Noord-Brabant: verschil tussen versies

Uit Wikikids
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
 
(46 tussenliggende versies door 22 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
  +
{{Portaal beschikbaar|Noord-Brabant|Deus flag Noord Braband KL.png}}
 
{{Infobox provincie Nederland
  
{{Infobox provincie Nederland
−
| naam =Noord-Brabant
 +
| naam = Noord-Brabant
−
| vlag =[[Bestand:North_Brabant-Flag.svg|125px]]
 +
| vlag = [[Bestand:North_Brabant-Flag.svg|120px]]
  +
| wapen = [[Bestand:Noord-Brabant_wapen.svg|120px]]
−
| vlagartikel =Vlag van Noord-Brabant
  
−
| wapen =[[Bestand:Noord-Brabant_wapen.svg|125px]]
 +
| kaart = Noord-Brabant in the Netherlands.svg
  +
| hoofdstad = [['s-Hertogenbosch]]
−
| wapenartikel =Wapen van Brabant
  
  +
| religie = 64% Christendom 31% Geen geloof 3% Boeddhisme 2% Overig
−
| kaart =2013-P10-NB-b.jpg
  
  +
| oppervlakte = 5.081,76 km²
−
| hoofdstad =[['s-Hertogenbosch]]
  
  +
| inwoners = 2.495.107
−
| oppervlakte =5.081,76 km²
  
  +
| bevolkingsdichtheid = 507 inw./km²
−
| inwoners =2.470.184
  
−
| commissaris =[[Wim van de Donk]] ([[CDA]])
 +
| commissaris = [[Ina Adema]] ([[VVD]])
−
| gemeenten =66
 +
| gemeenten = 61
−
| volkslied =[[Noord-Brabants volkslied]]
 +
| volkslied = ''geen''
−
| website =http://www.brabant.nl
 +
| website = [http://www.brabant.nl www.brabant.nl]
−
| portaal2 =Noord-Brabant
 +
| portaal2 = Noord-Brabant
 
}}
  
}}
 
'''Noord-Brabant''', of meestal '''Brabant''' genoemd door de Nederlanders, is een provincie in het zuiden van [[Nederland]]. In het westen grenst Noord-Brabant met de provincie [[Zeeland]], in het noordwesten aan de provincie [[Zuid-Holland]], in het noorden aan de provincie [[Gelderland]], in het oosten aan [[Limburg (Nederland)|Nederlands-Limburg]] en in het zuiden aan de Belgische provincies [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]] en [[Limburg (België)|Belgisch-Limburg]]. De hoofdstad is [['s-Hertogenbosch]].
 
'''Noord-Brabant''', of meestal '''Brabant''' genoemd door de Nederlanders, is een provincie in het zuiden van [[Nederland]]. In het westen grenst Noord-Brabant met de provincie [[Zeeland]], in het noordwesten aan de provincie [[Zuid-Holland]], in het noorden aan de provincie [[Gelderland]], in het oosten aan [[Limburg (Nederland)|Nederlands-Limburg]] en in het zuiden aan de Belgische provincies [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]] en [[Limburg (België)|Belgisch-Limburg]]. De hoofdstad is [['s-Hertogenbosch]].
Regel 21: Regel 22:
 
De naam Brabant is afgeleid van het woord ''Braecbant'', ''braec'' betekent hier [[broek (landschap)|broek]], dat is een woord voor land wat erg drassig is, en ''bant'' betekent streek.
 
De naam Brabant is afgeleid van het woord ''Braecbant'', ''braec'' betekent hier [[broek (landschap)|broek]], dat is een woord voor land wat erg drassig is, en ''bant'' betekent streek.
   
−
Tot aan de 17de eeuw maakte Noord-Brabant deel uit van het [[Hertogdom Brabant]]. De 14de en de 15de eeuw waren twee goede eeuwen voor het hertogdom. Er werd veel geld verdiend aan handel. In die tijd lagen steden als [[Brussel]], [[Antwerpen (provincie)|Antwerpen]], [[Leuven]], [[Breda]] en [['s-Hertogenbosch]] in het hertogdom.
 +
Tot aan de 17de eeuw maakte Noord-Brabant deel uit van het [[Hertogdom Brabant]]. De 14de en de 15de eeuw waren twee goede eeuwen voor het hertogdom. Er werd veel geld verdiend aan handel. In die tijd lagen steden als [[Brussel (stad)|Brussel]], [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]], [[Leuven]], [[Breda]] en [['s-Hertogenbosch]] in het hertogdom.
   
 
In 1579 ondertekende Brabant de [[Unie van Utrecht]]. Brabant was hiermee het onderwerp van een discussie tussen het protestantse [[Republiek der Verenigde Nederlanden]] en het katholieke [[Spanje]]. Het noorden wilde graag bij het republiek horen, maar het zuiden wilde bij Spanje blijven. Uiteindelijk werd Brabant gesplitst. Het noorden hoorde vanaf toen bij het republiek, onder de naam [[Staats-Brabant]]. Dit gebeurde in 1648. In 1795 werd het een republiek, de [[Bataafse Republiek]]. Staats-Brabant heette vanaf toen [[Bataafs-Brabant]]. In 1815 verloor Napoleon de oorlog bij de [[Slag van Waterloo]]. Het oude hertogdom werd verdeeld in 3 provincies:
  
In 1579 ondertekende Brabant de [[Unie van Utrecht]]. Brabant was hiermee het onderwerp van een discussie tussen het protestantse [[Republiek der Verenigde Nederlanden]] en het katholieke [[Spanje]]. Het noorden wilde graag bij het republiek horen, maar het zuiden wilde bij Spanje blijven. Uiteindelijk werd Brabant gesplitst. Het noorden hoorde vanaf toen bij het republiek, onder de naam [[Staats-Brabant]]. Dit gebeurde in 1648. In 1795 werd het een republiek, de [[Bataafse Republiek]]. Staats-Brabant heette vanaf toen [[Bataafs-Brabant]]. In 1815 verloor Napoleon de oorlog bij de [[Slag van Waterloo]]. Het oude hertogdom werd verdeeld in 3 provincies:
Regel 29: Regel 30:
 
Noord-Brabant kreeg een aantal stukken land erbij. Zoals de [[Merwede]], [[Hollandsch Diep]], de heerlijkheden [[Heerlijkheid Boxmeer|Boxmeer]] en [[Heerlijkheid Gemert|Gemert]], het [[Graafschap Megen]] en het [[Land van Ravenstein]]. In 1830 was er de [[Belgische Revolutie]], waarbij België zich losmaakte van Nederland en het grondgebied tussen de twee landen werd verdeeld. 90% van de bevolking van Noord-Brabant was katholiek. Daarom werd gedacht dat Noord-Brabant bij België ging horen, maar dit is uiteindelijk niet gebeurd.
 
Noord-Brabant kreeg een aantal stukken land erbij. Zoals de [[Merwede]], [[Hollandsch Diep]], de heerlijkheden [[Heerlijkheid Boxmeer|Boxmeer]] en [[Heerlijkheid Gemert|Gemert]], het [[Graafschap Megen]] en het [[Land van Ravenstein]]. In 1830 was er de [[Belgische Revolutie]], waarbij België zich losmaakte van Nederland en het grondgebied tussen de twee landen werd verdeeld. 90% van de bevolking van Noord-Brabant was katholiek. Daarom werd gedacht dat Noord-Brabant bij België ging horen, maar dit is uiteindelijk niet gebeurd.
   
−
Aan het einde van de 19de eeuw kwam er meer industrie in Noord-Brabant. In Tilburg en Helmond werd veel textiel gemaakt. Eindhoven groeide ook vanaf die tijd uit tot de op vier na grootste stad van Nederland. Onder meer is dit gelukt door bedrijven als [[Philips]] en [[DAF (fabrikant)|DAF]]. Kleine plaatsen groeiden uit tot grote steden met veel industrie.
 +
Aan het einde van de 19e eeuw kwam er meer industrie in Noord-Brabant. In Tilburg en Helmond werd veel textiel gemaakt. Eindhoven groeide ook vanaf die tijd uit tot de op vier na grootste stad van Nederland. Onder meer is dit gelukt door bedrijven als [[Philips]] en [[DAF (fabrikant)|DAF]]. Kleine plaatsen groeiden uit tot grote steden met veel industrie.
   
 
==Geografie==
  
==Geografie==
−
[[Bestand:Kampina.jpg|right|300px|thumb|''Een dennenbos in natuurgebied [[Kampina]].'']]
 +
[[Bestand:Dennenbos Kampina.jpg|right|300px|thumb|''Een dennenbos in natuurgebied [[Kampina]].'']]
 
Noord-Brabant is door de eeuwen heen erg verstedelijkt. Er is een soort van "vlieger" ontstaan tussen de steden [[Den Bosch]], [[Breda]], [[Tilburg]] en [[Eindhoven]]. Dit zijn de grootste steden van Noord-Brabant. In de rest van de provincie vindt je vooral boerderijen, maar ook veel natuur. In Noord-Brabant vindt je daarom ook veel natuurgebieden. De [[Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen|De Loonse en Drunense Duinen]], [[Nationaal Park De Biesbosch|De Biesbosch]], [[Nationaal Park De Groote Peel|De Groote Peel]] zijn bekende natuurgebieden.
 
Noord-Brabant is door de eeuwen heen erg verstedelijkt. Er is een soort van "vlieger" ontstaan tussen de steden [[Den Bosch]], [[Breda]], [[Tilburg]] en [[Eindhoven]]. Dit zijn de grootste steden van Noord-Brabant. In de rest van de provincie vindt je vooral boerderijen, maar ook veel natuur. In Noord-Brabant vindt je daarom ook veel natuurgebieden. De [[Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen|De Loonse en Drunense Duinen]], [[Nationaal Park De Biesbosch|De Biesbosch]], [[Nationaal Park De Groote Peel|De Groote Peel]] zijn bekende natuurgebieden.
 
Hoewel [['s-Hertogenbosch]] de hoofdstad is, is [[Eindhoven]] de grootste stad van de provincie. [[Tilburg]] is ook een grote stad, net als [[Breda]]. Wat kleinere steden zijn [[Helmond]], [[Bergen op Zoom]], [[Roosendaal]] en [[Waalwijk]]. Alle grote steden van Noord-Brabant liggen in een landstreek, de [[Brabantse Stedenrij]]. Bij elkaar wonen er zo'n 1,1 miljoen inwoners in het gebied.
  
Hoewel [['s-Hertogenbosch]] de hoofdstad is, is [[Eindhoven]] de grootste stad van de provincie. [[Tilburg]] is ook een grote stad, net als [[Breda]]. Wat kleinere steden zijn [[Helmond]], [[Bergen op Zoom]], [[Roosendaal]] en [[Waalwijk]]. Alle grote steden van Noord-Brabant liggen in een landstreek, de [[Brabantse Stedenrij]]. Bij elkaar wonen er zo'n 1,1 miljoen inwoners in het gebied.
  +
  +
== Culinair ==
  +
Een van de typische gerechten uit Brabant zijn worstenbroodjes.
   
 
==Politiek==
  
==Politiek==
Regel 40: Regel 44:
 
===Gemeenten===
  
===Gemeenten===
 
{{Zie hoofdartikel|Lijst van gemeenten in Noord-Brabant}}
  
{{Zie hoofdartikel|Lijst van gemeenten in Noord-Brabant}}
−
Noord-Brabant telt 66 gemeenten:
 +
Noord-Brabant telt 64 gemeenten:
   
 
{{Kolommen2|Kolom1=
  
{{Kolommen2|Kolom1=
−
* [['s-Hertogenbosch (gemeente)|'s-Hertogenbosch]]
 +
* [['s-Hertogenbosch]]
  +
* [[Altena (gemeente)|Altena]]
−
* [[Aalburg]]
  
 
* [[Alphen-Chaam]]
  
* [[Alphen-Chaam]]
 
* [[Asten (gemeente)|Asten]]
  
* [[Asten (gemeente)|Asten]]
Regel 71: Regel 75:
 
* [[Goirle (gemeente)|Goirle]]
  
* [[Goirle (gemeente)|Goirle]]
 
* [[Grave (gemeente)|Grave]]
  
* [[Grave (gemeente)|Grave]]
  +
* [[Halderberge]], hierin ligt [[Oudenbosch]]
−
* [[Haaren (gemeente)|Haaren]]
  
−
* [[Halderberge]]
  
 
* [[Heeze-Leende]]
  
* [[Heeze-Leende]]
 
* [[Helmond]]
  
* [[Helmond]]
Regel 81: Regel 84:
 
* [[Loon op Zand (gemeente)|Loon op Zand]]
  
* [[Loon op Zand (gemeente)|Loon op Zand]]
 
| Kolom2=
  
| Kolom2=
  +
* [[Meierijstad]]
 
* [[Mill en Sint Hubert]]
  
* [[Mill en Sint Hubert]]
 
* [[Moerdijk (gemeente)|Moerdijk]]
  
* [[Moerdijk (gemeente)|Moerdijk]]
Regel 91: Regel 95:
 
* [[Roosendaal (gemeente)|Roosendaal]]
  
* [[Roosendaal (gemeente)|Roosendaal]]
 
* [[Rucphen (gemeente)|Rucphen]]
  
* [[Rucphen (gemeente)|Rucphen]]
−
* [[Schijndel]]
  
 
* [[Sint Anthonis (gemeente)|Sint Anthonis]]
  
* [[Sint Anthonis (gemeente)|Sint Anthonis]]
 
* [[Sint-Michielsgestel (gemeente)|Sint-Michielsgestel]]
  
* [[Sint-Michielsgestel (gemeente)|Sint-Michielsgestel]]
−
* [[Sint-Oedenrode]]
  
 
* [[Someren (gemeente)|Someren]]
  
* [[Someren (gemeente)|Someren]]
 
* [[Son en Breugel]]
  
* [[Son en Breugel]]
Regel 101: Regel 103:
 
* [[Uden (gemeente)|Uden]]
  
* [[Uden (gemeente)|Uden]]
 
* [[Valkenswaard (gemeente)|Valkenswaard]]
  
* [[Valkenswaard (gemeente)|Valkenswaard]]
−
* [[Veghel (gemeente)|Veghel]]
  
 
* [[Veldhoven]]
  
* [[Veldhoven]]
 
* [[Vught (gemeente)|Vught]]
  
* [[Vught (gemeente)|Vught]]
 
* [[Waalre (gemeente)|Waalre]]
  
* [[Waalre (gemeente)|Waalre]]
 
* [[Waalwijk (gemeente)|Waalwijk]]
  
* [[Waalwijk (gemeente)|Waalwijk]]
−
* [[Werkendam (gemeente)|Werkendam]]
  
 
* [[Woensdrecht (gemeente)|Woensdrecht]]
  
* [[Woensdrecht (gemeente)|Woensdrecht]]
−
* [[Woudrichem (gemeente)|Woudrichem]]
  
 
* [[Zundert (gemeente)|Zundert]]
  
* [[Zundert (gemeente)|Zundert]]
 
}}
  
}}
   
−
[[Bestand:Hertogdom Brabant Kaart.png|right|300px|thumb|''Het [[Hertogdom Brabant]], kaart uit 1477.'']]
 +
[[Bestand:Brabant1477.png|right|300px|thumb|''Het [[Hertogdom Brabant]], kaart uit 1477.'']]
   
 
===Voormalige gemeenten===
  
===Voormalige gemeenten===
 
{{Zie hoofdartikel|Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant}}
  
{{Zie hoofdartikel|Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant}}
  +
  +
==Natuur==
  +
De natuur- en cultuurgebieden in de provincie Noord-Brabant zijn veelal [[Natura 2000]]-gebieden. Deze maken veelal onderdeel uit van een [[Nationaal Park]] of een [[Nationaal Landschap]].
  +
* [[Biesbosch|Nationaal Park De Biesbosch]]
  +
* [[Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide|Nationaal Park Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide]]
  +
* [[Loonse en Drunense Duinen|Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen]]
  +
* [[Groote Peel|Nationaal Park De Groote Peel]]
  +
* [[Nationaal Landschap Het Groene Woud]]
  +
* [[Hollandsch Diep]]
  +
* [[Oosterschelde]]
  +
* [[Verdronken land van het Markiezaat van Bergen op Zoom]]
  +
* [[Brabantse Wal]]
  +
* [[Ulvenhoutse Bos]]
  +
* [[Langstraat (natuurgebied)|Langstraat]]
  +
* [[Leemputten (Noord-Brabant)|Leemkuilen]]
  +
* [[Vlijmens Ven]], [[Moerputten]] en Het [[Bossche Broek]]
  +
* [[Kampina]] en [[Oisterwijkse Bossen en Vennen]]
  +
* [[Regte Heide]] en [[Riels Laag]]
  +
* [[Kempenland-West]]
  +
* [[Leenderbos, Groote Heide & De Plateaux]]
  +
* [[Strabrechtse Heide & Beuven]]
  +
* [[Weerter- en Budelerbergen & Ringselven]]
  +
* [[Deurnsche Peel & Mariapeel]]
  +
* [[Oeffelter Meent]]
   
 
==Cultuur==
  
==Cultuur==
Regel 126: Regel 149:
 
|-
  
|-
 
! Brabants woord !! Vertaling in het Nederlands
  
! Brabants woord !! Vertaling in het Nederlands
  +
|-
  +
|Ajuin
  +
|Uien
 
|-
  
|-
 
| Affesere || Haast maken, opschieten
  
| Affesere || Haast maken, opschieten
 
|-
  
|-
  +
|Aonrijen of aanrijden
−
| Bedinne || Relaxen, even niet zeuren
  
  +
|Vertrekken
  +
|-
  +
| Bedinne, Drek, Subiet || dadelijk, binnenkort, zo direct, zo meteen
  +
|-
  +
|Bézie
  +
|Aardbei
  +
|-
  +
|Dam
  +
|De achterplaats
 
|-
  
|-
 
| Durske || Deerne, meisje
  
| Durske || Deerne, meisje
 
|-
  
|-
 
| Golliepaop || Scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus", naar de Franse pausen uit de 14e eeuw.
  
| Golliepaop || Scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus", naar de Franse pausen uit de 14e eeuw.
  +
|-
  +
|Gerem
  +
|Wat sneu, wat zielig
 
|-
  
|-
 
| Griesele || Harken
  
| Griesele || Harken
Regel 139: Regel 177:
 
| Houdoe|| Afscheidsgroet; "houd oe" = "houd je (goed)"
  
| Houdoe|| Afscheidsgroet; "houd oe" = "houd je (goed)"
 
|-
  
|-
  +
|Kaaibaand
−
| Meepesant || En passant, tegelijkertijd
  
  +
|Stoeprand
  +
|-
  +
|Kaaibaanden
  +
|Een spel waarbij een bal op de rand van de stoeprand aan de overkant van de weg wordt gegooid. Het doel is dat de bal tegen de rand ketst en terug stuitert.
  +
|-
  +
|Kouwe schótel
  +
|Koud buffet, Vaak bestaande uit vlees- en aardappelsalades , aangevuld met kleine hapjes zoals 'gevulde eieren, kleine vleeshapjes, asperges (en andere lokale producten).
  +
|-
  +
|Krek
  +
|'precies' of 'dat is net'
  +
|-
  +
|Kwatsen (of zeveren)
  +
|Kletspraat verkopen
  +
|-
  +
|Lèkstok of Lèksteel
  +
|Lolly of zuurstok
  +
|-
  +
| Meepesant (of in het kort 'Mee') || En passant, tegelijkertijd
  +
|-
  +
|Nondedju
  +
|Net vloekwoord, afgeleid van het Franse `au nom de Dieu!` (in Gods naam) 
 
|-
  
|-
 
| Petazzie || Stamp (stamppot)
  
| Petazzie || Stamp (stamppot)
 
|-
  
|-
  +
|Ploats
−
| Schottelslet || Vaatdoekje
  
  +
|Achtertuin
  +
|-
  +
|Sauwelen, zauwelen
  +
|Kletsten of babbelen
  +
|-
  +
|Schap
  +
|Decolleté
  +
|-
  +
|Schon
  +
|Mooi
  +
|-
  +
| Schottelslet (alleen Oost-Brabant) || Vaatdoekje
  +
|-
  +
|Verrèkes of kei veel
  +
|erg veel (Beide woorden worden overal voor gezet, keigroot, keistoer, of verrèkes groot, verrèkes stoer)
  +
|-
  +
|War
  +
|Ander woord voor het stopwoordje 'Hè'
  +
|-
  +
|Wellek?
  +
|Wat zegt u?
 
|-
  
|-
 
| Tesnuzzik || Zakdoek
  
| Tesnuzzik || Zakdoek
 
|-
  
|-
 
| Zibbedeeske|| Een verlegen, beetje zeurderig, beetje sullig oud vrouwtje
  
| Zibbedeeske|| Een verlegen, beetje zeurderig, beetje sullig oud vrouwtje
  +
|-
  +
|Zeveren
  +
|langdurig en eindeloos over details praten 
 
|}
  
|}
 
Het Brabants woord niet alleen in Noord-Brabant gesproken, maar ook in delen van [[Vlaanderen]]. Het bekendste Brabantse woord is ''Houdoe''.
  
Het Brabants woord niet alleen in Noord-Brabant gesproken, maar ook in delen van [[Vlaanderen]]. Het bekendste Brabantse woord is ''Houdoe''.
   
 
===Religie===
  
===Religie===
−
[[Bestand:Sint-Janskathedraal.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]].'']]
 +
[[Bestand:Sint-Jans-Hertogenbosch.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]].'']]
−
Meer dan de helft van de Noord-Brabantse bevolking is Katholiek. Vooral in het oosten, waar de provincie aan Limburg grenst, zijn veel mensen Katholiek. In het westen, waar de provincie aan Zeeland grenst, zijn er meer mensen die protestants zijn. Maar toch is er in het westen een minderheid van 52%, die katholiek zijn. Uit onderzoek bleek ook dat 1% van de West-Noord-Brabantse bevolking op zondag naar de kerk toegaat. Toch staan er een aantal bekende kerken in Noord-Brabant, waarvan de meeste katholiek zijn. Een bekende is het [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]].
 +
Meer dan de helft van de Noord-Brabantse bevolking is Katholiek. Vooral in het oosten, waar de provincie aan Limburg grenst, zijn veel mensen Katholiek. In het westen, waar de provincie aan Zeeland grenst, zijn er meer mensen die protestants zijn. Maar toch is er in het westen een minderheid van 52%, die katholiek zijn. Uit onderzoek bleek ook dat 1% van de West-Noord-Brabantse bevolking op zondag naar de kerk toegaat. Toch staan er een aantal bekende kerken in Noord-Brabant, waarvan de meeste katholiek zijn. Een bekende is de [[Sint-Janskathedraal]] te [['s-Hertogenbosch]] en de [[Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara]] in [[Oudenbosch]].
   
 
===Musea===
  
===Musea===
Regel 164: Regel 247:
   
 
===Evenementen===
  
===Evenementen===
−
[[Bestand:Markiezenhof.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Markiezenhof]] te [[Bergen op Zoom]]'']]
 +
[[Bestand:Bergen op zoom 001.jpg|right|300px|thumb|''Het [[Markiezenhof]] te [[Bergen op Zoom]]'']]
−
In Noord-Brabant worden veel jaarmarkten, braderieën, muziek- en sportevenementen georganiseerd. Dit gebeurt niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen. Het bekendste evenement is natuurlijk [[Carnaval]]. Veel steden krijgen dan een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat en Tilburg heet Kruikenstad.
 +
In Noord-Brabant worden veel jaarmarkten, braderieën, muziek- en sportevenementen georganiseerd. Dit gebeurt niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen. Het bekendste evenement is natuurlijk [[carnaval]]. Veel steden krijgen dan een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat en Tilburg heet Kruikenstad.
   
 
==Externe links==
  
==Externe links==
−
* [http://webje-noord-brabant.yurls.net/ Webje Noord-Brabant]
  
 
* [http://brabant.nl www.noordbrabant.nl]
  
* [http://brabant.nl www.noordbrabant.nl]
   
  +
{| class="toccolours" align="center"
−  
−
{| align=center class=toccolours
+
|- align="center"
  +
|[[Bestand:North Brabant-Flag.svg|130px|Provincievlag]]||[[Lijst van steden en dorpen in Noord-Brabant|'''Klik hier''']] voor een lijst van Noord-Brabantse [[stad|steden]], [[dorp]]en en [[buurtschap]]pen<br />met een verwijzing naar de [[nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen.
−
|- align=center
  
−
|[[Afbeelding:North Brabant-Flag.svg|130px|Provincievlag]]||[[Lijst van steden_en_dorpen_in_Noord-Brabant| '''Klik hier''']] voor een lijst van [[Noord-Brabant]]se [[stad|steden]], [[dorp|dorpen]] en [[buurtschap|buurtschappen]]<br>met een verwijzing naar de [[nederlandse gemeenten|gemeente]] waaronder ze vallen.
  
 
|}
  
|}
  +
{{Navigatie provincies Nederland}}
−
{{NederlandseProvincies}}
  
 
{{Navigatie Koninkrijk der Nederlanden}}
  
{{Navigatie Koninkrijk der Nederlanden}}
 
{{Navigatie Verenigd Koninkrijk der Nederlanden}}
  
{{Navigatie Verenigd Koninkrijk der Nederlanden}}
 
[[Categorie:Noord-Brabant| ]]
  
[[Categorie:Noord-Brabant| ]]
 
[[Categorie:Provincies van Nederland]]
  
[[Categorie:Provincies van Nederland]]
  +
[[Categorie:Provincie]]
 
[[fr:Brabant-Septentrional]]
  
[[fr:Brabant-Septentrional]]

Huidige versie van 28 jun 2024 om 21:23

Deus flag Noord Braband KL.png Over dit artikel en/of onderwerp bestaat er ook een portaal! Klik hier om het portaal te bekijken!
Noord-Brabant
North Brabant-Flag.svg Noord-Brabant wapen.svg

Noord-Brabant in the Netherlands.svg

Hoofdstad 's-Hertogenbosch
Eigenschappen
Oppervlakte 5.081,76 km²
Hoeveelheid inwoners 2.495.107
Bevolkingsdichtheid 507 inw./km²
Commissaris van de Koning Ina Adema (VVD)
Gemeenten 61
Volkslied geen
Website www.brabant.nl
Portaal Portal.svg Nederland

Noord-Brabant, of meestal Brabant genoemd door de Nederlanders, is een provincie in het zuiden van Nederland. In het westen grenst Noord-Brabant met de provincie Zeeland, in het noordwesten aan de provincie Zuid-Holland, in het noorden aan de provincie Gelderland, in het oosten aan Nederlands-Limburg en in het zuiden aan de Belgische provincies Antwerpen en Belgisch-Limburg. De hoofdstad is 's-Hertogenbosch.

Geschiedenis

Zie Geschiedenis van Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De naam Brabant is afgeleid van het woord Braecbant, braec betekent hier broek, dat is een woord voor land wat erg drassig is, en bant betekent streek.

Tot aan de 17de eeuw maakte Noord-Brabant deel uit van het Hertogdom Brabant. De 14de en de 15de eeuw waren twee goede eeuwen voor het hertogdom. Er werd veel geld verdiend aan handel. In die tijd lagen steden als Brussel, Antwerpen, Leuven, Breda en 's-Hertogenbosch in het hertogdom.

In 1579 ondertekende Brabant de Unie van Utrecht. Brabant was hiermee het onderwerp van een discussie tussen het protestantse Republiek der Verenigde Nederlanden en het katholieke Spanje. Het noorden wilde graag bij het republiek horen, maar het zuiden wilde bij Spanje blijven. Uiteindelijk werd Brabant gesplitst. Het noorden hoorde vanaf toen bij het republiek, onder de naam Staats-Brabant. Dit gebeurde in 1648. In 1795 werd het een republiek, de Bataafse Republiek. Staats-Brabant heette vanaf toen Bataafs-Brabant. In 1815 verloor Napoleon de oorlog bij de Slag van Waterloo. Het oude hertogdom werd verdeeld in 3 provincies:

  1. Noord-Brabant
  2. Zuid-Brabant
  3. Antwerpen

Noord-Brabant kreeg een aantal stukken land erbij. Zoals de Merwede, Hollandsch Diep, de heerlijkheden Boxmeer en Gemert, het Graafschap Megen en het Land van Ravenstein. In 1830 was er de Belgische Revolutie, waarbij België zich losmaakte van Nederland en het grondgebied tussen de twee landen werd verdeeld. 90% van de bevolking van Noord-Brabant was katholiek. Daarom werd gedacht dat Noord-Brabant bij België ging horen, maar dit is uiteindelijk niet gebeurd.

Aan het einde van de 19e eeuw kwam er meer industrie in Noord-Brabant. In Tilburg en Helmond werd veel textiel gemaakt. Eindhoven groeide ook vanaf die tijd uit tot de op vier na grootste stad van Nederland. Onder meer is dit gelukt door bedrijven als Philips en DAF. Kleine plaatsen groeiden uit tot grote steden met veel industrie.

Geografie

Een dennenbos in natuurgebied Kampina.

Noord-Brabant is door de eeuwen heen erg verstedelijkt. Er is een soort van "vlieger" ontstaan tussen de steden Den Bosch, Breda, Tilburg en Eindhoven. Dit zijn de grootste steden van Noord-Brabant. In de rest van de provincie vindt je vooral boerderijen, maar ook veel natuur. In Noord-Brabant vindt je daarom ook veel natuurgebieden. De De Loonse en Drunense Duinen, De Biesbosch, De Groote Peel zijn bekende natuurgebieden. Hoewel 's-Hertogenbosch de hoofdstad is, is Eindhoven de grootste stad van de provincie. Tilburg is ook een grote stad, net als Breda. Wat kleinere steden zijn Helmond, Bergen op Zoom, Roosendaal en Waalwijk. Alle grote steden van Noord-Brabant liggen in een landstreek, de Brabantse Stedenrij. Bij elkaar wonen er zo'n 1,1 miljoen inwoners in het gebied.

Culinair

Een van de typische gerechten uit Brabant zijn worstenbroodjes.

Politiek

Gemeenten

Zie Lijst van gemeenten in Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Noord-Brabant telt 64 gemeenten:


Het Hertogdom Brabant, kaart uit 1477.

Voormalige gemeenten

Zie Lijst van voormalige gemeenten in Noord-Brabant voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Natuur

De natuur- en cultuurgebieden in de provincie Noord-Brabant zijn veelal Natura 2000-gebieden. Deze maken veelal onderdeel uit van een Nationaal Park of een Nationaal Landschap.

Cultuur

Taal

Zie Brabants voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Het Brabants is samen het Hollands erg belangrijk geweest voor de Nederlandse taal in 16de en 17de eeuw. Het Hollands had vooral invloed op hoe je worden moest uitspreken, maar het Brabants had veel invloed op de spelling. In de Gouden Eeuw gingen steeds minder mensen Brabants spreken. Hierdoor is het Brabants een dialect geworden. Toch zijn er nog wel echte Brabantse woorden. Kijk hieronder in tabel maar even:

Brabants woord Vertaling in het Nederlands
Ajuin Uien
Affesere Haast maken, opschieten
Aonrijen of aanrijden Vertrekken
Bedinne, Drek, Subiet dadelijk, binnenkort, zo direct, zo meteen
Bézie Aardbei
Dam De achterplaats
Durske Deerne, meisje
Golliepaop Scheldwoord; "gollie paop" = "Gallische Paus", naar de Franse pausen uit de 14e eeuw.
Gerem Wat sneu, wat zielig
Griesele Harken
Houdoe Afscheidsgroet; "houd oe" = "houd je (goed)"
Kaaibaand Stoeprand
Kaaibaanden Een spel waarbij een bal op de rand van de stoeprand aan de overkant van de weg wordt gegooid. Het doel is dat de bal tegen de rand ketst en terug stuitert.
Kouwe schótel Koud buffet, Vaak bestaande uit vlees- en aardappelsalades , aangevuld met kleine hapjes zoals 'gevulde eieren, kleine vleeshapjes, asperges (en andere lokale producten).
Krek 'precies' of 'dat is net'
Kwatsen (of zeveren) Kletspraat verkopen
Lèkstok of Lèksteel Lolly of zuurstok
Meepesant (of in het kort 'Mee') En passant, tegelijkertijd
Nondedju Net vloekwoord, afgeleid van het Franse `au nom de Dieu!` (in Gods naam) 
Petazzie Stamp (stamppot)
Ploats Achtertuin
Sauwelen, zauwelen Kletsten of babbelen
Schap Decolleté
Schon Mooi
Schottelslet (alleen Oost-Brabant) Vaatdoekje
Verrèkes of kei veel erg veel (Beide woorden worden overal voor gezet, keigroot, keistoer, of verrèkes groot, verrèkes stoer)
War Ander woord voor het stopwoordje 'Hè'
Wellek? Wat zegt u?
Tesnuzzik Zakdoek
Zibbedeeske Een verlegen, beetje zeurderig, beetje sullig oud vrouwtje
Zeveren langdurig en eindeloos over details praten 

Het Brabants woord niet alleen in Noord-Brabant gesproken, maar ook in delen van Vlaanderen. Het bekendste Brabantse woord is Houdoe.

Religie

Het Sint-Janskathedraal te 's-Hertogenbosch.

Meer dan de helft van de Noord-Brabantse bevolking is Katholiek. Vooral in het oosten, waar de provincie aan Limburg grenst, zijn veel mensen Katholiek. In het westen, waar de provincie aan Zeeland grenst, zijn er meer mensen die protestants zijn. Maar toch is er in het westen een minderheid van 52%, die katholiek zijn. Uit onderzoek bleek ook dat 1% van de West-Noord-Brabantse bevolking op zondag naar de kerk toegaat. Toch staan er een aantal bekende kerken in Noord-Brabant, waarvan de meeste katholiek zijn. Een bekende is de Sint-Janskathedraal te 's-Hertogenbosch en de Basiliek van de H.H. Agatha en Barbara in Oudenbosch.

Musea

Een paar bekenden musea in Noord-Brabant zijn:

Evenementen

Het Markiezenhof te Bergen op Zoom

In Noord-Brabant worden veel jaarmarkten, braderieën, muziek- en sportevenementen georganiseerd. Dit gebeurt niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen. Het bekendste evenement is natuurlijk carnaval. Veel steden krijgen dan een andere naam. Zo heet Eindhoven dan Lampegat en Tilburg heet Kruikenstad.

Externe links

Provincievlag Klik hier voor een lijst van Noord-Brabantse steden, dorpen en buurtschappen
met een verwijzing naar de gemeente waaronder ze vallen.
Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden Provincies van Nederland Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden
Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland

Nederland · Provincies

Koninkrijk der Nederlanden Vlag van het Koninkrijk der Nederlanden
Landen:Aruba · Curaçao · Nederland · Sint Maarten
Provincies in Nederland:Drenthe · Flevoland · Friesland · Gelderland · Groningen · Limburg · Noord-Brabant · Noord-Holland · Overijssel · Utrecht · Zeeland · Zuid-Holland
Bijzondere gemeenten in Nederland:Bonaire · Saba · Sint Eustatius
Provincies van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830/1839)
Antwerpen · Drenthe · Friesland · Gelderland · Groningen · Henegouwen · Holland · Limburg · Luik · Namen · Noord-Brabant · Oost-Vlaanderen · Overijssel · Utrecht · West-Vlaanderen · Zeeland · Zuid-Brabant (1831 Brabant)

Personele unie met: Groothertogdom Luxemburg

Vlag van het Koninkrijk Holland
Afkomstig van Wikikids , de interactieve Nederlandstalige Internet-encyclopedie voor en door kinderen. "https://wikikids.nl/index.php?title=Noord-Brabant&oldid=871803"