1930-1939: verschil tussen versies

Huidige versie van 5 okt 2025 om 17:30

1930-1939, ofwel de jaren '30 of vierde decennium van de twintigste eeuw wordt vooral gekenmerkt door de aanloop naar de Tweede wereldoorlog. Deze periode worden ook wel de crisisjaren genoemd. Dit was het gevolg van de Grote Depressie. Het is tevens de tweede helft van het interbellum.

Grote gebeurtenissen

In dit overzicht zijn de belangrijkste gebeurtenissen van het eerste decennium opgenomen die per jaar in een uitgebreider overzicht op Wikikids zijn te vinden. Je wordt uitgenodigd dit verder aan te vullen.

1930

februari: De astronoom Clyde Tombaugh ontdekt Pluto, die wordt benoemd tot de negende planeet van het zonnestelsel.
mei: In New York opent het Chrysler Building, met een hoogte van 316 meter op dat moment het hoogste gebouw ter wereld.
juni: Oprichting van het Nationaal Instituut voor de Radio-omroep in België.
augustus: De kinderbijslag wordt in België ingevoerd.
augustus: De Wieringermeer is drooggevallen.
augustus: Inwijding van de IJzertoren te Diksmuide, monument voor de Vlaamse gevallenen in de Eerste Wereldoorlog.
september: Bij de verkiezingen in Duitsland haalt de NSDAP een grote overwinning en wordt de tweede partij in grootte.

1931

maart: The Star-Spangled Banner wordt het volkslied van de Verenigde Staten van Amerika.
mei: Het Empire State Building in New York is gereed. Het is met 381 meter dan het hoogste gebouw ter wereld.
september: Introductie van de langspeelplaat.
november: DuPont produceert als eerste synthetisch rubber.
december: Via het Statuut van Westminster worden de dominions Australië, Canada, de Ierse Vrijstaat, Newfoundland, Nieuw-Zeeland en de Unie van Zuid-Afrika in principe onafhankelijk van Groot-Brittannië.
december: Oprichtingsvergadering in Utrecht van de NSB, georganiseerd door Anton Mussert en Cornelis van Geelkerken.

1932

februari: De natuurkundige James Chadwick publiceert voor het eerst over het neutron, in het tijdschrift Nature.
april: Bij de verkiezingen voor Rijkspresident krijgt Adolf Hitler veel stemmen, maar delft het onderspit tegen zittend president Paul von Hindenburg.
mei: In Nederland wordt het laatste gat in de Afsluitdijk gedicht. De afsluiting van de Zuiderzee is daarmee voltooid. Het afgesloten deel wordt het IJsselmeer, het overblijvende deel de Waddenzee.
augustus: Speelgoedfabrikant Lego wordt opgericht.

1933

januari: Anton de Kom arriveert per schip uit Nederland in Suriname.
januari: President Hindenburg benoemt op aanraden van Franz von Papen Adolf Hitler tot rijkskanselier.
februari: Rijksdagbrand in Berlijn. De Nederlander Marinus van der Lubbe wordt als dader aangewezen.
maart: Franklin D. Roosevelt wordt president van Amerika.
maart: De verkiezingen voor de Rijksdag leveren een overwinning op voor de NSDAP, die 288 van de 647 zetels behaalt.
maart: Het eerste concentratiekamp Dachau voor politieke gevangenen is gebruiksklaar.
mei: Boekverbranding in Nazi-Duitsland
mei: Tweede kabinet Colijn
oktober: Duitsland stapt uit de Volkenbond vanwege wapenverbod (Ontwapeningsconferentie).

1934

februari: Albert I koning der Belgen verongelukt en wordt opgevolgd door Leopold III.
maart: Adolf Hitler geeft Ferdinand Porsche opdracht een kleine goedkope auto voor de massa te ontwerpen, die in een staatsfabriek zal worden gebouwd: Later bekend als de Volkswagen Kever.
april: In Amsterdam wordt begonnen met de aanleg van het Amsterdamse bos, een werkverschaffingsproject van de Dienst Uitvoering Werken.
april: De Nederlandse Spoorwegen nemen de Mat '34 in gebruik. Het zijn de eerste Nederlandse dieseltreinen.
juni: Het personage Donald Duck doet zijn intrede in het animatiefilmpje "The wise little hen" van Walt Disney.
augustus: Rijkspresident Paul von Hindenburg overlijdt. Rijkskanselier Adolf Hitler neemt het rijkspresidentschap over, en krijgt de titel führer voor het leven.
september: De Sovjet-Unie treedt toe tot de Volkenbond.
december: Voor het eerst wordt in Amsterdam Sint-Nicolaas ingehaald.
In de Verenigde Staten zet president Franklin D. Roosevelt zijn economische politiek, de zogenaamde New Deal, voort.

1935

maart: Bekendmaking van de vorming van de Duitse Luftwaffe onder leiding van Hermann Göring.
mei: Het Noorder Dierenpark in Emmen opent zijn deuren.
juli: Vaststelling van de Neurenberger Rassenwetten.
november: In Nazi-Duitsland verliezen de joden hun staatsburgerschap.

1936

januari: Koning George V van het Verenigd Koninkrijk overlijdt. Zijn oudste zoon Edward VIII volgt hem voor korte tijd op.
februari: In Garmisch-Partenkirchen worden de Olympische Winterspelen 1936 geopend door Adolf Hitler.
juli: Begin Spaanse Burgeroorlog.
augustus: Adolf Hitler opent de Olympische Zomerspelen 1936 in Berlijn.
september: De verloving van prinses Juliana met de Duitse prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld wordt bekendgemaakt.
oktober: Francisco Franco wordt in Burgos als staatshoofd van Spanje geïnstalleerd.
november: Franklin Delano Roosevelt wordt met ruime meerderheid herkozen als president van de Verenigde Staten.
december: De Britse koning Edward VIII treedt af in verband met zijn voorgenomen huwelijk. Zijn jongere broer volgt hem op als George VI.

1937

januari: Prinses Juliana trouwt met de Duitse prins Bernhard van Lippe-Biesterfeld
maart: Opening Stadion Feijenoord (De Kuip)
april: Het Bombardement op Guernica.
mei: De Duitse zeppelin Hindenburg verongelukt op vliegveld Lakehurst bij New York.
mei: Opening van de Golden Gate Bridge in San Francisco.
december: Walt Disney brengt de eerste tekenfilm uit die langer dan een uur duurt: Sneeuwwitje en de zeven dwergen.

1938

januari: geboorte prinses Beatrix
maart: Nazileider Arthur Seyss-Inquart wordt benoemd tot nieuwe kanselier van Oostenrijk. Hij proclameert de anschluss van Oostenrijk bij nazi-Duitsland, waarna het de oostprovincie van het Derde Rijk wordt genoemd.
april: De Nederlandse Spoorwegen opent aan aantal spoorlijnen die een elektrificatie hebben ondergaan.
november: Nacht van 9 op 10 november - De Kristallnacht: in een door de NSDAP georganiseerde pogrom.
december: Opening van het Duitse concentratiekamp Neuengamme.

1939

januari: Adolf Hitler verklaart dat de Joden in Europa komende oorlog zullen worden vernietigd (Endlösung).
augustus: geboorte prinses Irene
augustus: Tweede kabinet De Geer
september: Het begin van de Tweede Wereldoorlog (in Europa)! Duitsland valt Polen binnen!

	Navigatie decennium
Twintigste eeuw 1900-1909 ofwel de jaren '00 van de twintigste eeuw - 1910-1919 - 1920-1929 - 1930-1939 - 1940-1949 - 1950-1959 - 1960-1969 - 1970-1979 - 1980-1989 - 1990-1999 Eén-en-twintigste eeuw 2000-2009 ofwel de jaren '00 van de Eén-en-twintigste eeuw - 2010-2019

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
-{{werk}}
+'''1930-1939''', ofwel de '''jaren '30''' of vierde [[decennium]] van de [[twintigste eeuw]] wordt vooral gekenmerkt door de aanloop naar de [[Tweede wereldoorlog]]. Deze periode worden ook wel de [[crisisjaren]] genoemd. Dit was het gevolg van de [[Grote Depressie]]. Het is tevens de tweede helft van het [[Interbellum (1919-1939)|interbellum]].
-'''1930-1939''', ofwel de '''jaren '30''' of vierde [[decennium]] van de [[twintigste eeuw]] wordt vooral gekenmerkt door de aanloop naar de [[Tweede wereldoorlog]]. Deze periode worden ook wel de [[crisisjaren]] genoemd. Dit was het gevolg van de [[Grote Depressie]].
 ==Grote gebeurtenissen==
-In dit overzicht zijn de belangrijkste gebeurtenissen van het vierde decennium opgenomen. Per jaar is er (soms) een uitgebreider overzicht op Wikikids te vinden. Je wordt uitgenodigd dit verder aan te vullen.
+In dit overzicht zijn de belangrijkste gebeurtenissen van het eerste decennium opgenomen die per [[jaar]] in een uitgebreider overzicht op Wikikids zijn te vinden. Je wordt uitgenodigd dit verder aan te vullen.
 ===[[1930]]===
@@ Regel 61: / Regel 60: @@
 * juli: Begin [[Spaanse Burgeroorlog]].
 * augustus: [[Adolf Hitler]] opent de [[Olympische Zomerspelen 1936]] in [[Berlijn]].
-* september: De verloving van [[prinses Juliana]] met de Duitse prins [[Bernhard zur Lippe-Biesterfeld]] wordt bekendgemaakt.
+* september: De verloving van [[prinses Juliana]] met de Duitse prins [[Bernhard van Lippe-Biesterfeld]] wordt bekendgemaakt.
 * oktober: [[Francisco Franco]] wordt in Burgos als staatshoofd van [[Spanje]] geïnstalleerd.
 * november: [[Franklin Delano Roosevelt]] wordt met ruime meerderheid herkozen als [[president van de Verenigde Staten]].
@@ Regel 69: / Regel 68: @@
 * januari: [[Prinses Juliana]] trouwt met de Duitse prins [[Bernhard van Lippe-Biesterfeld]]
 * maart: Opening [[Stadion Feijenoord]] (De Kuip)
-* april: Het [[Bombardement op Guernica]].
+* april: Het [[Adolf Galland|Bombardement op Guernica]].
 * mei: De Duitse [[zeppelin]] [[LZ129 Hindenburg|Hindenburg]] verongelukt op vliegveld Lakehurst bij New York.
 * mei: Opening van de [[Golden Gate Bridge]] in [[San Francisco]].
@@ Regel 76: / Regel 75: @@
 ===[[1938]]===
 * januari: geboorte [[prinses Beatrix]]
+* maart: Nazileider [[Arthur Seyss-Inquart]] wordt benoemd tot nieuwe kanselier van Oostenrijk. Hij proclameert de [[anschluss]] van Oostenrijk bij nazi-Duitsland, waarna het de oostprovincie van het [[Derde Rijk]] wordt genoemd.
+* april: De [[Nederlandse Spoorwegen]] opent aan aantal spoorlijnen die een [[elektrificatie]] hebben ondergaan.
+* november: Nacht van 9 op 10 november - De [[Kristallnacht]]: in een door de [[NSDAP]] georganiseerde [[pogrom]].
+* december: Opening van het Duitse [[concentratiekamp]] [[Neuengamme]].
 ===[[1939]]===