VS gezet op verdenking van spionage. President Zelensky hoopte op het instellen van een no-fly-zone door de NAVO. Deze wordt geweigerd. Poetin had gedreigd de no-fly-zone te zien als een inmenging in het conflict. Hij ziet de economische sancties (straffen) van met name de westerse landen als een oorlogsverklaring aan Rusland.

Elfde dag: 6 maart

Opnieuw krijgen de bewoners van Marioepol niet de gelegenheid om hun belegerde stad te ontvluchten. De beschietingen gaan gewoon door. In Kiev werpen de inwoners wegblokkades op met betonblokken en ijzeren constructies. Er zijn zorgen over de graanproductie voor het komende jaar. De regering van Oekraïne heeft ingesteld dat producenten die tarwe, maïs, zonnebloemolie, kippen en eieren naar het buitenland willen exporteren hiervoor een vergunning moeten hebben. Atoom experts maken zich zorgen om de door de Russen bezette kerncentrale. Deze werkt nog wel, maar de medewerkers moeten voor alles wat ze doen om toestemming vragen. In Zuid-Oekraïne zijn 2000 betogers de straat opgegaan om te demonstreren tegen de bezetting van hun stad Nova Kachovka. Het Russische leger heeft het vuur op ze geopent. zeker vijf mensen raakte gewond. Opnieuw zijn er protestmarsen in de Europese steden, waaronder Amsterdam en Roermond. Bij de in Rusland gehouden protesten worden 1750 mensen gearresteerd. Russische raketten hebben het vliegveld van Vinnytsia vernield. De Turkse president Erdogan roept Poetin op tot een wapenstilstand, vooral ook voor de doorgang van vluchtelingen. Ook de Israëlische premier Bennett sprak al eerder met Poetin. Ook veel huisdieren worden door de vluchters meegenomen en in b.v. Polen opgevangen. De VN schat dat er inmiddels 1,5 miljoen vluchtelingen vrouwen en kinderen) de grens zijn overgestoken. In de westelijke stad Lviv stromen de kerken vol en bidden de mensen om vrede.

Twaalfde dag: 7 maart

In Kiev vindt er een evacuatie plaats met bussen. Hoe die verloopt is onduidelijk. In de buitenwijken zijn nog beschietingen. De evacuatie-routes zouden naar Wit-Rusland of Russisch grondgebied leiden. Oekraïne vindt dit onacceptabel. De vorige evacuatie-pogingen bij Marioepol zouden ook zijn mislukt vanwege mijnenvelden op de route meldt het Rode Kruis.

Er hebben gesprekken plaats gevonden tussen Oekraïne en Rusland in Belarus. Rusland eiste vooraf dat Oekraïne onmiddellijk de strijd moet staken, de Krim als Russisch gebied moet erkennen en Donetsk en Loehansk als onafhankelijke staten. Ook moet Oekraïne de neutraliteit in de grondwet opnemen. Als het an deze eisen voldoet, zal Rusland de 'speciale operatie' stoppen.

In Nederland is er een actiedag van giro 555 op radio en TV. Er wordt 106 miljoen euro opgehaald.

Dertiende dag: 8 maart

Poetin dreigt te stoppen met gastoelevering via de Nord-Stream 1 pijpleiding. Dit zou vooral voor Duitsland nadelig zijn. Er is een hoge Russische militair doodgeschoten. Bericht hierover wordt van verschillende kanten bevestigd. Oekraïense en Russische ministers buitenlandse zaken naar Turkije voor overleg. Polen doet voorstel voor levering MIG straaljagers aan Oekraïne in ruil voor F16's vanuit de VS. Olie-depot wordt in brand geschoten bij Zjytomyr. Burgers ontvluchten Kiev, maar zouden worden beschoten. Ook zouden er corridors (vluchtroutes) zijn voor Tsjrrnihiv, Charkov, Soemy en Marioepol. Bij de laatste twee kunnen vluchtelingen kiezen om naar Russisch gebied te gaan of naar Oekraïense Poltava of Zaporizja. Volgens de VN zijn er inmiddels 2 miljoen mensen de grenzen over gevlucht. Verwacht wordt dat Nederland er enkele duizenden zal opvangen. De eerste vluchtelingen zijn al aangekomen. De beschietingen in de steden zorgen voor enorm veel schade, waarbij veel burgerdoelen als woningen. Inmiddels zijn er 61 ziekenhuizen buiten gebruik. Europa wil minder afhankelijk worden van Russische gas. Brandstofprijzen stijgen enorm. Evacuatie uit Marioepol mislukt opnieuw. Er zouden ook plunderingen door Russische militairen zijn in de stad.

Veertiende dag: 9 maart

Nog meer bedrijven stoppen in Rusland, zoals Coca Cola, Pepsi, Heineken, KFC en Mc Donalds. De Russische bevolking kan steeds moeilijker aan buitenlands geld komen door de sancties. Het Poolse straaljager plan wordt te riskant gevonden door de NAVO en het Amerikaanse Pentagon. Het zou de situatie uit de hand kunnen laten lopen. De situatie bij de kerncentrale Tsjernobyl verslechterd. De medewerkers mogen niet worden afgelost. Duizenden Oekraïeneers geëvacueerd uit de stad Soemy. Vluchtelingen worden (tijdelijk) opgevangen in de jaarbeurs in Utrecht. Rode Kruis treft in Marioepol schrijnende omstandigheden aan, vooral bij ouderen. Er zijn veel burgerslachtoffers. Het kinderziekenhuis is verwoest door Russische luchtaanvallen. Ook de universiteit zou getroffen zijn. Evacuatie uit belegerde steden lukt deels.