Tweede Wereldoorlog: verschil tussen versies

Versie van 29 jun 2013 08:41

Sjabloon:Tweede Wereldoorlog De Tweede Wereldoorlog was een oorlog tussen de Geallieerden (o.a. Engeland, Frankrijk en de Verenigde Staten) en de Asmogendheden (o.a. Duitsland, Japan en Italië), die duurde van 1939 t/m 1945. De Tweede Wereldoorlog werd op verschillende plekken in de wereld gevoerd: in Europa, maar ook in Afrika, het Midden-Oosten en in de Stille Oceaan. Nooit eerder eiste een oorlog zoveel slachtoffers als de Tweede Wereldoorlog (ca. 50 miljoen levens). De Tweede Wereldoorlog werd gewonnen door de Geallieerden.

Oorlog in Europa

Om te weten hoe de Tweede Wereldoorlog is begonnen, moeten we terug gaan naar de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). In de Eerste Wereldoorlog vielen de Duitsers landen in Europa aan, zoals Frankrijk en Rusland. In het Duitse leger van die tijd zat onder meer Adolf Hitler. Uiteindelijk verloor Duitsland de oorlog. Duitsland moest bij de vrede in 1919 grote delen van zijn grondgebied afstaan, en een enorme oorlogsschatting betalen, wat het land aan de rand van de afgrond bracht. En het mocht ook nog maar een klein leger hebben.

Rond 1930 werd Duitsland ook nog eens getroffen door de wereldwijde economische crisis. Er was massale werkloosheid. Adolf Hitler zag kans daar politiek munt uit te slaan en deed in 1932 mee aan de verkiezingen met een eigen partij, de NSDAP. Hij beloofde werk en welvaart. En dat Duitsland weer groot en machtig zou worden.

Hij won de verkiezingen en werd in 1933 rijkskanselier (premier). Toen de president een jaar later overleed, nam hij ook diens functie over en noemde zich leider van het Duitse volk. In het Duits was dat "Führer" (spreek uit fu-rur). Hij liet fabrieken bouwen en autowegen (Hitler was zelf een fanatiek autoliefhebber) aanleggen. Dat zorgde voor veel werk zodat de werkloosheid verdween. En hij bouwde aan een sterk leger. Want hij was vast van plan de schande van het verlies van de Wereldoorlog uit te wissen.

Het begin

In 1938 werd Oostenrijk door Duitsland geannexeerd en in 1939 bezette het het westelijk deel van Tsjechoslowakije. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk (de overwinnaars van de Eerste Wereldoorlog dus) zagen dit door de vingers. Maar toen Duitsland op 1 september 1939 Polen binnenviel om het grondgebied, dat het door het vredesverdrag in 1919 was kwijtgeraakt, te heroveren, werden ze boos en ze verklaarden op 3 september 1939 Duitsland de oorlog. Dat was het begin van de Tweede Wereldoorlog.

Noorwegen en Denemarken

Noorwegen was een belangrijk land voor Duitsland vanwege de strategische ligging. Daarom maakten de Britten en de Duitsers allemaal plannen om Noorwegen te veroveren. Op 9 april 1940 viel Duitsland echter plotseling Denemarken en Noorwegen binnen. Denemarken gaf zich al na één dag over, en Noorwegen capituleerde 10 juni 1940.

Oorlog in Europa. De landen met een blauwe kleur werden bezet door Duitsland en zijn bondgenoten. De rode kleur laat zien waar de geallieerden weer controle kregen. De Sovjet-Unie heeft een groene kleur. Zij sluiten zich in 1941 aan bij de geallieerden.

Nederland, België en Frankrijk

Nu Frankrijk Duitsland de oorlog had verklaard, was het zaak dit land te verslaan. Adolf Hitler had een plan opgesteld, waarbij de aanval, anders dan in de Eerste Wereldoorlog, niet alleen via België liep, maar ook door Nederland. Op de dag dat de oorlog in Nederland begon (10 mei 1940) vielen al de eerste slachtoffers. Dit waren geen mensen, maar dieren. Dichtbij de plaats waar gevochten werd, op de Grebbeberg, lag Ouwehands Dierenpark. Voordat de (wilde) dieren zouden uitbreken werden ze allemaal door de directeur zelf doodgeschoten. Op een ijsbeermoeder na met twee jonge ijsbeertjes. Dat kon de directeur niet over zijn hart verkrijgen. Ze overleefden gelukkig het oorlogsgeweld.

De wapens die Nederland had waren vaak erg verouderd, terwijl de Duitsers behalve over een grote overmacht, over het modernste materiaal beschikten. Als laatste verdedigingslinie had Nederland de Nieuwe Hollandse Waterlinie, die van Amsterdam naar Noord-Brabant liep, maar die is uiteindelijk niet gebruikt.

Het Bombardement van Rotterdam, na vijf dagen strijd, dwong Nederland ten slotte op de knieën. De Duitsers dreigden ook Utrecht en andere Nederlandse steden te bombarderen. 15 mei 1940 tekende de Nederlandse opperbevelhebber, generaal Henri Winkelman, de Nederlandse overgave. Door steun van Frankrijk bleef Zeeland nog vier dagen langer uit Duitse handen.

De koninklijke familie vluchtte snel naar Engeland. Ze kwamen pas in 1945 terug toen de oorlog was afgelopen en alle gevaar was geweken. De Nederlanders, die vijf jaar lang hadden gezucht onder de Duitse terreur en honger hadden geleden, stonden met ingevallen wangen langs de weg met vlaggetjes te zwaaien toen de koningin terugkeerde in Nederland. Ze zag er gelukkig heel wat beter uit dan al die magere landgenoten, die ze al die jaren zo vreselijk had gemist. "Leve de koningin!" en "Oranje boven!" riepen die. De koningin was zichtbaar ontroerd. Een dikke traan biggelde over haar wang."Mijn volk!" mompelde ze.

België hield het iets langer vol dan Nederland en capituleerde na 18 dagen (de zogeheten Achttiendaagse Veldtocht) op 28 mei 1940 en Frankrijk ten slotte op 25 juni 1940. Hitler had voor de Franse capitulatie speciaal de historische treinwagen laten overkomen, waarin in 1918 (na de door Duitsland verloren Eerste Wereldoorlog dus) Duitsland de overgave had getekend. Nu moesten de Fransen in dezelfde treinwagon dezelfde vernedering ondergaan.

Hierna zou Engeland aan de beurt komen. Om de invasie daarvan voor te bereiden, zou eerst het luchtruim moeten worden veroverd. Maar de Duitse "Luftwaffe" (luchtmacht) leed in de Slag om Engeland (zomer/herfst 1940) een onverwachte nederlaag tegen de Britse RAF (Royal Airforce). De invasie werd afgeblazen en op de lange baan geschoven.

De Balkan

Ook de Balkan werd aangevallen door de Duitsers en hun bondgenoten de Italianen. In 1939 werd Albanië bezet door de Italianen. Op 28 oktober 1940 werd Griekenland bezet door de Duitsers. In april 1941 werd Joegoslavië veroverd, dat daarna uiteenviel. Kroatië en Montenegro werden onafhankelijke staten en Servië kreeg een Duitse militaire bezetting.

Sovjet-Unie

De Duitsers probeerden ook de Sovjet-Unie te veroveren. Het plan dat ze daarvoor hadden uitgedacht heette Operatie Barbarossa. Op 22 juni 1941 vielen ze dit enorme land binnen. Ze veroverden grote gebieden, maar de belangrijkste steden, Leningrad (het huidige St. Petersburg) en Moskou bleven buiten bereik. Ten slotte werd een grote Duitse legermacht midden in de strenge Russische winter in januari 1943 bij de stad Stalingrad in Zuidoost-Rusland ingesloten en moest zich overgeven. Dat werd het begin van het einde voor de Duitsers. Langzaam maar zeker werden ze teruggedrongen tot ze ruim twee jaar later, in mei 1945, moesten capituleren in hun eigen hoofdstad, Berlijn.

Noord Afrika

Ook in Noord-Afrika, in Egypte, Tunesië en Libië werd gevochten en leverden de Duitsers en de Italianen slag met de Britten. Na aanvankelijke successen, die vooral te danken waren aan de zeer bekwame Duitse generaal Erwin Rommel, moesten de Duitse en Italiaanse troepen in mei 1943 capituleren, nadat de Amerikanen de Britten te hulp waren geschoten.

De strijd in de Stille Oceaan

Want de Amerikanen waren zich inmiddels ook met de strijd gaan bemoeien. Dat kwam door de Japanse aanval op de Amerikaanse basis Pearl Harbor op Hawai in de Stille Oceaan. Het boterde al een tijd niet tussen Amerika en Japan. De Amerikanen bezaten in Zuidoost-Azië de Filipijnen als kolonie en hadden er ook nog allerlei andere belangen. Japan wilde daarentegen over heel Zuidoost-Azië heersen en als het even kon over de hele Stille Oceaan. Maar na de aanval op Pearl Harbor was driekwart van de Amerikaanse vloot uitgeschakeld en had Japan voorlopig vrij spel. Het bezette grote delen van Zuidoost-Azië (waaronder de Filipijnen en Nederlands-Indië). Na verloop van tijd werden ze echter stukje bij beetje teruggedrongen en uiteindelijk, in augustus 1945, dwongen twee Amerikaanse atoombommen op Japan de Japanners tot capitulatie (overgave).

Nederland in oorlogstijd

Maar wat gebeurde er nu in Nederland toen het Nederlandse leger in mei 1940 was verslagen? De Duitsers gingen in ons land veel verbieden. Boeken van Joodse schrijvers (de Duitsers waren erg tegen Joden) mochten niet meer gelezen of verkocht worden. Het was verboden om Britse of Amerikaanse berichten te lezen of te beluisteren. De kranten mochten alleen nog aardige dingen schrijven over de Duitsers en Adolf Hitler. Dat hij zo'n grote kindervriend was en veel van dieren hield.

De Jodenvervolging

Bestand:Jodenster.gif

Een Jodenster

Maar van de Joden hield hij helemaal niet. Volgens Hitler waren de Joden de schuld van de crisis die in de Jaren 30 voor zoveel ellende en werkloosheid had gezorgd. Weldra verschenen er op winkeldeuren en op de deuren van scholen, zwembaden en bij parken bordjes "Verboden voor Joden". Ze mochten ook niet meer telefoneren en niet meer met de tram. Joden moesten zelfs een Jodenster op. Zo kon iedereen zien dat ze Joods waren. Dit was nog maar het begin.

Later heeft Hitler nog meer gedaan: de Joden moesten weg uit Nederland (en elders in Europa waar Duitsland het voor het zeggen had). Ze moesten eerst met de trein naar Kamp Westerbork in Drenthe. Van daaruit gingen ze gelijk of na een paar dagen naar vernietigings- of concentratiekampen als Bergen-Belsen en Auschwitz. Daar werden ze, als ze al niet omkwamen door de barre omstandigheden in de kampen of werden doodgeknuppeld, vergast. Hun eigendommen thuis waren natuurlijk al verbeurd verklaard.

Een van de bekendste slachtoffers was het Joodse meisje Anne Frank. Ze woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Amsterdam. Nadat de Duitsers ons land hadden bezet, moest ze "onderduiken" (zich verborgen houden) in een woning aan de Prinsengracht, het Achterhuis noemde ze dat. In haar dagboek, dat later werd teruggevonden en ook zo heet, schreef ze hoe het leven was in de Tweede Wereldoorlog. Uiteindelijk werd ze met haar familie verraden en werd ze ook afgevoerd naar een concentratiekamp. Daar overleed ze begin maart 1945.

Februaristaking

In het begin waren de Duitsers nog vriendelijk en beleefd tegen de Nederlanders. Ze stalen niet uit winkels. Ze gedroegen zich een beetje alsof ze op vakantie waren. Maar dat veranderde al gauw. Zo werden de namen van straten die genoemd waren naar leden van het Koninklijk Huis, naar linkse politici of naar Joden veranderd. Zo kwam er langzamerhand verzet onder de bevolking. En in februari 1941 was er twee dagen lang een grote staking om een signaal af te geven, de Februaristaking. Twee dagen lang lag het vervoer stil. Trams en treinen reden niet. Iedereen die meedeed aan de staking werd echter opgepakt.

Verzet

In de Tweede Wereldoorlog was er veel verzet. Omdat de kranten partijdig waren en het luisteren naar de Engelse zenders verboden was (later moesten de radio's zelfs worden ingeleverd) maakten veel mensen hun eigen krant. Ondergrondse kranten heetten die. Een paar bleven de hele oorlog lang, zoals het Parool, en andere waren er maar eventjes.

Sommige mensen schreven letters op de muren. Zoals "OZO" Oranje Zal Overwinnen of de "W" van Wilhelmina. Mensen veranderden de nieuwe Duitse straatnamen weer. Zo werd Berlijnstraat Moffenstraat. Een mof was een scheldnaam voor de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Die gebruikten de Nederlanders dan ook vaak. Ook droegen Oranjegezinde Nederlanders dubbeltjes waar een haakje achter zat gemonteerd als knopen. Op het dubbeltje stond namelijk het hoofd van Koningin Wilhelmina.

Het zou nog tot 5 mei 1945 duren voordat heel Nederland bevrijd was van de Duitsers. Zuid-Nederland was al in 1944 bevrijd, maar door de geallieerde nederlaag in de Slag om Arnhem volgden het noorden en westen van het land pas acht maanden later. Het westen moest eerst nog door een barre Hongerwinter heen.

Het einde van de oorlog

(Voor D-Day hebben de geallieerden al eerder een keer geprobeerd aan land te komen in Frankrijk. Zie nu: Raid op Dieppe)

Op 6 juni 1944 vielen de geallieerden de Duitsers aan op de stranden van Normandië in Frankrijk. "D-Day" (spreek uit: díédee) wordt die dag genoemd. Dat is Engels voor Decision Day, de dag van de beslissing. Dit was het begin van de bevrijding van West-Europa. Eerst wilde Eisenhower, de bevelhebber van de geallieerden, de invasie op 5 juni houden, maar toen woedde er voor de kust een hevige storm. Eerst landden 's nachts parachutisten om een gat in de Duitse linies te maken. En daarna landden er infanteristen op het strand. Je hebt ook verschillende spellen en films over D-Day.

De parachutisten (paratroepers) moesten in het donker uit een vliegtuig springen om tegen de vijand te vechten. Dit gaf grote problemen. Ze moesten elkaar eerst allemaal zoeken, maar dat ging niet zo snel. Tegen de tijd dat ze elkaar gevonden hadden was een groot deel al gesneuveld. Maar na verloop van tijd braken ze door de Duitse linies heen en drongen steeds verder op. Toch duurde het nog een jaar, voordat heel Europa was bevrijd (8 mei 1945). Hitlers droom van een duizendjarig rijk ging in rook op en hij pleegde vlak voor de bevrijding zelfmoord in zijn ondergrondse bunker in Berlijn. En in het verre oosten capituleerden de Japanners nog later, pas in augustus 1945.

Na de oorlog

Na de oorlog werd de Duitsland in tweeën gedeeld. West en Oost-Duitsland en begon ook de Wederopbouw. De Nederlanders wilden de oorlog zo snel mogelijk vergeten. Het land en de economie moesten weer opgebouwd worden. De Wederopbouw van ons land heeft in totaal 15 jaar geduurd. In deze tijd scheidde Indonesië van ons land. De NAVO en de voorloper van de EU werden opgericht. Uiteindelijk werd Duitsland weer één land in 1990.

Zie ook

Externe links

Videolinks

Informatie links

Spelletje

bordspel Een brug te ver

@@ Regel 63: / Regel 63: @@
 ==Het einde van de oorlog==
+(Voor D-Day hebben de geallieerden al eerder een keer geprobeerd aan land te komen in Frankrijk. Zie nu: [[Raid op Dieppe]])
 Op 6 [[juni]] 1944 vielen de geallieerden de Duitsers aan op de stranden van Normandië in [[Frankrijk]]. "D-Day" (spreek uit: díédee) wordt die dag genoemd. Dat is Engels voor Decision Day, de dag van de beslissing. Dit was het begin van de bevrijding van [[Europa|West-Europa]]. Eerst wilde Eisenhower, de bevelhebber van de geallieerden, de invasie op 5 [[juni]] houden, maar toen woedde er voor de kust een hevige storm. Eerst landden 's nachts parachutisten om een gat in de Duitse linies te maken. En daarna landden er [[infanteristen]] op het [[strand]]. Je hebt ook verschillende spellen en films over D-Day.