Zeeland (provincie): verschil tussen versies

Huidige versie van 29 okt 2024 om 11:14

Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!


Zeeland

Hoofdstad	Middelburg
Eigenschappen
Oppervlakte	2.933,89 km²
Hoeveelheid inwoners	381.182 (in 2015)
Bevolkingsdichtheid	213 inw./km²
Commissaris van de Koning	Hugo de Jonge (CDA)
Gemeenten	13
Volkslied	Zeeuws volkslied
Website	www.zeeland.nl
Portaal Nederland

Zeeland is een provincie in het zuidwesten van Nederland. De provincie grenst in het noorden aan Zuid-Holland, in het oosten aan Noord-Brabant, in het westen aan de Noordzee en in zuiden aan de Belgische provincies West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en voor een klein stukje aan Antwerpen. De hoofdstad en de belangrijkste stad is Middelburg.

Satellietfoto van Zeeland

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Zeeland werd al bewoond voordat de Romeinen naar Nederland kwamen. Dit weten we omdat vissers beelden hebben gevonden van de godin Nehelennia in de Oosterschelde.

Sinds de Middeleeuwen zijn er in Zeeland al problemen met het vele water. Er is al altijd een verlies geweest van land, maar ook aanwinst. Waarschijnlijk is in deze tijd de provincie aan zijn naam gekomen. De provincie ligt vrijwel op of onder zeeniveau, behalve de duinen. Eigenlijk is Zeeland net een lapjesdeken van polders en sloten met soms daartussen dijken: zogenaamde slaperdijken, die je nu midden in het land ziet liggen, bijvoorbeeld met een weg erop waarlangs bomen staan.

Door de eeuwen heen is het landschap daarom ook flink gewijzigd. Vroeger bestond Zeeland namelijk uit meer eilanden dan nu. Veel eilanden zijn samengevoegd tot de schiereilanden die we nu kennen. Maar er werden ook gebieden bewoond die nu niet meer bestaan, doordat ze in de Noordzee, Westerschelde of Oosterschelde zijn verdwenen. Denk bijvoorbeeld aan het Verdronken Land van Saeftinghe en het Verdronken Land van Zuid-Beveland met verdronken dorpen en bijvoorbeeld ook het verdronken Reimerswaal dat ooit een stad is geweest. In de geschiedenis van Zeeland zijn er vele stormvloeden geweest waardoor watersnoodrampen konden ontstaan, zoals de laatste van 1953.

In de 16de en 17de eeuw is Zeeland flink gegroeid, net als Holland. Een aantal steden in Zeeland waren toen belangrijke havens en speelden wereldwijd een belangrijke rol. Voorbeelden hiervan zijn Middelburg, Veere, Vlissingen en Zierikzee. In de 16de eeuw was Middelburg de grootste handelsstad van de Noordelijke Nederlanden. Halverwege de 17de eeuw was Middelburg de op vier na grootste stad van het land. Middelburg was toen groter dan Den Haag en Utrecht. Aan het eind van de 17de eeuw was Middelburg na Amsterdam de grootste havenstad van Nederland. Ook was de VOC in Middelburg gevestigd.

In de 18de eeuw kwam er een einde aan de welvaart in Zeeland. In 1795 had Middelburg nog 20.146 inwoners, hiermee was het de op acht na grootste stad van Nederland. Zierikzee was de tweede belangrijke stad van Zeeland. Vlissingen, Goes en Veere waren ook belangrijke steden.

19e eeuw tot heden. Door de opkomst van de spoorwegen werden Zuid-Beveland en Walcheren met het vaste land verbonden. Sinds 1872 ligt er in Zeeland en Noord-Brabant een spoorlijn die een aantal Zeeuwse steden met elkaar verbindt. Deze lijn heet de Zeeuwse lijn. Ook kreeg Zeeuws-Vlaanderen via België een spoorverbinding met het vaste land, maar in 1951 is deze voor personenvervoer opgeheven.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is Zeeland heel belangrijk geweest, vanwege de locatie. Hierdoor zijn er veel gevechten en bombardementen geweest in gebieden en steden in Zeeland. Hierdoor is ook de binnenstad van Middelburg flink veranderd, want op 17 mei 1940 is daar een groot bombardement geweest. Na de Duitse inval had de rest van Nederland toen al gecapituleerd, maar Zeeland nog niet. Aan het einde van de oorlog zijn Breskens, Oostburg, Schoondijke en Sluis bijna volledig verwoest. Walcheren kwam in de lagere delen onder water te staan door het bombardement van de geallieerden op de Westkapelse Zeedijk.

Watersnood 1953. Zierikzee. Tractor vervoerd per schuit.

In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd Zeeland getroffen door een grote ramp: De Watersnoodramp van 1953. Om nog zo'n ramp te voorkomen werd begonnen met de Deltawerken. In 1960 werd begonnen met de bouw en in 1987 werden de Deltawerken voltooid. Hierdoor werd Zeeland ook beter bereikbaar voor toeristen.

In de jaren 50 was er in Zeeland een politieke discussie genaamd Vrije veren om de overtochten met veerdiensten tussen de verschillende eilanden en ook Zeeuws-Vlaanderen gratis te maken. Na de Tweede Wereldoorlog waren die dat tussen Walcheren, Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen korte tijd geweest. Dit was erg belangrijk voor Zeeuws-Vlaanderen. In 2003 werd de Westerscheldetunnel, een toltunnel, niet gratis dus, geopend tussen Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland. In november 2023 werd bekend dat de tunnel vanaf 2025 tolvrij is. Nog altijd kun je ook overvaren met het veer Vlissingen-Breskens.

Voor de scheepvaart is het belangrijk dat in 1975 het Schelde-Rijnkanaal werd geopend.

Zeelandbrug

Voor het wegverkeer is de A58 belangrijk. Hij begint bij Eindhoven en loopt door Noord-Brabant en verder in Zeeland over Zuid-Beveland en Walcheren langs Goes en Middelburg naar Vlissingen. Het is sinds 1975 een doorgaande autosnelweg. En op diverse plaatsen overvaren, of anders omrijden (!) via Noord-Brabant, hoeft niet meer sinds de route via de Zeelandbrug (dat is de 5 km lange brug over de Oosterschelde) er is.

Middelen van bestaan

Waarmee verdienen de Zeeuwen hun geld?

Een belangrijke inkomstenbron is het toerisme. In Zeeland is landbouw en veeteelt, van Zuid-Beveland komt veel fruit. Yerseke is bekend door de mosselvangst. Verder is er o.a. een scheepswerf bij Vlissingen, chemische industrie in Terneuzen, de kerncentrale bij Borssele, een fittingfabriek voor lampen in Middelburg.

Geografie

Zeeland bestaat uit een groot aantal schiereilanden. Ooit waren dit allemaal losse eilanden. Hierdoor heet Zeeland ook zo, waarschijnlijk. Mede door de Deltawerken werden een groot aantal eilanden samengevoegd door dammen en bruggen. Hieronder staan een aantal schiereilanden:

Zeeuws-Vlaanderen is geen schiereiland. Het is een Nederlands deel op het vaste land van België. Alleen via de Westerscheldetunnel, het veer Vlissingen-Breskens of via het vaste land van België te bereiken.

De belangrijkste zeearmen tussen de schiereilanden zijn:

In Zeeland is vooral akkerbouw. Er is veel fruitteelt in de Zak van Zuid-Beveland en veel bloementeelt op het schiereiland Tholen. In Zeeuws-Vlaanderen is er veel vlasteelt en in de buurt van Rilland en Kapelle zijn veel kassencomplexen te vinden.

In Zeeland is veel zeeklei te vinden. Meer naar het zuiden komt zandgrond voor.

Buiten de dijken liggen schorren en slikken in het water. Deze werden vaak stukje bij beetje ingepolderd. Die polders konden bij een watersnoodramp ook weer verloren gaan. Er lopen ook kreken die volstromen met water bij vloed en weer leeglopen bij eb.

Langs de kusten, op de koppen van de (voormalige) eilanden die aan zee grenzen, zijn er veel duingebieden. Op Schouwen-Duiveland is er een zeer breed duinbeeld. Ook op veel delen van Walcheren is dit het geval.

Grootste steden

Zie Lijst van steden en dorpen in Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Nr.	Plaats	Inwonersaantal
1.	Middelburg	49.915
2.	Vlissingen	32.547
3.	Goes	27.100
4.	Terneuzen	25.286
5.	Hulst	10.773
6.	Oost-Souburg	10.544
7.	Zierikzee	10.483
8.	Axel	7956
9.	Tholen	7744
10.	Kapelle	7096

Gemeenten

Zie Lijst van gemeenten in Zeeland voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In heel Zeeland zijn er tegenwoordig nog maar 13 gemeenten. Klik je op de namen van de gemeenten, dan zie je welke plaatsen daaronder vallen:

Klik hier voor een alfabetische lijst van alle Zeeuwse steden, dorpen, buurtschappen en gehuchten
met een verwijzing naar de gemeente waaronder ze vallen.

Bekende Zeeuwen

Jan Peter Balkenende, politicus
Buys Ballot, natuurkundige
Danny Blind, voetballer
Jacob Cats, dichter en jurist
Johan Hendrik van Dale, schoolmeester en grondlegger van de Dikke Van Dale
Wim van Hanegem, voetballer
Jan Raas, wielrenner
Michiel de Ruyter, admiraal
Annie M.G. Schmidt, schrijfster
Harmen Siezen, nieuwslezer

Natuur

De natuur- en cultuurgebieden in de provincie Zeeland zijn veelal Natura 2000-gebieden. Deze maken veelal onderdeel uit van een Nationaal Park of een Nationaal Landschap.

Culinair

Gebakken mosselen.

Bekend eten uit Zeeland zijn mosselen, dit zijn schelpdieren.

Zie ook

Deltawerken. Daar zie je er ook een kaartje van.

Externe links

	Provincies van Nederland
Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland Nederland · Provincies

Koninkrijk der Nederlanden

Landen:	Aruba · Curaçao · Nederland · Sint Maarten
Provincies in Nederland:	Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland
Bijzondere gemeenten in Nederland:	Bonaire · Saba · Sint Eustatius

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
+{{Portaal beschikbaar|Zeeland|Deus flag Zeeland KL.png}}
 {{Infobox provincie Nederland
 | naam                = Zeeland
@@ Regel 8: / Regel 9: @@
 | inwoners            = 381.182 (in 2015)
 | bevolkingsdichtheid = 213 inw./km²
-| commissaris         = [[Han Polman]] ([[D66]])
+| commissaris         = [[Hugo de Jonge]] ([[Christen-Democratisch Appèl|CDA]])
 | gemeenten           = 13
 | volkslied           = [[Zeeuws volkslied]]
@@ Regel 33: / Regel 34: @@
 Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] is Zeeland heel belangrijk geweest, vanwege de locatie. Hierdoor zijn er veel gevechten en bombardementen geweest in gebieden en steden in Zeeland. Hierdoor is ook de binnenstad van Middelburg flink veranderd, want op 17 mei 1940 is daar een groot bombardement geweest. Na de [[Duitse aanval op Nederland in 1940|Duitse inval]] had de rest van Nederland toen al gecapituleerd, maar Zeeland nog niet. Aan het einde van de oorlog zijn Breskens, Oostburg, Schoondijke en Sluis bijna volledig verwoest. Walcheren kwam in de lagere delen onder water te staan door het bombardement van de geallieerden op de Westkapelse Zeedijk.
+[[Bestand:Watersnood 1953. Zierikzee. Tractor vervoerd per schuit, Bestanddeelnr 905-5701.jpg|miniatuur|Watersnood 1953. Zierikzee. Tractor vervoerd per schuit.]]
 In de nacht van 31 januari op 1 februari 1953 werd Zeeland getroffen door een grote ramp: De [[Watersnoodramp van 1953]]. Om nog zo'n ramp te voorkomen werd begonnen met de [[Deltawerken]]. In 1960 werd begonnen met de bouw en in 1987 werden de Deltawerken voltooid. Hierdoor werd Zeeland ook beter bereikbaar voor toeristen.
-In de jaren 50 was er in Zeeland een politieke discussie genaamd [[Vrije veren]] om de overtochten met veerdiensten tussen de verschillende eilanden en ook Zeeuws-Vlaanderen gratis te maken. Na de Tweede Wereldoorlog waren die dat tussen Walcheren, Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen korte tijd geweest. Dit was erg belangrijk voor Zeeuws-Vlaanderen. In 2003 werd de [[Westerscheldetunnel]], een toltunnel, niet gratis dus, geopend tussen Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland.
+In de jaren 50 was er in Zeeland een politieke discussie genaamd [[Vrije veren]] om de overtochten met veerdiensten tussen de verschillende eilanden en ook Zeeuws-Vlaanderen gratis te maken. Na de Tweede Wereldoorlog waren die dat tussen Walcheren, Zuid-Beveland en Zeeuws-Vlaanderen korte tijd geweest. Dit was erg belangrijk voor Zeeuws-Vlaanderen. In 2003 werd de [[Westerscheldetunnel]], een toltunnel, niet gratis dus, geopend tussen Zeeuws-Vlaanderen en Zuid-Beveland. In november 2023 werd bekend dat de tunnel vanaf 2025 tolvrij is. Nog altijd kun je ook overvaren met het veer Vlissingen-Breskens.
+Voor de scheepvaart is het belangrijk dat in 1975 het [[Schelde-Rijnkanaal]] werd geopend.
+[[Bestand:Luchtopname Zeelandbrug, Bestanddeelnr 123-1014.jpg|miniatuur|Zeelandbrug]]
+Voor het wegverkeer is de A58 belangrijk. Hij begint bij Eindhoven en loopt door Noord-Brabant en verder in Zeeland over Zuid-Beveland en Walcheren langs Goes en Middelburg naar Vlissingen. Het is sinds 1975 een doorgaande autosnelweg. En op diverse plaatsen overvaren, of anders omrijden (!) via Noord-Brabant, hoeft niet meer sinds de route via de Zeelandbrug (dat is de 5 km lange brug over de Oosterschelde) er is.
+== Middelen van bestaan ==
+Waarmee verdienen de Zeeuwen hun geld?
+Een belangrijke inkomstenbron is het toerisme. In Zeeland is landbouw en veeteelt, van Zuid-Beveland komt veel fruit. Yerseke is bekend door de mosselvangst. Verder is er o.a. een scheepswerf bij Vlissingen, chemische industrie in Terneuzen, de kerncentrale bij Borssele, een fittingfabriek voor lampen in Middelburg.
-Voor de scheepvaart is het belangrijk dat in 1975 het [[Schelde-Rijnkanaal]] werd geopend.
 == Geografie ==
@@ Regel 59: / Regel 67: @@
 In Zeeland is vooral akkerbouw. Er is veel fruitteelt in de [[Zak van Zuid-Beveland]] en veel bloementeelt op het schiereiland Tholen. In Zeeuws-Vlaanderen is er veel vlasteelt en in de buurt van [[Rilland]] en [[Kapelle (Zeeland)|Kapelle]] zijn veel kassencomplexen te vinden.
-In Zeeland is er veel zeeklei te vinden. Meer naar het zuiden komt zandgrond voor. Buiten de dijken liggen schorren en slikken in het water. Deze werden vaak stukje bij beetje ingepolderd. Die polders konden bij een watersnoodramp ook weer verloren gaan. Langs de kusten zijn er veel duingebieden. Op Schouwen-Duiveland is er een zeer breed duinbeeld. Ook op veel delen van Walcheren is dit het geval.
+In Zeeland is veel zeeklei te vinden. Meer naar het zuiden komt zandgrond voor.
+Buiten de dijken liggen schorren en slikken in het water. Deze werden vaak stukje bij beetje ingepolderd. Die polders konden bij een watersnoodramp ook weer verloren gaan. Er lopen ook kreken die volstromen met water bij vloed en weer leeglopen bij eb.
+Langs de kusten, op de koppen van de (voormalige) eilanden die aan zee grenzen, zijn er veel duingebieden. Op Schouwen-Duiveland is er een zeer breed duinbeeld. Ook op veel delen van Walcheren is dit het geval.
 ===Grootste steden===
@@ Regel 69: / Regel 81: @@
 ! Inwonersaantal
 |-
-| 1. || [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] || 39.210
+| 1. || [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]] || 49.915
 |-
 | 2. || [[Vlissingen]] || 32.547
@@ Regel 87: / Regel 99: @@
 | 9. || [[Tholen (stad)|Tholen]] || 7744
 |-
-| 10. || [[Kapelle (Zeeland)|Kapelle]] || 7056
+| 10. || [[Kapelle (Zeeland)|Kapelle]] || 7096
 |}
+==Gemeenten==
-== Culinair ==
-Bekend eten uit Zeeland zijn mosselen, dit zijn schelpdieren.
-==Politiek==
-===Gemeenten===
 {{Zie hoofdartikel|Lijst van gemeenten in Zeeland}}
-In heel Zeeland zijn er tegenwoordig nog maar 13 gemeenten. Klik je op de namen van de gemeenten, dan zie je welke plaatsen daaronder vallen:
+In heel Zeeland zijn er tegenwoordig nog maar '''13 gemeenten'''. Klik je op de namen van de gemeenten, dan zie je welke plaatsen daaronder vallen:
 #[[Borsele (gemeente)|Borsele]]
 #[[Goes (gemeente)|Goes]]
@@ Regel 112: / Regel 117: @@
 #[[Veere (gemeente)|Veere]]
 #[[Vlissingen]]
+{| class="toccolours" align="center"
+|- align="center"
+|[[Bestand:Flag of Zeeland.svg|150px|Provincievlag]]||[[Lijst van steden en dorpen in Zeeland|'''Klik hier''']] voor een alfabetische lijst van '''alle Zeeuwse [[stad|steden]], [[dorp]]en, [[buurtschap]]pen en [[gehuchten]]'''<br />met een verwijzing naar de [[nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen.
+|}
-==Bekende Zeeuwen==
+== Bekende Zeeuwen ==
-* [[Jan Peter Balkenende]], [[politicus]]
+*[[Jan Peter Balkenende]], [[politicus]]
-* [[Buys Ballot]], [[natuurkundige]]
+*[[Buys Ballot]], [[natuurkundige]]
-* [[Danny Blind]], [[voetballer]]
+*[[Danny Blind]], [[voetballer]]
-* [[Jacob Cats]], [[dichter]] en [[jurist]]
+*[[Jacob Cats]], [[dichter]] en [[jurist]]
-* [[Johan Hendrik van Dale]], schoolmeester en grondlegger van de [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Dikke Van Dale]]
+*[[Johan Hendrik van Dale]], schoolmeester en grondlegger van de [[Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal|Dikke Van Dale]]
-* [[Wim van Hanegem]], voetballer
+*[[Wim van Hanegem]], voetballer
-* [[Jan Raas]], wielrenner
+*[[Jan Raas]], wielrenner
-* [[Michiel de Ruyter]], [[admiraal]]
+*[[Michiel de Ruyter]], [[admiraal]]
-* [[Annie M.G. Schmidt]], schrijfster
+*[[Annie M.G. Schmidt]], schrijfster
-* [[Harmen Siezen]], nieuwslezer
+*[[Harmen Siezen]], nieuwslezer
-{{clear}}
-==Externe links==
+==Natuur==
+De natuur- en cultuurgebieden in de provincie Zeeland zijn veelal [[Natura 2000]]-gebieden. Deze maken veelal onderdeel uit van een [[Nationaal Park]] of een [[Nationaal Landschap]].
+* [[Voordelta]]
+* [[Krammer-Volkerak]]
+* [[Grevelingenmeer]]
+* [[Kop van Schouwen]]
+* [[Manteling van Walcheren]]
+* [[Oosterschelde|Nationaal Park Oosterschelde]]
+* [[Veerse Meer]]
+* [[Zoommeer]]
+* [[Yerseke en Kapelse Moer]]
+* [[Westerschelde]]
+* [[Saeftinghe]]
+* [[De verdwenen Zwinhavens]]
+* [[Kievittepolder]]
+* [[Groote Gat (Oostburg)]]
+* [[Canisvlietse Kreek]]
+* [[Vogelkreek]]
+* [[Verdronken land van het Markiezaat van Bergen op Zoom]]
+==Culinair==
+[[Bestand:Gebakken mosselen.jpg|miniatuur|Gebakken mosselen.]]
+Bekend eten uit Zeeland zijn mosselen, dit zijn schelpdieren.
+== Zie ook ==
+[[Deltawerken]]. Daar zie je er ook een kaartje van.
+== Externe links ==
 *[http://webje-zeeland.yurls.net/ Webje Zeeland]
 * [http://people.zeelandnet.nl/jjvdbroeke/ Foto's van de Provincie]
 * [http://webje-watersnood.yurls.net/ Webje watersnoodramp]
 * Stormvloeden: [https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/stormvloeden Zeeuwse Ankers]
-{| class="toccolours" align="center"
-|- align="center"
-|[[Bestand:Flag of Zeeland.svg|150px|Provincievlag]]||[[Lijst van steden en dorpen in Zeeland|'''Klik hier''']] voor een lijst van Zeeuwse [[stad|steden]], [[dorp]]en, [[buurtschap]]pen en [[gehuchten]]<br />met een verwijzing naar de [[nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen.
-|}
 {{Navigatie provincies Nederland}}
 {{Navigatie Koninkrijk der Nederlanden}}