Eurovisiesongfestival

De winnares van 2014: Conchita Wurst uit Oostenrijk

Het Eurovisiesongfestival (afgekort: ESF of Songfestival (België: Eurosong), Engels: Eurovision Song Contest) is een jaarlijks terugkerende liedjeswedstrijd. Het wordt georganiseerd door de EBU, een organisatie waar tv-zenders van over heel Europa lid van zijn en met elkaar samenwerken. In deze wedstrijd nemen vele Europese landen het tegen elkaar op. Het winnende land organiseert ook meteen de editie van het volgende jaar. De editie voor kinderen is het Junior Eurovisiesongfestival.

De eerste van het Eurovisiesongfestival werd gehouden in 1956. Sindsdien is het festival ieder jaar gehouden, met uitzondering van 2020. Over de jaren is de opzet van het festival erg veranderd. Zo was er vroeger bij de shows een orkest aanwezig; wat sinds in 1998 niet meer het geval is. Ook moesten landen vroeger in hun eigen taal zingen, terwijl men tegenwoordig vrij is te zingen in welke taal dan ook. Wereldwijd is het Eurovisiesongfestival een van de best bekeken evenementen op televisie. De winnaar van het songfestival, en ook de deelnemers, kunnen hierdoor ook internationaal bekend worden en doorbreken. Bekende winnaars van het festival zijn de Zweedse band ABBA en de Canadese zangeres Cèline Dion, die namens Zwitserland zong.

Tegenwoordig wordt de helft van de stemmen door een vakjury gegeven, terwijl de andere helft door kijkers en het publiek worden gegeven. Het festival wordt jaarlijks daarom live uitgezonden. Hoewel de landen die meedoen elk jaar verschillen, heeft ieder Europees land (met uitzondering van Liechtenstein en Vaticaanstad) ooit meegedaan. Ook Australië, Israël en in het verleden Marokko doen mee of hebben meegedaan.

Geschiedenis

Eerste editie (1956)

Het eerste Eurovisiesongfestival was in 1956, in het Zwitserse Lugano. Het songfestival was gebaseerd op het San Remofestival in Italië, maar dan bedacht voor deelnemers uit verschillende landen. Europa was in die tijd nog steeds in ban van de Tweede Wereldoorlog. Veel mensen wilden een nieuwe oorlog doorkomen en daarom bedachten ze een liedjesfestival, aangezien muziek verbindt. Het eerste festival was heel erg anders dan de huidige versies. Er deden toen zeven landen mee (Nederland, België, Luxemburg, Frankrijk, Italië, Duitsland en Zwitserland). Ieder land zong toen twee liedjes en er waren geen halve finales. Ieder land moest in een officiële landstaal zingen en de scores werden niet bekend gemaakt; enkel de winnaar. Hoewel het festival via televisie werd uitgezonden, luisterden de meeste het via de radio. Niet iedereen had toen een televisie.

De Zwitserse Lys Assia won het festival. Zij is hiermee de eerste winnares van het festival.

1957 - 1969

Het Eurovisiesongfestival was een succes en werd het jaar daarna herhaalt. Men wilde er een jaarlijks evenement van maken, zoals het nu is. Denemarken, Oostenrijk en het Verenigd Koninkrijk gingen ook meedoen aan het festival. De landen wilden eigenlijk al meedoen aan de eerste versie. Oostenrijk en Denemarken hadden echter de uitnodiging te laat verzonden en de Britse omroep had op hetzelfde moment een eigen festival gepland. Hierna traden ook Zweden, Monaco, Noorwegen, Finland, Joegoslavië, Spanje, Portugal en Ierland toe. Qua regels werden er een aantal dingen veranderd. In plaats van twee liedjes zond ieder land één liedje in. Deze mocht 3 minuten duren. Ook werden voortaan de scores bekend gemaakt door middel van het geven van punten. Aangezien televoting toen nog niet bestond telden alleen de punten van de jury. Ook werd besloten dat de winnaar de volgende editie moest organiseren, ook al zijn er een paar landen geweest die hier onderuit wisten te komen. Door middel van een kaart met lampjes konden kijkers ook zien welk land aan de beurt was. Dit kwam door de toename van het aantal tv's in Europa. Sinds 1968 wordt het festival in kleur uitgezonden.

Het Eurovisiesongfestival van 1969 is misschien wel de controversieelste editie van het festival. In plaats van 1 winnaar waren er toen 4 winnaars. Spanje, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk hadden evenveel punten gekregen. Aangezien er geen regels hiervoor waren sprak men van vier winnaars. Noorwegen, Zweden, Oostenrijk en Portugal weigerden daarom in 1970 aan het festival mee te doen. Denemarken had zich in 1966 al teruggetrokken, omdat de omroep het festival smakeloos vond. Denemarken keerde in 1978 terug. Omdat er vier winnaars waren werd er geloot wie het festival moest organiseren. Spanje deed niet mee aan de loting, aangezien het festival van dat jaar er al plaatsvond. Uiteindelijk werd voor Nederland gekozen.

1970 - 1989

Malta, Israël, Griekenland, Turkije, Cyprus en IJsland begonnen ook mee te doen aan het festival. Monaco trok zich in 1979 terug. Het piepkleine landje wist echter wel het festival in 1971 te winnen. Marokko deed eenmaal in 1980 mee aan het festival. Liechtenstein wilde in 1976 meedoen, maar werd afgewezen omdat het geen eigen omroep had. Aanvankelijk waren het vaak Franstalige chansons die wonnen. Vanaf de jaren 70 werden deze wel iets moderner en sneller qua muziek. In 1974 won de Zweedse band ABBA het festival met het nummer Waterloo. Dit nummer wordt gezien als het bekendste songfestivalnummer ooit en betekende de internationale doorbraak van de band. Vanaf toen werden er ook meer popnummers ingezonden en kregen bands ook mee aandacht.

Tussen 1973 en 1976 was er de vrije taalregel. Ieder land mocht toen in welke taal dan ook zingen. Veel landen grepen dit aan en stuurden Engelstalige nummers in, waaronder Nederland in 1975 met Teach-In. In 1976 werd deze regel echter weer hersteld. Ierland en het Verenigd Koninkrijk hadden hierdoor een voorsprong op de andere landen. Doordat Engels een internationale taal is verstaan veel mensen de boodschap. Ook Frankrijk had een voorsprong, aangezien er ook veel mensen zijn die Frans spreken. België, Zwitserland en Luxemburg studeerden daarom alleen Franstalige nummers. Hoewel Frans in het begin een belangrijke taal was, wonnen er steeds minder Franstalige nummers. Het laatste Franstalige nummer dat won was Ne partez pas sans moi van de Canadese zangeres Céline Dion, die namens Zwitserland zong.

1990 - 1999

Door de val van het communisme deden ook een hoop voormalige communistische landen mee. Roemenië, Bosnië en Herzegovina, Kroatië, Slovenië, Estland, Hongarije, Litouwen, Polen, Rusland, Slowakije en Noord-Macedonië traden toe. Ondertussen stopte Luxemburg met het festival vanwege de kosten. Ook Slowakije en Bosnië stopten al snel. Joegoslavië was uiteengevallen en deed voor het laatst in 1992 mee. Italië trok zich voor een aantal edities terug.

Om te voorkomen dat het festival te lang werd mocht in het begin slechts een gedeelte van de landen meedoen. Landen die het het ene jaar slecht deden mochten het volgende jaar niet meedoen. Dit gebeurde met de vijf slechtste landen. Toen Duitsland in 1996 één van de die landen was, werd er echter een stokje voor gestoken. Duitsland is namelijk één van de grootste betalers voor het festival. Voor de vier landen die het meest betaalden gold deze regel niet. Dit waren naast Duitsland ook het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Spanje. Later zou dit ook voor Italië gaan gelden. Dit is overigens ook de reden waarom de grote vijf niet aan de halve finales hoeven mee te doen en direct door kunnen naar de finale. Pas in 2004 werd de halve finale ingevoerd, waardoor alle landen mee konden doen. Vanaf 1997 konden kijkers thuis ook via hun telefoon stemmen op een kandidaat. Toen kon dit in vijf landen, maar vanaf 1998 kon dit in alle landen.

Ook de editie van 1991 in Rome haalde de wenkbrauwen op. De presentatoren van het festival konden geen Engels en presenteerden naast in het Engels en Frans ook in het Italiaans. Hierdoor was de presentatie erg rommelig. Ook was de puntentelling er spannend, aangezien Frankrijk en Zweden evenveel punten hadden. Ook het tafereel van 1969 te voorkomen, werd gekeken naar het aantal 12 en 10 punten. Uiteindelijk won Zweden. Tussen 1992 en 1994 won Ierland driemaal achter elkaar. In 1996 won Ierland overigens nog voor een laatste keer. Ook werd gedurende deze periode de vrij taalregel weer ingevoerd.

Vanaf 2000

Letland, Oekraïne, Andorra, Albanië, Wit-Rusland, Bulgarije, Moldavië, Armenië, Georgië, Montenegro, Servië, Tsjechië, Azerbeidzjan en San Marino traden vanaf 2000 ook toe tot het festival. Monaco, Slowakije en Bosnië en Herzegovina probeerden weer mee te doen, maar zagen uiteindelijk toch af. Ook Andorra en Turkije verlieten het festival. Australië kwam er als laatste jaar bij. Hoewel Australië niet in Europa ligt is het festival er enorm populair. Voor de 60e editie mocht het land eenmalig meedoen. Aangezien het land goed scoorde en bereid was om met meer edities mee te doen mocht het blijven. Wel werd het behandeld als ieder ander land en moest de halve finale doen.

In 2020 ging het Eurovisiesongfestival voor het eerst in zijn geschiedenis niet door vanwege de pandemie van het coronavirus. Het festival - dat in Rotterdam zou worden gehouden - werd naar 2021 verschoven. Rotterdam bleef hierbij de gaststad. Op de avond waarop de finale gehouden zou worden, werd Eurovision: Europe Shine a Light uitgezonden met stukjes uit de nummers en boodschappen van alle 41 kandidaten. Ook traden oud-kandidaten en -winnaars op en lichtten in bijna alle deelnemende landen gebouwen op.

Regels

In het verleden bestond het Songfestival uit één show. Vanaf 2004 moet ieder land zich via een halve finale plaatsen voor de finale, met uitzondering van Duitsland, Spanje, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Italië en het organiserende land: die staan altijd in de finale. De eerstgenoemde vijf landen geven het meeste geld aan de EBU.

Omdat er zoveel landen zijn die meedoen, mogen liedjes niet langer duren dan drie minuten.

De winnaar wordt bepaald door stemmen van het publiek en jury's uit ieder deelnemend land. De jury's bestaan ieder uit vijf mensen die in de muziekwereld werken. Het publiek kan met de telefoon stemmen op hun lievelingsliedje, maar niet op zijn eigen land. Sinds 2016 worden de punten van het publiek en de jury's apart gegeven.

Een bekend fenomeen uit het ESF is de "twelve points": het land dat de meeste stemmen krijgt van het land dat aan de beurt is om de punten te geven krijgt twaalf punten.

Winnaars en Nederlandse deelname

Jaar	Winnaar	Lied	Land	Nederlandse bijdrage	Lied
1956	Lys Assia	Refrain	Zwitserland	Jetty Paerl Corry Brokken	De vogels van Holland; Voorgoed voorbij
1957	Corry Brokken	Net als toen	Nederland	Corry Brokken	Net als toen
1958	André Claveau	Dors, mon amour	Frankrijk	Corry Brokken	Heel de wereld
1959	Teddy Scholten	'n Beetje	Nederland	Teddy Scholten	'n Beetje
1960	Jacqueline Boyer	Tom Pillibi	Frankrijk	Rudi Carrell	Wat een geluk
1961	Jean-Claude Pascal	Nous les amoureux	Luxemburg	Greetje Kauffeld	Wat een dag
1962	Isabelle Aubret	Un premier amour	Frankrijk	De Spelbrekers	Katinka
1963	Grethe & Jørgen Ingmann	Dansevise	Denemarken	Annie Palmen	Een speeldoos
1964	Gigliola Cinquetti	Non ho l'età	Italië	Anneke Grönloh	Jij bent mijn leven
1965	France Gall	Poupée de cire, poupée de son	Luxemburg	Conny Vandenbos	Het is genoeg
1966	Udo Jürgens	Merci chérie	Oostenrijk	Milly Scott	Fernando en Philippo
1967	Sandie Shaw	Puppet on a string	Verenigd Koninkrijk	Thérèse Steinmetz	Ring-dinge-ding
1968	Massiel	La, la, la	Spanje	Ronnie Tober	Morgen
1969	Frida Boccara Lenny Kuhr Salomé Lulu	Un jour, un enfant De troubadour Vivo cantando Boom bang-a-bang	Frankrijk Nederland Spanje Verenigd Koninkrijk	Lenny Kuhr	De troubadour
1970	Dana	All kinds of everything	Ierland	Hearts Of Soul	Waterman
1971	Séverine	Un banc, un arbre, une rue	Monaco	Saskia & Serge	Tijd
1972	Vicky Leandros	Après toi	Luxemburg	Sandra & Andres	Als het om de liefde gaat
1973	Anne-Marie David	Tu te reconnaîtras	Luxemburg	Ben Cramer	De oude muzikant
1974	ABBA	Waterloo	Zweden	Mouth & MacNeal	I see a star
1975	Teach-In	Dinge-dong	Nederland	Teach-In	Dinge-dong
1976	Brotherhood of Man	Save your kisses for me	Verenigd Koninkrijk	Sandra Reemer	The party's over
1977	Marie Myriam	L'oiseau et l'enfant	Frankrijk	Heddy Lester	De mallemolen
1978	Izhar Cohen	A-ba-ni-bi	Israël	Harmony	't Is OK
1979	Gali Atari & Milk & Honey	Hallelujah	Israël	Xandra (Sandra Reemer)	Colorado
1980	Johnny Logan	What's another year	Ierland	Maggie MacNeal	Amsterdam
1981	Bucks Fizz	Making your mind up	Verenigd Koninkrijk	Linda Williams	Het is een wonder
1982	Nicole	Ein bißchen Frieden	Duitsland	Bill van Dijk	Jij en ik
1983	Corinne Hermès	Si la vie est cadeau	Luxemburg	Bernadette	Sing me a song
1984	Herreys	Diggi-loo diggi-ley	Zweden	Maribelle	Ik hou van jou
1985	Bobbysocks	La det swinge	Noorwegen	geen
1986	Sandra Kim	J'aime la vie	België	Frizzle Sizzle	Alles heeft ritme
1987	Johnny Logan	Hold me now	Ierland	Marcha (Marga Bult)	Rechtop in de wind
1988	Céline Dion	Ne partez pas sans moi	Zwitserland	Gerard Joling	Shangri-la
1989	Riva	Rock me	Joegoslavië	Justine Pelmelay	Blijf zoals je bent
1990	Toto Cutugno	Insieme: 1992	Italië	Maywood	Ik wil alles met je delen
1991	Carola	Fångad av en stormvind	Zweden	geen
1992	Linda Martin	Why me?	Ierland	Humphrey Campbell	Wijs me de weg
1993	Niamh Kavanagh	In your eyes	Ierland	Ruth Jacott	Vrede
1994	Paul Harrington & Charlie McGettigan	Rock-'n-Roll kids	Ierland	Willeke Alberti	Waar is de zon
1995	Secret Garden	Nocturne	Noorwegen	geen
1996	Eimear Quinn	The voice	Ierland	Maxine & Franklin Brown	De eerste keer
1997	Katrina & the Waves	Love shine a light	Verenigd Koninkrijk	Mrs. Einstein	Niemand heeft nog tijd
1998	Dana International	Diva	Israël	Edsilia Rombley	Hemel en aarde
1999	Charlotte Nilsson	Take me to your heaven	Zweden	Marlayne	One good reason
2000	Olsen Brothers	Fly on the wings of love	Denemarken	Linda Wagenmakers	No goodbyes
2001	Tanel Padar & Dave Benton	Everybody	Estland	Michelle	Out on my own
2002	Marie N	I wanna	Letland	geen
2003	Sertab Erener	Everyway that I can	Turkije	Esther Hart	One more night
2004	Ruslana	Wild Dances	Oekraïne	Re-Union	Without you
2005	Helena Paparizou	My number one	Griekenland	Glennis Grace *	My impossible dream
2006	Lordi	Hard Rock Hallelujah	Finland	Treble *	Amambanda
2007	Marija Šerifović	Molitva	Servië	Edsilia Rombley *	On top of the world
2008	Dima Bilan	Believe	Rusland	Hind *	Your heart belongs to me
2009	Alexander Rybak	Fairytale	Noorwegen	De Toppers *	Shine
2010	Lena Meyer-Landrut	Satellite	Duitsland	Sieneke *	Ik ben verliefd (Sha-la-lie)
2011	Ell & Nikki	Running scared	Azerbeidzjan	3JS *	Never alone
2012	Loreen	Euphoria	Zweden	Joan Franka *	You and Me
2013	Emmelie de Forest	Only teardrops	Denemarken	Anouk	Birds
2014	Conchita Wurst	Rise Like a Phoenix	Oostenrijk	The Common Linnets	Calm after the storm
2015	Måns Zelmerlöw	Heroes	Zweden	Trijntje Oosterhuis *	Walk Along
2016	Jamala	1944	Oekraïne	Douwe Bob	Slow Down
2017	Salvador Sobral	Amar pelos dois	Portugal	O'G3NE	Lights and shadows
2018	Netta Barzilai	Toy	Israël	Waylon	Outlaw in 'Em
2019	Duncan Laurence	Arcade	Nederland	Duncan Laurence	Arcade
2021	Måneskin	Zitti e buoni	Italië	Jeangu Macrooy	Birth of A new Age
2022	Kalush Orchestra	Stefania	Oekraïne	S10	De diepte

* haalde finale niet

Nederland op het Eurovisiesongfestival

De Common Linnets tijdens de repetitie voor de halve finale

Nederland was vroeger een van de succesvolste landen op het Songfestival. Later ging het iets minder.

Nederland heeft het Songfestival 5 keer gewonnen: in 1957, 1959, 1969, 1975 en voor de laatste keer in 2019. In 1980 mocht Nederland het ESF organiseren, hoewel het niet had gewonnen.

Vijf keer eindigde Nederland als laatste: in 1958, 1962, 1963, 1968 en tot slot in 2011.

De nationale voorronde heet Nationaal Songfestival. Het werd altijd ieder jaar gehouden, met uitzondering van 2008 en de jaren dat Nederland niet meedeed. De laatste keer dat het nationaal songfestival werd gehouden was in 2012.

In 2013 kwam Nederland na negen jaar in de finale met het liedje Birds van Anouk. Ze eindigde als negende. Een jaar later werd Nederland tweede. Nederland werd toen vertegenwoordigd door de Common Linnets, een duo van Ilse DeLange en Waylon. Deze tweede plaats was het beste resultaat van Nederland sinds 1975.

Overwinningen per land

Aantal overwinningen per land

Plaats	Land	Overwinningen
1	Ierland	7 (1970, 1980, 1987, 1992, 1993, 1994, 1996)
2	Zweden	6 (1974, 1984, 1991, 1999, 2012, 2015)
3	Frankrijk	5 (1958, 1960, 1962, 1969, 1977)
	Luxemburg	5 (1961,1965, 1972, 1973, 1983)
	Verenigd Koninkrijk	5 (1967, 1969, 1976, 1981, 1997)
	Nederland	5 (1957, 1959, 1969, 1975; 2019)
7	Israël	4 (1978, 1979, 1998, 2018)
8	Noorwegen	3 (1985, 1995, 2009)
	Denemarken	3 (1963, 2000, 2013)
	Italië	3 (1964, 1990, 2021)
	Oekraïne	3 (2004, 2016, 2022)
12	Duitsland	2 (1982, 2010)
	Spanje	2 (1968, 1969)
	Zwitserland	2 (1956, 1988)
	Oostenrijk	2 (1966, 2014)
16	Azerbeidzjan	1 (2011)
	België	1 (1986)
	Estland	1 (2001)
	Finland	1 (2006)
	Griekenland	1 (2005)
	Joegoslavië (bestaat niet meer)	1 (1989)
	Letland	1 (2002)
	Monaco	1 (1971)
	Portugal	1 (2017)
	Rusland	1 (2008)
	Servië	1 (2007)
	Turkije	1 (2003)