Friesland: verschil tussen versies

Versie van 17 dec 2018 15:21


Friesland

Hoofdstad	Leeuwarden
Eigenschappen
Oppervlakte	5.748,74 km²
Hoeveelheid inwoners	646.092 (in 2015)
Bevolkingsdichtheid	193 inw./km²
Commissaris van de Koning	Arno Brok (VVD)
Gemeenten	20
Volkslied	De âlde Friezen
Website	www.fryslan.frl
Portaal Nederland

Friesland (Officieel Fryslân) is een provincie in het noorden van Nederland. Friesland telt 647.239 inwoners en de hoofdstad is Leeuwarden. In Friesland worden Fries en Nederlands gesproken als bestuurstaal.

Geschiedenis

Prehistorie en Oudheid

In 200 tot 400 V.Chr. werd begonnen met het aanleggen aan terpen tussen de Vlie en Eems. De bewoners van Friesland werden door de Romeinen Frisii genoemd. Veel Romeinen gaan vaak naar Friesland.

Middeleeuwen

In de Middeleeuwen strekte Friesland zich uit vanaf de Belgische zeearm Zwin tot en met de Duitse rivier de Wezer. In de 7de eeuw werd Friesland onafhankelijk. De 8ste eeuw was vooral bekend om de Friese koning Radboud en Bonifatius. Volgens de Friese wet (Lex Frisionum) uit 3 delen:

Het gebied tussen het Zwin en de Vlie
Het gebied tussen de Vlie en het Lauwers
Het gebied tussen het Lauwers en de Wezer

Er kwam een strijd waarin Floris V van Holland het gebied wat nu West-Friesland heet bij zijn rijk voegden. Datzelfde jaar vond de Sint-Luciavloed plaats. Hierbij werd de Zuiderzee groter gemaakt en het contact tussen West-Friesland en Overig Friesland bemoeilijkt.

Nieuwe Tijd

In het begin van de Nieuwe tijd werd begonnen met het uitvechten van de laatste Fries-Hollandse oorlog. In 1581 werd Friesland weer zelfstandig en ging samenwerken met het Republiek der 7 verenigde Nederlanden. In 1795 werd Friesland een provincie van Nederland.

Naam

Sinds 1 januari 1997 is alleen het Friestalige Fryslân in Nederland de officiële naam van de provincie. In november 2004 heeft het Ministerie van Binnenlandse Zaken besloten erop toe te zien dat de officiële naam in overheidsstukken ook consequent wordt gebruikt. In het dagelijks spraakgebruik in de rest van Nederland en in het Nederlands taalgebruik wordt echter vrijwel altijd de Nederlandstalige naam Friesland gebruikt.

Geografie

Ligging

In het noorden van Friesland liggen de provincies Drenthe en Groningen en in het zuiden Overijssel en Flevoland. Via de Afsluitdijk is Friesland ook nog verbonden met Noord-Holland. Ook horen 4 waddeneilanden bij Friesland:

Via Verdiensten zijn de Waddeneilanden alleen bereikbaar. Vlieland en Terschelling via Harlingen, Ameland via Holwerd en Schiermonnikoog via Lauwersoog. Op Friesland zijn er 4 nationale parken:

Politiek

Gemeenten

Zie Lijst van gemeenten in Friesland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Voormalige gemeenten

Zie Lijst van voormalige gemeenten in Friesland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Karakter

Bestand:Friesland sateliet.jpg

Satellietfoto van Friesland bij Laagliggende Waddenzee

De Nederlandse provincie is een streek met een agrarisch karakter. Toerisme, met name op de meren in het zuidwesten van de provincie en op de Waddeneilanden, is in de zomer een belangrijke bron van inkomsten. Deze streken kennen in de winter een grote seizoenswerkloosheid. De sterk opkomende dienstensector concentreert zich in Leeuwarden, Drachten en Heerenveen.
De natuurgebieden worden beheerd door de vereniging It Fryske Gea (het Friese landschap).

Friesland is met een bevolkingsdichtheid van 192 inwoners per km² na Drenthe de dunstbevolkte provincie van Nederland. Wordt Leeuwarden niet meegerekend, dan is het met 169 inw. per km² zelfs de dunstbevolkte provincie.

Cultuur

De Friezen hebben een unieke eigen cultuur, die al erg oud is en uit de Romeinse tijd stamt. Ze hebben een eigen taal, het Fries. Die taal is officieel erkend door de EU omdat het te moeilijk is om een dialect te kunnen zijn en een aparte schrijfwijze heeft. Omdat Fries een aparte taal is, hebben alle plaatsnamen in Friesland (Fryslan) dan ook een Nederlandse naam, en een Friese daaronder. Net zoals in België (Frans en Nederlands). Voorbeelden van Fries eten zijn de Friese dümkes (duimpjes, Friese koekjes met anijs) en de bekende sûkerbôle (suikerbrood). Al sinds de 19e eeuw wordt de Elfstedentocht (Fries: "Âlvestêdetocht") geschaatst, een typisch Friese schaatstocht over ijs, gereden langs de elf grootste Friese steden over de bevroren kanalen:

	Fries	afstand vanaf startpunt (km)
Leeuwarden (start)	Ljouwert	0
Sneek	Snits	22
IJlst	Drylts	26
Sloten	Sleat	40
Stavoren	Starum	66
Hindeloopen	Hylpen	77
Workum	Warkum	86
Bolsward	Boalsert	99
Harlingen	Harns	116
Franeker	Frjentsjer	129
Dokkum	Dokkum	174
Leeuwarden (finish)	Ljouwert	199

De Elfstedentocht wordt alleen gereden als het ijs dik genoeg is. Vanwege het steeds warmer wordende weer worden de Friese winters zachter. Daardoor is de "Tocht der Tochten" al sinds 1997 niet meer gereden. Willem Alexander reed eens ook de tocht uit. Na afloop eten de deelnemers en de toeschouwers een kop snert (erwtensoep met rookworst). Vaak was de Elfstedentocht gereden in de bittere koude. Zoals bijvoorbeeld in "de Hel van 63" - vanwege de strenge winter van dat jaar.

Talen

De talen die het meeste worden gesproken in de provincie zijn het Nederlands en het Fries (Frysk). Door de officiële status van het Fries hebben de meeste plaatsen in de provincie zowel een Nederlandse als een Friese benaming. (Sneek is dan Snits in het Fries bijv.) De Friese kinderen krijgen op de basisschool en later ook op de middelbare school les in de Friese taal. Bijna allemaal spreken ze vloeiend Nederlands als tweede taal.

Grote Pier, standbeeld in Friesland. Grote Pier was een Friese held.

Externe links

Webje Friesland

Klik hier voor een bijna complete lijst van Friese steden en dorpen en van enkele buurtschappen.
De lijst bevat de Nederlandstalige plaatsnamen met tussenhaakjes de Friese;
indien alleen de Friestalige plaatsnaam de officiële naam is, wordt deze vermeld met een

.

Sjabloon:NederlandseProvincies

Koninkrijk der Nederlanden

Landen:	Aruba · Curaçao · Nederland · Sint Maarten
Provincies in Nederland:	Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland
Bijzondere gemeenten in Nederland:	Bonaire · Saba · Sint Eustatius

	Provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830/1839)
Antwerpen · Drenthe · Friesland · Gelderland · Groningen · Henegouwen · Holland · Limburg · Luik · Namen · Noord-Brabant · Oost-Vlaanderen · Overijssel · Utrecht · West-Vlaanderen · Zeeland · Zuid-Brabant (1831 Brabant) Personele unie met: Groothertogdom Luxemburg

	Gemeenten in de provincie Friesland
Achtkarspelen · Ameland · Dantumadeel · De Friese Meren · Harlingen · Heerenveen · Leeuwarden · Noardeast-Fryslân · Ooststellingwerf · Opsterland · Schiermonnikoog · Smallingerland · Súdwest-Fryslân · Terschelling · Tietjerksteradeel · Vlieland · Waadhoeke · Weststellingwerf Friesland: Steden en dorpen Nederland: Provincies · Gemeenten

@@ Regel 72: / Regel 72: @@
 * [[Tietjerksteradeel]]
 * [[Vlieland]]
+* [[Waadhoeke]]
 * [[Weststellingwerf]]
 |}